{fr: seigneurie}
{en: seigniory}

§ bihulichi/bihuliche (bi-hu-lí-chi) sf bihulichi (bi-hu-líchĭ) – bana ca di bei tsi u treatsi cariva, tes mash pi crivati, fãrã s-facã tsiva; harea tsi u ari timbelu tsi nu fatsi tsiva di leani
{ro: timp liber (când omul leneveşte); lenevie}
{fr: loisir; dolce far niente; oisiveté, paresse}
{en: leisure, idleness, laziness}

ex: muljari nchindisitã (cun-diljatã, buisitã tu fatsã); tsãsea unã chilimi nchindisitã; purta dulumã di vestu nchindisit (stulsit) cu flori di hrisosmã

§ nchin-disiri/nchindisire (nchin-di-sí-ri) sf nchindisiri (nchin-di-sírĭ) – (unã cu chindisiri)

§ chindisãturã (chin-di-sã-tú-rã) sf chin-disãturi (chin-di-sã-túrĭ) – cusutura faptã cu aclu sh-cu hiri di multi buei tra s-chindiseascã unã pãndzã (cãmeashi, gulir i mã-nits), cu lilici, pulj, etc.; chendimã, chindimã, chindinã, vãchii, oimã, benchi, birbilj
{ro: broderie}
{fr: broderie}
{en: lace}

§ chendimã (chĭén-di-mã) sf chindimati/chindimate (chin-dí-ma-ti) – (unã cu chindisãturã)

§ chindimã (chín-di-mã) sf chindimati/chindimate (chin-dí-ma-ti) – (unã cu chindisãturã)
ex: iu nvitsash tini chindima aestã?

§ chindinã (chin-dí-nã) sf chindini/chindine (chin-dí-ni) – (unã cu chindisãturã)

§ chin-drisescu (chin-dri-sés-cu) vb IV chindrisii (chin-dri-síĭ), chin-driseam (chin-dri-seámŭ), chindrisitã (chin-dri-sí-tã), chindrisi-ri/chindrisire (chin-dri-sí-ri) – (unã cu chindisescu)
ex: chindrisea (buisea, nvupsea) la portsã, alti undzea

§ chindrisit (chin-dri-sítŭ) adg chindrisitã (chin-dri-sí-tã), chindrisits (chin-dri-sítsĭ), chindrisiti/chindrisite (chin-dri-sí-ti) – (unã cu chindisit)
ex: cali lungã, chindrisitã (stulsitã, mushitsãtã, chindisitã) cu yeamãndzi; vãloagã chindrisitã (chindisitã) cu lilici; cãravi chindrisitã (zugrãfsitã); cu ocljul chindrisit (cundiljat)

§ chindrisiri/chindrisire (chin-dri-sí-ri) sf chindrisiri (chin-dri-sírĭ) – (unã cu chindisiri)

§ dischindisescu (dis-chin-di-sés-cu) vb IV dischindisii (dis-chin-di-síĭ), dischindiseam (dis-chin-di-seámŭ), dischindisitã (dis-chin-di-sí-tã), dischindisiri/dis-chindisire (dis-chin-di-sí-ri) – disfac (aspargu) chindisãtura tsi s-aflã pi-un lucru
{ro: desface (strica) broderia unui lucru}
{fr: défaire une broderie}
{en: undo, take apart an embroidery (lace)}
ex: chindisi pãrpodzli cu cardzelj shi li dischindisi deapoea cã nu lj-arãsi cum ishirã

§ dischindisit (dis-chin-di-sítŭ) adg dischindisitã (dis-chin-di-sí-tã), dischindisits (dis-chin-di-sítsĭ), dischindisiti/dischindisite (dis-chin-di-sí-ti) – lucru tsi-lj s-ari disfaptã (aspartã) chindisãtura
{ro: desfăcut (lucrul de broderie)}
{fr: défait (une broderie)}
{en: undone, taken apart (embroidery, lace)}

§ dischindisiri/dischindisire (dis-chin-di-sí-ri) sf dischindisiri (dis-chin-di-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-dischindiseashti un lucru
{ro: acţiunea de a desface (strica) lucrul de broderie}
{fr: action de défaire une broderie}
{en: action of undoing, of taking apart an embroidery (lace)}

{ro: ciocnire}
{fr: collision}
{en: knocking}
ex: featsirã ciocuta; avea faptã ciocuta cu oauãli (agudirã oauãli cap ãn cap); s-fatsim doilji ciocuta (s-ciucutim chelchili, oauãli, etc.)

§ ciucutescu1 (cĭu-cu-tés-cu) (mi) vb IV ciucutii (cĭu-cu-tíĭ), ciucuteam (cĭu-cu-teámŭ), ciucutitã (cĭu-cu-tí-tã), ciucutiri/ciucutire (cĭu-cu-tí-ri) –
1: agudescu (bat) cu cioclu; cicãtescu, agudescu, asun;
2: lu-agudescu un lucru di un altu cu un vrondu tsi s-avdi ghini; cingãrshescu, cingrãshescu, cingrishescu;
3: mi-alumtu (mi ncaci, mi bat, etc.) cu cariva;
4: (inimã, tãmplã, etc.) nj-bati agonja shi cu puteari; bat, cicãnescu;
5: nj-da ciocuti unã aranã tsi coatsi (tsi-adunã, tsi fatsi pronj);
6: mi-aflu cu cariva n cali; mi-astalj, mi-andãmusescu, etc.;
(expr:
1: ãnj ciucutescu mintea = ãnj bat caplu, minduescu greu, nj-frimintu mintea;
2: ciucutescu (scafa, pãradzlji, etc.) = beau sh-mãc multu; lj-aspargu pãradzlji pri mãcari sh-beari mash;
3: l-ciucutescu pi cariva = l-bat, lj-dau un shcop)
{ro: ciocni, ciocăni, (se) lovi, ciorovăi, frământa mintea, bea, cheltui, etc.}
{fr: choquer, (se) heurter, frapper; s’ingénier, se mettre martel en tête; battre fortement, palpiter; boire (des boissons spiritueuses), boire et manger}
{en: strike, hit, run into, fight, torment oneself, beat, palpitate, drink (alcoholic beverages), eat and drink}
ex: ciucutea (agudea) pri un tengiri shi dzãtsea; ciucuti (agudi) scafa di cheatrã shi s-frãmsi; lj-ciucutea; s-ciucutea (sã ncãcea, s-alumta) cu Tihea; ciucutea (bati) penurli!; eataganili s-ciucutescu (s-agudescu un cu-alantu); va vã ciucutits (alumtats) cu nãsh; sta ficiorlu shi-sh ciucuteashti mintea
(expr: sh-bati caplu, s-mindueashti multu, sh-frimintã mintea); ciucutits-vã
(expr: frimintats-vã) ghini mintea;
(expr: minduea ahãndos, sh-friminta mintea); sta ficiorlu shi-sh ciucuteashti caplu cari sã ntreabã; sh-ciucutirã sh-frãmsirã mintea tsi s-mãcã; inima lã ciucuteashti (lã bati vãrtos, lã cicãneashti); ciucutirã (cingãrshirã sh-biurã) scafili; multi ori sh-ciucutea vãrtos capitli; ciucuteashti
(expr: mãcã sh-bea) la hani; ciucutii
(expr: mãcai sh-biui) ghini asãndzã; ciucutea
(expr: bea) sh-tats!; ciucuteashti
(expr: bea) doi ucadz di arãchii cati dzuã; lirili li ciucuti
(expr: li asparsi, li mãcã sh-li biu); l-ciucutii
(expr: l-bãtui) ghini ficiorlu

§ ciucutit1 (cĭu-cu-títŭ) adg ciucutitã (cĭu-cu-tí-tã), ciucutits (cĭu-cu-títsĭ), ciucutiti/ciucutite (cĭu-cu-tí-ti) –
1: tsi s-ari aguditã cu cioclu; cicãtit, agudit, asunat;
2: tsi s-ari aguditã (un lucru cu-un altu cu un vrondu tsi s-avdi ghini); cingãrshit, cingrãshit, cingrishit;
3: tsi s-ari alumtatã (ncãceatã, bãtutã, etc.) cu cariva;
4: (inimã, tãmplã, etc.) tsi ari bãtutã agonja shi cu puteari; bãtut, cicãnit;
5: tsi ari datã ciocuti unã aranã tsi coatsi (tsi-adunã, tsi fatsi pronj);
6: tsi s-ari aflatã (adunatã, astãljatã) n cali cu cariva
{ro: ciocnit, ciocănit, lovit, ciorovăit, frământat (mintea), băut, cheltuit, etc.}
{fr: choqué, heurté, frappé; battu fortement, palpité; bu (des boissons spiritueuses), ivre, bu et mangé}
{en: striken, hit, runned into, fought, tormented oneself, beaten, palpitated, drunk (alcoholic beverages), drunkard, eaten and drunk}
ex: vinjirã ciucutits (mbitats) di la hani; scafili asunã ciucutiti (cingãrshiti)

§ ciucuti-ri1/ciucutire (cĭu-cu-tí-ri) sf ciucutiri (cĭu-cu-tírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-ciucuteashti tsiva; agudiri (cu cioclu); cicãtiri, asunari, cingãrshiri, cingrãshiri, cingrishiri, bãteari, cicãniri, andãmusiri, mbitari, beari sh-mãcari multã; frimintari (mintea); etc.
{ro: acţiunea de a ciocni, de a ciocăni, de a (se) lovi, de a se ciorovăi, de a-şi frământa mintea, de a bea, de a cheltui, etc.; ciocnire, ciocănire, lovire, ciorovăire, etc.}
{fr: action de choquer, de (se) heurter, de frapper; de s’ingénier, de se mettre martel en tête; de battre fortement, de palpiter; de boire (des boissons spiritueuses), de boire et manger}
{en: action of striking, of hitting, of running into, of fighting, of tormenting oneself, of beating, of palpitating, of drinking (alcoholic beverages), of eating and drinking}
ex: s-avdzã nã ciucutiri (ciocut) di cari s-dishtiptarã

§ nciucutescu (ncĭu-cu-tés-cu) (mi) vb IV nciucutii (ncĭu-cu-tíĭ), nciucuteam (ncĭu-cu-teámŭ), nciucutitã (ncĭu-cu-tí-tã), nciucuti-ri/nciucutire (ncĭu-cu-tí-ri) – (unã cu ciucutescu)
ex: cãdzu shi si nciucuti (agudi) di cheatrã; nã nciucutim (n-astãljem, n-andãmusim) tu pãzari, nãs yinea mini njirdzeam cãtrã pãzarea di yiptu

§ nciucutit (ncĭu-cu-títŭ) adg nciucutitã (ncĭu-cu-tí-tã), nciucutits (ncĭu-cu-títsĭ), nciucutiti/nciucutite (ncĭu-cu-tí-ti) – (unã cu ciucutit)

§ nciucutiri/nciucutire (ncĭu-cu-tí-ri) sf nciucutiri (ncĭu-cu-tírĭ) – (unã cu ciucutiri)

§ cicutescu (ci-cu-tés-cu) (mi) vb IV cicutii (ci-cu-tíĭ), cicuteam (ci-cu-teámŭ), cicutitã (ci-cu-tí-tã), cicutiri/cicutire (ci-cu-tí-ri) – (unã cu ciucutescu)

§ cicutit (ci-cu-títŭ) adg cicutitã (ci-cu-tí-tã), cicutits (ci-cu-títsĭ), cicutiti/cicutite (ci-cu-tí-ti) – (unã cu ciucutit)
ex: di ursã cicutit
(expr: mãcat)

§ cicutiri/cicutire (ci-cu-tí-ri) sf cicutiri (ci-cu-tírĭ) – (unã cu ciucutiri)

§ cicãtescu (ci-cã-tés-cu) (mi) vb IV cicãtii (ci-cã-tíĭ), cicãteam (ci-cã-teámŭ), cicãtitã (ci-cã-tí-tã), cicãtiri/cicãtire (ci-cã-tí-ri) – (unã cu ciucutescu1)

§ cicãtit (ci-cã-títŭ) adg cicãtitã (ci-cã-tí-tã), cicãtits (ci-cã-títsĭ), cicãtiti/cicãtite (ci-cã-tí-ti) – (unã cu ciucutit1)

§ cicãtiri/cicãtire (ci-cã-tí-ri) sf cicãtiri (ci-cã-tírĭ) – (unã cu ciucutiri1)

§ ciucutonj (cĭu-cu-tónjĭŭ) adg ciucutoanji/ciucutoanje (cĭu-cu-tŭá-njĭ), ciucutonj (cĭu-cu-tónjĭ), ciucutoanji/ciucutoanje (cĭu-cu-tŭá-njĭ) – un tsi agudeashti cu cioclu;
(expr: ciucutonj = un tsi lu-arãseashti multu s-bea, shi multi ori, bea fãrã aradã, sã mbeatã, s-fatsi dzadã; biutor)
{ro: beţiv}
{fr: ivrogne}
{en: drunkard}
ex: Miha easti ciucutonj
(expr: biutor)

§ cicãnescu1 (ci-cã-nés-cu) (mi) vb IV cicãnii (ci-cã-níĭ), cicãneam (ci-cã-neámŭ), cicãnitã (ci-cã-ní-tã), cicãniri/cicãnire (ci-cã-ní-ri) – aduchescu unã dureari yii, mari; (trã inimã, tãmplã, etc.) bat agonja shi cu puteari; bat, ciucutescu
{ro: avea dureri mari; zvâcni, palpita}
{fr: avoir des grandes douleurs; battre fortement, palpiter}
{en: have sharp pain; throb, beat}
ex: arana-nj cicãneashti (ciucuteashti)

§ cicãnit1 (ci-cã-nítŭ) adg cicãnitã (ci-cã-ní-tã), cicãnits (ci-cã-nítsĭ), cicãniti/cicãnite (ci-cã-ní-ti) – tsi doari multu; tsi ari bãtutã agonja shi vãrtos; bãtut, ciucutit
{ro: zvâcnit}
{fr: battu fortement, palpité}
{en: throbbed, beaten}

§ cicãniri1/cicãnire (ci-cã-ní-ri) sf cicãniri (ci-cã-nírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu omlu aducheashti unã mari dureari, icã inima, tãmpla-lj bati agonja shi cu puteari; bãteari, ciucutiri
{ro: acţiunea de a zvâcni; zvâcnire}
{fr: action de battre fortement, de palpiter}
{en: action of throbbing, of beating}

§ cicnescu1 (cic-nés-cu) (mi) vb IV cicnii (cic-níĭ), cicneam (cic-neámŭ), cicnitã (cic-ní-tã), cicniri/cicnire (cic-ní-ri) – (unã cu cicãnescu1)
ex: nj-cicneashti (doari, nj-ciucuteashti) ciciorlu; nj-cicneashti inima (nj-bati inima vãrtos sh-agonja)

§ cicnit1 (cic-nítŭ) adg cicnitã (cic-ní-tã), cicnits (cic-nítsĭ), cicniti/cicnite (cic-ní-ti) – (unã cu cicãnit1)

§ cicniri1/cicnire (cic-ní-ri) sf cicniri (cic-nírĭ) – (unã cu cicãniri1)

§ ciucãtoari/ciucãtoare (cĭu-cã-tŭá-ri) sf ciucãtori (cĭu-cã-tórĭ) – pulj di pãduri cu unã dintanã sãnãtoasã tsi ciucuteashti pri coaja-a arburlor tra s-aflã sum ea bubulitslji (insectili) cu cari s-hrãneashti; ciucutoari, ciplitoari, carabeu, chetru
{ro: ciocănitoare}
{fr: picvert, (grand) pic (noir)}
{en: woodpecker}
ex: cara ciucãtoarea caftã cu dintana furnits pit coaja-a ponjlor, s-dzãtsi cã mãcã lemnu

§ ciucutoari/ciucutoare (cĭu-cu-tŭá-ri) sf ciucutori (cĭu-cu-tórĭ) – (unã cu ciucãtoari)

§ ciplitoari/ciplitoare (ci-pli-tŭá-ri) sf ciplitori (ci-pli-tórĭ) shi ciplitoari/ciplitoare (ci-pli-tŭá-ri) – (unã cu ciucãtoari)
ex: peagalea voi s-nji murmurats, mushati ciplitoari

§ cioca! (cĭó-ca) inter – zbor tsi undzeashti cu vrondul tsi s-avdi cãndu doauã yilii s-ciucutescu (trã sãnãtatea-a unui); zbor tsi va s-dzãcã: “s-bãnedz”, “sãnãtati”, “banã lungã”, etc.; toca!, cioc!, ceac, ciuc!, viva!
{ro: cioc!}
{fr: mot prononcé par quelqu’un de ceux qui boivent et qui choquent leurs verres; choc de verre}
{en: imitating the noise made by two touching glasses}
ex: nãinti s-bea, tuts featsirã cioca! (ciucutirã yiliili)

§ toca! (tó-ca) inter – (unã cu cioca!)
ex: featsim toca! (ciucutim yiliili); toca! (sãnãtati, s-bãnedz) dascale!