(expr: mina) di ningã nãs; s-nu ti bats
(expr: minj) dit loc; ni palmã nu pot s-mi bat
(expr: njishcu) di-aoatsi; ficiorlu-a meu, bati-ti
(expr: minã-ti) dit loc; nu-lj si bãtea
(expr: mina, vdzea) di ningã vatra-a tatã-sui; bãtu cãljurli dit (alãgã, urdinã, cutriirã) Sãrbii sh-Vlãhii multu chiro; ea nu bãtets naljurea
(expr: nu zburãts glãrinj); lji si bãtu
(expr: ciucuti) inima; cãnili acatsã s-batã
(expr: s-alatrã); aleapidã-ti s-vedz tsi bat
(expr: tsi-alatrã) cãnjlji; aclo iu bãtea
(expr: cãfta) s-aflã vãrã lemnu; asearã avum mari furtunã sh-vimtul bãtea multu
(expr: sh-avea un vimtu mari); bãtu
(expr: cãdzu) grãndina sh-asparsi multi agri

§ bãtut1 (bã-tútŭ) adg bãtutã (bã-tú-tã), bãtuts (bã-tútsĭ), bãtuti/bãtute (bã-tú-ti) – agudit; asunat, anãchisit, azvimtu, ciucutit, scuchit, dzigãrit, tsi ari faptã bãtãturi
{ro: bătut, învins, sunat, castrat, care a făcut bătături}
{fr: battu, vaincu, sonné, chatré, fait des cors, des callosités}
{en: beaten, stricken, struck, vanquished, rang (a door, a bell, etc.), castrated, got calluses}
ex: sh-armãn a noshtri muntsã di vimturi mash bãtuts
(expr: agudits); bãtut
(expr: agudit) di videalã; bãtut di grindinã, di ploai; cãljuri bãtuti
(expr: cãlcati) di cãrvãnari; cama ghini easti s-imnji pit cãljuri bãtuti
(expr: urdinati di lumi); lapti bãtut
(expr: dit cari s-ari scoasã umtul); birbec bãtut (ciucutit)

§ batiri1/batire (bá-ti-ri) sf batiri (bá-tirĭ) –
1: atsea tsi s-fatsi cãndu s-bati;
2: alumtã; shcop, pãrjinã, pãparã, pipiritsã, pistili, tsurtsufi, chiurcu, chiutecã
{ro: acţiunea de a bate, de a suna, de a învinge, de a castra, de a face bătături; batere; învingere; sunare, castrare, facere de bătături; bătaie, luptă}
{fr: action de battre, de vaincre, de sonner, de chatrer, de faire des cors, des callosités; lutte; rossade, rossée}
{en: action of beating, of striking, of vanquishing, of ringing (a door, a bell, etc.), of castrating, of getting calluses; fight; beating}
ex: loc sh-ti batiri (alumtã) mutreashti

§ bãteari1/bãteare (bã-teá-ri) sf bãteri (bã-térĭ) – (unã cu batiri1)
ex: vrei bãteari, ficior; cãmbãnjli s-frãngu di bãteari (asunari)

§ nibãtut (ni-bã-tútŭ) adg nibãtutã (ni-bã-tú-tã), nibãtuts (ni-bã-tútsĭ), nibãtuti/nibãtute (ni-bã-tú-ti) – cari nu easti bãtut
{ro: nebătut, etc.}
{fr: qui n’est pas battu, etc.}
{en: who has not been beaten, etc.}
ex: plãndzi nibãtut

§ nibati-ri/nibatire (ni-bá-ti-ri) sf nibatiri (ni-bá-tirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu s-bati, icã nu easti bãtut
{ro: acţiunea de a nu bate, etc.}
{fr: action de ne pas battre, etc.}
{en: action of not beating, etc.}

§ nibãteari/nibãteare (ni-bã-teá-ri) sf nibãteri (ni-bã-térĭ) – (unã cu nibatiri)

§ parabat (pá-ra-bátŭ) (mi) vb III shi II parabãtui (pá-ra-bã-túĭ), parabãteam (pá-ra-bã-teámŭ), parabãtutã (pá-ra-bã-tú-tã), parabatiri/parabatire (pá-ra-bá-ti-ri) shi parabãteari/parabãteare (pá-ra-bã-teá-ri) – l-bat multu; l-bat ma multu dicãt lipseashti (easti ghini) s-lu bat
{ro: bate prea mult}
{fr: battre trop}
{en: beat too much}
ex: mi parabãtu (mi bãtu multu)

§ parabãtut (pá-ra-bã-tútŭ) adg parabãtutã (pá-ra-bã-tú-tã), para-bãtuts (pá-ra-bã-tútsĭ), parabãtuti/parabãtute (pá-ra-bã-tú-ti) – tsi easti bãtut multu (ma multu dicãt lipseashti)
{ro: batut prea mult}
{fr: battu trop}
{en: beaten too much}

§ parabatiri/parabatire (pá-ra-bá-ti-ri) sf parabatiri (pá-ra-bá-tirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva parabati
{ro: acţiunea de a bate prea mult}
{fr: action de battre trop}
{en: action of beating too much}

§ parabãtea-ri/parabãteare (pá-ra-bã-teá-ri) sf parabãteri (pá-ra-bã-térĭ) – (unã cu parabatiri)

§ bãtãturã (bã-tã-tú-rã) sf bãtãturi (bã-tã-túrĭ) – chealea (di la mãnj i di la cicioari) tsi s-ari ngrushatã di itia cã s-ari fricatã multu di-un lucru (ca atumtsea, bunãoarã, cãndu omlu acatsã tsiva ascur sh-di multi ori cu mãna goalã, icã poartã pãputsã nali tsi nu lji s-uidisescu ghini, tsi lu-agudescu, etc.); aroz, cal
{ro: bătătură}
{fr: cor, cal, callosité}
{en: callus, corn}
ex: purtai curdeljili nali, sh-feci unã bãtãturã la cicior

§ batsã (bá-tsã) sf bãts (bắtsĭ) – aguditurã faptã cu palma (di-aradã, pri fatsa-a omlui); pliscutã, fliscutã, flãscutã, fluscutã, shupleacã, ghiushtã, shubã
{ro: palmă}
{fr: gifle, soufflet}
{en: slap in the face}
ex: lj-trapsi unã batsã (pliscutã)

§ bãtichi/bãtiche (bã-tí-chi) sf bãtichi (bã-tíchĭ) – alumtã (bãteari, ncãceari, etc.) tsi s-fatsi namisa di doauã (i ma multi) pãrtsã (partii, oaminj, etc.) iu unã parti (i ma multi) caftã s-u-azvingã pi-alantã (i pri-alanti); bãtichii, bãtic, goadã, bãteari; bãtii, bãtãlii, alumtã, alumtatic, luptã
{ro: lovitură, bătaie; luptă, bătălie}
{fr: coup, rossade; combat, lutte}
{en: blow, beating; combat, fight}
ex: apalã mushatã trã bãtichi (alumtã)

§ bãtichii/bãtichie (bã-ti-chí-i) sf bãtichii (bã-ti-chíĭ) – (unã cu bãtichi)
ex: di tuts, nãs s-aleapsi tu bãtichii (tu-alumtã)

§ bãtic (bã-tíc) sn bãticuri (bã-ti-cúrĭ) – (unã cu bãtichi)
ex: nchisi la bãtic (alumtã)

§ bãtii/bãtie (bã-tí-i) sf bãtii (bã-tíĭ) – (unã cu bãtichi)
ex: mari bãtii s-featsi

§ bãtãlii/bãtãlie (bã-tã-lí-i) sf bãtãlii (bã-tã-líĭ) – (unã cu bãtichi)
ex: tu bãtãlii (tu-alumtã) sh-chiru ocljul

§ bãtanji/bãtanje (bã-tá-nji) sf bãtãnj (bã-tắnjĭ) – hãlati cu cari s-agudescu (cu ciocuri di lemnu) shi s-calcã (namisa di chelindri) tsãsãturli di lãnã (malina, shiaclu, adimtul, vilendzãli, etc.); bãtalji, drãshtealã, grãshtealã
{ro: piuă}
{fr: moulin à foulon}
{en: fuller}
ex: di la drãshtealã la bãtanji, mãndanji

§ bãtãnii/bã-tãnie (bã-tã-ní-i) sf bãtãnii (bã-tã-níĭ) – soi di vilendzã lishoarã
{ro: pătură uşoară}
{fr: couverture légère}
{en: light blanket}

§ bãtãnjusescu (bã-tã-njĭu-sés-cu) vb IV bãtãnjusii (bã-tã-njĭu-síĭ), bãtãnjuseam (bã-tã-njĭu-seámŭ), bãtãnjusitã (bã-tã-njĭu-sí-tã), bãtãnjusiri/bãtãnjusire (bã-tã-njĭu-sí-ri) – bat sh-calcu lucri di lãnã la bãtanji; bãtãljusescu, ndrãshtescu, ndrãshtedz
{ro: da la piuă}
{fr: faire passer par le moulin à foulon}
{en: full, pass through fuller}

§ bãtãnjusit (bã-tã-njĭu-sítŭ) adg bãtãnjusitã (bã-tã-njĭu-sí-tã), bãtãnjusits (bã-tã-njĭu-sítsĭ), bãtãnjusiti/bãtãnjusite (bã-tã-njĭu-sí-ti) – tsi easti bãtut shi cãlcat la bãtanji; bãtãljusit, ndrãshtit, ndrãshtat
{ro: dat la piuă}
{fr: passé par le moulin à foulon}
{en: fulled}

§ bãtãnjusiri/bãtãnjusire (bã-tã-njĭu-sí-ri) sf bãtãnjusiri (bã-tã-njĭu-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu unã tsãsãturã di lãnã easti bãtutã sh-cãlcatã la bãtanji; bãtãljusiri, ndrãshtiri, ndrãshtari
{ro: acţiunea de a da la piuă}
{fr: action de faire passer par le moulin à foulon}
{en: action of fulling}

§ bãtalji/bãtalje (bã-tá-lji) sf bãtãlj (bã-tắljĭ) – (unã cu bãtanji)

§ bãtãljar (bã-tã-ljĭárŭ) sm, sf bãtãljarã (bã-tã-ljĭá-rã), bãtãljari (bã-tã-ljĭárĭ), bãtãljari/bãtãljare (bã-tã-ljĭá-ri) – atsel tsi lucreadzã la bãtalji
{ro: piuar}
{fr: foulonnier}
{en: fuller}

§ bãtãljusescu1 (bã-tã-ljĭu-sés-cu) vb IV bãtãljusii (bã-tã-ljĭu-síĭ), bãtãljuseam (bã-tã-ljĭu-seámŭ), bãtãljusitã (bã-tã-ljĭu-sí-tã), bãtãljusiri/bãtãljusire (bã-tã-ljĭu-sí-ri) – (unã cu bãtãnjusescu)
ex: bãtãljuseashti adimtul

§ bãtãljusit1 (bã-tã-ljĭu-sítŭ) adg bãtãljusitã (bã-tã-ljĭu-sí-tã), bãtãljusits (bã-tã-ljĭu-sítsĭ), bãtãljusiti/bãtãljusite (bã-tã-ljĭu-sí-ti) – (unã cu bãtãnjusit)

§ bãtãljusiri1/bãtãljusire (bã-tã-ljĭu-sí-ri) sf bãtãljusiri (bã-tã-ljĭu-sírĭ) – (unã cu bãtãnjusiri)

ex: inima-ts bãrbatã (bãrbãteascã, inimarcã) sh-mari; muljerlj-a lor, bãrbati (gioani, ca bãrbatslji); aspuni-ti bãrbat (gioni, ca un bãrbat); aestã fu tu-un chiro bãrbatã (gioni) muljari

§ bãrbãtos (bãr-bã-tósŭ) adg bãrbãtoasã (bãr-bã-tŭá-sã), bãrbãtosh (bãr-bã-tóshĭ), bãrbãtoasi/bãrbãtoase (bãr-bã-tŭá-si) – (unã cu bãrbat2)
ex: spunea bãrbãtos (livendu ca un bãrbat)

§ bãrbãtin (bãr-bã-tínŭ) adg bãrbãtinã (bãr-bã-tí-nã), bãrbãtinj (bãr-bã-tínjĭ), bãrbãtini/bãrbãtine (bãr-bã-tí-ni) – (unã cu bãrbat2)
ex: muljari bãrbãtinã (eneryicã, ca un bãrbat)

§ bãrbãtoanji/bãrbãtoanje (bãr-bã-tŭá-nji) sf bãrbãtoanji/bãr-bãtoanje (bãr-bã-tŭá-nji) – muljari (feaminã) tsi easti ca un bãrbat shi ari hãri di bãrbat; bãrbatã, bãrbãtinã
{ro: (femeie) virilă}
{fr: (femme) virile}
{en: virile (woman)}
ex: muljari bãrbãtoanji (sarpi ca un bãrbat)

§ bãrbãtsãlji/bãrbãtsãlje sf fãrã pl –
1: hãrli tsi-l fac bãrbatlu s-hibã mascur; atsea tsi-l fatsi omlu s-hibã bãrbat (nu muljari);
2: harea-a omlui tsi easti gioni; bãrbãteatsã, giunatic, giuneatsã, sãrpitslãchi, livindeatsã
{ro: virilitate; vitejie}
{fr: virilité; vaillance}
{en: manliness, virility; bravery}

§ bãrbãteatsã (bãr-bã-teá-tsã) sf bãrbãtets (bãr-bã-tétsĭ) – faptul cã cariva easti bãrbat; ilichia tu cari omlu treatsi dit ficiureatsã shi s-lugurseashti bãrbat; harea-a omlui tsi-l fatsi s-hibã gioni, bãrbat; bãrbãtsãlji, giunatic, giuneatsã
{ro: bărbăţie, virilitate; vitejie, bravură}
{fr: virilité, bravoure, vaillance}
{en: virility; bravery}
ex: s-alumtã cu bãrbãteatsã (giuneatsã); aspusirã mari bãrbãteatsã (giunatic)

§ bãrbãtescu1 (bãr-bã-tés-cu) adg bãrbãteascã (bãr-bã-teás-cã), bãrbãteshtsã (bãr-bã-tésh-tsã), bãrbãteshti (bãr-bã-tésh-ti) – tsi ari s-facã cu faptul cã un easti bãrbat; tsi aspuni bãrbãtsãlji tu purtarea-a lui; ti/di bãrbat;
(expr:
1: bãrbãteshtili = lucrili purtati di bãrbats;
2: loclu bãrbãtescu (dit bisearicã) = loclu di nuntru shi ninti a bisearicãljei iu sta di-aradã bãrbatslji)
{ro: bărbătesc, viril, energic}
{fr: d’homme; mâle; viril; énergique}
{en: manly, male, virile, energetic}
ex: aestã-i scuturã bãrbãteascã (di bãrbat); bisearica ari unã parti bãrbãteascã (ti bãrbats) shi unã muljireascã: muljireasca easti dupã bãrbãteasca (atsea parti dit bisearicã iu sta di-aradã mash bãrbatslji); preftul ishi dit bãrbãteasca
(expr: partea iu sta bãrbatslji tu bisearicã) shi intrã tu muljireasca; alumtatic bãrbãtescu (ca di bãrbats); la arãu, muljerli la bãrbãteshtili
(expr: stranjili di bãrbats)

§ bãrbãteashti/bãr-bãteashte (bãr-bã-teásh-ti) adv – ca faptã di bãrbats; ca bãrbatslji; cu bãrbãteatsã
{ro: bărbăteşte; cu vitejie, brav}
{fr: virilement; bravement}
{en: like a man, in a manly fashion, bravely}
ex: s-alumtarã bãrbãteashti (ca bãrbatslji)

§ mbãrbãtedz (mbãr-bã-tédzŭ) (mi) vb I mbãrbãtai (mbãr-bã-táĭ), mbãrbãtam (mbãr-bã-támŭ), mbãrbãtatã (mbãr-bã-tá-tã), mbãrbãtari/mbãr-bãtare (mbãr-bã-tá-ri) – lj-dzãc a unui s-nu-lj hibã fricã shi si s-poartã ca un bãrbat; ãlj dau curagi; lj-fac gãireti; ãlj bag ciulichi la inimã; inimusescu
{ro: îmbărbăta, încuraja}
{fr: encourager, s’ar-mer de courage}
{en: encourage}
ex: acãtsai s-mi mbãrbãtedz (sã-nj fac gãireti); aestã harauã mbãrbãtã pri suldats; multu si mbãr-bãtã; cãndu vidzurã ma mãrlj-a lor cã suntu cu nãsh, si mbãrbãtarã (loarã curai); u mbãrbãtai (lj-ded curai) niheamã cã s-avea chirutã fari

§ mbãrbãtat (mbãr-bã-tátŭ) adg mbãrbãtatã (mbãr-bã-tá-tã), mbãrbãtats (mbãr-bã-tátsĭ), mbãrbãtati/mbãrbãtate (mbãr-bã-tá-ti) – tsi fu faptu tra s-nu-lj mata hibã fricã; tsi-lj s-ari datã curagi; tsi-lj s-ari faptã gãireti; inimusit
{ro: îmbărbătat, încurajat}
{fr: encouragé, armé de courage}
{en: encouraged}

§ mbãrbãta-ri/mbãrbãtare (mbãr-bã-tá-ri) sf mbãrbãtãri (mbãr-bã-tắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva easti mbãrbãtat (inimusit); inimusiri
{ro: acţiunea de a îmbărbăta, de a încuraja; îmbărbătare, încurajare}
{fr: action d’encourager, de s’armer de courage; encouragement}
{en: action of encouraging; encouragement}
ex: lj-adusi mari mbãrbãtari cãndu ishi ti nãs

§ bãrbãtedz (bãr-bã-tédzŭ) (mi) vb I bãrbãtai (bãr-bã-táĭ), bãrbãtam (bãr-bã-támŭ), bãrbãtatã (bãr-bã-tá-tã), bãrbãtari/bãrbãtare (bãr-bã-tá-ri) – crescu sh-mi fac bãrbat
{ro: creşte şi a deveni bărbat}
{fr: devenir un homme}
{en: become a man}
ex: s-bãrbãtã (criscu shi s-featsi bãrbat) di nu-l cunuscui

§ bãrbãtat (bãr-bã-tátŭ) adg bãrbãtatã (bãr-bã-tá-tã), bãrbãtats (bãr-bã-tátsĭ), bãrbãtati/bãrbãtate (bãr-bã-tá-ti) – cari ari criscutã shi s-ari faptã bãrbat
{ro: care a devenit bărbat}
{fr: qui est devenu un homme}
{en: who became a man}

§ bãrbãtari/bãrbãtare (bãr-bã-tá-ri) sf bãrbãtãri (bãr-bã-tắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva creashti shi s-fatsi bãrbat
{ro: acţiunea de a creşte şi de a deveni bărbat}
{fr: action de devenir un homme}
{en: action of becoming a man}