Dictsiunar

botsã (bó-tsã) sf botsã (bó-tsã) – vas lungu shi strimtu (di-aradã di yilii, di hromã ncljisã), cu gushi shi gurã, tu cari s-tsãni (shi s-poartã) yinlu (untulemnul, apa, etc.); butilji, clondir, shishi, shish, dulii, fialã, vozã; (fig: botsã = (i) botsã di yin, di-arãchii; (ii) botsa cu lapti a njiclui; tsãtsa)
{ro: sticlă}
{fr: bouteille}
{en: bottle}
ex: un arap cu gusha lungã (angucitoari: botsa); unã botsã (shishi) di yin

§ butsar (bu-tsárŭ) adg butsarã (bu-tsá-rã), butsari (bu-tsárĭ), butsari/butsare (bu-tsá-ri) – (omlu) tsi fatsi i vindi botsã
{ro: care face sau vinde sticle}
{fr: fabricant ou vendeur des bouteilles}
{en: bottle maker or seller}
ex: ded la butsar s-nji ndreagã botsa

§ butsãrii/butsãrie (bu-tsã-rí-i) sf butsãrii (bu-tsã-ríĭ) – loclu iu s-fac i vindu botsã
{ro: sticlărie}
{fr: fabrique ou magasin de bouteilles}
{en: bottle store}
ex: Pãrlep ari butsãrii

§ butilji/butilje (bu-tí-lji) sf butilji/butilje (bu-tí-lji) – (unã cu botsã)
ex: adu butilja (botsa) cu yin; nu s-disparti di botsã (fig: botsa di yin); mprumutã-nj botsa; bagã-lj botsa (tsãtsa) n gurã

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

bots*

bots* (bótsĭ) – pluralu di la numa fimininã (sf) “boatsi” – vedz boatsi

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

bots

bots (bótsĭ) sf pl – unã soi di earbã-analtã criscutã tu grãdinã di om, cu lilici albi-viniti sh-cu pãrtsã di-a truplui ngrupati tu loc, tsi s-fac umflãturi tu locuri-locuri (mãri ca mearili, stronghili, uvali i sprilundzi); umflãturli dit loc fapti tu truplu-a aishtei plantã, mplini di niziste (colã) shi multu nostimi sh-hrãnitoari cãndu s-mãcã coapti, pãrjiliti i hearti tu mãcãruri; njedzlu-a loclui; pãtãts, patati, pãpãts, cartofi, bãrbolj, curcãci, cãrcãngi, combari, cumpiri
{ro: cartof}
{fr: pomme de terre}
{en: potato}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

abã

abã (a-bắ) sm abadz (a-bádzĭ) – unã soi di tsãsãturã groasã di lãnã dit cari s-fac stranji huryiteshti; pustavi groasã ca shiaclu tsi s-fatsi n casã; saric, gravanó, pustavi, shiac, bulubotsã
{ro: aba}
{fr: aba, bure, drap}
{en: frieze, rough homespun, rough material (of wool)}
ex: abãlu s-acumpãrã; abã bãtut (abã ghini tsãsut); abã faptu (abã cãndu-i bãgat la drãshtealã); acumpãrã un cupãran di abã

§ abagi (a-ba-gí) sm abageadz (a-ba-gĭádzĭ) – un tsi fatsi, vindi sh-fatsi emburlichi cu abãlu
{ro: abagiu} {producteur ou marchand d’aba}
{en: producer or merchant of “aba”}

§ abagi-rii/abagirie (a-ba-gi-ríi) sf abagirii (a-ba-gi-ríĭ) – loclu iu s-fatsi abãlu; ducheanea iu s-vindi abãlu
{ro: abagerie}
{fr: place où on fabrique ou on vend aba}
{en: place where one makes or sells “aba”}
ex: aveam intratã tu-unã abagirii

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

afundu1

afundu1 (a-fún-du) sn afunduri (a-fún-durĭ) – partea di nghios sh-di nuntru a unui vas (arãu, groapã, etc.); partea di nghios sh-di nafoarã a unui lucru (pri cari lucrul poati si sta cãndu easti bãgat i anãltsat); ahãndami, ahãndusimi;
(expr:
1: lj-dau di fundu = ãlj dau di cali a lucrului; lj-aflu ceareea a lucrului; u-aduchescu ghini huzmetea;
2: sac fãrã fundu = zbor tsi s-dzãtsi tr-atsel tsi mãcã multu, tsi easti multu spatal, tsi easti multu afundos, tsi nu pari s-aibã fundu, etc.)
{ro: fund, profunzime}
{fr: fond; profondeur}
{en: bottom, depth}

§ fundu (fún-du) sn funduri (fún-durĭ) – (unã cu afundu1)
ex: iu ti duts, lai gushi lungã? tsi mi ntreghi, lea fundu-apres? (angucitoari: cãldarea shi maljlu); ca cheatra tu fundu (tu partea di nghios, tu-ahãndami) cãdea; lo pocilu cu zorea shi-l bea pãn tu fundu (di nu-armasi tsiva tu el); gãleata, tu fundu eara aumtã cu cãtrani; pri amãrli fãrã fundu
(expr: multu afundos, tsi pari s-nu-aibã fundu); mutrii tu fundul di cãzani; agiumsirã tru fundul a pishtireauãljei; avea cãtrã tu fundul di grãdinã un mer; fundul a baltãljei nu s-ari-aflatã; agiumsi njiclu pãn tu fundul di puts; tu fundul a chisãljei va s-intri, s-easti cã mãts carni Vinjirea; mistiryiul a lor fãrã fundu; lj-deadi di fundu
(expr: ãlj ded di cali)

§ afundu2 (a-fún-du) (mi) vb I afundai (a-fun-dáĭ), afundam (a-fun-dámŭ), afundatã (a-fun-dá-tã), afundari/afundare (a-fun-dá-ri) – hig (pingu, fac s-intrã) tsiva cãtã tu fundul a unui lucru; mpingu doplu tu gusha-a unei shishi tra s-u-astup; l-fac un lucru s-hibã cu fundul cama nghios; afun-dedz, afundusescu, fundusescu, adãntsescu, ahundusescu, ahãn-dusescu, hãndãcusescu, hãusescu, vutsescu, dipun, hãmblusescu, hlãmbusescu, uselescu
{ro: cufunda, scufunda}
{fr: enfoncer, plonger}
{en: sink, plunge into}
ex: di trei ori s-afundã (dusi tu fundul a apãljei) shi di trei ori ishi pisti apã; s-afundã prit brãtsiri; ãn loc s-mi-ascapã, mi-afunda cama multu; fudz di-aoa i va ti-afundu tu arãu

§ afundedz (a-fun-dédzŭ) (mi) vb I afundai (a-fun-dáĭ), afundam (a-fun-dámŭ), afundatã (a-fun-dá-tã), afunda-ri/afundare (a-fun-dá-ri) – (unã cu afundu2)

§ afundat (a-fun-dátŭ) adg afundatã (a-fun-dá-tã), afundats (a-fun-dátsĭ), afunda-ti/afundate (a-fun-dá-ti) – tsi easti pimtu cãtã tu fundu; afundusit, fundusit, ahundusit, ahãndusit, hãndãcusit, adãntsit, hãusit, vutsit, dipunat, hãmblusit, hlãmbusit, uselit

{ro: cufundat, scufundat}
{fr: enfoncé, plongé}
{en: sunk, plunged into}

§ afundari/afundare (a-fun-dá-ri) sf afundãri (a-fun-dắrĭ) – atsea tsi fatsi atsel tsi afundã tsiva; afundusiri, fundusiri, ahundusiri, ahãndusiri, hãndã-cusiri, adãntsiri, hãusiri, vutsiri, dipunari, hãmblusiri, hlãmbusiri, useliri
{ro: acţiunea de a cufunda, de a scufunda; cufundare, scufundare}
{fr: action d’enfoncer, de plonger; enfoncement, immersion}
{en: action of sinking, of plunging into; immersion}

§ fundedz (fun-dédzŭ) vb I fundai (fun-dáĭ), fundam (fun-dámŭ), fundatã (fun-dá-tã), fundari/fundare (fun-dá-ri) – bag timeljlu a unui lucru (sutsatã, casã, bisearicã, etc.); timiljusescu, ntimelj, ntimiljedz, ntimelj, fundedz
{ro: funda, întemeia, pune bazele}
{fr: fonder, asseoir des fondements}
{en: found, set a foundation}
ex: tu Shcurtu fundarã shi casa shi mãgãzia

§ fundat (fun-dátŭ) adg fundatã (fun-dá-tã), fundats (fun-dátsĭ), fundati/fundate (fun-dá-ti) – tsi-lj s-ari bãgatã timelj; tsi ari timelj; timiljusit, ntimiljat
{ro: fundat, întemeiat, cu baza pusă}
{fr: fondé, basé}
{en: founded, based}

§ fundari/fundare (fun-dá-ri) sf fundãri (fun-dắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-fundeadzã tsiva; timiljusiri, ntimiljari
{ro: acţiunea de a funda, de a întemeia; de a pune bazele}
{fr: action de fonder, d’asseoir les fondements d’un édifice}
{en: action of founding, of setting the foundation of a building}

§ afundusescu (a-fun-du-sés-cu) (mi) vb IV afundusii (a-fun-du-síĭ), afun-duseam (a-fun-du-seámŭ), afundusitã (a-fun-du-sí-tã), afundu-siri/afundusire (a-fun-du-sí-ri) – (unã cu afundu2)

§ afundusit (a-fun-du-sítŭ) adg afundusitã (a-fun-du-sí-tã), afundusits (a-fun-du-sítsĭ), afundusiti/afundusite (a-fun-du-sí-ti) – (unã cu afundat)

§ afundusiri/afundusire (a-fun-du-sí-ri) sf afundu-siri (a-fun-du-sírĭ) – (unã cu afundari)

§ fundusescu1 (fun-du-sés-cu) (mi) vb IV fundusii (fun-du-síĭ), funduseam (fun-du-seámŭ), fundusitã (fun-du-sí-tã), fundusiri/fundusire (fun-du-sí-ri) – (unã cu afundu2)
ex: di trei ori mi fundusii tu apã; s-fundusi tu-apã tra s-arãcheascã crutsea; nãs mi fundusi cama multu

§ fun-dusit1 (fun-du-sítŭ) adg fundusitã (fun-du-sí-tã), fundusits (fun-du-sítsĭ), fundusiti/fundusite (fun-du-sí-ti) – (unã cu afundat)

§ fundusiri1/fundusire (fun-du-sí-ri) sf fundusiri (fun-du-sírĭ) – (unã cu afundari)

§ nfundu (nfún-du) (mi) vb I nfundai (nfun-dáĭ), nfundam (nfun-dámŭ), nfundatã (nfun-dá-tã), nfunda-ri/nfundare (nfun-dá-ri) – (unã cu afundu2)
ex: u nfundai ghini shisha tra s-nu s-vearsã; nfundarã (astuparã) avlachilu tra s-nu curã

§ nfundat (nfun-dátŭ) adg nfundatã (nfun-dá-tã), nfundats (nfun-dátsĭ), nfundati/nfundate (nfun-dá-ti) – (unã cu afundat)

§ nfundari/nfundare (nfun-dá-ri) sf nfundãri (nfun-dắrĭ) – (unã cu afundari)

§ disfundu (dis-fún-du) (mi) vb I disfundai (dis-fun-dáĭ), disfundam (dis-fun-dámŭ), disfundatã (dis-fun-dá-tã), disfundari/disfundare (dis-fun-dá-ri) – dishcljid unã buti cu scutearea-a fundului i cu adrarea-a unei sochi (canelã, cep, til); cur unã avlachi (cali, sulinã, etc.) di lucrili tsi nu-alasã s-treacã tsiva prit ea; scot doplu dit gusha-a unei shishi ncljisã tra s-u distup; cur, distup, dishcljid
{ro: desfunda, destupa, deschide}
{fr: défoncer, effondrer (un tonneau), ouvrir}
{en: clear (free) of obstacles; stave in (barrel); open}
ex: aveam disfundatã (curatã) avlachilu di chicutã shi cu ploili s-adunã apã, s-featsi baltã

§ dis-fundat (dis-fun-dátŭ) adg disfundatã (dis-fun-dá-tã), disfundats (dis-fun-dátsĭ), disfundati/disfundate (dis-fun-dá-ti) – (buti) tsi-lj si scoasi fundul i-lj si featsi unã sochi; (avlachi, cali, sulinã, etc.) tsi easti dishcljisã, distupatã; (shishi) tsi-lj si scoasi doplu (tsi easti distupatã); curat, distupat, dishcljis
{ro: desfundat, destupat, deschis}
{fr: défoncé, effondré (un tonneau); ouvert}
{en: cleared (freed) of obstacles; staved in (barrel); opened}
ex: prit cãljuri disfundati

§ disfundari/disfundare (dis-fun-dá-ri) sf disfun-dãri (dis-fun-dắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-disfundã tsiva; curari, distupari, dishcljideari
{ro: acţiunea de a desfunda, de a destupa, de a deschide; desfundare, destupare, deschidere}
{fr: action de défoncer, d’effondrer (un tonneau), d’ouvrir}
{en: action of clearing of obstacles; of staving in (barrel); of opening}

§ afundos (a-fun-dósŭ) adg afundoasã (a-fun-dŭá-sã), afundosh (a-fun-dóshĭ), afundoasi/afundoase (a-fun-dŭá-si) – a curi fundu s-aflã diparti di mardzina di nsus; tsi ari fundul multu cãtrã nghios; afunducos, adãncu, aduncos, ahãndos
{ro: adânc}
{fr: profond}
{en: deep}
ex: putslu aestu easti afundos

§ afunducos (a-fun-du-cósŭ) adg afunducoasã (a-fun-du-cŭá-sã), afunducosh (a-fun-du-cóshĭ), afunducoasi/afunducoase (a-fun-du-cŭá-si) – (unã cu afundos)

§ afondut (a-fón-dutŭ) adg afondutã (a-fón-du-tã), afonduts (a-fón-dutsĭ), afonduti/afondute (a-fón-du-ti) – tsi nu-ari fundu, tsi easti multu-ahãndos; (fig: om afondut = om tsi shtii cum si zburascã (cu pispeatsã, cu itsrãlji, cu aplan) tra si sh-agiungã scupolu; diplumat)
{ro: fără fund}
{fr: sans fond, tré profond, insondable}
{en: without bottom; extremely deep}
ex: easti un om multu afondut (multu diplumat)

§ afundu3 (a-fún-du) adv – tsi s-aflã i si ntindi diparti nãuntrul a unui lucru; tu-afundul a unui lucru; afunda, adãncos, adanca, adãnca, andãca, danga, ahanda, ahãnda
{ro: adânc}
{fr: profondément}
{en: deep, deeply}

§ afunda (a-fun-dá) adv – (unã cu afundu2)
ex: intrã afunda (tu-afundu); s-deadi afunda; li-aflai tuti afunda (tu fundu, tu thimelj, tu-arãzgã)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

arãd1

arãd1 (a-rắdŭ) vb III shi II arãsh (a-rắshĭŭ), arãdeam (a-rã-deámŭ), arãsã (a-rắ-sã), arãdiri/arãdire (a-rắ-di-ri) shi arãdeari/arã-deare (a-rã-deá-ri) – aspun multa harauã tsi u-am cu-unã minari a budzãlor (a gurãljei, a fatsãljei) shi cu-unã scuteari di bots shcurti shi ahoryea (ha, ha, ha,…); rãd, arid;
(expr: arãd pri sum nãri; arãd pri sum mustãts = sumarãd, arãd pi-ascumta, fac hazi)
{ro: râde}
{fr: rire}
{en: laugh}
ex: s-nu lj-arãdã sh-a lui putsãn budzãli; mutrea sh-arãdea pri sum mustãts
(expr: arãdea pi-ascumta, fãtsea hazi)

§ arãs1 (a-rắsŭ) adg arãsã (a-rắ-sã), arãsh (a-rắshĭ), arãsi/arãse (a-rắ-si) – cari ari arãsã; rãs, aris
{ro: râs}
{fr: ris}
{en: laughed}

§ arãdiri1/arãdire (a-rắ-di-ri) sf arãdiri (a-rắ-dirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva arãdi; arãdeari, arãs, rãdiri, rãdeari, aridiri, arideari
{ro: acţiunea de a râde; râdere, râs}
{fr: action de rire; rire}
{en: action of laughing; laugh}

§ arãdeari1/arãdeare (a-rã-deá-ri) sf arãderi (a-rã-dérĭ) – (unã cu arãdiri1)
ex: dzãtsea cu arãdeari; ma bunã pãni goalã cu-arãdeari, dicãt gheli multi cu ncãceari; trã arãdeari, arãdea; eara un lucru tr-arãdeari; cãntãri sh-arãderi, nu-avdzai tora; ãl lo cu bunlu, cu-arãderli

§ nearãs1 (nea-rắsŭ) adg nearãsã (nea-rắ-sã), nearãsh (nea-rắshĭ), nearãsi/nearãse (nea-rắ-si) – cari nu-ari arãsã; (fig: nearãs = tsi ari (ari avutã) mãri cripãri di nu-lj yini s-arãdã; marat, corbu, tihilai, shcret, etc.)
{ro: care nu a râs}
{fr: qui n’a pas ris}
{en: who did not laugh}
ex: laea mumã atsea nearãsã (tsi nu-ari arãsã tu banã); aestã nearãsã (fig: maratã, curbisitã) mamã a noastrã

§ nearãdiri1/nearãdire (nea-rắ-di-ri) sf nearãdiri (nea-rắ-dirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu arãdi; nearãdeari

{ro: acţiunea de a nu râde}
{fr: action de ne pas rire}
{en: action of not laughing}

§ nearãdeari1/nearãdeare (nea-rã-deá-ri) sf nearãderi (nea-rã-dérĭ) – (unã cu nearãdiri1)

§ rãd (rắdŭ) vb III shi II – rãsh (rắshĭŭ), rãdeam (rã-deámŭ), rãsã (rắ-sã), rãdiri/rãdire (rắ-di-ri) shi rãdeari/rãdeare (rã-deá-ri) – (unã cu arãd1)
ex: rãdeai di moarti

§ rãs1 (rắsŭ) adg rãsã (rắ-sã), rãsh (rắshĭ), rãsi/rãse (rắ-si) – (unã cu arãs1)

§ rãdiri/rãdire (rắ-di-ri) sf rãdiri (rắ-dirĭ) – (unã cu arãdiri1)

§ rãdeari/rãdeare (rã-deá-ri) sf rãderi (rã-dérĭ) – (unã cu arãdiri1)

§ arid1 (a-rídŭ) vb III shi II arish (a-ríshĭŭ), arideam (a-ri-deámŭ), arisã (a-rí-sã), aridiri/aridire (a-rí-di-ri) shi arideari/arideare (a-ri-deá-ri) – (unã cu arãd1)

§ aris1 (a-rísŭ) adg arisã (a-rí-sã), arish (a-ríshĭ), arisi/arise (a-rí-si) – (unã cu arãs1)

§ aridiri1/aridire (a-rí-di-ri) sf aridiri (a-rí-dirĭ) – (unã cu arãdiri1)

§ arideari1/arideare (a-ri-deá-ri) sf arideri (a-ri-dérĭ) – (unã cu arãdeari1)

§ arãs4 (a-rắsŭ) sn arãsuri (a-rắ-surĭ) – minarea budzãlor (a gurãljei, a fatsãljei) shi scutearea di bots ahoryea cãndu arãdi omlu; rãs, aris, arãsut, arãdiri, arãdeari, rãdiri, rãdeari
{ro: râs}
{fr: rire}
{en: laugh}
ex: nu putu sã-sh tsãnã arãslu; mi-ashteaptã cu arãslu n gurã (pi budzã); tsi mushat arãs ari; s-lishinã di-arãs (cãpãi di-ahãtã arãdeari), nu altã

§ rãs2 (rắsŭ) sn rãsuri (rắ-surĭ) – (unã cu arãs4)

§ arãsut (a-rắ-sutŭ) sn arãsuti/arãsute (a-rắ-su-ti) – (unã cu arãs4)

§ hamuarãd (ha-mŭa-rắdŭ) vb III shi II hamuarãsh (ha-mŭa-rắshĭŭ), hamuarãdeam (ha-mŭa-rã-deámŭ), hamuarãsã (ha-mŭa-rắ-sã), hamuarãdiri/hamuarãdire (ha-mŭa-rắ-di-ri) shi hamuarãdeari/hamuarãdeare (ha-mŭa-rã-deá-ri) – aspun cu-unã njicã minari a budzãlor (a gurãljei, a fatsãljei) sh-cu-unã nsurinari a fatsãljei cã un lucru (un zbor, unã doarã, etc.) mi ifhãrãstiseashti, mi-arãseashti sh-nj-adutsi harauã; hamurãd, sumarãd
{ro: surâde}
{fr: sourire}
{en: smile}
ex: totna hamuarãdi (sumarãdi); cu vreari hamuarãsi (sumarãsi)

§ hamuarãs1 (ha-mŭa-rắsŭ) adg hamuarãsã (ha-mŭa-rắ-sã), hamuarãsh (ha-mŭa-rắshĭ), hamuarãsi/hamuarãse (ha-mŭa-rắ-si) – cari ari hamuarãsã; hamurãs, sumarãs
{ro: surâs}
{fr: souris}
{en: smiled}

§ ha-muarãdiri/hamuarãdire (ha-mŭa-rắ-di-ri) sf hamuarãdiri (ha-mŭa-rắ-dirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva hamuarãdi; hamuarã-deari, hamurãdiri hamurãdeari, sumarãdiri, sumarãdeari
{ro: acţiunea de a surâde; surâdere}
{fr: action de sourire}
{en: action of smiling}

§ hamuarãdeari/hamuarãdeare (ha-mŭa-rã-deá-ri) sf hamuarãderi (ha-mŭa-rã-dérĭ) – (unã cu hamuarãdiri1)

§ hamuarãs2 (ha-mŭa-rắsŭ) sn hamuarãsuri (ha-mŭa-rắ-surĭ) – unã njicã minari a budzãlor (a gurãljei, a fatsãljei) shi nsurinari a fatsãljei cari aspuni ifhãrãstisiri, vreari, harauã, etc.; hamurãs, sumarãs
{ro: surâs}
{fr: souris}
{en: smile}
ex: mi-ashtiptã cu hamuarãslu

§ hamurãd (ha-mu-rắdŭ) vb III shi II hamurãsh (ha-mu-rắshĭŭ), hamurãdeam (ha-mu-rã-deámŭ), hamurãsã (ha-mu-rắ-sã), hamurãdiri/hamurãdire (ha-mu-rắ-di-ri) shi hamurãdeari/hamurãdeare (ha-mu-rã-deá-ri) – (unã cu hamua-rãd)

§ hamurãs1 (ha-mu-rắsŭ) adg hamurãsã (ha-mu-rắ-sã), hamurãsh (ha-mu-rắshĭ), hamurãsi/hamurãse (ha-mu-rắ-si) – (unã cu hamuarãs1)

§ hamurãdiri/hamurãdire (ha-mu-rắ-di-ri) sf hamurãdiri (ha-mu-rắ-dirĭ) – (unã cu hamuarãdiri)

§ hamu-rãdeari/hamurãdeare (ha-mu-rã-deá-ri) sf hamurãderi (ha-mu-rã-dérĭ) – (unã cu hamuarãdeari)

§ hamurãs2 (ha-mu-rắsŭ) sn hamurãsuri (ha-mu-rắ-surĭ) – (unã cu hamuarãs2)

§ sumarãd (su-ma-rắdŭ) vb III shi II sumarãsh (su-ma-rắshĭŭ), sumarãdeam (su-ma-rã-deámŭ), sumarãsã (su-ma-rắ-sã), su-marãdiri/sumarãdire (su-ma-rắ-di-ri) shi sumarãdeari/sumarãdeare (su-ma-rã-deá-ri) – (unã cu hamuarãd)
ex: Hristolu sumarãsi shi dzãsi; nu s-da di padi shi sumarãsi

§ sumarãs1 (su-ma-rắsŭ) adg sumarãsã (su-ma-rắ-sã), sumarãsh (su-ma-rắshĭ), sumarã-si/sumarãse (su-ma-rắ-si) – (unã cu hamuarãs1)

§ sumarãdi-ri/sumarãdire (su-ma-rắ-di-ri) sf sumarãdiri (su-ma-rắ-dirĭ) – (unã cu hamuarãdiri)

§ sumarãdeari/sumarãdeare (su-ma-rã-deá-ri) sf sumarãderi (su-ma-rã-dérĭ) – (unã cu hamuarãdea-ri)

§ sumarãs2 (su-ma-rắsŭ) sn sumarãsuri (su-ma-rắ-surĭ) – (unã cu hamuarãs2)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

arinde

arinde (a-rin-dé) sm arindedz (a-rin-dédzĭ) – hãlati tsi ari un i dauã cãtsuti astãsiti pi-unã cumatã di lemnu, cu cari omlu (ma-rangolu) aradi (arindiseashti) unã fatsã di scãndurã tra s-u facã ischi; rinde, rindeauã, strug, rucani, arucani
{ro: rindea}
{fr: rabot}
{en: (bench) plane}

§ rinde (rin-dé) sm rindedz (rin-dédzĭ) – (unã cu arinde)

§ rindeauã (rin-deá-ŭã) sf rindei (rin-déĭ) – (unã cu arinde)

§ arindisescu (a-rin-di-sés-cu) vb IV arindisii (a-rin-di-síĭ), arindiseam (a-rin-di-seámŭ), arindisitã (a-rin-di-sí-tã), arindisiri/arindisire (a-rin-di-sí-ri) – omlu (marangolu) tsi lucreadzã (da) cu-arindelu tra s-ischeadzã scãndurili; arãndisescu, arundisescu, struguescu, aruncãsescu, arucãnsescu
{ro: struji}
{fr: raboter}
{en: plane}

§ arindisit (a-rin-di-sítŭ) adg arindisitã (a-rin-di-sí-tã), arindisits (a-rin-di-sítsĭ), arindisiti/arindisite (a-rin-di-sí-ti) – (fatsã, lemnu, scãndurã) tsi easti datã (ischeatã) cu arindelu; arãndisit, arundisit, struguit, aruncãsit, arucãnsit
{ro: strujit}
{fr: raboté}
{en: planed}

§ arindisiri/arindisire (a-rin-di-sí-ri) sf arindisiri (a-rin-di-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-arindiseashti tsiva; arãndisiri, arundisiri, struguiri, aruncãsiri, arucãnsiri
{ro: acţiunea de a struji; strujire}
{fr: action de raboter}
{en: action of planing}

§ arãndisescu (a-rãn-di-sés-cu) vb IV arãndisii (a-rãn-di-síĭ), arãndiseam (a-rãn-di-seámŭ), arãndisitã (a-rãn-di-sí-tã), arãndisiri/arãndisire (a-rãn-di-sí-ri) – (unã cu arindisescu)

§ arãndisit (a-rãn-di-sítŭ) adg arãndisitã (a-rãn-di-sí-tã), arãndisits (a-rãn-di-sítsĭ), arãndisiti/arãndisite (a-rãn-di-sí-ti) – (unã cu arindisit)

§ arãndisiri/arãndisire (a-rãn-di-sí-ri) sf arãndisiri (a-rãn-di-sírĭ) – (unã cu arindisiri)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

armunii/armunie

armunii/armunie (ar-mu-ní-i) sf armunii (ar-mu-níĭ) – harea tsi u ari shidearea deadun a ma multor lucri (un fatsã di altu) cari fatsi tra s-lu ariseascã ocljul tsi li mutreashti; harea tsi u ari bãnarea deadun a ma multor oaminj tsi s-aduchescu ghini tu tuti minduirli sh-faptili-a lor; harea tsi u ari cãntarea (bãtearea, avdzãrea) di dauã i ma multi bots (ihuri, cãntitsi) tsi fac ureaclja s-u ariseascã multu; duzeni
{ro: armonie}
{fr: harmonie}
{en: harmony}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

arostu

arostu (a-rós-tu) sf aroasti/aroaste (a-rŭás-ti) –
1: guva tsi s-aflã tu partea di nghios a caplui di om (mãrdzinitã di dauã budzã, cu cari zburashti sh-prit cari intrã mãcarea tu trup); guva dit caplu-a prãvdzãlor (cu cari mãcã shi prit cari scot bots); arostru, gurã, muts, mutsã, mutscã, zurnã; (fig: arostu = (i) mãcari; (ii) loclu tsi s-fatsi la tsãsearea di la arãzboi (namisa di hirili di urdzãturã di nsus shi di nghios a tsãsãturiljei) prit cari treatsi suvalnitsa cu hirlu)
{ro: gură; rost}
{fr: bouche; angle formé par les fils de la chaîne et dans lequel on lance la navette}
{en: mouth}
ex: tuti dzãlili carni, carni, asãndzã va mãcãm urdzãts hearti ca s-alãxim arostul (fig: s-alãxim mãcarea); disfeci un arostu la arãzboi

§ arostru (a-rós-tru) sf aroastri/aroastre (a-rŭás-tri) – (unã cu arostu)
ex: ca arãzboilu la aroastri; tsãsui patru arostruri

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

arucani/arucane

arucani/arucane (a-ru-cá-ni) sf arucãnj (a-ru-cãnjĭ) – hãlati tsi ari un i dauã cãtsuti astãsiti pi-unã cumatã di lemnu, cu cari omlu (marangolu) aradi (strugueashti) unã fatsã di scãndurã tra s-u facã ischi; rucani, arinde, rinde, rindeauã, strug
{ro: rindea}
{fr: rabot}
{en: (bench) plane}

§ rucani/rucane (ru-cá-ni) sf rucãnj (ru-cãnjĭ) – (unã cu arucani)

§ arucanizmã (a-ru-cá-niz-mã) sf arucanizmati/arucanizmate (a-ru-ca-níz-ma-ti) – pulbirea di lemnu tsi-armãni dupã tsi s-lucreadzã lemnul cu prionea i arucanea
{ro: rumeguş}
{fr: sciure de bois}
{en: sawdust}
ex: arucanizmati di lemnu

§ arucãnsescu (a-ru-cãn-sés-cu) vb IV arucãnsii (a-ru-cãn-síĭ), arucãnseam (a-ru-cãn-seámŭ), arucãnsitã (a-ru-cãn-sí-tã), arucãnsiri/arucãnsire (a-ru-cãn-sí-ri) – omlu (marangolu) tsi lucreadzã (da) cu-arucanea tra s-ischeadzã scãndurili; aruncãnescu, arindisescu, arãndisescu, arundisescu, struguescu
{ro: struji}
{fr: raboter}
{en: plane}

§ arucãnsit (a-ru-cãn-sítŭ) adg arucãnsitã (a-ru-cãn-sí-tã), arucãnsits (a-ru-cãn-sítsĭ), arucãnsiti/arucãnsite (a-ru-cãn-sí-ti) – lemnul (scãndura) tsi easti datã cu-arucanea; aruncãsit, arindisit, arãndisit, arundisit, struguit
{ro: strujit}
{fr: raboté}
{en: planed}

§ arucãnsiri/arucãnsire (a-ru-cãn-sí-ri) sf arucãnsiri (a-ru-cãn-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-arucãnseashti tsiva; aruncãsiri, arindisiri, arãndisiri, arundisiri, struguiri
{ro: acţiunea de a struji; strujire}
{fr: action de raboter}
{en: action of planing}

§ aruncãsescu (a-run-cã-sés-cu) vb IV aruncãsii (a-run-cã-síĭ), aruncãseam (a-run-cã-seámŭ), aruncãsitã (a-run-cã-sí-tã), aruncãsiri/aruncãsire (a-run-cã-sí-ri) – (unã cu arucãnsescu)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

arujescu

arujescu (a-ru-jĭés-cu) vb IV arujii (a-ru-jíĭ), arujam (a-ru-jĭámŭ), arujitã (a-ru-jí-tã), arujiri/arujire (a-ru-jí-ri) – (calu) scoati bots dit gurã cãndu aducheashti tsiva (va tsiva, etc.); (fig: arujescu = scot bots ca-atseali scoasi di calj); rujescu, azurescu
{ro: necheza}
{fr: hennir}
{en: neigh}
ex: caljlji arujescu, muntsãlj ãnchisescu, pupãza tut bati (angucitoari: moara); un mãndzu nu-arujashti; cãrvanea tutã aruji; calu arujashti tu pãhnii; suntu multi prici tsi arujescu

§ arujit (a-ru-jítŭ) adg arujitã (a-ru-jí-tã), arujits (a-ru-jítsĭ), arujiti/arujite (a-ru-jí-ti) – (calu) tsi ari scoasã bots dit gurã
{ro: care a nechezat}
{fr: qui a henni}
{en: who has neighed}

§ arujiri/arujire (a-ru-jí-ri) sf arujiri (a-ru-jírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un cal arujashti; rujari, azuriri
{ro: acţiunea de a necheza; nechezare nechezat}
{fr: action d’hennir; hennissement}
{en: action of neighing; neighing}
ex: s-trunduescu muntsãlj di-arujirea-a caljlor; arujirea adutsi furtutirea; arujirea-a calui nu easti semnu bun cãndu sh-ari sotslji deadun; avdzãndalui arujirea di cal, agiumsi lamnja n tsilar

§ rujescu (ru-jĭés-cu) vb IV rujii (ru-jíĭ), rujam (ru-jĭámŭ), rujitã (ru-jí-tã), rujiri/rujire (ru-jí-ri) – (unã cu arujescu)
ex: rujashti nãirit calu; ca cal ma s-ts-arujascã, ruja-lj tini ca eapã

§ rujit (ru-jítŭ) adg rujitã (ru-jí-tã), rujits (ru-jítsĭ), rujiti/rujite (ru-jí-ti) – (unã cu arujit)
ex: s-avdza rujitlu-a caljlor

§ rujiri/rujire (ru-jí-ri) sf rujiri (ru-jírĭ) – (unã cu arujiri)

§ azurescu (a-zu-rés-cu) vb IV azurii (a-zu-ríĭ), azuream (a-zu-reámŭ), azuritã (a-zu-rí-tã), azuriri/azurire (a-zu-rí-ri) – (unã cu arujescu)

§ azurit (a-zu-rítŭ) adg azuritã (a-zu-rí-tã), azurits (a-zu-rítsĭ), azuriti/azurite (a-zu-rí-ti) – (unã cu arujit)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

astup

astup (as-tupŭ) (mi) vb I astupai (as-tu-páĭ), astupam (as-tu-pámŭ), astupatã (as-tu-pá-tã), astupari/astupare (as-tu-pá-ri) – bag un lucru pristi (tu) unã guvã dishcljisã tra s-nu poatã s-treacã tsiva prit nãsã; acoapir unã dishcljidzãturã tra s-nu s-veadã (tra s-nu treacã tsiva); bag un dop tu-unã gurã di botsã; umplu cu lucri un sulinar di nu poati s-treacã tsiva prit el; ncljid, acoapir, etc.; (fig:
1: mi-astup; nj-u-astup = (i) mi ndop cu mãcari; (ii) nj-u ncljid gura, nu voi sã zburãscu; (iii) mãc tsiva tsi va mi facã s-nu pot s-es nafoarã, tsi va-nj da capsi; (iv) mi-acoapir; sã ncljidi, s-acoapirã tserlu cu niori; (v) mi cher, ascapit dupã unã dzeanã; expr:
2: astup multi guvi; am multi guvi tr-astupari = fac multi lucri tsi vrea fãtseari; am multi lucri tsi lipseashti s-li fac;
3: nj-astup urecljili = nu voi s-avdu tsiva di-atseali tsi-nj si spun)
{ro: astupa}
{fr: boucher}
{en: plug}
ex: astupã (u ncljisi) guva cu tsiva; sh-astupã nãrli sh-nu adilje dip; astuparã (lu-acupirirã) putslu; s-astupã avlachilu shi moara lucreadzã diznou; astupã botsa (bagã-lj doplu); s-astupã sulinarlu di la casã; s-astupats chipurli-a caljlor (s-bãgats tsiva tu chipuri tra s-nu-asunã); vai astuchi (va ncljidz) gura-a lumiljei?; lu-astupa (fig: lu ndupa) mash cu zahari; nu lã ncãpea sãmarili di carnea tsi avea astupatã (fig: di cãt s-avea ndupatã, di cãti-avea mãcatã); lj-u-astupã (fig: si ndoapã, li ndeasã, mãcã multã), nu s-agioacã; lj-astupai ali gãscã misur (fig: lj-bãgai cu zorea misur prit grumadz); cu pãradzlj-aeshti astupai multi guvi
(expr: feci multi lucri tsi lipsea fãtseari); astupã-ti! (fig: acoapirã-ti!); dzã-lj si sh-astupã gura
(expr: s-tacã, si shi ncljidã gura); s-astupã (fig: s-chiru, ascãpitã) apoea dupã dzeanã

§ astupat (as-tu-pátŭ) adg astupatã (as-tu-pá-tã), astupats (as-tu-pátsĭ), astupati/astupate (as-tu-pá-ti) – tsi s-ari ncljisã tra s-nu-alasã tsiva s-treacã; tsi-lj s-ari bãgatã un dop; ncljis, acupirit
{ro: astupat}
{fr: bouché}
{en: plugged}
ex: ari nãrli astupati (umpluti cu mixi); c-avea mãcatã tsi nu lipsea, easti multu astupat (nu poati s-easã nafoarã, sã-sh facã apa-atsea groasã, si s-cacã); nu puteam s-ishim cã nã eara usha astupatã (ncljisã); tserlu easti astupat (acupirit, mplin di niori)

§ astupari/astupare (as-tu-pá-ri) sf astupãri (as-tu-pắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-astupã tsiva; ncljideari, acupiriri, etc.

{ro: acţiunea de a astupa; astupare}
{fr: action de boucher}
{en: action of plugging}

§ neastupat (neas-tu-pátŭ) adg neastupatã (neas-tu-pá-tã), neastupats (neas-tu-pátsĭ), neastupati/neastupate (neas-tu-pá-ti) – tsi nu s-ari ncljisã tra s-nu-alasã tsiva s-treacã; tsi nu-lj s-ari bãgatã un dop; nincljis, neacupirit
{ro: neastupat}
{fr: qui n’est pas bouché}
{en: which is not plugged}

§ neastupari/neastupare (neas-tu-pá-ri) sf neas-tupãri (neas-tu-pắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu nu s-astupã tsiva; nincljideari, neacupiriri, etc.
{ro: acţiunea de a nu astupa; neastupare}
{fr: action de ne pas boucher}
{en: action of not plugging}

§ astupãturã (as-tu-pã-tú-rã) sf astupãturi (as-tu-pã-túrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-astupã tsiva; loclu iu easti astupatã unã guvã (gurã, dishcljidzãturã, etc.); astupari
{ro: astupătură}
{fr: bouchage}
{en: plugging}

§ astupãtoari/astupãtoare (as-tu-pã-tŭá-ri) sf astupãtori (as-tu-pã-tórĭ) – lucrul (dop, peaticã, gumolj di carti, etc.) cu cari s-astupã unã guvã (gurã, dishcljidzãturã, etc.); stupãtoari, stuputor, dop, stupunã, stupumã
{ro: dop}
{fr: bouchon}
{en: plug}
ex: chirdui astupãtoarea (doplu)

§ stupãtoari/stupãtoare (stu-pã-tŭá-ri) sf stupãtori (stu-pã-tórĭ) – (unã cu astupãtoari)

§ stuputor (stu-pu-tórŭ) sn stuputoari/stuputoare (stu-pu-tŭá-ri) – (unã cu astupãtoari)

§ stupumã (stú-pu-mã) sf stupumi/stupume (stú-pu-mi) – (unã cu astupãtoari)

§ stupunã (stú-pu-nã) sf stupuni/stupune (stú-pu-ni) – (unã cu astupãtoari)

§ distup (dis-tupŭ) (mi) vb I distupai (dis-tu-páĭ), distupam (dis-tu-pámŭ), distupatã (dis-tu-pá-tã), distupari/distupare (dis-tu-pá-ri) – scot atsea (dop, cep, cãpachi, etc.) cu cari easti astupatã guva di la un lucru (botsã, buti, vas, tengiri, etc.); scot lucrili tsi-astupã un sulinar; fac unã guvã tu-un lucru tra s-alas s-easã dit el (s-curã nafoarã) atsea tsi s-aflã ncljisã nuntru; disfac, dishcljid, dizvilescu, etc.;
(expr:
1: nj-distup urecljili = caftu s-avdu tsi si zburashti;
2: nj-distup gura = nchisescu sã zburãscu, di-aclo iu nu-nj dzãtseam un zbor)
{ro: destupa, deschide}
{fr: déboucher, défoncer}
{en: uncork, open, unplug}
ex: distupats (scutets doplu, dishcljidets) tuti botsli di yin; tora distupã (scoati doplu, dishcljidi) lãyinlu cu untulemnu; s-trapsi azvarna-azvarna, distupã butea shi ea s-guli; distupã (scoati tsi au bãgati tra s-nu-asunã) chiprili; lj-si distuparã urecljili
(expr: nchisi s-avdã) sh-gura
(expr: nchisi sã zburascã)

§ distupat (dis-tu-pátŭ) adg distupatã (dis-tu-pá-tã), distupats (dis-tu-pátsĭ), distupati/distupate (dis-tu-pá-ti) – tsi-lj s-ari scoasã atsea cu cari easti astupatã guva di la un lucru; tsi-lj s-ari faptã unã guvã tra s-alasã s-easã (s-curã nafoarã) atsea tsi s-aflã ncljisã tu-un lucru; tsi fu gulit di lucrili tsi astupa un sulinar; disfaptu, dishcljis, dizvilit, etc.
{ro: destupat}
{fr: débouché, défoncé}
{en: uncorked, opened, unplugged}
ex: shidea fãrã arshini, distupatã (dizvilitã)

§ dis-tupari/distupare (dis-tu-pá-ri) sf distupãri (dis-tu-pắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-distupã tsiva; disfãtseari, disfatsiri, dishcljideari, dishcljidiri, dizviliri, etc.
{ro: acţiunea de a destupa, de a deschide; destupare}
{fr: action de déboucher, de défoncer}
{en: action of uncorking, of opening, of unplugging}

§ nidistupat (ni-dis-tu-pátŭ) adg nidistupatã (ni-dis-tu-pá-tã), nidistupats (ni-dis-tu-pátsĭ), nidistupati/nidistupate (ni-dis-tu-pá-ti) – tsi nu easti distupat; tsi easti nica astupat
{ro: destupat}
{fr: débouché, défoncé}
{en: uncorked, unopened, unplugged}
ex: bujanili nidistupati (nidishcljisi)

§ nidistupari/nidistupare (ni-dis-tu-pá-ri) sf nidistupãri (ni-dis-tu-pắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu nu s-distupã tsiva
{ro: acţiunea de a nu destupa, de a nu deschide; nedestupare}
{fr: action de ne pas déboucher, de ne pas défoncer}
{en: action of not uncorking, of not opening, of not unplugging}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

avdu

avdu (áv-du) (mi) vb IV avdzãi (av-dzắĭ), avdzam (av-dzámŭ), avdzãtã (av-dzắ-tã), avdzãri/avdzãre (av-dzắ-ri) – aduchescu (cu ureaclja) sonurli (botsli) di deavãrliga-a mea; dãguescu, aflu, ascultu;
(expr:
1: s-avdi; s-avdu zboarã = sã zburashti;
2: (om) avdzãt = (om) di cari si zburashti (s-ari zburãtã) multu; cari easti ghini cunuscut di lumi; tsi easti cu anami (cu numã, cunuscut, shtiut, mãrit);
3: s-avdzã! = s-ascultsã! s-fats tsi dzãc!;
4: avdi cheatra s-avdã sh-el! = zbor tsi s-dzãtsi tr-atsel tsi nu va s-avdã tsiva, tsi nu va s-ascultã dip;
5: avdi-tuti = om dit pãrmithi tsi avdi tuti-atseali tsi si zburãscu, cãt diparti s-hibã)
{ro: auzi}
{fr: ouïr, entendre, obeir}
{en: hear, listen}
ex: s-nu ts-avdu boatsea ningã nãoarã; avdu nã vreavã nãuntru n casã; aushi ma avdi ninga ghini; nãsh zbura shi mini, lj-avdzam la ushi; avdzãi (aflai) cã s-vãtãmarã n hoarã; prit cupaci s-avdi (aduchescu cu ureaclja sonlu di la) aroput; avdzãndalui aestã, minti n cap nu-avea; avdzã-mi
(expr: ascultã-mi) muljare; cãndu nu s-avdu furi
(expr: cãndu nu-avdzã vãrã vrondu, cãndu nu si zburashti di furi), atumtsea s-ti-aveglji di nãsh; s-nu-avdu zboarã
(expr: s-nu si zburascã di-aestu lucru), s-nu-avdu ncãceri; necã s-avdã nu vrea di el
(expr: nu vrea s-lji zburãshti di el); sã-lj si avdã numa
(expr: sã si zburascã di el, di numa-a lui); aestu om nu avdi
(expr: nu ascultã) di vãrnu; tsi-avdzãt shi tsi vidzut? [zbor cu cari sã nchiseashti multi ori un pãrmit]

§ avdzãt (av-dzắtŭ) adg avdzãtã (av-dzắ-tã), avdzãts (av-dzắtsĭ), avdzãti/avdzãte (av-dzắ-ti) – (son, boatsi di deavãrliga) tsi fu aduchit (cu ureaclja); dãguit, aflat, ascultat
{ro: auzit, celebru}
{fr: ouï, entendu, renommé, célèbre}
{en: heard; well known}
ex: pãrmit avdzãt di la mamã-mea; cãmbana fu avdzãtã; aestã muljar easti avdzãtã
(expr: cunuscutã, cu-anami) tu tutã dunjaea; un avdzãt
(expr: cunuscut, cu-anami) Fetu-Mari; avum doauã-avdzãti hori
(expr: multu cunuscuti, di cari s-ari zburãtã multu, cu-anami); mushat hii, poati sh-avdzãt

(expr: cu-anami) hii; bãna unãoarã noauã furi avdzãts

§ avdzãri/avdzãre (av-dzắ-ri) sf avdzãri (av-dzắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-avdi tsiva; harea tsi u-ari omlu tra s-avdã; dãguiri, aflari, ascultari
{ro: acţiunea de a auzi; auzire, auzit}
{fr: action d’ouïr, d’entendre, d’obeir; ouïe}
{en: action of hearing}
ex: avdzãrea (harea tsi u-ari omlu tra s’avdã botsli) lj-easti bunã; tu-avdzãrea-a aishtor zboarã, el s-ciudusi

§ neavdzãt (neav-dzắtŭ) adg neavdzãtã (neav-dzắ-tã), neavdzãts (neav-dzắtsĭ), neavdzãti/neavdzãte (neav-dzắ-ti) – (vrondu, boatsi) tsi nu easti avdzãtã;
(expr: neavdzãt = (i) om di cari nu si zburashti (nu s-ari zburãtã) multu; cari nu easti ghini cunuscut di lumi; tsi nu easti cu anami (cu numã, cunuscut); (ii) draclu, sã-lj creapã numa, atsel cu-un cicior, etc.)
{ro: neauzit}
{fr: inouï}
{en: unheard}
ex: nu cama adu aminti neavdzãtlu
(expr: draclu, atsel cu-un cicior); tuts s-njirarã di ciudia aestã, neavdzãtã (tsi nu s-avea avdzãtã) pãnã-atumtsea; lu-arsirã pri nari shi nividzuti, neavdzãti s-featsirã

§ neavdzãri/neavdzãre (neav-dzắ-ri) sf neavdzãri (neav-dzắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu nu s-avdi tsiva; harea tsi u-ari omlu tra s-nu-avdã; neascultari
{ro: acţiunea de a nu auzi; neauzire}
{fr: action de ne pas ouïr, de ne pas obéir}
{en: action of not hearing}

§ avdzãtã (av-dzắ-tã) sf fãrã pl – boatsea cum s-avdi; harea tsi u ari unã boatsi tsi s-avdi lungã; di-atseali tsi s-avdu; avdzãri
{ro: rezonanţă, din auzite}
{fr: voix; résonnance; par ouï dire}
{en: sound; resonance; from what we hear}
ex: numa-aestã nu ari avdzãtã; avea avdzãtã bunã (harea tsi-avea di-avdza ghini); di pri avdzãti (di-atseali tsi s-avdu)

§ neavdzãtã (neav-dzắ-tã) sf neavdzãti/neavdzãte (neav-dzắ-ti) – lucru (zbor, pãtsãri, arãvdari, huneri, etc., di-aradã urut) tsi nu s-ari avdzãtã icã faptã pãnã tora; nividzutã, nipãtsãtã, etc.
{ro: lucru extraordinar}
{fr: chose extraordinaire, inouïe}
{en: thing unheard until now}
ex: pãtsã neavdzãtili (nipãtsãtili)

§ paraavdu (pá-ra-áv-du) (mi) vb IV paraavdzãi (pá-ra-av-dzắĭ), paraavdzam (pá-ra-av-dzámŭ), para-avdzãtã (pá-ra-av-dzắ-tã), paraavdzãri/paraavdzãre (pá-ra-av-dzắ-ri) – avdu ma multu di cãt lipseashti; avdu ma multu di ghini;
(expr: nu paraavdu; nu para avdu = nu avdu ghini, nu avdu dip)
{ro: auzi prea bine}
{fr: entendre trop}
{en: hear too well}
ex: dzã-nj ninga nãoarã, cã nu paraavdu
(expr: nu para avdu; nu avdu ghini) ghini

§ paraavdzãt (pá-ra-av-dzắtŭ) adg paraavdzãtã (pá-ra-av-dzắ-tã), paraavdzãts (pá-ra-av-dzắtsĭ), paraavdzãti/para-avdzãte (pá-ra-av-dzắ-ti) – tsi easti ghini avdzãt
{ro: auzit prea bine}
{fr: trop bien entendu}
{en: heard too well}

§ paraavdzã-ri/paraavdzãre (pá-ra-av-dzắ-ri) sf paraavdzãri (pá-ra-av-dzắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva paraavdi
{ro: acţiunea de a auzi prea bine}
{fr: action d’entendre trop}
{en: action of hearing too well}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Boboteadzâ

botsâ

botsi

bubotâ

bubotu

bulubotsâ

trandabotan

bot

botsã

bots*

bots

abã

afundu1

arãd1

arinde

armunii/armunie

arostu

arucani/arucane

arujescu

astup

avdu

botsã

cumbarŭ

cunetã

fundu

pãtidzatŭ

shamishdoilji

shishi, shishŭ

skicŭ

stupumã