§ mbugãtsãscu (mbu-gã-tsắs-cu) (mi) vb IV mbugãtsãi (mbu-gã-tsắĭ), mbugãtsam (mbu-gã-tsámŭ), mbugãtsãtã (mbu-gã-tsắ-tã), mbugãtsãri/mbugãtsãre (mbu-gã-tsắ-ri) – agiungu avut; mi fac avut; ãnj creashti avearea; mbugãtsescu, avutsãscu
{ro: îmbogăţi}
{fr: s’enrichir}
{en: grow rich}
ex: si ti mbugãtsascã (avutsascã) Dumnidzã; nu va sã si mbugãtsascã (s-avutsascã)

§ mbugãtsãt (mbu-gã-tsắtŭ) adg mbugãtsãtã (mbu-gã-tsắ-tã), mbugãtsãts (mbu-gã-tsắtsĭ), mbugãtsãti/mbugãtsãte (mbu-gã-tsắ-ti) – tsi ari agiumtã avut; mbugãtsit, avutsãt
{ro: îmbogăţit}
{fr: enrichi}
{en: grown rich}
ex: tru loc mbugãtsãt (avutsãt)

§ mbugãtsãri/mbugãtsãre (mbu-gã-tsắ-ri) sf mbugãtsãri (mbu-gã-tsắrĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu mbugãtsashti; mbugãtsiri, avutsãri
{ro: acţiunea de a se îmbogăţi; îmbogăţire}
{fr: action de s’enrichir, enrichissement}
{en: action of growing rich}
ex: si nchirdãseshti mbugãtsãri (avutsãri)

§ mbugãtsescu (mbu-gã-tsés-cu) (mi) vb IV mbugãtsii (mbu-gã-tsíĭ), mbugãtseam (mbu-gã-tseámŭ), mbugãtsitã (mbu-gã-tsí-tã), mbugãtsiri/mbu-gãtsire (mbu-gã-tsí-ri) – (unã cu mbugãtsãscu)
ex: si mbugãtsirã tuts cãts bãtea Mãgiria tu atsel chiro; si mbugãtsi, lj-deadi Dumnidzã

§ mbugãtsit (mbu-gã-tsítŭ) adg mbugãtsitã (mbu-gã-tsí-tã), mbugãtsits (mbu-gã-tsítsĭ), mbugãtsiti/mbugãtsite (mbu-gã-tsí-ti) – (unã cu mbugãtsãt)

§ mbugãtsiri/mbugãtsire (mbu-gã-tsí-ri) sf mbugãtsiri (mbu-gã-tsírĭ) – (unã cu mbugãtsãri)

(expr: eara, s-afla) iuva; ashteaptã, nu-ari
(expr: nu easti aoa, nu s-veadi); shi Stamula nu-ari
(expr: nu easti)!; nu lu-ari iuva
(expr: nu s-aflã, nu easti iuva); Doamne, tsi nu lu-ari
(expr: tsi nu s-aspuni, nu da cap)!; iu s-dusi? tsi nu lu-ari
(expr: cãtse nu easti si s-veadã aoa)?; nu lu-ari
(expr: nu s-veadi) s-yinã!; tsi nu sh-lu-ari
(expr: iu easti), tsi nu sh-lu-ari (tsi nu s-veadi), gionili-a meu, laea si-nj yinã?; aoa lj-ari
(expr: aoa-lj veadi), aclo lj-ari
(expr: aclo lj-acatsã)

§ avut1 (a-vútŭ) adg avutã (a-vú-tã), avuts (a-vútsĭ), avuti/avute (a-vú-ti) – tsi easti tsãnut ca a lui
{ro: avut}
{fr: possédé}
{en: owned}

§ aveari1/aveare (a-veá-ri) sf averi (a-vérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva ari tsiva
{ro: acţiunea de a avea}
{fr: action de posséder}
{en: action of owning}

§ avut2 (a-vútŭ) adg avutã (a-vú-tã), avuts (a-vútsĭ), avuti/avute (a-vú-ti) – tsi ari multã aveari (avutsami, tutiputã); bugat, mbugat, arhundu, arhundã, zinghin, tsinghin, nicuchir;
(expr: aruptu di-avut = multu-avut; avut, multu di multu)
{ro: bogat}
{fr: riche}
{en: rich}
ex: avut (bugat), avut (bugat), aruptu (multu di multu avut)!; ninvitsatlu, cãt avut (arhundu) s-hibã, easti huzmichear a nvitsatlui; avut, di nu shtiu cãtã aveari am; avut, cã nu shtia iu s-lji bagã paradzlji; eara avut, ca nãs altu nu; avutlu tuti hãrli li-ari; sh-draclu-adutsi a avutlui doari; s-eara tuts avuts, cari vrea sãpa agrili?

§ priavut (pri-a-vútŭ) adg priavutã (pri-a-vú-tã), priavuts (pri-a-vútsĭ), priavuti/priavute (pri-a-vú-ti) – tsi easti multu avut (arhundu); tsi easti para avut (ma multu ca di-aradã)
{ro: prea bogat; foarte bogat}
{fr: trop riche; très riche}
{en: too rich; very rich}
ex: hiu priavut (multu avut)

§ aveari2/aveare (a-veá-ri) sf averi (a-vérĭ) – tuti lucrili (casã, loc, paradz, tutiputã, etc.) tsi li ari cariva (un om, unã fumealji, un cãsãbã, etc.); avutsãlji, avutsami, maltã, bugãtsãlji, bugutsãlji, yishteari, tutiputã, periusii
{ro: avere, avuţie}
{fr: richesse, fortune}
{en: wealth}
ex: om avdzãt tu-aveari shi minti; armasi moasha singurã, fãrã aveari; ahãntã aveari sh-ahãntã ghineatsã-lj cãdzu n casã

§ averi/avere (avéri) sf averi (s-vérĭ) – (unã cu aveari2)

§ neavut (nea-vútŭ) adg neavutã (nea-vú-tã), neavuts (nea-vútsĭ), neavuti/neavute (nea-vú-ti) – tsi nu easti avut; tsi nu-ari aveari shi mizi ari tsi s-mãcã sh-cu tsi s-bãneadzã; ftoh, fucãrã, oarfãn, zglob
{ro: sărac}
{fr: pauvre}
{en: poor}
ex: lj-caftã (lj-mutreashti, lj-ari ngãtan) multu pi neavuts

§ neaveari/neaveare (nea-veá-ri) sf neaveri (nea-vérĭ) – catandisea tu cari s-aflã atselj tsi suntu fucãradz shi nu-au tsiva; ftohi, fucãrlãchi, urfanji, urfãnilji, urfãneatsã
{ro: sărăcie}
{fr: pauvreté, indigence}
{en: poverty}
ex: ari mari neaveari (urfãnilji, ftohi) un om ãl lo neavearea (ftohea); tu multi arali dutsi neavearea (urfanja) pi huts; neavearea-l (fucãrlãchea-l) mãcã

§ avutsami/avutsame (a-vu-tsá-mi) sf fãrã pl – (unã cu aveari2)
ex: cu tutã-lj avutsamea (avearea) a lui; cum featsish, avute, avutsamea (avearea)? cu duhlu a chirutslor?; cãsili a lui nu li-avea nitsi-amirãlu, ahãtã avutsami di om; nã pãlati cu-unã sutã di udãi, mplini di avutsami (lucri scumpi, di oaminj avuts)

§ avutsãlji/avutsãlje (a-vu-tsắ-lji) sf avutsãlj (a-vu-tsắljĭ) – (unã cu aveari2)

§ avutsãscu (a-vu-tsắs-cu) vb IV avutsãi (a-vu-tsắĭ), avutsam (a-vu-tsámŭ), avutsãtã (a-vu-tsắ-tã), avutsãri/avu-tsãre (a-vu-tsắ-ri) – agiungu avut; ãnj creashti avearea; mbugãtsãscu, arhundipsescu
{ro: îmbogăţi}
{fr: s’enrichir}
{en: grow rich}
ex: tugearlãchea cama avutsashti (s-fatsi avutã)

§ avutsãt (a-vu-tsắtŭ) adg avutsãtã (a-vu-tsắ-tã), avutsãts (a-vu-tsắtsĭ), avutsãti/avutsãte (a-vu-tsắ-ti) – tsi s-ari faptã avut; mbugãtsãt, arhundipsit
{ro: îmbogăţit}
{fr: enrichi}
{en: grown rich}

§ avutsãri/avutsãre (a-vu-tsắ-ri) sf avutsãri (a-vu-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva avutsashti; mbugãtsãri, arhundipsiri
{ro: acţiunea de a se îmbogăţi; îmbogăţire}
{fr: action de s’enrichir}
{en: action of growing rich}

§ ãnavutsãscu (ã-na-vu-tsắs-cu) vb IV ãnavutsãi (ã-na-vu-tsắĭ), ãnavutsam (ã-na-vu-tsámŭ), ãnavutsãtã (ã-na-vu-tsắ-tã), ãnavutsãri/ãnavutsãre (ã-na-vu-tsắ-ri) – (unã cu avutsãscu)
ex: lu lo piningã nãs shi lu ãnavutsã cu lucrul tsi-lj deadi

§ ãnavutsãt (ã-na-vu-tsắtŭ) adg ãnavutsãtã (ã-na-vu-tsắ-tã), ãnavutsãts (ã-na-vu-tsắtsĭ), ãnavutsã-ti/ãnavutsãte (ã-na-vu-tsắ-ti) – (unã cu avutsãt)

§ ãnavutsã-ri/ãnavutsãre (ã-na-vu-tsắ-ri) sf ãnavutsãri (ã-na-vu-tsắrĭ) – (unã cu avutsãri)

{ro: boieresc; de oameni bogaţi}
{fr: qui est riche, aristocratique}
{en: wealthy, that has to do with rich people, noble}
ex: pãlati arhundeascã (di oaminj multu avuts, arhundzã)

§ arhundichescu (ar-hun-di-chĭés-cu) adg arhundicheascã (ar-hun-di-chĭas-cã), arhundicheshtsã (ar-hun-di-chĭésh-tsã), arhundicheshti (ar-hun-di-chĭésh-ti) – (unã cu arhundescu)
ex: lucri arhundicheshti (di oaminj avuts)

§ arhundipsescu (ar-hun-dip-sés-cu) vb IV arhundipsii (ar-hun-dip-síĭ), arhundipseam (ar-hun-dip-seámŭ), arhundipsitã (ar-hun-dip-sí-tã), arhundipsi-ri/arhundipsire (ar-hun-dip-sí-ri) – mi fac arhundu (avut); avutsãscu, mbugãtsãscu
{ro: avuţi, boieri}
{fr: devenir riche, s’enorgueillir}
{en: become wealthy; become proud}

§ arhundipsit (ar-hun-dip-sítŭ) adg arhundipsitã (ar-hun-dip-sí-tã), arhundipsits (ar-hun-dip-sítsĭ), arhundipsiti/arhundipsite (ar-hun-dip-sí-ti) – tsi s-featsi arhundu (avut); avutsãt, mbugãtsãt
{ro: avuţit, boierit}
{fr: devenu riche, enorgueilli}
{en: wealthy; proud of becoming rich}

§ arhundipsiri/arhundipsire (ar-hun-dip-sí-ri) sf arhundipsiri (ar-hun-dip-sírĭ) –
{ro: acţiunea de a avuţi, de a boieri; boierire}
{fr: action de devenir riche, de s’enorgueillir}
{en: action of becoming wealthy; of becoming proud}

§ chibureatsã (chi-bu-reá-tsã) sf chiburets (chi-bu-rétsĭ) – atsea tsi-l fatsi omlu s-aspunã cã easti multu avut; catastasea tu cari s-aflã chiburlu; avutsami, arhundilji

{ro: redus, împuţinat}
{fr: qui a éprouvé du déchet; discalé, réduit, déduit, rabattu}
{en: lost, reduced, diminished}
ex: avem un sac di lãnã firisit (cu vãria scãdzutã)

§ firisiri/firisire (fi-ri-sí-ri) sf firisiri (fi-ri-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-firiseashti tsiva; afirisiri, hirisiri, aburari, chicari, curari, chireari, scuteari, njicshurari, scãdeari, dipuneari, apuneari, discrishteari, mputsã-nari, psãnari, psãniri
{ro: acţiunea de a pierde, de a lipsi, de a reduce; pierdere, reducere, împuţinare}
{fr: action d’éprouver du déchet; de subir du coulage; de discaler, de réduire, de déduire, de rabattre, de défalquer}
{en: action of losing, of reducing, of diminishing}

§ afirisescu (a-fi-ri-sés-cu) vb IV afirisii (a-fi-ri-síĭ), afiriseam (a-fi-ri-seámŭ), afirisitã (a-fi-ri-sí-tã), afirisiri/afi-risire (a-fi-ri-sí-ri) – (unã cu firisescu)
ex: nãs guvojdi afiri-seashti
(expr: treamburã di fricã)

§ afirisit (a-fi-ri-sítŭ) adg afirisitã (a-fi-ri-sí-tã), afirisits (a-fi-ri-sítsĭ), afirisiti/afirisite (a-fi-ri-sí-ti) – (unã cu firisit)

§ afirisiri/afirisire (a-fi-ri-sí-ri) sf afirisiri (a-fi-ri-sírĭ) – (unã cu firisiri)

§ hirisescu (hi-ri-sés-cu) (mi) vb IV hirisii (hi-ri-síĭ), hiriseam (hi-ri-seámŭ), hirisitã (hi-ri-sí-tã), hirisiri/hirisire (hi-ri-sí-ri) – fac tsiva si scadã (s-njicshureadzã, s-hibã ma njic, ma putsãn, etc.); firisescu, afirisescu, scot, njicshuredz, scad, dipun, apun, discrescu, mputsãnedz, psãnedz; (fig: hirisescu = slãghescu)
{ro: pierde, scădea, reduce, împuţina}
{fr: subir du coulage; diminuer, réduire}
{en: reduce, diminish}
ex: pita fudzi, s-hiriseashti (scadi); apa hiri-seashti (scadi), cu aburlu tsi easi; eapili apãrnjirã s-hiriseascã (si scadã ca numir); s-nu hiriseascã (scadã) tsiva, cu vãrã gros cama nghios, piculjlu; di cati dzuã mi hirisescu (fig: slãghescu)

§ hirisit (hi-ri-sítŭ) adg hirisitã (hi-ri-sí-tã), hirisits (hi-ri-sítsĭ), hirisiti/hi-risite (hi-ri-sí-ti) – tsi ari scãdzutã; tsi s-ari njicshuratã; firisit, afirisit, scos, njicshurat, scãdzut, dipus, apus, discriscut, mputsã-nat, psãnat
{ro: redus, împuţinat}
{fr: diminué, réduit, amoindri, discalé}
{en: reduced, diminished}

§ hirisiri/hirisire (hi-ri-sí-ri) sf hirisiri (hi-ri-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-hiriseashti tsiva; firisiri, afirisiri, scuteari, njicshurari, scãdeari, dipuneari, apuneari, discrishteari, mputsãnari, psãnari, psãniri
{ro: acţiunea de a reduce; reducere, împuţinare, micşorare}
{fr: action de diminuer, de réduire; amoindrissement}
{en: action of reducing, of diminishing; reduction}

§ hirãsescu (hi-rã-sés-cu) (mi) vb IV hirãsii (hi-rã-síĭ), hirãseam (hi-rã-seámŭ), hirãsitã (hi-rã-sí-tã), hirãsiri/hirãsire (hi-rã-sí-ri) – (unã cu hirisescu)
ex: nj-hirãsirã (nj-bãgarã ma putsãn) doi cots; cara s-nji dai herã, va s-nji hirãseascã

§ hirãsit (hi-rã-sítŭ) adg hirãsitã (hi-rã-sí-tã), hirãsits (hi-rã-sítsĭ), hirãsiti/hirãsite (hi-rã-sí-ti) – (unã cu hirisit)

§ hirãsiri/hirãsire (hi-rã-sí-ri) sf hirãsiri (hi-rã-sírĭ) – (unã cu hirisiri)

§ herãsescu (hĭe-rã-sés-cu) (mi) vb IV herãsii (hĭe-rã-síĭ), herãseam (hĭe-rã-seámŭ), herãsitã (hĭe-rã-sí-tã), herãsiri/he-rãsire (hĭe-rã-sí-ri) – nu am atsea tsi nj-u caftã arada (tsi-nj lipseashti); l-fac pri cariva sã-lj lipseascã un lucru di cari am ananghi; lu dispartu (l-disfac) un lucru tu ma multi cumãts; arãspãndescu lucri tsi s-aflã adunati tu-un loc; mi dipãrtedz (fug) di ningã cariva; fac si sta ahoryea doi oaminj i dauã lucri; lipsescu, dispartu, disfac, etc.
{ro: lipsi; despărţi, separa}
{fr: priver; séparer}
{en: deprive, separate}
ex: moartea nã fatsi s-nã herãsim (s-nã lipsim, nã dispãrtsãm) di tuti mbugãtsãrli di tru aestã etã; cu moartea nã herãsim (nã dispãrtsãm, nã lipsim) sh-di sots sh-di oaspits

§ herãsit (hĭe-rã-sítŭ) adg herãsitã (hĭe-rã-sí-tã), herãsits (hĭe-rã-sítsĭ), herãsiti/herãsite (hĭe-rã-sí-ti) – (lucru) tsi lipseashti cãndu easti ananghi; tsi easti dispãrtsãt di tsiva i cariva; lipsit, dispãrtsãt, disfaptu, etc.
{ro: lipsit; despărţit, separat}
{fr: privé; séparé}
{en: deprived, separated}

§ herãsiri/herãsire (hĭe-rã-sí-ri) sf herãsiri (hĭe-rã-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-herãseashti tsiva
{ro: acţiunea de a lipsi; de a despărţi, de a separa; lipsire; despărţire, separare}
{fr: action de priver; de séparer}
{en: action of depriving, of separating}