|
|
balsam
balsam (bál-samŭ) sm fãrã pl – unã lugurii tsi s-aflã tu ritsina shi tu dzama-a ma multor soiuri di arburi shi arburits (di-aradã dit locurili caldi), cari ari unã anjurizmã mushatã sh-arãsitã di narea-a omlui, sh-cari s-bagã multi ori tu alifii shi yitrii trã harea tsi u ari tra s-vindicã arãnj sh-lãngori; balsãm, basan, barsam, valsam;
(expr: balsam (albu, arosh, etc.) = (i) soiuri di alifii shi yitrii (muljituri tsi anjurzescu mushat, ca shpirtul i balsamlu tsi lu au nuntru) cu cari s-vindicã multi ori omlu di arãnj sh-di dureri; (ii) zboarã dultsi, di vreari sh-di pãrigurii spusi a unui tsi easti cu inima grea, tra s-lu apuitueascã shi s-lu isihãseascã di jalea, nvirinarea, etc. tsi u-aducheashti tu suflit)
{ro: balsam}
{fr: baume}
{en: balm, balsam}
§ balsãm (bál-sãmŭ) sm fãrã pl – (unã cu balsam)
ex: cu balsãm arosh lj-tricurã dzindziili; balsãmlu albu easti bun cãndu ti doari pãntica
§ valsam (vál-samŭ) sm fãrã pl – (unã cu balsam)
§ basan (bá-sanŭ) sm fãrã pl – (unã cu balsam)
ex: basanlu di Venetii
§ barsam (bár-samŭ) sm fãrã pl – unã soi di plantã (earbã) dit cari s-fac yitrii, trã balsamlu tsi lu-ari nuntru
{ro: plantă medicinală}
{fr: plante médicamenteuse}
{en: species of balmy shrub}
§ mbãlsãmedz (mbãl-sã-médzŭ) vb I mbãlsãmai (mbãl-sã-máĭ), mbãlsãmam (mbãl-sã-mámŭ), mbãlsãmatã (mbãl-sã-má-tã), mbãlsãmari/mbãl-sãmare (mbãl-sã-má-ri) – bag yitrii (alifii, mihlemi) pisti-aranã tra s-u vindic; bag yitrii tu truplu-a unui mortu tra s-lu fac s-tsãnã shi s-nu-anjurzeascã ma multu chiro; bãlsãmedz, bãlsãmusescu; (fig: mbãlsãmedz = ljishuredz inima, apuituescu, pãrgursescu)
{ro: îmbălsăma}
{fr: embaumer}
{en: embalm}
ex: cara tu cãdeari sh-frãmsi doi dintsã, lji mbãlsãmã dzindzia (lj-bãgã yitrii pi dzindzii) shi-lj si vindicã; nji mbãlsãmash (fig: nj-ljishurash inima, mi-apuituish) cu-un zbor, pleaga tsi am; cum s-u mbãlsãmedz (fig: s-u-apuituescu), mãrata!
ismer
ismer (is-mérŭ) adg ismerã (is-mé-rã), ismeri (is-mérĭ), isme-ri/ismere (is-mé-ri) – (fatsã) tsi easti sumulai shi salbitã (sãh-njisitã, galbinã); (om) tsi ari fatsa salbitã shi sumulai
{ro: smead}
{fr: basané, qui a le teint d’un brun mat}
{en: swarthy}
ex: ari fatsa ismerã
smead
smead (smeád) adg smeadã (smeá-dã), smeadz (smeádzĭ), smea-di/smeade (smeá-di) – hroma tsi da niheamã ca pi sumulai shi salbit; sumulai, murnu, ismer, salbit
{ro: smead}
{fr: basané; qui a le teint d’un brun mat}
{en: swarthy}
ex: avea fatsa smeadã
§ smed (sméd) adg smedã (smé-dã), smedz (smédzĭ), smedi/smede (smé-di) – (unã cu smead)
oacãrnu
RO:(oaie) cu capul negru; brunet
EN:dark-skinned (man), dark-head (sheep)
FR:basané; au chef couleur foncée (moutons)
Dictsiunar Armãn-Romãn-Englez-Francez - Mariana Bara 2015