|
|
catricei
catricei (ca-tri-céĭŭ) sm – vedz tu catrig
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: catrigcãravi/cãrave
cãravi/cãrave (cã-rá-vi) sf cãrãyi (cã-rãyĭ) – vas mari (ghimii) tsi s-minã pi-amari cu pãndzili acãtsati di catardzi sh-pimti di vimtu; cãradi, catrig, catreg, catric, ghemii, ghimii, nai;
(expr: canda-lj si nicarã cãrãyili = aspuni multu nvirinat, canda pãtsã carishti tsi znjii mari; canda chiru tutiputa-a tatã-sui)
{ro: corabie}
{fr: bâtiment, navire, galère}
{en: ship, vessel, galley}
ex: metsi cã suflit nu ari, poartã sufliti pi-amari (angucitoari: cãravea); s-tritseari tsiva oaminj cu vãrã cãravi; di cãravi-cãravi, agiumsi dupã noauã mesh la hãgilãchi; cãpitanlu di cãravi strigã s-easã tuts oaminjlji nafoarã
§ cãradi/cãrade (cã-ra-dhi) sf cãrãdz(?) (cã-rắdzĭ) – (unã cu cãravi)
§ cãrãvyear (cã-rãv-yĭárŭ) sm cãrãvyeari (cã-rãv-yĭárĭ) – omlu tsi lucreadzã pri cãravi sh-u fatsi s-minã pri amari; naftu, cãrãvyiot, cãrãvuchil
{ro: corăbier}
{fr: matelot}
{en: sailor}
§ cãrãvyiot (cã-rãv-yĭótŭ) sm cãrãvyiots (cã-rãv-yĭótsĭ) – (unã cu cãrãvyear) – cãrãvuchil (cã-rã-vú-chilŭ) sm cãrãvuchilj (cã-rã-vú-chiljĭ) – (unã cu cãrãvyear)
catrig
catrig (cá-trig) sn catridzi/catridze (cá-tri-dzi) shi catridz (cá-tridzĭ) –
1: cãravi tsi s-minã pi-amari cu pãndzili pimti di vimtu icã, tu chirolu-atsel veclju, cu lupãtsli trapti di sclayi; catreg, catric, cãravi, cãradi, pampori, ghemii, ghimii, nai;
2: unã soi di stur analtu astãsit pi-unã cãravi, pri cari suntu acãtsati pãndzili tsi fac s-minã cãravea cãndu suntu pimti di vimtu; catargu, catartu
{ro: corabie; catart}
{fr: galère; mât}
{en: galley; mast}
ex: sh-tradzi vimtul pri tu-amari di-sh minteashti catridzli (cãrãyili)
§ catreg (cá-treg) sn catredzi/catredze (cá-tre-dzi) shi catredz (cá-tredzĭ) – (unã cu catrig)
§ catric (cá-tric) sn catritsi/catritse (cá-tri-tsi) shi catrits (cá-tritsĭ) – (unã cu catrig)
ex: suflã vimtul pri tu-amari di minteashti catritsli (cãrãyili); cu catriclu nã dusim di Sãrunã pãnã n Poli
§ catargu (ca-tár-gu) sn catardzi/catardze (ca-tár-dzi) – unã soi di stur analtu astãsit pi-unã cãravi, pri cari suntu acãtsati pãndzili tsi fac s-minã cãravea cãndu suntu pimti di vimtu; catrig, catreg, catric, catartu
{ro: catarg}
{fr: mât}
{en: mast}
ex: flamura inglizeascã pri catardzi
§ catartu (ca-tár-tu) sn catartsi/catartse (ca-tár-tsi) – (unã cu catargu)
§ catricei (ca-tri-céĭŭ) sm catricei (ca-tri-céĭ) – om tsi fatsi parti dit pareea di oaminj tsi lucreadzã pi un catric; naftu
{ro: marinar, navigator}
{fr: matelot, navigateur}
{en: sailor, navigator}
ghimii/ghimie
ghimii/ghimie (ghi-mí-i) sf ghimii (ghi-míĭ) – vas mari (cãravi) tsi s-minã pi-amari cu pãndzili acãtsati di catardzi sh-pimti di vimtu; vas njic (cãravi njicã sh-lishoarã, soi di cãichi) tsi poartã putsãnã dunjai sh-trã putsãn chiro, tsi s-minã pri apã cu lupãts, pãndzã i motor (cu gaz); ghemii, cãravi, cãradi, catrig, catreg, catric, lãndurã, luntri, varcã, cãichi, shaicã, nai;
(expr: canda-lj si nicarã ghimiili = easti multu nvirinat, nu-aspuni ghini, cã ari pãtsãtã tsiva)
{ro: corabie; barcă}
{fr: bâtiment, navire, vaisseau; barque}
{en: ship, vessel, galley, small boat}
ex: s-veadi tsi ghimii, tsi cãravi au vinjitã la schelã; cu ghimia nã dusim la mãnãstirea di naparti di baltã
§ ghemii/ghemie (ghĭe-mí-i) sf ghemii (ghĭe-míĭ) – (unã cu ghimii)
§ ghimigi (ghi-mi-gí) sm ghimigeadz (gi-mi-gĭádzĭ) – omlu tsi fatsi ghimia ta si s-minã pri apã, vãrcãgi, varcagi, cãicci
{ro: luntraş}
{fr: batelier}
{en: boatman}
ex: ghimigilu nu vru s-aproachi tuts cãts vrea s-intrã tu ghimii
naftu
naftu (náf-tu) sm naftsã (náf-tsã) – om tsi fatsi parti dit pareea di oaminj tsi lucreadzã pi unã pampori; catricei
{ro: marinar, navi-gator}
{fr: matelot, navigateur}
{en: sailor, navigator}
ex: am un frati naftu
§ nãftescu (nãf-tés-cu) adg nãfteascã (nãf-teás-cã), nãfteshtsã (nãf-tésh-tsã), nãfteshti/nãfteshte (nãf-tésh-ti) – tsi ari s-facã cu naftul; di naftu
{ro: marinăresc, de navigator}
{fr: de matelot, de navigateur}
{en: of sailor, of navigator}
nai3/nae
nai3/nae (ná-i) sf nãi (nắĭ) – cãravi tsi s-minã pi-amari cu pãndzili acãtsati di catardzi sh-pimti di vimtu; cãravi, cãradi, catrig, catreg, catric, lãndurã, luntri, ghemii, ghimii
{ro: corabie, navă}
{fr: navire, batteau}
{en: vessel, boat}
ex: cãndu nãs intrã tu nai (cãravi); azburã la hiljlu pi nai (cãravi)
namisa
namisa (ná-mi-sa) adv – (multi ori cu pripuzitsia “di” dupã nami-sa); tsi s-aflã ntrã dauã i ma multi lucri; tsi s-aflã tu mesea-a unui lucru; tu mesea, anamisa, nolgica, njizã, njidzã, pintru, ntrã;
(expr: tsi curã anamisa? = tsi s-fatsi? cum suntu lucrili?)
{ro: la mijloc, între}
{fr: au milieu, parmi, entre}
{en: in the middle of, between}
ex: namisa (ntrã, nolgica) di doi lai muntsã; namisa (ntrã) dishlji; namisa (tu mesea) di Marea Lai s-nicã catriclu
§ anamisa (a-ná-mi-sa) adv – (unã cu namisa)
ex: anamisa (tu mesea) di pãduri s-aflã un cupaci mari; ashtirnui measa anamisa (tu mesea) di ubor; shadi-anamisa di doi; arucat anamisa di (tu mesea di) urfanja-a casãljei; anamisa di (nolgica di, ntrã) noi easti cãvgã; iu sã ncaci doi frats, anamisa s-nu ti badz; preftul sh-u-avea, cã tut urbari-i anamisa; l-intrã shubei cã nãshti cura anamisa
(expr: cã caishti tsi s-fãtsea aclo)
stãpuescu
stãpuescu (stã-pu-ĭés-cu) (mi) vb IV stãpuii (stã-pu-íĭ), stãpueam (stã-pu-ĭámŭ), stãpuitã (stã-pu-í-tã), stãpuiri/stãpuire (stã-pu-í-ri) – mi tsãn (mi cãpistrusescu) tra s-nu fac tsiva; astãmãtsescu (curmu, dãnãsescu) fãtsearea a unui lucru; cãpistrusescu, mi tsãn, astãmãtsescu, dãnãsescu, curmu, etc.
{ro: (se) stăpâni, opri}
{fr: (se) maîtriser, (s’)arrêter}
{en: restrain oneself, stop, put brakes on}
ex: catriclu si stãpui (astãmãtsi, dãnãsi) tru loclu tsi s-cljamã Ararat; s-lu stãpueshti (s-lu-astãmãtseshti, s-lu fats s-dãnãseascã); s-nã stãpuim di (s-astãmãtsim, s-nã tsãnem di la) amãrtii; stãpuea-ti (tsãni-ti), nu ti-aspari; s-lji stãpuim di (s-lji cãpistrusim, s-lji tsãnem di la) arali lucri
§ stãpuit (stã-pu-ítŭ) adg stãpuitã (stã-pu-í-tã), stãpuits (stã-pu-ítsĭ), stãpuiti/stãpuite (stã-pu-í-ti) – tsi easti tsãnut di la fãtsearea a unui lucru; tsi easti astãmãtsit; tsi s-ari curmatã di la fãtsearea-a unui lucru; cãpistrusit, tsãnut, astãmãtsit, dãnãsit, curmat, etc.
{ro: stăpânit, oprit}
{fr: maîtrisé, arrêté}
{en: restrained, stopped}
§ stãpuiri/stãpuire (stã-pu-í-ri) sf stãpuiri (stã-pu-írĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva (si) stãpueashti
{ro: acţiunea de a (se) stăpâni, de a (se) opri; stăpânire, oprire}
{fr: action de (se) maîtriser, de (s’)arrêter}
{en: action of restraining oneself, of stopping, of putting brakes on}
vãrdzã
RO:dungă; cicatrice
EN:scarf
FR:
Dictsiunar Armãn-Romãn-Englez-Francez - Mariana Bara 2015