|
|
buturari
RO:sforăire, de cal … Dictsiunar Armãn-Romãn Data DB:30610>2014-05-14 22:31:02.054614 »
buturã*
buturã* (bú-tu-rã) – fimininlu singular di la adgictivlu “butur”; vedz butur2
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascãbuturari/buturare
buturari/buturare (bu-tu-rá-ri) sf – vedz tu butur3
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: butur3buturat
buturat (bu-tu-rátŭ) adg – vedz tu butur3
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: butur3butur1
butur1 (bú-turŭ) sm fãrã pl – lãngoari tsi s-lja di la om la om (ma multu earna), cari tsãni unã i dauã siptãmãnj shi s-aspuni cu dureari di cap shi di gurmadz, cu tusi, cu curarea-a nariljei tut chirolu, etc.; buturã, aremã, aremi, remã, sinahi, sirmii, cearã, guhtic, guturai, rufã
{ro: guturai, gripă}
{fr: grippe, rhume de cerveau}
{en: flu, cold (in the head), running nose}
ex: mizia adilja di butur (sirmii)
§ buturã (bú-tu-rã) sf pl(?) – (unã cu butur1)
butur2
butur2 (bú-turŭ) adg buturã (bú-tu-rã), buturi (bú-turĭ), buturi/buture (bú-tu-ri) – (cal) slab, nimutrit, cari mizi s-tsãni pri cicioari, dip canda easti lãndzit di sacai; sãcãearcu
{ro: răpciugos}
{fr: morveux}
{en: glandered}
ex: unã eapã buturã, tu-amari si scuturã (angucitoari: tsirlu, sita)
butur3
butur3 (bú-turŭ) vb I buturai (bu-tu-ráĭ), buturam (bu-tu-rámŭ), buturatã (bu-tu-rá-tã), buturari/buturare (bu-tu-rá-ri) – ljau anasã greu tu somnu sh-fac un vrondu mari prit nãri; hãrchescu, hãrãchescu, hãrbulescu, hãrbuledz
{ro: sforăi, horcăi}
{fr: ronfler}
{en: snore}
§ buturat (bu-tu-rátŭ) adg buturatã (bu-tu-rá-tã), buturats (bu-tu-rátsĭ), buturati/buturate (bu-tu-rá-ti) – (calu) tsi lo anasã greu tu somnu sh-featsi un vrondu mari prit nãri; hãrchit, hãrãchit, hãrbulit, hãrbulat
{ro: sforăit}
{fr: qui a ronflé}
{en: who snored}
§ buturari/buturare (bu-tu-rá-ri) sf buturãri (bu-tu-rắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu calu buturã; hãrchiri, hãrãchiri, hãrbuliri, hãrbulari
{ro: acţiunea de a sforăi; sforăire}
{fr: action de ronfler; ronflement}
{en: action of snoring; snore}
hãrchescu
hãrchescu (hãr-chĭés-cu) vb IV hãrchii (hãr-chíĭ), hãrcheam (hãr-chĭámŭ), hãrchitã (hãr-chí-tã), hãrchiri/hãrchire (hãr-chí-ri) – ljau anasã greu tu somnu sh-fac un vrondu mari prit nãri; herbu fãsulji (expr); hãrãchescu, hãrbulescu, hãrbuledz, butur
{ro: sforăi, horcăi}
{fr: ronfler}
{en: snore}
ex: hãrcheashti greu tu somnu; hãrcheashti tutã noaptea di nu nã alasã s-n-acatsã somnul; stihiulu durnja shi hãrchea ahãt sãnãtos, cã vuzuea shi muntsãlj
§ hãrchit1 (hãr-chítŭ) adg hãrchitã (hãr-chí-tã), hãrchits (hãr-chítsĭ), hãrchiti/hãrchite (hãr-chí-ti) – tsi ari hãrchitã; hãrãchit, hãrbulit, hãrbulat, buturat
{ro: sforăit, horcăit}
{fr: qui a ronflé}
{en: who snored}
§ hãrchiri/hãrchire (hãr-chí-ri) sf hãrchiri (hãr-chírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva hãrcheashti; hãrãchiri, hãrbuliri, hãrbulari, buturari (di cal)
{ro: acţiunea de a sforăi, de a horcăi; sforăire, horcăire}
{fr: action de ronfler; ronflement}
{en: action of snoring; snore}
ex: nu pot s-avdu hãrchirea-a lui
§ hãrchit2 (hãr-chítŭ) sn pl(?) – vrondul tsi-l fatsi omlu cãndu hãrcheashti; grunflari, hãrboalã
{ro: sforăit, horcăit, sforăitură, horcăitură}
{fr: ronflement}
{en: snoring; snore}
ex: dit oda-alantã lji s-avdza hãrchitlu
§ hãrboalã2 (hãr-bŭá-lã) sf hãrboali/hãrboale (hãr-bŭá-li) – (unã cu hãrchit2)
ex: lu-acãtsã hãrboala (hãrchitlu) trã calea mari, trã moarti
§ hãrãchescu (hã-rã-chĭés-cu) vb IV hãrãchii (hã-rã-chíĭ), hãrãcheam (hã-rã-chĭámŭ), hãrãchitã (hã-rã-chí-tã), hãrãchiri/hãrãchire (hã-rã-chí-ri) – (unã cu hãrchescu)
§ hãrãchit (hã-rã-chítŭ) adg hãrãchitã (hã-rã-chí-tã), hãrãchits (hã-rã-chítsĭ), hãrãchiti/hãrãchite (hã-rã-chí-ti) – (unã cu hãrchit1)
sitã1
sitã1 (sí-tã) sf siti/site (sí-ti) – hãlati cu unã soi di tsisãturã di sirmi di metal i pãndzã cu guvi njits, cu cari sã ntsernu lucri ca muljituri (dzãmuri), pulbiri (fãrinã) i gãrnutsã (grãn, ariz, etc.) tra si s-aleagã lucrili ma mãri (cupriili) tsi s-aflã amisticati tu eali; tsir, dirmonj;
(expr:
1: lu-adar un lucru sitã = lu-adar un lucru guvi-guvi, di sh-u-adutsi cu sita;
2: bag sitã; trec prit tsir shi prit sitã = caftu (mutrescu, etc.) cu multã cãshtigã; sitãxescu, sãtãxescu, xitãxescu, xitãsescu;
3: tricut prit tsir sh-prit sitã = (i) xitãxit (sitãxit, cãftat, mutrit, etc.) cu multã cãshtigã, multu di multu; (ii) tricut prit multi tu banã, pãtsãti sh-nipãtsãti; alãgat prit multi locuri;
4: portu apa cu sita = l-fac un lucru ncot;
5: hiu ntsirnut cu sitã di mitasi = hiu fin, ndilicat, pripsit, livendu, gioni, babagean)
{ro: sită}
{fr: sas, tamis}
{en: sieve}
ex: unã eapã durdurã, cari da di sã scuturã, lumea tutã-aspulbirã (angucitoari: sita); nã mulari buturã, tru-amari si scuturã (angucitoari: sita); fãrina u ntsirnem cu sita; ntsearnã cu sita-atsea buna; ved ca prit sitã; sh-tini vãsilje, ma sh-io ntsirnut hiu cu sitã di mãtasi
(expr: hiu pripsit, babagean, gioni); bãgarã sitã
(expr: s-bãgarã sã xitãxeascã cu multã cãshtigã)
tsir1
tsir1 (tsírŭ) sn tsiri/tsire (tsí-ri) shi tsiruri (tsí-rurĭ) – hãlati cu unã soi di tsisãturã di sirmi di metal, pãndzã cu guvi njits icã tiniche cu guvi, prit cari s-trec lucri ca muljituri (dzãmuri), pulbiri (fãrinã) i gãrnutsã (grãn, ariz, etc.) tra si s-aleagã lucrili ma mãri (cupriili) tsi s-aflã amisticati tu eali; sitã, dirmonj;
(expr:
1: lu-adar un lucru tsir = lu-adar un lucru guvi-guvi, di sh-u-adutsi cu tsirlu;
2: trec prit tsir shi prit sitã = (i) xitãxescu (sitãxescu, caftu, mutrescu, etc.) cu multã cãshtigã, multu di multu, tra s-aflu cã cariva nu-ari tsiva pri el, icã nu-ari faptã tsiva; (ii) trec prit multi tu banã, pãtsãti sh-nipãtsãti; alag prit multi locuri;
3: portu apa cu tsirlu = l-fac un lucru ncot; nu fac tsiva;
4: cati ghiftu, tsirlu sh-alavdã = s-dzãtsi tr-atsel cari, itsi si s-facã, mash cu lucrul a lui s-alavdã)
{ro: ciur, sită}
{fr: crible}
{en: sieve, screen}
ex: unã eapã buturã, tu-amari si scuturã (angucitoari: tsirlu); ca s-l-adarã tsiri nali; tricui prit tsir shi prit sitã
(expr: fui cãftat multu di multu s-nu portu tsiva cu mini); nj-featsi truplu tsir
(expr: guvi-guvi, ca tsirlu); apã cu tsirlu vai portu
(expr: nu vai fac tsiva) la numta-a ta; s-lja tsirlu tu mãnã shi s-pruscucheascã calea; s-gãljinarã tu tsir shi astuparã tuti guvicili
§ ntsernu (ntsér-nu) vb III shi II ntsirnui (ntsir-núĭ), ntsirneam (ntsir-neámŭ), ntsirnutã (ntsir-nú-tã), ntsearniri/ntsear-nire (ntseár-ni-ri) shi ntsirneari/ntsirneare (ntsir-neá-ri) – trec prit tsir (sitã, dirmonj) un lucru ca muljiturã (dzamã), pulbiri (fãrinã) i gãrnutsã (grãn, ariz, etc.) tra si s-aleagã lucrili ma mãri tsi s-aflã amisticati tu eali; sitãxescu;
(expr:
1: ntsernu (ghini) = caftu, mutrescu, bag oarã cu cãshtigã, xitãxescu;
2: lu ntsernu pri shcop = acats s-lu bat ghini, s-lji dau un shcop sãnãtos;
3: mi ntsirnui cu sitã di mãtasi = mi-amintai dishteptu, gioni;
4: muljarea tsi nu va s-frimintã, tutã dzua ntsearni; muljarea cari nu va s-facã pitã, va ntsearnã; = zbor tsi s-dzãtsi tr-atsel tsi nu va s-facã un lucru, nu va s-u-dzãcã, shi s-fatsi cã taha lucreadzã, cã taha ari sh-altu lucru trã fãtseari)
{ro: cerne}
{fr: bluter, cribler}
{en: sift, screen}
ex: ntsearnã (s-trets prit sitã) fãrina cã noi va sã ntsirnem (tritsem prit sitã) bubota; nica nu nvitsã si ntsearnã; tserlu ntsearnã minutã ploai; lu ntsirnui