Dictsiunar

DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

bâstisitu

RO:devastat … Dictsiunar Armãn-Romãn Data DB:30106>2014-05-14 22:31:01.624319 »

bãstisit

bãstisit (bãs-ti-sítŭ) adg – vedz tu bãstisescu

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: bãstisescu

aspargu (as-pár-gu) (mi) vb III shi II asparshu (as-pár-shĭu), as-pãrdzeam (as-pãr-dzeámŭ), aspartã (as-pár-tã), aspardziri/as-pardzire (as-pár-dzi-ri) shi aspãrdzeari/aspãrdzeare (as-pãr-dzeá-ri) –
1: l-fac un lucru (stamnã, shishi, pheat, etc.) si s-adarã cumãts, si s-facã tsivali; l-fac un lucru s-creapã, s-plãscãneascã, si zdãngãneascã; lu stric, lu tãlãescu un lucru (sãhati, amaxi, etc.) di nu mata neadzi ghini (i nu neadzi dip);
2: bitisescu unã adunari (numtã, cor, bisearicã, etc.) sh-fac lumea s-fugã (si s-arãspãndeascã, s-arãeascã, si sã scrupseascã, etc.);
3: dau paradz tra s-acumpãr lucri; fac exudi cu pãradzlji tsi lj-am (xudipsescu, hãrgiuescu, etc.);
4: l-fac un lucru (casã, hoarã, grãdinã, etc.) tra s-nu mata armãnã mari lucru di el (surpu, azvãrnuescu, bãstisescu, prãpãdescu, cãtãstrãpsescu, afãnisescu);
5: u fac unã hiintsã (yeatsã, pravdã, om, etc.) s-moarã; vatãm, talj, spãstrescu, surpu mpadi, lj-mãc caplu, lj-aprindu tseara, etc.;
6: alãxescu paradz cu tinjii mari (liri) trã paradz cu tinjii ma njicã (piastri, aslanj, etc.);
7: alas un lucru tsi easti bun trã mãcari (lapti, carni, ghelã, etc.) si s-facã nibun (si s-astalj, s-aludzascã, etc.);
8: alãxescu purtarea-a unui om sh-lu fac (di bun tsi eara) s-ducã unã banã arushinoasã (di purnilji, etc.);
9: nj-cher mintea, glãrescu;
10: mi-alãxescu la fatsã (di lãngoari, nidurnjiri, etc.), ãnj cher hroma, fac sufri, aushescu, vishtidzãscu, mãrãnghisescu, etc.
{ro: sparge, strica, termina, dispersa, cheltui, distruge, omorî, schimba, corupe, înnebuni, ofili}
{fr: casser, briser, disperser, achever, dépenser, détruire, tuer, échanger, corrompre, se toquer, se faner}
{en: break, finish, end, disperse, spend, distroy, kill, exchange, corrupt, lose one’s mind, fade, wither}
ex: asparshu (surpai) casa; s-asparsi Muscopulea; asparshu brava ca s-pot s-dishcljid sinduchea; nj-asparsish oara (nj-u featsish sãhatea s-astãmãtseascã shi nu mata nj-aspuni oara cum lipseashti); lj-u-asparshu (lj-u alãxii chefea shi-l feci s-lji parã arãu); s-asparsi numta (bitisi ziafetea sh-lumea fudzi cãtrã casili-a lor); corlu s-asparsi (gioclu bitisi sh-giucãtorlji s-arãspãndirã); carnea s-asparsi (s-aludzã); pãradzlji lj-aspãrdzea (fãtsea exudi, acumpãra lucri) curundu; asparsirã (afãnisirã, azvãrnuirã) tsintsi, shasi hori; s-aspargã (s-u surpã, s-u cãtãstrãpseascã) Gramostea; pri Dina sh-pri tatãl a featãljei lj-asparshu (ãlj vãtãmai); s-nidzem tu muntsã shi s-lji aspãrdzem (sã-lj vãtãmãm, s-lji spãstrim, s-lji tãljem); aspardzi-nj unã lirã (alãxea-nj lira shi dã-nj, trã cãt fatsi lira, paradz ma minuts, cu tinjii ma njicã); asparshu nã migidii albã cã nu-aveam minuts; asparsi (li-alãxi, li featsi pradz) shi fluriili di la veri; asãndzã ficiorlji s-aspargu (sh-alãxescu purtarea shi n-arushineadzã) lishor; s-asparsi di minti (glãri, sh-chiru mintea); cara-lj murirã ficiorlji, s-asparsi niheamã la minti; cãt s-asparsi (s-alãxi, mãrãnghisi) la fatsã!; furã unãoarã cu mari aveari, tora s-asparsirã; li-asparsim doili (chicusim, nã ncãcem); nu puteam s-lj-u-aspargu (chefea) al Tanasi; nu putui cama s-aravdu shi lj-u-asparshu (asparshu chefea)

§ aspartu (as-pár-tu) adg aspartã (as-pár-tã), aspartsi (as-pár-tsi), asparti/asparte (as-pár-ti) –
1: tsi s-ari faptã cumãts (tsivali; tsi ari cripatã (plãscãnitã, stricatã, zdãngãnitã, etc.); tsi nu mata easti bun;
2: tsi s-ari bitisitã (adunari, numtã, cor, bi-searicã, etc.) sh-lumea ari vgatã (s-ari arãspãnditã, arãitã, scrup-sitã, etc.);
3: (paradz) tsi s-au datã trã lucri acumpãrati (tsi s-au xudipsitã, hãrgiuitã, etc.);
4: (casã, hoarã, grãdinã, etc.) tsi s-ari surpatã (azvãrnuitã, bãstisitã, prãpãditã, cãtãstrãpsitã, afãnisitã, etc.);
5: (om, pravdã, yeatsã, etc.) tsi fu vãtãmat (tãljat, spãstrit, etc.);
6: (paradz) cu tinjii ma mari (liri) alãxits trã paradz cu tinjii ma njicã (piastri, aslanj, etc.);
7: (lucru bun trã mãcari ca, bunãoarã, lapti, carni, ghelã, etc.) tsi s-ari faptã nibun trã mãcari (s-ari astãljatã, aludzãtã, etc.);
8: (purtarea-a unui om) tsi s-ari alãxitã shi s-ari faptã (di bunã tsi eara) lai (arushinoasã, di purnilji, etc.); palju-om, fatigei, dizmãlat, dizmãlãrat;
9: tsi sh-ari chirutã mintea, tsi ari glãritã;
10: tsi s-ari alãxitã la fatsã (di lãngoari, nidurnjiri, etc.) shi sh-ari chirutã hroma (tsi featsi sufri, ari aushitã, ari vishtidzãtã, ari mãrãnghisitã, etc.)
{ro: spart, stricat, terminat, dispersat, cheltuit, distrus, omorât, schimbat, corupt, înnebunit, ofilit}
{fr: cassé, brisé, dispersé, achevé, dépensé, détruit, tué, échangé, corrompu, toqué, fané}
{en: broken, finished, ended, dispersed, spent, distroyed, killed, exchanged, corrupted, who has lost his mind, faded, withered}
ex: casa-atsea asparta easti armasã di la pãrintsã; gardul eara aspartu (surpat); da di nã moarã aspartã, apãrghisitã; vedz un mãnãstir aspartu (surpat, azvãrnuit); aspartu om ishi (urut, dizmãlat, cu purtari arushinoasã); capra fu aspartã (vãtãmatã, disicatã) di ursã; sh-prit crãpiturã, s-ts-azboairi, aspartã gurã

§ aspardziri/aspardzire (as-pár-dzi-ri) sf aspardziri (as-pár-dzirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-aspardzi tsiva i cariva; cripari, plãscãniri, stricari, zdãngãniri; arãspãndiri, arãiri, scrupsiri; xudipsiri (paradz), hãrgiuiri (paradz); surpari (casã, gardu), azvãrnuiri (hoarã), bãstisiri, prãpãdiri, cãtãstrãpsiri, afãnisiri; vãtãmari (om), tãljari (om), spãstriri (om); alãxiri (di paradz), astãljari (di lapti), aludzãri (di carni); chireari (di minti), glãriri; aushiri, vishtidzãri (la fatsã), mãrãnghisiri (la fatsã), etc.
{ro: acţiunea de a sparge, de a strica, de a termina, de a dispersa, de a cheltui, de a distruge, de a omorî, de a schimba, de a corupe, de a înnebuni, de a ofili}
{fr: action de casser, de briser, de disperser, d’achever, de dépenser, de détruire, de tuer, d’échanger, de corrompre, de se toquer, de se faner}
{en: action of breaking, of finishing, of ending, of dispersing, of spending, of distroying, of killing, of exchanging, of corrupting, of losing one’s mind, of fading, of withering}
ex: tu-aspardzirea (bitisirea) a beariljei tsi-amintã un ciuciu nveasta noauã, ca un pilister

§ aspãrdzeari/as-pãrdzeare (as-pãr-dzeá-ri) sf aspãrdzeri (as-pãr-dzérĭ – (unã cu aspardziri)

§ aspartã (as-pár-tã) sf fãrã pl – spartã, stricatã, bitisitã (pãzarea), etc.
{ro: spart, spart (de târg)}
{fr: fin, terminaison (d’un marché)}
{en: end, end (of the market)}
ex: tu asparta (ishita) a pãzariljei fudzim acasã

§ aspãrgãciuni/aspãr-gãciune (as-pãr-gã-cĭú-ni) sf aspãrgãciunj (as-pãr-gã-cĭúnjĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-aspardzi, s-azvãrnueashti tsiva; aspãrgã-mintu, azvãrnuiri, aspãrdzeari, aspardziri, cãtãstrãpsiri, afãnsiri, prãpãdiri, etc.
{ro: distrugere; dezastru}
{fr: action de détruire; désastre}
{en: destruction; disaster}
ex: oaminj faptsã ti arãu shi aspãrgãciuni (aspãrdzeari, cãtãstrãpsiri); itsi aspãrgãciuni s-fãtsea n casã

§ neaspartu (neas-pár-tu) adg neaspartã (neas-pár-tã), neaspartsi (neas-pár-tsi), neasparti/neasparte (neas-pár-ti) –
1: tsi nu easti aspartu; tsi nu s-ari aspartã
{ro: nespart, nestricat, etc.}
{fr: qui n’est pas cassé, qui n’est pas détruit, etc.}
{en: which is not broken, distroyed, etc.}

§ neaspardziri/neaspardzire (neas-pár-dzi-ri) sf neaspardziri (neas-pár-dzirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu nu s-aspardzi tsiva
{ro: acţiunea de a nu sparge, de a nu strica, etc.}
{fr: action de ne pas casser, de ne pas détruire, etc.}
{en: action of not breaking, of not distroying}

§ neaspãrdzea-ri/neaspãrdzeare (neas-pãr-dzeá-ri) sf neaspãrdzeri (neas-pãr-dzérĭ – (unã cu neaspardziri)

§ neaspartã (neas-pár-tã) sf fãrã pl – tsi nu easti aspartã, nibitisitã (pãzarea), etc.
{ro: nespart, nespart (de târg)}
{fr: qui n’est pas fini}
{en: that has not ended}
ex: tu asparta (ishita) a pãzariljei fudzim acasã

§ neaspãrgã-ciuni/neaspãrgãciune (neas-pãr-gã-cĭú-ni) sf neaspãrgãciunj (neas-pãr-gã-cĭúnjĭ) – (unã cu neaspardziri)

§ aspãrgãturã (as-pãr-gã-tú-rã) sf aspãrgãturi (as-pãr-gã-túrĭ) – loclu iu un lucru easti aspartu (aruptu, tãljat, stricat, frãmtu, etc.); cumatã dit un lucru aspartu
{ro: spargere}
{fr: brisure, rupture, débris}
{en: break, crack, fragment}

§ aspãrgãtor (as-pãr-gã-tór) adg aspãrgãtoari/aspãrgãtoare (as-pãr-gã-tŭá-ri), aspãrgãtori (as-pãr-gã-tórĭ), aspãrgãtoari/aspãrgãtoare (as-pãr-gã-tŭá-ri) – atsel tsi-aspardzi un lucru; atsea cu cari s-aspardzi un lucru
{ro: spărgător}
{fr: briseur, destructeur, corrupteur}
{en: breaker, cracker, destroyer}

§ spargu (spár-gu) (mi) vb III shi II sparshu (spár-shĭu), spãrdzeam (spãr-dzeámŭ), spartã (spár-tã), spardzi-ri/spardzire (spár-dzi-ri) shi spãrdzeari/spãrdzeare (spãr-dzeá-ri) – (unã cu aspargu)
ex: va s-u spardzi

§ spartu (spár-tu) adg spartã (spár-tã), spartsi (spár-tsi), sparti/sparte (spár-ti) – (unã cu aspartu)
ex: canda easti spartã, ashi mãcã

§ spardzi-ri/spardzire (spár-dzi-ri) sf spardziri (spár-dzirĭ) – (unã cu aspardziri)

§ spãrdzeari/spãrdzeare (spãr-dzeá-ri) sf spãr-dzeri (spãr-dzérĭ – (unã cu aspardziri)

§ spãrgãmintu (spãr-gã-mín-tu) sn spãrgãmintu (spãr-gã-mín-turĭ) – (unã cu aspãrgã-ciuni)

§ spãrturã (spãr-tú-rã) sf spãrturi (spãr-túrĭ) – loclu iu s-ari aspartã un lucru
{ro: spărtură}
{fr: brèche}
{en: breach}
ex: tricum pit spãrtura-a murlui

§ apuaspargu (a-pŭas-pár-gu) (mi) vb III shi II apuasparshu (a-pŭas-pár-shĭu), apuaspãrdzeam (a-pŭas-pãr-dzeámŭ), apuaspartã (a-pŭas-pár-tã), apuaspardzi-ri/apuaspardzire (a-pŭas-pár-dzi-ri) shi apuaspãrdzeari/apuas-pãrdzeare (a-pŭas-pãr-dzeá-ri) – lu-aspargu (l-frãngu) lucrul aproapea ntreg
{ro: sparge aproape de tot}
{fr: briser (presque) intégralement}
{en: break (almost) entirely}

§ apuaspartu (a-pŭas-pár-tu) adg apuaspartã (a-pŭas-pár-tã), apuaspartsi (a-pŭas-pár-tsi), apuasparti/apuasparte (a-pŭas-pár-ti) – tsi easti dip aspartu (frãmtu)
{ro: spart aproape de tot}
{fr: brisé (presque) intégralement}
{en: broken (almost) entirely}

§ apuaspardzi-ri/apuaspardzire (a-pŭas-pár-dzi-ri) sf apuaspardziri (a-pŭas-pár-dzirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu tsiva s-aspardzi (s-frãndzi) aproapea ntreg
{ro: acţiunea de a sparge aproape integral}
{fr: action de briser (presque) intégralement}
{en: action of breaking (almost) entirely}

§ apuaspãrdzeari/apuaspãrdzeare (a-pŭas-pãr-dzeá-ri) sf apuaspãrdzeri (a-pŭas-pãr-dzérĭ – (unã cu apuaspardziri)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

bãstisescu

bãstisescu (bãs-ti-sés-cu) vb IV bãstisii (bãs-ti-síĭ), bãstiseam (bãs-ti-seámŭ), bãstisitã (bãs-ti-sí-tã), bãstisiri/bãstisire (bãs-ti-sí-ri) – li-aspargu (locuri avuti cu biricheti multã shi mplini di lumi) sh-li fac s-hibã ca pundiili; pundescu, punduxescu, pundixescu, pustixescu, pustuxescu, pustuescu, irmuxescu, rimuxescu, ermuxescu, shcrituescu, afãnsescu
{ro: pustii, devasta, distruge}
{fr: rendre désert, dévaster, détruire}
{en: devastate, destroy}
ex: horili-a noastri nã li bãstisirã (asparsirã, irmuxirã); lj-bãstisescu (lj-afãnsescu) avearea; lj-avea bãstisitã (aspartã) casa; bãstisescu (aspargu) poarta shi intru n casã; dushmanjlji bãstisirã (irmuxirã) hoara

§ bãstisit (bãs-ti-sítŭ) adg bãstisitã (bãs-ti-sí-tã), bãstisits (bãs-ti-sítsĭ), bãstisiti/bãstisite (bãs-ti-sí-ti) – tsi s-ari aspartã (icã fu aspartu) shi s-featsi irnjii; pundit, punduxit, pundixit, pustixit, pustuxit, pustuit, irmuxit, rimuxit, ermuxit, shcrituit, afãnsit
{ro: pustiit, devastat}
{fr: rendu désert, dévasté, détruit}
{en: devastated, destroyed}

§ bãstisiri/bãstisire (bãs-ti-sí-ri) sf bãstisiri (bãs-ti-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva bãstiseashti un loc; pundiri, punduxiri, pundixiri, pustixiri, pustuxiri, pustuiri, irmuxiri, rimuxiri, ermuxiri, shcrituiri, afãnsiri
{ro: acţiunea de a pustii, de a devasta; de a distruge}
{fr: action de rendre désert, de dévaster, de détruire; dévastation}
{en: action of laying waste, of devastating, of destroying; distruction}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

ermu

ermu (ér-mu) adg ermã (ér-mã), ernji (ér-nji), ermi/erme (ér-mi) – tsi ari tuti hãrili a unei pundii (pustilii, irnjii, etc.); cu locuri goali iu nu creashti mari lucru; erim, pondu, pustu, irnjit, axolit, singur, shuncru, cob, manoleac, munolcu; (fig: ermu = (i) tsi bãneadzã singur sh-diparti di lumi; aschitiu, schitiu; (ii) tsi nu-avu tihi shi ari traptã multi tu banã; mãrat, corbu, shcret, scurpisit, uryisit, etc.)
{ro: pustiu; pustnic, sihastru; dezolat, nenorocit}
{fr: désert, inhabité; anachorète, ermite, solitaire; désolé, infortuné}
{en: solitary, desert}
ex: loc ermu (pondu, irnjiu); u-alãsã tu pãdurea fricoasã sh-ermã; earã muntsãlj va s-armãnã ernji (singuri, pondzã); apãrghisit tu un cãmpu ermu, iu nu s-videa cipit di om; om ermu (singur, manoleac); bãneadzã singuri ca ernjilj (aschitiilji); armasi muma singurã, ca ermã (ca un aschitiu) ncljisã n casã; ermã (singurã) s-u ved; si-lj da sh-a ljei un ficior i nã featã, s-nu hibã ca ermili sh-ca corbili tu lumi; cavai di ernjilj (mãratslji, tsi bãneadzã singuri) picurari; plãndzi, ermã (corbã, scurpisitã), plãndzi; lu-agudi erma (blãstimata) di eapã; nu-avea ermu biutura; mor singuri sh-ernji (axolits), tu ermi (pondi) locuri, di un ascumtu di ermu (pustu) dor

§ erim (é-rim) adg erimã (é-ri-mã), erinj (é-rinjĭ), erimi/erime (é-ri-mi) – (unã cu ermu)
ex: tu-aestu erim (pondu) di loc

§ irnjii/irnjie (ir-njí-i) sf irnjii (ir-njíi) – locuri goali (multi ori acupiriti mash cu-arinã) pri cari nu creashti tsiva (icã aproapea tsiva) di itia cã da putsãnã ploai; cãmpuri goali iu nu bãneadzã multã dunjai; urnjii, irnjiu, pustilii, pustiliu, erimii, pundii, chiritã; singureatsã, singurami, singuritati;
(expr: mutrea-ts di irnjii = mutrea-ts di lucrul a tãu shi nu ti-ameasticã tu lucrili-a altor, lucri cu cari nu-ai s-fats tsiva; mutrea-ts urfanja)
{ro: pustiu, stepă; singurătate}
{fr: désert, lande, steppe; solitude}
{en: desert, steppe; solitude}
ex: s-dusi s-bãneadzã tu irnjii (pustilii, singureatsã) shi s-facã schitiu; cum treatsi vimtul tu irnjii (pustilii); irnjiili s-fricueshti; ishirã tu irnjii, tu mesea di pãduri; trapsirã dit irnjia-atsea di pãduri; ishirã tu irnjii, iu nitsi puljlju nu bãtea; nãs armasi pali singur tu irnjii, di nu shtea cãtrã iu s-facã

§ irnjiu1 (ir-njíŭ) sn irnjii (ir-njíi) – (unã cu irnjii)

ex: cãrãrli strimti dit irnjiu

§ urnjii/urnjie (ur-njí-i) sf urnjii (ur-njíi) – (unã cu irnjii)

§ erimii/erimie (e-ri-mí-i) sf erimii (e-ri-míĭ) – (unã cu irnjii)

§ irnjit (ir-njítŭ) adg irnjitã (ir-njí-tã), irnjits (ir-njítsĭ), irnjiti/irnjite (ir-njí-ti) – tsi ari tuti hãrili a unei irnjii (pustilii, pundii, etc.); tsi easti singur (gol); ermu, erim, pondu, axolit, singur, shuncru, cob, manoleac, munolcu, blãstimat
{ro: solitar, singuratic, izolat}
{fr: solitaire, isolé}
{en: solitary, isolated}
ex: strãbat cãljurli irnjiti (ermi, ca di irnjii)

§ irnjiu2 (ir-njíŭ) adg irnjii (ir-njí-i), irnjii (ir-njíi), irnjii (ir-njíi) – (unã cu irnjit)
ex: shadi muntili irnjiu (pondu, singur)

§ irmuxescu (ir-muc-sés-cu) vb IV irmuxii (ir-muc-síĭ), irmuxeam (ir-muc-seámŭ), irmuxitã (ir-muc-sí-tã), irmuxiri/irmuxire (ir-muc-sí-ri) – li-aspargu (locuri avuti cu biricheti multã shi mplini di lumi) sh-li fac s-agiungã pundii; (om) armãn singur; ermuxescu, rimuxescu, pundescu, punduxescu, pundixescu, pustixescu, pustuxescu, pustuescu, shcrituescu, bãstisescu, afãnsescu
{ro: pustii, devasta}
{fr: rendre désert, dévaster, désoler, dépeupler}
{en: lay waste, make it like a desert, devastate}
ex: tsi cãsi nu-am irmuxitã (afãnsitã)

§ irmuxit (ir-muc-sítŭ) adg irmuxitã (ir-muc-sí-tã), irmuxits (ir-muc-sítsĭ), irmuxiti/irmuxite (ir-muc-sí-ti) – tsi s-ari aspartã (icã fu aspartã) shi s-featsi irnjii; (om) armas singur; ermuxit, rimuxit, pundit, punduxit, pundixit, pustixit, pustuxit, pustuit, shcrituit, bãstisit, afãnsit
{ro: pustiit, devastat}
{fr: rendu désert, dévasté, désolé, dépeuplé}
{en: made it like a desert, devastated}

§ irmuxiri/irmuxire (ir-muc-sí-ri) sf irmuxiri (ir-muc-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un loc irmuxeashti; ermuxiri, rimuxiri, pundiri, punduxiri, pundixiri, pustixiri, pustuxiri, pustuiri, shcrituiri, bãstisiri, afãnsiri
{ro: acţiunea de a pustii, de a devasta; pustiire}
{fr: action de rendre désert, de dévaster, de désoler, de dépeupler}
{en: action of laying waste, of devastating}

§ ermuxescu (er-muc-sés-cu) vb IV ermuxii (er-muc-síĭ), ermuxeam (er-muc-seámŭ), ermuxitã (er-muc-sí-tã), ermuxi-ri/ermuxire (er-muc-sí-ri) – (unã cu irmuxescu)
ex: ermuxirã (afãnsirã, pundixirã) horili; fumelj ãntredz avea ermuxitã (avea armasã ermi)

§ ermuxit (er-muc-sítŭ) adg ermuxitã (er-muc-sí-tã), ermuxits (er-muc-sítsĭ), ermuxiti/ermuxite (er-muc-sí-ti) – (unã cu irmuxit)

§ ermuxiri/ermuxire (er-muc-sí-ri) sf ermuxiri (er-muc-sírĭ) – (unã cu irmuxiri)
ex: tu chirolu-al Ali-Pãshe cãdzurã greali ermuxiri (pustiiri, afãnsiri) pri caplu a armãnjlor

§ rimuxescu (ri-muc-sés-cu) vb IV rimuxii (ri-muc-síĭ), rimuxeam (ri-muc-seámŭ), rimuxitã (ri-muc-sí-tã), rimuxiri/rimuxire (ri-muc-sí-ri) – (unã cu irmuxescu)

§ rimuxit (ri-muc-sítŭ) adg rimuxitã (ri-muc-sí-tã), rimuxits (ri-muc-sítsĭ), rimuxiti/rimuxite (ri-muc-sí-ti) – (unã cu irmuxit)

§ rimuxiri/rimuxire (ri-muc-sí-ri) sf rimuxiri (ri-muc-sírĭ) – (unã cu irmuxiri)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

pundii/pundie

pundii/pundie (pun-dí-i) sf pundii (pun-díĭ) – locuri goali iu nu creashti aproapea tsiva (icã dip tsiva, multi ori acupiriti mash cu-arinã) di itia cã nu da ploai; singuramea tu cari s-aflã atsel tsi caftã s-bãneadzã singur, diparti sh-ahoryea di-alantã lumi; irnjii, urnjii, irnjiu, erimii, pustilii, pustiliu, chiritã; singureatsã, singurami, singuritati;
(expr: du-ti tu pundii! =du-ti la drats!)
{ro: pustiu}
{fr: désert}
{en: desert}
ex: tu pundii (irnjii, singureatsã) s-ti ved; va s-mi duc tru pundii (irnjii); s-ducã tu pundii
(expr: s-ducã la drats), s-nu-l ved tru oclji; aclo i mash noapti sh-pundii (pustilii); pitrundi noaptea tu pundii; ngrupat ca tru pundii

§ pondu (pón-du) adg pondã (pón-dã), pondzã (pón-dzã), pondi/ponde (pón-di) – tsi ari tuti hãrili a unei pundii (pustilii, irnjii, etc.); tsi easti singur sh-caftã s-bãneadzã diparti di lumi; pundiu, ermu, erim, pustu, axolit, singur, shuncru, cob, manoleac, munolcu; (fig: pondu = nvirinat, blãstimat, etc.)
{ro: solitar}
{fr: solitaire, désert, triste, maudit}
{en: solitary, desert, sad, damned, cursed}
ex: armash pondu (singur); casili n hoarã armasirã pondi (singuri, apãrãtsiti) sh-ermi; s-mi vedz cum armash ermã, cum armash pondã (singurã, apãrãtsitã di lumi); lj-armasirã pondi (ca tu irnjii) pãputsãli tsi tsã li-acumpãrai ti Crãciun; tãsh tu ponda di nã vali; nj-easti dultsi laea pondã (erma) di banã; cãsherli plãngu pondi (singuri, ermi) cã fug tu-arniu cupiili; aurlã pondul (pustul) di cãni; nu-avdzã pondzãlj di cucots?; tu pondili (irnjitili) ljanuri; pondi suntu xeanili; tsi s-caftsã shi tsi s-adari tu pondili di xeani?; cãnticlu atsel pondul (fig: jilos, nvirinat); scoasi un pondu (fig: blãstimat) cutsut; ponda-lj (fig: blãstimata-lj) di tihi lu-avina shi nu-lj dãdea banã; pri-iu va s-intrã ponda di moarti, tra s-lu-aflã?; ditu ponda (fig: blãstimata) di zundani, scoati-nj om, tsi-i ca fidani; lj-astalji calea un pondu (fig: blãstimat) di-arap; cu aestã ascãpã vulpea di pondul (fig: blãstimatlu) di lup; ea sh-ea tsi pat di un pondu di pulj; nu hãrsii nits di ponda (fig: blãstimata) di nipãrtica aestã; ponda (fig: blãstimata) di neaveari u featsi s-lu lja di bãrbat; iu-lj mãcã pondzãlj yernji; iu tu pondu
(expr: iu la drats) ti duts?

§ pundiu (pun-díŭ) adg pundii/pundie (pun-dí-i), pundii (pun-díĭ), pundii (pun-díĭ) – (unã cu pondu)

ex: elj shed pundii di-anda lã fudzi feata

§ pundãtur (pun-dã-túrŭ) adg pundãturã (pun-dã-tú-rã), pundãturi (pun-dã-túrĭ), pundãturi/pundãture (pun-dã-tú-ri) – blãstimat
{ro: blestemat}
{fr: maudit}
{en: damned, cursed}
ex: mi doari arãu pundãturlu (blãstimatlu) di gãrnuts

§ pundescu (pun-dés-cu) (mi) vb IV pundii (pun-díĭ), pundeam (pun-deámŭ), punditã (pun-dí-tã), pundiri/pundire (pun-dí-ri) – li-aspargu (locuri avuti cu biricheti multã shi mplini di lumi) sh-li fac s-hibã ca pundiili; l-fac s-fugã tu pundii (surghiuni); punduxescu, pundixescu, pustixescu, pustuxescu, pustuescu, ermuxescu, irmuxescu, rimuxescu, shcrituescu, bãstisescu, afãnsescu, surghiunipsescu
{ro: pustii, devasta}
{fr: rendre désert, transformer en désert, dévaster}
{en: lay waste, make it like a desert}
ex: s-pundirã muntsãlj; tsãrushtili s-pundirã

§ pundit (pun-dítŭ) adg punditã (pun-dí-tã), pundits (pun-dítsĭ), punditi/pundite (pun-dí-ti) – tsi s-ari aspartã shi alãxitã tu pustilii; punduxit, pundixit, pustixit, pustuxit, pustuit, ermuxit, irmuxit, rimuxit, shcrituit, bãstisit, afãnsit
{ro: pustiit}
{fr: rendu désert, transformé en désert, dévaster}
{en: made it like a desert; devastate}

§ pundiri/pundire (pun-dí-ri) sf pundiri (pun-dírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un loc s-pundeashti; punduxiri, pundixiri, pustixiri, pustuxiri, pustuiri, ermuxiri, irmuxiri, rimuxiri, shcrituiri, bãstisiri, afãnsiri
{ro: acţiunea de a pustii, pustiire}
{fr: action de rendre désert, de transformer en désert, de dévaster}
{en: action of laying waste, of making it like a desert, of devastating}

§ punduxescu (pun-duc-sés-cu) (mi) vb IV punduxii (pun-duc-síĭ), punduxeam (pun-duc-seámŭ), punduxitã (pun-duc-sí-tã), punduxiri/punduxire (pun-duc-sí-ri) – (unã cu pundescu)

§ punduxit (pun-duc-sítŭ) adg punduxitã (pun-duc-sí-tã), punduxits (pun-duc-sítsĭ), punduxiti/punduxite (pun-duc-sí-ti) – (unã cu pundit)
ex: alãsãm casa ca punduxitã

§ punduxiri/punduxire (pun-duc-sí-ri) sf punduxiri (pun-duc-sírĭ) – (unã cu pundiri)

§ pundixescu (pun-dic-sés-cu) (mi) vb IV pundixii (pun-dic-síĭ), pundixeam (pun-dic-seámŭ), pundixitã (pun-dic-sí-tã), pundixiri/pundixire (pun-dic-sí-ri) – (unã cu pundescu)
ex: lj-pundixii (lj-surghiunipsii) di-aoa

§ pundixit (pun-dic-sítŭ) adg pundixitã (pun-dic-sí-tã), pundixits (pun-dic-sítsĭ), pundixiti/pundixite (pun-dic-sí-ti) – (unã cu pundit)

§ pundixiri/pundixire (pun-dic-sí-ri) sf pundixiri (pun-dic-sírĭ) – (unã cu pundiri)

§ xipundisescu (csi-pun-di-sés-cu) vb IV xipundisii (csi-pun-di-síĭ), xipundiseam (csi-pun-di-seámŭ), xipundisitã (csi-pun-di-sí-tã), xipundisiri/xipundisire (csi-pun-di-sí-ri) – surghinipsescu tu pundii, dipãrtedz tu pundii
{ro: exila în pustiu}
{fr: chasser, bannir en pays désert}
{en: exile in the desert}

§ xipundisit (csi-pun-di-sítŭ) adg xipundisitã (csi-pun-di-sí-tã), xipundisits (csi-pun-di-sítsĭ), xipundisiti/xipundisite (csi-pun-di-sí-ti) – surghinipsit tu pundii; dipãrtat tu pundii
{ro: exilat, gonit în pustiu}
{fr: exilé en pays désert}
{en: exiled in the desert}

§ xipundisiri/xipundisire (csi-pun-di-sí-ri) sf xipundisiri (csi-pun-di-sírĭ) – surghinipsiri tu locuri pustilii; dipãrtari tu pundii
{ro: acţiunea de a exila în pustiu; exilare în pustiu}
{fr: action de bannir en pays désert}
{en: action of exiling one in the desert}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

pustu

pustu (pús-tu) adg pustã (pús-tã), pushtsã (púsh-tsã), pusti/puste (pús-ti) – tsi ari tuti hãrili a unei pundii (pustilii, irnjii, etc.); tsi easti singur; ermu, erim, pondu, axolit, singur, shuncru, cob, manoleac, munolcu; (fig: tsi s-aflã tu-unã halã urutã; cari nu-ari tihi tu banã; tsi ari mash cripãri shi taxirãts; mãrat, corbu, curbisit, blãstimat, scurpisit, buisit, vãpsit, etc.)
{ro: pustiu, solitar, blestemat}
{fr: solitaire, désert, maudit, infortuné}
{en: solitary, desert, damned, cursed, unfortunate}
ex: hoara armasi pustã (ca unã pundii); o, lai munts, armasit pushtsã (singuri, pondzã) tuts; pusti astãdz suntu-armasi; bãna nã pustã (corbã) moashi, singurã ca cuclu; xeani pusti (pondi, blãstimati), xeani greali; tra sã-nj plãngu pustul (pondul) dor; ditru pusta (blãstimata) di ncljisoari; pusta di cãtushi

§ pustilii/pustilie (pus-ti-lí-i) sf pustilii (pus-ti-líĭ) – locuri goali iu nu creashti tsiva (icã aproapea tsiva, multi ori acupiriti mash cu-arinã) di itia cã nu cadi ploai; locuri goali sh-fãrã dunjai; starea tu cari s-aflã omlu tsi bãneadzã singur; pustiliu, irnjii, urnjii, irnjiu, erimii, pundii, chiritã; singureatsã, singurami, singuritati
{ro: pustiu, singurătate}
{fr: désert, solitude}
{en: desert, solitude}
ex: ãn casa ntunicoasã ca tu muntsã-i pustilii

§ pustiliu (pus-ti-líŭ) sn pustiliuri (pus-ti-lí-urĭ) – (unã cu pustilii)
ex: io mi aflai tru-un pustiliu (irnjiu)

§ pustixescu (pus-tic-sés-cu) (mi) vb IV pustixii (pus-tic-síĭ), pustixeam (pus-tic-seámŭ), pustixitã (pus-tic-sí-tã), pustixiri/pustixire (pus-tic-sí-ri) – li-aspargu locurli avuti cu biricheti multã shi mplini di lumi sh-li fac s-hibã ca pundiili; pundescu, punduxescu, pundixescu, pustuxescu, pustuescu, ermuxescu, irmuxescu, rimuxescu, shcrituescu, bãstisescu, afãnsescu
{ro: pustii, devasta}
{fr: rendre désert, transformer en désert, dévaster, ravager}
{en: lay waste, make it like a desert}
ex: s-pustixirã (s-asparsirã, s-afãnsirã) ahãti mãnãstiri

§ pustixit (pus-tic-sítŭ) adg pustixitã (pus-tic-sí-tã), pustixits (pus-tic-sítsĭ), pustixiti/pustixite (pus-tic-sí-ti) – tsi s-ari aspartã shi agiumsi s-hibã ca unã pustilii; pundit, punduxit, pundi-xit, pustuxit, pustuit, ermuxit, irmuxit, rimuxit, shcrituit, bãstisit, afãnsit

{ro: pustiit, devastat}
{fr: rendu désert, transformé en désert, dévasté, ravagé, désolé}
{en: made it like a desert, devas-tated}

§ pustixiri/pustixire (pus-tic-sí-ri) sf pustixiri (pus-tic-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un loc pustixeashti; pundiri, punduxiri, pundixiri, pustuxiri, pustuiri, ermuxiri, irmuxiri, rimuxiri, shcrituiri, bãstisiri, afãnsiri
{ro: acţiunea de a pustii, de a devasta; pustiire}
{fr: action de rendre désert, de transformer en désert, de dévaster, de ravager}
{en: action of laying waste, of making it like a desert, of devastating}

§ pustuxescu (pus-tuc-sés-cu) (mi) vb IV pustuxii (pus-tuc-síĭ), pustuxeam (pus-tuc-seámŭ), pustuxitã (pus-tuc-sí-tã), pustuxiri/pustuxire (pus-tuc-sí-ri) – (unã cu pustixescu)
ex: s-pustuxeascã (s-hibã blãstimati) laili di xeani; li pustuxi (li sicã, li-asparsi) tuti; tsi u pustuxeshti (u-aspardzi)?

§ pustuxit (pus-tuc-sítŭ) adg pustuxitã (pus-tuc-sí-tã), pustuxits (pus-tuc-sítsĭ), pustuxiti/pustuxite (pus-tuc-sí-ti) – (unã cu pustixit)

§ pustuxiri/pustuxire (pus-tuc-sí-ri) sf pustuxiri (pus-tuc-sírĭ) – (unã cu pustixiri)

§ pustuescu (pus-tu-ĭés-cu) (mi) vb IV pustuii (pus-tu-íĭ), pustueam (pus-tu-ĭámŭ), pustuitã (pus-tu-í-tã), pustuiri/pustuire (pus-tu-í-ri) – (unã cu pustixescu)
ex: amãndoauã s-pustuirã (s-asparsirã, s-featsirã pustilii)

§ pustuit (pus-tu-ítŭ) adg pustuitã (pus-tu-í-tã), pustuits (pus-tu-ítsĭ), pustuiti/pustuite (pus-tu-í-ti) – (unã cu pustixit)

§ pustuiri/pustuire (pus-tu-í-ri) sf pustuiri (pus-tu-írĭ) – (unã cu pustixiri)

§ pustiescu (pus-ti-ĭés-cu) (mi) vb IV pustiii (pus-ti-íĭ), pustiam (pus-ti-ĭámŭ), pustiitã (pus-ti-í-tã), pustiiri/pustiire (pus-ti-í-ri) – (unã cu pustixescu)
ex: pustiirã tut tsi aflarã n cali

§ pustiit (pus-ti-ítŭ) adg pustiitã (pus-ti-í-tã), pustiits (pus-ti-ítsĭ), pustiiti/pustiite (pus-ti-í-ti) – (unã cu pustixit)

§ pustiiri/pustiire (pus-ti-í-ri) sf pustiiri (pus-ti-írĭ) – (unã cu pustixiri)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

shcret

shcret (shcrétŭ) adg shcretã (shcré-tã), shcrets (shcrétsĭ), shcre-ti/shcrete (shcré-ti) – tsi ari tuti hãrili a unei pundii (pustilii, irnjii, etc.); ermu, erim, pondu, pustu, axolit, singur, shuncru, cob, manoleac, munolcu, blãstimat; (fig: shcret = (i) vrut, dash, etc.; (ii) mãrat, corbu, curbisit, lupusit, etc.; (iii) glar, tivichel, hazo, etc.)
{ro: solitar, blestemat, nenorocit}
{fr: solitaire; malheureux, infortuné, maudit; niais}
{en: solitary; cursed, unfortunate; fool}
ex: nj-eara shcreta (fig: pusta di minti) la pradz; cu mushatili a lor shcreti (fig: vruti); shcrets (fig: vruts) suntu muntsãlj; ca shcretlu (coblu, axolitlu, ermul) atsel di cuc; tsi s-adarã shcretslji (fig: mãratslji, curbisitslji) di elj; pampore, s-armãnj shcretã (ermã); nune shcret (pustu; fig: corbu) shi alãvdos; cap shcret (fig: anapud, glar) tsi ai!

§ shcrituescu (shcri-tu-ĭés-cu) vb IV shcrituii (shcri-tu-íĭ), shcritueam (shcri-tu-ĭámŭ), shcrituitã (shcri-tu-í-tã), shcrituiri/shcrituire (shcri-tu-í-ri) – li-aspargu (locuri avuti cu biricheti multã shi mplini di lumi) sh-li fac s-hibã ca pundiili; apãrãtsescu locuri, sh-li-alas fãrã lumi shi lucri, tra si s-aspargã; shcretuescu, shcrãtuescu, pundescu, punduxescu, pundixescu, pustuxescu, pustuescu, ermuxescu, irmuxescu, rimuxescu, bãsti-sescu, afãnsescu, apãrãtsescu, apãryisescu
{ro: pustii, devasta, abandona}
{fr: rendre désert, transformer en désert, abandonner}
{en: lay waste, make it like a desert, abandon}
ex: nã shcrituirã (apãrãtsirã, pundixirã) hoara

§ shcrituit (shcri-tu-ítŭ) adg shcrituitã (shcri-tu-í-tã), shcrituits (shcri-tu-ítsĭ), shcrituiti/shcri-tuite (shcri-tu-í-ti) – tsi s-ari aspartã (icã fu aspartu) shi s-featsi ermu ca pustilia; tsi fu apãrãtsit sh-agiumsi ermu; shcretuit, shcrã-tuit, pundit, punduxit, pundixit, pustuxit, pustuit, ermuxit, irmuxit, rimuxit, bãstisit, afãnsit; apãrãtsit, apãryisit
{ro: pustiit, devastat, abandonat, nenorocit}
{fr: rendu désert, transformé en désert, abandonné, malheureux}
{en: made it like a desert, abandoned, unfortunate}
ex: popul shcrituit (curbisit)

§ shcritui-ri/shcrituire (shcri-tu-í-ri) sf shcrituiri (shcri-tu-írĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un loc shcritueashti; pundiri, punduxiri, pundixiri, pustuxiri, pustuiri, ermuxiri, irmuxiri, rimuxiri, shcretuiri, shcrãtuiri, bãstisiri, afãnsiri, apãrãtsiri, apãryisiri

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn