Dictsiunar

cãrshelj1

cãrshelj1 (cãr-shĭéljĭŭ) sn cãrshalji/cãrshalje (cãr-shĭá-lji) – amis-ticãturã di hiri (di spangu, mpãltiri, per din cap, etc.) tsi suntu greu ti discãceari; shutsãturã dipli-dipli di-unã ciulii di per; (fig:
1: cãrshelj = mintiturã, amisticãturã, cihtisiri, cicãrdisiri, etc.; expr:
2: hir cu cãrshalji = hir mintit, amisticat, shutsãt, cãrshiljos)
{ro: încâlcitură; confuzie}
{fr: embrouillement; confusion, embarras}
{en: entanglement; confusion}
ex: stãi s-disfatsim cãrshaljili

§ ncãrshiljedz (ncãr-shi-ljĭédzŭ) vb I ncãrshiljai (ncãr-shi-ljĭáĭ), ncãrshiljam (ncãr-shi-ljĭámŭ), ncãrshiljatã (ncãr-shi-ljĭá-tã), ncãr-shiljari/ncãrshiljare (ncãr-shi-ljĭá-ri) – li-ameastic ahãntu multu un tru-alantu hirili di mpãlteari (hirili di per din cap, etc.) cã s-fac greu trã discãceari; nji ndreg perlji s-hibã cãtsãrosh, zguri; cãrshi-ljedz, ncãrciljedz, cãrciljedz, ciufulescu; (fig: si ncãrshiljadzã = (i) si ncusureadzã, si nduplicã, si strãmbã; (ii) s-minteashti, cicãrdi-seashti, cihtiseashti)
{ro: încâlci, încurca}
{fr: embrouiller, froisser, froncer, frissoter}
{en: tangle (thread, hair); wrinkle; curl (hair)}
ex: nji sã ncãrshilje perlu; la noi muljerli nu sh-u au si shi ncãrshi-ljadzã perlji; di multi poami, lji si ncãrshiljarã (fig: lji si ndu-plicarã) dãrmili

§ ncãrshilj (ncãr-shíljĭŭ) vb I ncãrshiljai (ncãr-shi-ljĭáĭ), ncãrshiljam (ncãr-shi-ljĭámŭ), ncãrshiljatã (ncãr-shi-ljĭá-tã), ncãrshiljari/ncãrshiljare (ncãr-shi-ljĭá-ri) – (unã cu ncãrshi-ljedz)
ex: va s-lji si ncãrshilji perlu

§ ncãrshiljat (ncãr-shi-ljĭátŭ) adg ncãrshiljatã (ncãr-shi-ljĭá-tã), ncãrshiljats (ncãr-shi-ljĭátsĭ), ncãrshiljati/ncãrshiljate (ncãr-shi-ljĭá-ti) – (hiri) tsi suntu mintiti ahãntu multu cã suntu greu tri discãceari; (ciulii di per) tsi easti shutsãtã dipli-dipli; cãrshiljat, ncãrciljat, cãrciljat, zgur, cãtsãros, ciufulit
{ro: încâlcit, încurcat, (şuviţă de păr) cârlionţat}
{fr: embrouillé, froissé, froncé, frissoté; (cheveux) bouclés}
{en: tangled (thread, hair); wrinkled; curled (hair)}

ex: avea perlu ncãrshiljat; barba-a lor ncãrshiljatã

§ ncãrshiljari/ncãrshiljare (ncãr-shi-ljĭá-ri) sf ncãrshiljeri (ncãr-shi-ljĭérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu si ncãrshiljadzã hirili (perlji, lucrili); cãrshiljari, ncãrciljari, cãrciljari, ciufuliri
{ro: acţiunea de a încâlci, de a încurca; încâl-cire, încurcare}
{fr: action d’embrouiller, de froisser, de froncer, de frissoter}
{en: action of tangling (thread, hair); of wrinkling; of curling (hair)}

§ ncãrshiljos (ncãr-shi-ljĭósŭ) adg ncãrshiljoasã (ncãr-shi-ljĭŭá-sã), ncãrshiljosh (ncãr-shi-ljĭóshĭ), ncãrshiljoa-si/ncãrshiljoase (ncãr-shi-ljĭŭá-si) – (hiri, ciulii di per) tsi suntu shutsãti dipli-dipli; ncãrciljos, cãrciljos, cãrshiljos, ncãrciljat, ncãrshiljat
{ro: (şuviţă de păr) cârlionţat}
{fr: (cheveux) bouclés}
{en: curled (hair)}

§ cãrshiljedz (cãr-shi-ljĭédzŭ) vb I cãrshiljai (cãr-shi-ljĭáĭ), cãrshiljam (cãr-shi-ljĭámŭ), cãrshiljatã (cãr-shi-ljĭá-tã), cãrshiljari/cãrshiljare (cãr-shi-ljĭá-ri) – (unã cu ncãrshiljedz)
ex: feata sh-cãrshilja perlu (shi ndridzea perlu s-hibã cãrtsãros); capra moari di-arãnji, ma coada sh-u cãrshiljadzã (sh-u shutsã ca un culac)

§ cãrshiljat (cãr-shi-ljĭátŭ) adg cãrshiljatã (cãr-shi-ljĭá-tã), cãrshiljats (cãr-shi-ljĭátsĭ), cãrshiljati/cãrshiljate (cãr-shi-ljĭá-ti) – (unã cu ncãrshiljat)
ex: ari perlu cãrshiljat; cãnili cu coada cãrshiljatã (shutsãtã ca un culac)

§ cãrshiljari/cãrshiljare (cãr-shi-ljĭá-ri) sf cãrshiljeri (cãr-shi-ljĭérĭ) – (unã cu ncãrshiljari)

§ cãrshiljos (cãr-shi-ljĭósŭ) adg cãrshiljoasã (cãr-shi-ljĭŭá-sã), cãrshiljosh (cãr-shi-ljĭóshĭ), cãrshiljoasi/cãrshiljoase (cãr-shi-ljĭŭá-si) – (unã cu ncãrshiljos)

§ ncãrciljedz (ncãr-ci-ljĭédzŭ) vb I ncãrciljai (ncãr-ci-ljĭáĭ), ncãrciljam (ncãr-ci-ljĭámŭ), ncãrci-ljatã (ncãr-ci-ljĭá-tã), ncãrciljari/ncãrciljare (ncãr-ci-ljĭá-ri) – (unã cu ncãrshiljedz)

§ ncãrciljat (ncãr-ci-ljĭátŭ) adg ncãrciljatã (ncãr-ci-ljĭá-tã), ncãrciljats (ncãr-ci-ljĭátsĭ), ncãrciljati/ncãrciljate (ncãr-ci-ljĭá-ti) – (unã cu ncãrshiljat)
ex: cu percea ncãrciljatã

§ ncãrciljari/ncãrciljare (ncãr-ci-ljĭá-ri) sf ncãrciljeri (ncãr-ci-ljĭérĭ) – (unã cu ncãrshiljari)

§ ncãrciljos (ncãr-ci-ljĭósŭ) adg ncãrciljoasã (ncãr-ci-ljĭŭá-sã), ncãrciljosh (ncãr-ci-ljĭóshĭ), ncãrciljoasi/ncãrciljoase (ncãr-ci-ljĭŭá-si) – (unã cu ncãrshiljos)
ex: perlji ncãrciljosh

§ cãrciljedz (cãr-ci-ljĭédzŭ) vb I cãrciljai (cãr-ci-ljĭáĭ), cãrciljam (cãr-ci-ljĭámŭ), cãrciljatã (cãr-ci-ljĭá-tã), cãrciljari/cãrciljare (cãr-ci-ljĭá-ri) – (unã cu ncãrshiljedz)

§ cãrciljat (cãr-ci-ljĭátŭ) adg cãrciljatã (cãr-ci-ljĭá-tã), cãrciljats (cãr-ci-ljĭátsĭ), cãrciljati/cãrciljate (cãr-ci-ljĭá-ti) – (unã cu ncãr-shiljat)

§ cãrciljari/cãrciljare (cãr-ci-ljĭá-ri) sf cãrciljeri (cãr-ci-ljĭérĭ) – (unã cu ncãrshiljari)

§ cãrciljos (cãr-ci-ljĭósŭ) adg cãrciljoasã (cãr-ci-ljĭŭá-sã), cãrciljosh (cãr-ci-ljĭóshĭ), cãrciljoa-si/cãrciljoase (cãr-ci-ljĭŭá-si) – (unã cu ncãrshiljos)

§ ncãl-tsescu (ncãl-tsés-cu) vb IV ncãltsii (ncãl-tsíĭ), ncãltseam (ncãl-tseámŭ), ncãltsitã (ncãl-tsí-tã), ncãltsiri/ncãltsire (ncãl-tsí-ri) – (unã cu ncãrshiljedz)
ex: lji s-avea ncãltsitã hirili, mizi li-aleapsi; lji si ncãltsi cusitsa

§ ncãltsit (ncãl-tsítŭ) adg ncãltsitã (ncãl-tsí-tã), ncãltsits (ncãl-tsítsĭ), ncãltsiti/ncãltsite (ncãl-tsí-ti) – (unã cu ncãrshiljat)

§ ncãltsiri/ncãltsire (ncãl-tsí-ri) sf ncãltsiri (ncãl-tsírĭ) – (unã cu ncãrshiljari)

§ discãrshiljedz (dis-cãr-shi-ljĭédzŭ) vb I discãrshiljai (dis-cãr-shi-ljĭáĭ), discãrshiljam (dis-cãr-shi-ljĭámŭ), discãrshiljatã (dis-cãr-shi-ljĭá-tã), discãrshiljari/discãrshiljare (dis-cãr-shi-ljĭá-ri) – disfac un lucru tsi easti ncãrshiljat; trec cheaptinili prit perlu ncãrshiljat tra s-lu dizmeastic; discaci, displãtescu, dizmeastic
{ro: descâlci, descurca}
{fr: démêler, débrouiller, froisser, froncer, frissoter}
{en: disentangle}
ex: sh-discãrshilje (sh-discãce) perlu

§ discãrshi-ljat (dis-cãr-shi-ljĭátŭ) adg discãrshiljatã (dis-cãr-shi-ljĭá-tã), discãrshiljats (dis-cãr-shi-ljĭátsĭ), discãrshiljati/discãrshiljate (dis-cãr-shi-ljĭá-ti) – (lucru ncãrshiljat, per) tsi s-ari discãrshiljatã; discãceat, displãtit, dizmisticat, nichiptinat
{ro: descâlcit, descur-cat}
{fr: débrouillé, démêlé, qui a les cheveux démêlés}
{en: disentangled}

§ discãrshiljari/discãrshiljare (dis-cãr-shi-ljĭá-ri) sf discãrshiljeri (dis-cãr-shi-ljĭérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-discãrshiljadzã tsiva; discãceari, displãtiri, dizmisticari
{ro: acţiunea de a descâlci, de a descurca; descâlcire, descurcare}
{fr: action de débrouiller, de démêler}
{en: action of disentangling}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn