Dictsiunar

ber (bérŭ) vb I birai (bi-ráĭ), biram (bi-rámŭ), biratã (bi-rá-tã), birari/birare (bi-rá-ri) – (pravda) bagã boatsi vãrtoasã pri limba-a ljei; azgher, zgher
{ro: behăi, zbiera}
{fr: bêler; crier}
{en: bleat}
ex: dultsi oaea bearã (zghearã)

§ birat (bi-rátŭ) adg biratã (bi-rá-tã), birats (bi-rátsĭ) birati/birate (bi-rá-ti) – (pravdã) tsi ari scoasã boatsi; azghirat, zghirat
{ro: behăit, zbierat}
{fr: bêlé; crié}
{en: bleated}

§ birari/birare (bi-rá-ri) sf birãri (bi-rắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu pravda zghearã; azghirari, zghirari
{ro: acţiunea de a behăi, de a zbiera, behăire, zbierare}
{fr: action de bêler; de crier}
{en: action of bleating}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

bertã

bertã (bér-tã) sf bertsã (bér-tsã) – stranj muljirescu
{ro: haină femeiască}
{fr: habit de femme}
{en: woman’s dress}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

aburedz3

aburedz3 (a-bu-rédzŭ) vb I aburai (a-bu-ráĭ), aburam (a-bu-rámŭ), aburatã (a-bu-rá-tã), aburari/aburare (a-bu-rá-ri) – nj-aduc aminti; tsãn minti; timisescu, simisescu, fimisescu, timsescu, acuitescu, cuitescu, cuituescu, ticãescu
{ro: aminti}
{fr: se rappeller}
{en: remember}
ex: abureadzã-lj (adu-lj aminti) tsi tsã dzãsh

§ aburat3 (a-bu-rátŭ) adg aburatã (a-bu-rá-tã), aburats (a-bu-rátsĭ), abura-ti/aburate (a-bu-rá-ti) – adus aminti; tsãnut minti; timisit, simisit, fimisit, timsit, acuitit, cuitit, cuituit, ticãit
{ro: amintit}
{fr: rappellé}
{en: remembered}

§ aburari3/aburare (a-bu-rá-ri) sf aburãri (a-bu-rắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un sh-adutsi aminti; adutseari aminti; tsãneari minti; thimisiri, simisiri, fimisiri, timsiri, acuitiri, cuitiri, cuituiri, ticãiri, etc.
{ro: acţiunea de a-şi aminti, amintire}
{fr: action de se rappeller}
{en: action of remembering}
ex: aburarea (tsãnearea minti) nu aspardzi

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

adyisescu

adyisescu (adh-yi-sés-cu) vb IV adyisii (adh-yi-síĭ), adyiseam (adh-yi-seámŭ), adyisitã (adh-yi-sí-tã), adyisiri/adyisire (adh-yi-sí-ri) – am chiro (tra s-fac lucri); nu-am tsiva tri fãtseari
{ro: avea timp liber}
{fr: être libre, avoir le loisir}
{en: be free, have time on his hands}

§ adyisit (adh-yi-sítŭ) adg adyisitã (adh-yi-sí-tã), adyisits (adh-yi-sítsĭ), adyisiti/adyisite (adh-yi-sí-ti) – cari ari chiro, cari nu-ari tsiva trã fãtseari
{ro: care are timp liber}
{fr: qui a du temps libre, du loisir}
{en: who is free, who has time on his hands}

§ adyisiri/adyisire (adh-yi-sí-ri) sf adyisiri (adh-yi-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva adyiseashti
{ro: acţiunea de a avea timp liber}
{fr: action d’être libre, d’avoir le loisir}
{en: action of being free, of having time on his hands}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

afin

afin (á-finŭ) sm afinj (á-finjĭ) – unã soi di agru-plantã njicã, arburic shcurtu shi stufos tsi creashti ma multu tu locurli di munti (ma poati s-hibã criscutã sh-imirã tu grãdinj di om), cu frãndzã lundzi, lilici di ma multi buei, sh-cu poami njits, arucutoasi, njirli-lãi, buni trã mãcari
{ro: afin}
{fr: airelle, myrtille, bleuets (Canada)}
{en: blueberry plant}

§ afinã (á-fi-nã) sf afindzi/afindze (á-fi-ni) – poama di afingã; afinghi
{ro: afină}
{fr: airelle, myrtille, bleuets (Canada)}
{en: blueberry}

§ afingã (a-fín-gã) sf afindzi/afindze (a-fín-dzi) – (unã cu afinã)

§ afinghi/afinghe (a-fín-ghi) sf afinghi/afinghe (a-fín-ghi) – (unã cu afinã)
ex: aeri adunai multi afinghi

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

alãchit2

alãchit2 (a-lã-chítŭ) sm fãrã pl – unã soi di ofticã di oi
{ro: tuber-culoză de oi}
{fr: sorte de tuberculose chez les moutons}
{en: kind of sheep tuberculosis}
ex: estan deadi alãchitlu tu oi

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

alber

alber (al-bérŭ) adg – vedz tu albu

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: albu

albu

albu (ál-bu) adg albã (ál-bã), alghi (ál-ghi), albi/albe (ál-bi) – unã hromã tsi sh-u-adutsi multu cu-atsea a laptilui (a neauãljei, a azvestiljei, etc.); albat, cil; (fig:
1: albu = (i) tsi easti curat (cu truplu shi cu suflitlu) fãrã nitsiunã murdãrii icã lãeatsã tu inimã; cari nu-ari stepsu; (ii) tsi easti hãrios, caluziric; expr:
2: alghi (ál-ghi) sm pl = paradz (di-asimi);
3: albi/albe (ál-bi) sf pl = (i) stranji albi (ii) hiintsi scoasi dit mintea-a omlui tsi s-aspun tu fandazmili shi pãrmitili dit lao, multi ori ca feati multu mushati (dzãni) sh-alti ori ca muljeri arali, cari au puteri tsi es dit nomurli di-aradã a fisiljei; argheandi, dzãni, zãni, mushati, dultsi;
4: stãmãna albã = stãmãnã dit preasinjli mãri cãndu s-mãcã oauã sh-lãpturi;
5: nji scoati peri alghi = mi-aushashti cu-atseali tsi-nj featsi; mi tirinseashti; nj-scoati suflitlu; nj-fatsi multi urãtets, nj-adutsi multi cripãri;
6: lu scot cu fatsa albã = lu scot curat, fãrã stepsu, nu-l dau di-arshini;
7: trec ca dzua-atsea alba = trec unã banã mplinã di ghinets shi iftihii;
8: ne albã, ne lai = nu easti ni unã ni alantã; zbor tsi s-dzãtsi cãndu easti greu s-lu ifhãrãstiseshti pi-atsel tsi nu va ni unã ni altã;
9: ma s-nu hibã albã, va hibã lai = lipseashti s-hibã un di dauã lucri; ma s-nu hibã unã, va s-hibã-alantã)
{ro: alb; bani (de argint); straie albe, iele}
{fr: blanc; monnaie (d’argent); habits blancs, fées, génies malfaisants}
{en: white; silver coins; white clothes, fairies; evil genies}
ex: pri-un cal albu (cil) nãs cãvalã; ma alb di albul cair; albã-i sh-neaua, ma u chishi cãnjlji; alghi
(expr: paradz) tu pundzã, shi peshti tu muntsã; alghilj
(expr: paradzlji) bitisescu lucrul; tu albi
(expr: strani albi) gionjlji tuts intrarã; lai mash albili
(expr: stranjili albi); vinjirã albili
(expr: dzãnili) trei; agiumsi ca s-nu sh-veadã per albu (s-nu s-veadã aush); feate, vrets s-amintats fumealji albã (fig: hãrioasã)?; s-hii albã (fig: hãrioasã, caluziricã) feata-a mea; albã (fig: hãrioasã) sã-nj ti ved; bets dit misuri albi; cãt veadi albul (fig: curatlu, nistipsitlu) soari; easti cu fatsa albã
(expr: nistipsitã), nu-ari faptã tsiva; lu scoasi cu fatsa albã
(expr: nu-l featsi di-arshini); vrea s-easã cu fatsa albã
(expr: s-nu s-facã di-arshini); vinjirã albili

(expr: dzãnili) trei; agudit di albi
(expr: dzãni); trã Stã-Vinjiri va ishim tu albi
(expr: stranji albi); ishii cu fatsa albã
(expr: fãrã stepsu)

§ albat (al-bátŭ) adg albatã (al-bá-tã), albats (al-bátsĭ), albati/albate (al-bá-ti) – (unã cu albu)
ex: cari-i ma albatã (albã)?

§ albeatsã (al-beá-tsã) sf albets (al-bétsĭ) –
1: harea tsi fatsi lucrul tra s-hibã albu; algheatsã;
2: partea albã tsi s-mãcã di nãuntrul a oului; albush;
3: bueaua (pulbirea, pudra) albã tsi sh-u bagã muljerli pri fatsã tra s-aspunã ma mushati
{ro: albeaţă; albuşul de ou; fard alb}
{fr: blancheur; blanc d’oeuf; fard blanc}
{en: whiteness; egg-white; white make-up}
ex: albeatsa-a ocljului; lu agru-brui, cu albetsli (albetsli a ocljilor); oulu ari croc (partea galbinã) shi albeatsã (partea albã); sh-deadi cu albetsuri (pudrã albã di fatsã); sh-bãgã albeatsã pri fatsã; albeatsa (albushlu) di ou nu mi-ariseashti

§ algheatsã (al-ghĭá-tsã) sf alghets (al-ghĭétsĭ) – (unã cu albeatsã)
ex: algheatsa-a neauãljei; s-nu mi schinã pisti fatsã cã-nj lja algheatsa sh-arushatsa

§ albush1 (al-búshĭŭ) sn albushi/albushe (al-bú-shi) shi albushuri (al-bú-shĭurĭ) – partea albã tsi s-mãcã di nãuntrul a oului; albeatsã
{ro: albuşul de ou}
{fr: blanc d’oeuf}
{en: egg-white}

§ alber (al-bérŭ) adg alberã (al-bé-rã), alberi (al-bérĭ), alberi/albere (al-bé-ri) – cu perlji tsi da ca pi galbin; arus, rus, albush
{ro: blond}
{fr: blond}
{en: blond}
ex: feata-atsea alberã (arusã); era cu perlu-alber

§ albush2 (al-búshĭŭ) adg albushi/albushe (al-bú-shi), albush (al-búshĭ), albushi/albushe (al-bú-shi) – (unã cu alber)

§ alburiu (al-bu-ríŭ) adg alburii (al-bu-rí-i), alburii (al-bu-ríĭ), alburii (al-bu-ríĭ) – unã hromã tsi da ca pi albã-sivã tsi sh-u-adutsi niheamã cu hroma-a cinushiljei i a pljumbului
{ro: alburiu}
{fr: blanchâtre}
{en: whitish}
ex: tserlu easti alburiu (tsi da ca pi albu-siv)

§ alghescu (al-ghĭés-cu) vb IV alghii (al-ghíĭ), algheam (al-ghĭámŭ), alghitã (al-ghí-tã), alghiri/alghire (al-ghí-ri) – fac un lucru tra s-hibã albu; buisescu un lucru tu albu; mi ved albu; (fig:
1: alghescu = (i) mi fac hãrios; (ii) aspel stranjili sh-li fac curati (albi); (iii) nj-si fac perlji alghi, aushescu; (iv) algheashti = apirã, creapã dzua; (v) algheashti = s-alãnceashti di diparti; expr:
2: nj-alghescu ocljilj (di foami) = nu mata pot s-aravdu;
3: nj-alghescu perlji = aushescu;
4: nj-algheashti fatsa = mi fac om tinjisit;
5: alghii noaptea; avui nã noapti albã = avui nã noapti nidurnjitã; nu durnjii tutã noaptea;
6: mi-alghish ca ocljul ali gai = mi prucupsish)
{ro: albi}
{fr: blanchir}
{en: whiten}
ex: vedz tu munti iu algheashti (iu s-veadi albã) atsea bãrtsiri?; algheashti (fig: s-alãnceashti di diparti) unã hoarã aclo largu; pãn iu neurli alghescu; pãnã s-algheascã (fig: s-aushascã) bãrbat-nju; alghii (fig: aushii) pãnã s-ti nvets; cãndu lihoana s-dutsea tu vãrã casã cu natlu n bratsã, nicuchira-a atsiljei casã lu-alghea (fig: lu nvishtea) cu lãnã albã, tra s-aushascã; s-duc s-algheascã (fig: s-aspealã stranji) la izvur; s-algheshti (fig: s-ausheshti ghini, s-bãnedz hãrioasã), hilja-a mea; s-bãneadzã pãnã s-algheascã (fig: pãnã s-aushascã, pãnã va-lj si facã perlji alghi); ca Elimbul s-algheshti (fig: s-ausheshti); ninga nu alghi (fig: nu-apiri), easti noapti; sculats-vã, cã alghi (fig: apiri) nafoarã; alghi (fig: apiri) di nghios; nj-alghirã ocljilj di foami (acats pãndzinã la oclji di foami; escu multu-agiun); cãndu va ts-algheascã ocljilj di foami
(expr: cãndu nu va mata pots s-aravdzã di-agiun tsi eshti); trã nãsh nj-alghescu ocljilj
(expr: nu mata pot di dorlu-a lor)

§ alghit (al-ghítŭ) adg alghitã (al-ghí-tã), alghits (al-ghítsĭ), alghiti/alghite (al-ghí-ti) – tsi easti faptu tra s-aspunã albu; tsi easti hãrios; tsi-ari aushitã; tsi ari apiritã
{ro: albit}
{fr: blanchi, vieilli}
{en: whitened, who became old}
ex: easti multu-alghit (fig: multu-aushit)

§ alghiri/alghire (al-ghí-ri) sf alghiri (al-ghírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu algheashti tsiva, etc.
{ro: acţiunea de a albi}
{fr: action de blanchir}
{en: action of whitening}

§ alghiturã (al-ghi-tú-rã) sf alghituri (al-ghi-túrĭ) – un stranj (cãmeashi, sindoni, etc.) tsi s-aspealã; aushatic
{ro: albitură}
{fr: blanchissure}
{en: washing}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

amurã1

amurã1 (a-mú-rã) sf amuri/amure (a-mú-ri) – unã soi di arug cu truplu gol shi schinos, cu frãndzã (fapti di frãndzã ma njits), cu lilici albi, cu fructi njits, lãi, anyilicioasi, mplini di simintsã shi multu anjurizmati shi nostimi tu mãcari; yimisha faptã di-aestu arug; murã, mãnazi, manazi; (fig: amurã = (i) lai ca amura; (ii) aznjurã, znjurã, cãpincã; (iii) arug, rug)
{ro: mură}
{fr: ronce hérissée, mûre}
{en: blackberry bush, blackberry}
ex: s-njardzim s-adunãm amuri; u-adusirã (bãnarã) mash cu amuri; s-hrãnea cu-amuri di pri-arug; featã cu oclji di-amurã (fig: lãi ca-amura)

§ murã1 (mú-rã) sf muri/mure (mú-ri) – (unã cu amurã1)
ex: oclji mushats, lãi ca murili

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

amurgu1

amurgu1 (a-múr-gu) sn(?) amurguri(?) (a-múr-gurĭ) – chirolu di dupã ascãpitarea-a soarilui (cãndu nchiseashti si sã ntunearicã niheamã) sh-pãnã la cãdearea-a noaptiljei (cãndu s-fatsi ghini scutidi); oara di cãtrã la (pri) toacã; murgu, amurgish, murgish, amurdzish, murdzish, amurdzitã, murdzitã, murgheazmã, murghizmã
{ro: amurg}
{fr: brune, crépuscule, chute du jour; moment de la tombée du soir; le jour à son déclin}
{en: dusk, twilight}
ex: amurgul acupiri hoara; amurgul cãndu s-alasã pi golinj

§ murgu1 (múr-gu) sn(?) murguri(?) (múr-gurĭ) –
ex: netsi tru murgu nu cuteadzã s-treacã; cum cãdea murgul; nu ti vidzush pãn tu murgu

§ amurdzish (a-mur-dzíshĭŭ) sn amurdzishuri (a-mur-dzí-shĭurĭ) – (unã cu amurgu1)
ex: tu amurdzish ãnchisii s-mi duc acasã; cãtrã tu amurdzish, s-alinã pi unã dzeanã, sh-anãltsã mãnjli cãtrã tser; cãtrã tu amurdzish agiumsirã tu-unã hoarã

§ murdzish (mur-dzíshĭŭ) sn murdzishuri (mur-dzí-shĭurĭ) – (unã cu amurgu1)
ex: seara, amãnat, tu murdzish; stãtui seara pãnã tu murdzish

§ amurgish (a-mur-gíshĭŭ) sn amurgishuri (a-mur-gí-shĭurĭ) – (unã cu amurgu1)

§ murgish (mur-gíshĭŭ) sn murgishuri (mur-gí-shĭurĭ) – (unã cu amurgu1)

§ amurdzitã (a-mur-dzí-tã) sf amurdziti/amurdzite (a-mur-dzí-ti) – (unã cu amurgu1)
ex: cum eara tu amurdzitã, nitsi cã u vidzu vãrã; lã bãgã s-mãcã shi cãtrã tu-amurdzitã lj-ascumsi; s-turnarã tu-amur-dzitã

§ murdzitã (mur-dzí-tã) sf murdziti/murdzite (mur-dzí-ti) – (unã cu amurgu1)
ex: s-toarnã tu murdzitã

§ murgheazmã (mur-ghĭáz-mã) sf fãrã pl – (unã cu amurgu1)

§ murghizmã (mur-ghíz-mã) sf fãrã pl – (unã cu amurgu1)
ex: murghizma si ngrusha

§ amurgu2 (a-múr-gu) adg amurgã (a-múr-gã), amurdzi (a-múr-dzi), amurdzi/amurdze (a-múr-dzi) – hromã tsi nu easti ni lai ni albã ma s-aflã iuva namisa di eali; hromã tsi sh-u-adutsi cu-atsea a cinushiljei; murgu, griv, psar, siv, sumolcu, bagav, gãbur

{ro: murg}
{fr: gris}
{en: gray, grey}

§ murgu2 (múr-gu) adg murgã (múr-gã), murdzi (múr-dzi), murdzi/murdze (múr-dzi) – (unã cu amurgu1)
ex: ma-atsea mljoarã murgã; shcãmbi murdzi shi fricoasi; niori murdzi (grivi); cãni murgu; cal murgu

§ Murgu (Múr-gu) sm fãrã pl – numã tsi s-da a unui cal i cãni di hromã murgã; Murgea
{ro: nume dat unui cal sau câine murg}
{fr: nom donné à un cheval ou chien gris}
{en: name given to a grey horse or dog}
ex: o, lai Murgu (fig: cal i cãni cu numa Murgu), frate bun; ashteaptã, lai Murgu (fig: cal cu numa Murgu), s-creascã earba; Murgu, i!; mutrea sh-cãnjlji, atsel Murgu sh-atsel Arap

§ Murgea (Múr-gĭa) sm fãrã pl – (unã cu Murgu)

§ murgiu (múr-gĭu) adv – cãtã tu chirolu-a amurgului
{ro: spre amurg}
{fr: vers le déclin du jour}
{en: toward the twilight of the day}
ex: tu murgiu agiumsi-acasã

§ amurdzeashti/amurdzeashte (a-mur-dzeásh-ti) vb IV unipirs amurdzi (a-mur-dzí), amurdzea (a-mur-dzeá), amurdzitã (a-mur-dzí-tã), amurdziri/amurdzire (a-mur-dzí-ri) – cadi (s-fatsi) amurgul; murdzeashti
{ro: amurgi}
{fr: tomber (en parlant du soir)}
{en: become dusk (dark), become dusky}

§ amurdzescu (a-mur-dzés-cu) vb IV amurdzii (a-mur-dzíĭ), amurdzeam (a-mur-dzeámŭ), amurdzitã (a-mur-dzí-tã), amurdziri/amurdzire (a-mur-dzí-ri) – mi-acãtsã (tricui amurgul) amurgul; murdzescu;
(expr: nj-amurdzi truplu = nj-si featsi truplu vinjit di arcoari, agudituri, etc.)
{ro: amurgi}
{fr: être surpris par la tombée du soir}
{en: be caught by twilight time}

§ amurdzit (a-mur-dzítŭ) adg amurdzitã (a-mur-dzí-tã), amurdzits (a-mur-dzítsĭ), amurdziti/amurdzite (a-mur-dzí-ti) – (dzua) tsi u-acãtsã amurgul; acãtsat (agiumtu) iuva tu murgul a dzuãljei; murdzit
{ro: amurgit}
{fr: (le jour) à son déclin; surpris par la tombée du soir}
{en: dusk, twilight; who is caught by the dusk}

§ neamurdzit (nea-mur-dzítŭ) adg neamurdzitã (nea-mur-dzí-tã), neamurdzits (nea-mur-dzítsĭ), neamurdziti/neamurdzite (nea-mur-dzí-ti) – (chirolu) ninti ca s-cadã amurgul; nimurdzit
{ro: neamurgit}
{fr: qui est avant le crepuscule}
{en: before dusk}
ex: seara, neamurdzitã (ninti ca s-cadã amurgul)

§ amurdzi-ri/amurdzire (a-mur-dzí-ri) sf amurdziri (a-mur-dzírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cadi amurgul (dupã ascãpitarea-a soarilui) icã mi-acatsã murgul tu-un loc; murdziri
{ro: amurgire}
{fr: brune, moment de la tombée du soir}
{en: dusk, twilight}

§ murdzeash-ti/murdzeashte (mur-dzeásh-ti) vb IV unipirs murdzi (mur-dzí), murdzea (mur-dzeá), murdzitã (mur-dzí-tã), murdziri/murdzire (mur-dzí-ri) – (unã cu amurdzeashti)
ex: ashtiptarã pãnã tsi murdzi; acãtsã s-murdzeascã shi s-creascã atsia di-atsia aumbrili; nu murdzi ninga; cãt fudzi mã-sa, sh-murdzi; dzãtsi glarlu, sã stãm pãnã s-murdzeascã; eara seara oarã, cãt avea murdzitã; avea murdzitã cãndu agiumsim la hani

§ murdzescu (mur-dzés-cu) vb IV murdzii (mur-dzíĭ), murdzeam (mur-dzeámŭ), murdzitã (mur-dzí-tã), murdziri/murdzire (mur-dzí-ri) – (unã cu amurdzescu)
ex: s-nj-apiri, mumã, shi s-murdzeshti; murdzim trãsh la cãshari; nj-murdzirã cicioarili (fig: nji si ntunicarã, nj-si featsirã viniti) di frig

§ murdzit (mur-dzítŭ) adg murdzitã (mur-dzí-tã), murdzits (mur-dzítsĭ), murdziti/murdzite (mur-dzí-ti) – (unã cu amurdzit)

§ murdziri1/murdzire (mur-dzí-ri) sf murdziri (mur-dzírĭ) – (unã cu amurdziri)

§ dizmurdzeashti/dizmurdzeashte (diz-mur-dzeásh-ti) vb IV unipirs dizmurdzi (diz-mur-dzí), dizmur-dzea (diz-mur-dzeá), dizmurdzitã (diz-mur-dzí-tã), dizmurdzi-ri/dizmurdzire (diz-mur-dzí-ri) – nchiseashti s-aspunã lunjina dit hãryii; algheashti di dzuã; s-fatsi dzuã; creapã dzua; apirã
{ro: da zori de zi}
{fr: (en parlant du jour) commencer a paraître, faire jour}
{en: (of daylight) dawn, break}
ex: ma cãt avea dizmurdzitã shi ahiurhi s-veadã lucrurli

§ dizmurdzit (diz-mur-dzítŭ) adg dizmurdzitã (diz-mur-dzí-tã), dizmurdzits (diz-mur-dzítsĭ), dizmurdziti/dizmurdzite (diz-mur-dzí-ti) – tsi-ari ahiurhitã s-da lunjina tu hãryii; tsi-ari alghitã di dzuã; apirit
{ro: dat zori de zi}
{fr: (en parlant du jour) commencé a paraître; fait jour}
{en: dawn (of daylight)}

§ dizmurdziri/dizmurdzire (diz-mur-dzí-ri) sf dizmurdziri (diz-mur-dzírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu dizmurdzeashti
{ro: acţiunea de a da zori de zi}
{fr: (en parlant du jour) action de commencer a paraître, de faire jour}
{en: (of daylight) action of dawning, of breaking}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

anãfirsescu

anãfirsescu (a-nã-fir-sés-cu) (mi) vb IV anãfirsii (a-nã-fir-síĭ), anãfirseam (a-nã-fir-seámŭ), anãfirsitã (a-nã-fir-sí-tã), anãfirsi-ri/anãfirsire (a-nã-fir-sí-ri) – aduc aminti un lucru diznou (tu-unã muabeti); numãtsescu
{ro: reaminti, menţiona}
{fr: rappeler au souvenir; mentionner}
{en: recall, remember; mention}
ex: anãfirsish (adusesh diznou aminti) mãslatea; atsel ca s-anãfirseascã (s-numãtseascã, s-aducã-aminti) vãcuhi sh-uminitati

§ anãfirsit (a-nã-fir-sítŭ) adg anãfirsitã (a-nã-fir-sí-tã), anãfirsits (a-nã-fir-sítsĭ), anãfirsiti/anãfirsite (a-nã-fir-sí-ti) – tsi easti adus aminti (tu-unã muabeti)
{ro: reamintit, menţionat}
{fr: rappelé au souvenir; mentionné}
{en: recalled, remembered; mentioned}

§ anãfirsiri/anãfirsire (a-nã-fir-sí-ri) sf anãfirsiri (a-nã-fir-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva anãfirseashti
{ro: acţiunea de a reaminti, de a menţiona}
{fr: action de rappeler au souvenir; de mentionner}
{en: action of recalling, of remembering; of mentioning}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

Andreu

Andreu (An-dréŭ) sm fãrã pl – atsel dit soni mes a anlui; An-drelush, Ndriu, Ndreu, Dechemvriu
{ro: Decembrie}
{fr: Dé-cembre}
{en: December}
ex: pri Andreu cãdzu neauã

§ An-drelush (An-dre-lúshĭŭ) sm fãrã pl – (unã cu Andreu)

§ Ndreu (Ndréŭ) sm fãrã pl – (unã cu Andreu)
ex: Ndreulu ari 31 di dzãli; ndeasã Ndreu, ndeasã

§ Ndriu (Ndríŭ) sm fãrã pl – (unã cu Andreu)
ex: Ndriulu nzurluseashti

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

alber

barberu

bilberu

birberu

cimber

ciumberi

dulberu, dulberă

dulberu, dulberă

dulberu, dulberă

gaberu

ber

bertã

aburedz3

adyisescu

afin

alãchit2

alber

albu

amurã1

amurgu1

anãfirsescu

Andreu

ambudyisescu

amurã

Andreu

angãrlimŭ

(a)plecŭ

arisescu

báli

birbecŭ

birberŭ

cãndisescu, cãndãrsescu