|
|
bârbuljisescu
RO:voala, v - pune voal de doliu … Dictsiunar Armãn-Romãn Data DB:30044>2014-05-14 22:31:01.566039 »
bãrbulj
bãrbulj (bãr-búljĭŭ) sn bãrbulji/bãrbulje (bãr-bú-lji) – mãndilã di pãndzã lai cu cari muljarea sh-acoapirã grunjlu tra s-aspunã cã easti di jali; mãndilã, baltsu, cãftani, lãhurã, lãhuri, poshi, tarpoa-shi, pihitsã, cimber
{ro: năframă neagră cu care femeia îşi acoperă bărbia ca semn de doliu}
{fr: fichu noir dont les femmes se couvrent le menton en signe de deuil}
{en: black scarf used by women to cover their chin, as a sign of mourning}
ex: maea Shomã-sh trapsi bãrbuljlu, ascuturã grunjlu sh-lo ma diparti grailu; sh-trapsi la oclji bãrbuljlu di jali
§ bãrbuljisescu (bãr-bu-lji-sés-cu) (mi) vb IV bãrbuljisii (bãr-bu-lji-síĭ), bãrbuljiseam (bãr-bu-lji-seámŭ), bãrbuljisitã (bãr-bu-lji-sí-tã), bãrbuljisiri/bãr-buljisire (bãr-bu-lji-sí-ri) – (trã muljeri) acoapir grunjlu cu unã mãndilã lai tra s-aspun cã hiu di jali; burbuljusescu
{ro: (pentru femeie) acoperi bărbia cu o năframă neagră în semn de doliu}
{fr: (pour les femmes) couvrir le menton jusqu’aux lèvres avec un voile de tête noir en signe de deuil}
{en: (for women) cover their chin with a black scarf as a sign of mourning}
§ bãrbuljisit (bãr-bu-lji-sítŭ) adg bãrbuljisitã (bãr-bu-lji-sí-tã), bãrbuljisits (bãr-bu-lji-sítsĭ), bãrbuljisiti/bãrbuljisite (bãr-bu-lji-sí-ti) – (muljarea) tsi ari grunjlu acupirit cu unã mãndilã lai pãnã la budzã (ca semnu di jali); burbuljusit
{ro: (femeie) cu bărbia acoperită de o năframă neagră în semn de doliu}
{fr: (femme) avec le menton couvert avec un voile de tête noir en signe de deuil}
{en: (woman) with their chin covered by a black scarf as a sign of mourning}
ex: grunj bãrbuljisit; cu mãndilj bãrbuljisiti
§ bãrbuljisiri/bãrbuljisire (bãr-bu-lji-sí-ri) sf bãrbuljisiri (bãr-bu-lji-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu unã muljari s-bãrbuljiseashti; burbuljusiri
bãrbuljisescu
bãrbuljisescu (bãr-bu-lji-sés-cu) (mi) vb IV – vedz tu bãrbulj
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: bãrbuljbãrbuljisiri/bãrbuljisire
bãrbuljisiri/bãrbuljisire (bãr-bu-lji-sí-ri) sf – vedz tu bãrbulj
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: bãrbuljbãrbuljisit
bãrbuljisit (bãr-bu-lji-sítŭ) adg – vedz tu bãrbulj
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: bãrbuljburbuljusescu
burbuljusescu (bur-bu-ljĭu-sés-cu) (mi) vb IV – vedz tu bãrbulj
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: bãrbuljburbuljusiri/burbuljusire
burbuljusiri/burbuljusire (bur-bu-ljĭu-sí-ri) sf – vedz tu bãrbulj
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: bãrbuljburbuljusit
burbuljusit (bur-bu-ljĭu-sítŭ) adg – vedz tu bãrbulj
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: bãrbuljcãftani/cãftane
cãftani/cãftane (cãf-tá-ni) sf cãftãnj (cãf-tắnjĭ) – cumatã di pãndzã (multi ori chindisitã) cu cari muljarea sh-acoapirã caplu (perlu i gusha) sh-cãtivãroasã poati si sh-ashteargã fatsa (narea, mãnjli, etc.); tsãsãturã di mitasi, di sirmã; stranj di sirmã, mãndilã, baltsu, ciceroanã, tsitsiroanji, distimeli, lãhurã, lãhuri, cãlimcheari, cãlimcheri, vlashcã, poshi, tarpoashi, pihitsã, pischiri, schepi, bãrbulj
{ro: maramă, voal; material (strai oriental) de mătase}
{fr: voile de tête; fichu; tissu (vêtement oriental) fin de soie}
{en: headscarf; fine, silk material (oriental dress)}
ex: cu cãftani (mãndilã) di mãtasi n cap; fustani sh-cãftani (mãndilã); soarli deadi pri cãftani (mãndilã); sh-avea bãgatã cãftanea (mãndila, fustanea) tsi lj-u-avea adusã bãrbat-su; easti nviscutã tu cãftani (mitasi)
§ caftani/caftane (caf-tá-ni) sf caftãnj (caf-tắnjĭ) – (unã cu cãftani)
ex: muljeri tricuti cu cãftãnj din Poli
§ cãftãnescu (cãf-tã-nés-cu) (mi) vb IV cãftãnii (cãf-tã-níĭ), cãftãneam (cãf-tã-neámŭ), cãftãnitã (cãf-tã-ní-tã), cãftãniri/cãftãnire (cãf-tã-ní-ri) – nj-bag unã cãftani n cap; mi nvescu cu-unã cãftani
{ro: (se) îmbrăca în “cãftani”}
{fr: (se) vêtir avec “cãftani”}
{en: put on a “cãftani”}
ex: l-cãftãnirã cã s-avea aspusã gioni tu-alumtã
§ cãftãnit (cãf-tã-nítŭ) adg cãftãnitã (cãf-tã-ní-tã), cãftãnits (cãf-tã-nítsĭ), cãftãniti/cãftãnite (cãf-tã-ní-ti) – tsi sh-ari bãgatã unã cãftani
{ro: îmbrăcat în “cãftani”}
{fr: vêtu de “cãftani”}
{en: with a “cãftani” put on}
§ cãftãniri/cãftãnire (cãf-tã-ní-ri) sf cãftãniri (cãf-tã-nírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva easti cãftãnit
{ro: acţiunea de a (se) îmbrăca în “cãftani”}
{fr: action de (se) vêtir avec “cãftani”}
{en: action of putting on a “cãftani”}
cimber
cimber (cim-bérŭ) sn cimberi/cimbere (cim-bé-ri) – cumatã di pãndzã tsi s-tsãni nduplicatã tu gepi (di bãrbats) i tu ceantã (di muljeri), cu cari omlu sh-ashteardzi fatsa (sh-suflã narea, etc.); cumatã di pãndzã lai tsi muljarea sh-u bagã pri cap shi deapoea u leagã sum grunj; mãndilã, distimeli, baltsu, cãftani, lãhurã, lãhuri, vlashcã, poshi, tarpoashi, pihitsã, bãrbulj
{ro: maramă}
{fr: mouchoir; fichu noir qu’une femme met sur sa tête et qu’elle noue sous son menton}
{en: black scarf used by women to cover their head}
ex: tu cimber (distimeli, mãndilã) nji li bãgam
§ ciumbe-ri/ciumbere (cĭum-bé-ri) sf ciumberi (cĭum-bérĭ) – cumatã di pãndzã (suptsãri, prit cari treatsi lunjina shi s-veadi, multi ori adratã di mitasi) cu cari nveasta noauã sh-acoapirã fatsa; zãvon, zvon, sãvon, vel, velã
{ro: voal, văl de mireasă}
{fr: voile de la nouvelle mariée que celle-ci porte sur son dos}
{en: veil, bride veil}
dãrmã2
dãrmã2 (dắr-mã) sf dãrmi/dãrme (dắr-mi) – cumatã mari di bãsmã (pãndzã di bumbac, mitasi, etc.) cu cari muljerlji sh-acoapirã caplu, sh-fac fustãnj, sh-poartã lucri, etc.; bruboadã, bãsmã, bãsmai, pãndzã
{ro: basma mare}
{fr: grand fichu}
{en: large piece of fabric}
ex: yineam din pãzari cu dãrma mplinã
§ darmã (dár-mã) sf darmi/darme (dár-mi) – cumatã di pãndzã (bãsmã) cu cari muljarea sh-acoapirã caplu, perlu i gusha; dartmã, drapnã, dramnã, lãhurã, lãhuri, mãndilã, distimeli, baltsu, zãvon, cãftani, vlashcã, poshi, tarpoashi, pihitsã, pischiri, bãrbulj, etc.
{ro: broboadă}
{fr: sorte de fichu, de voile de tête chez les paysannes}
{en: head scarf}
§ dartmã (dárt-mã) sf dartmi/dartme (dárt-mi) – (unã cu darmã)
§ drapnã (dráp-nã) sf drapni/drapne (dráp-ni) – (unã cu darmã)
§ dramnã (drám-nã) sf dramni/dramne (drám-ni) – darmã lai purtatã di-aradã di muljerli tricuti tu ilichii
{ro: broboadă neagră purtată de-obicei de bătrâne}
{fr: sorte de fichu noir, de voile de tête chez les femmes et les vieilles}
{en: black scarf, ordinarily worn by old women}
ex: ligatã n cap cu dramna, ashi cum s-leagã nivishteanili; moashi s-arãdãpsirã deavãrliga, cu damnili lãi, sh-acãtsarã s-lu plãngã
lãhurã
lãhurã (lã-hú-rã) sf lãhuri/lãhure (lã-hú-ri) – cumatã di pãndzã lai i albã (multi ori chindisitã) cu cari muljarea sh-acoapirã caplu, perlu i gusha; lãhuri, mãndilã, baltsu, cãftani, ciceroanã, tsitsiroanji, distimeli, cãlimcheari, cãlimcheri, vlashcã, poshi, tarpoashi, pihitsã, pischiri, bãrbulj
{ro: năframă, fular de caşmir}
{fr: fichu blanc ou noir; châle de cashemire}
{en: head scarf, cachemire shawl}
§ lãhuri/lãhure (lã-hú-ri) sf lãhuri (lã-húrĭ) – (unã cu lãhurã)
§ ljahurã (ljĭá-hu-rã) sf pl(?) – (pãndzã, baltsu, lãhuri, cãmeashi, fustani, etc.) di cashmiri
{ro: de caşmir}
{fr: de cashemire}
{en: made of cachemire material}
ex: si nviscu cu ljahurã fustani
§ leurii/leurie (le-u-rí-i) sf leurii (le-u-ríĭ) – mãndilã aroshi cu cari muljerli sh-acoapirã di-aradã caplu
{ro: basma roşie}
{fr: voile rouge de tête}
{en: head red scarf}
ex: sh-liga caplu cu leuria-atsea naua
mãndilã
mãndilã (mãn-dí-lã) sf mãndili/mãndile (mãn-dí-li) shi mãndilj (mãn-díljĭ) –
1: cumatã di pãndzã tsi s-tsãni nduplicatã tu gepi (di bãrbats) i tu ceantã (di muljeri) sh-cu cari omlu sh-ashteardzi fatsa, sh-suflã narea, etc.; distimeli, destemeli, destemeali, tistimeli, testemeli, shimii, shamii, civrei, ciuvre, cimber, peaticã;
2: cumatã di pãndzã (multi ori chindisitã) cu cari muljarea sh-acoapirã caplu, perlu i gusha sh-cãtivãroasã poati si sh-ashteargã fatsa, narea, mãnjli, etc.; baltsu, cãftani, ciceroanã, tsitsiroanji, distimeli, lãhurã, lãhuri, cãlimcheari, cãlimcheri, vlashcã, poshi, tarpoashi, pihitsã, pischiri, bãrbulj, schepi;
3: tsãsãturã (pãndzã) suptsãri (prit cari s-veadi sh-prit cari treatsi lunjina) cu cari nveasta noauã sh-acoapirã fatsa; mãntilã, zãvon, zvon, sãvon, vel, velã, ciumberi; (fig: mãndilã = sihãrichi (unã mãndilã) tsi s-da a atsilui tsi-adutsi protlu unã hãbari bunã sh-multu ashtiptatã ca, bunãoarã, amintari di njic, isozmatã, etc.; expr:
2: mãndilã di nari (nãri) = mãndilã cu cari omlu sh-shteardzi narea;
3: mãndilã di gushi, di cap = mãndilã tsi sh-u bagã muljerli di gushi i sh-acoapirã cu ea perlu din cap)
{ro: batistă; năframă}
{fr: mouchoir; fichu (pour la tête); récompense (en mouchoir) donnée au porteur d’une bonne nouvelle}
{en: handkerchief; headscarf, small shawl}
ex: scoasi din gepi unã mãndilã (distimeli) albã; soacra gioacã dipriunã, pisti-anumiri cu mãndilj (baltsuri); trãdzea corlu sh-anvãrtea mãndila (shamia, baltsul) n vimt; gionj cu mãndilj (shamii) ãn cap ligats; loash mãndila (fig: sihãrichea), cari aspusish?
§ mãntilã (mãn-tí-lã) sf mãntili/mãntile (mãn-tí-li) shi mãntilj (mãn-tíljĭ) – (unã cu mãndilã)
peaticã
peaticã (peá-ti-cã) sf peatitsi/peatitse (peá-ti-tsi) –
1: cumatã di pãndzã veaclji (armasã poati di la vãrã pantaloni i cãmeashi aruptã) cu cari muljerli mpeaticã stranjili arupti (ashtergu vasili aspilati i pulbirea din casã); cãrpã, peatic, peticã, petic, pãrtalã, pãrtalji, cãrcãshinã, shoganã, shuganã, pãciurã, pãcivurã, recichiu, ciolj, letscã;
2: cumatã di pãndzã tsi s-tsãni nduplicatã tu gepi (di bãrbats) i tu ceantã (di muljeri) sh-cu cari omlu sh-ashteardzi fatsa icã sh-suflã narea, etc.; mãndilã, distimeli, destemeli, destemeali, tistimeli, testemeli, shimii, shamii, civrei, ciuvre, cimber;
3: cumatã di pãndzã cu cari muljarea sh-acoapirã caplu, perlu i gusha; mãndilã, baltsu, cãftani, ciceroanã, tsitsiroanji, distimeli, lãhurã, lãhuri, cãlimcheari, cãlimcheri, vlashcã, poshi, tarpoashi, pihitsã, pischiri, bãrbulj;
(expr:
1: sh-aflã saclu, peatica; cum i saclu, acshi-i sh-peatica = s-dzãtsi trã doi oaminj (muljeri) tsi s-u-aduc, s-uidisescu ghini;
2: expr: peaticã pristi peaticã = stranji pãrtãloasi, arupti)
{ro: petec, cârpă, zdreanţă; batistă; năframă}
{fr: chiffe, chiffon, petit morceau de toile; haillon, loque; mou-choir; fichu}
{en: rag, scrap, patch; handkerchief; headscarf}
ex: cu-unã peaticã-lj ligã arana; minãm peatitsili (mãndilili, shamiili) tu vimtu; chirui peatica (mãndila, distimelea); si-ts lau peatica (distimelea) pitreatsi
§ peticã (pé-ti-cã) sf petitsi/petitse (pé-ti-tsi) – (unã cu peaticã)
ex: ligãm simintsa tu unã peticã (cãrpã, distimeli); cu petica-arucatã si-lj tsãnã-aumbratã; purta pri cap nã peticã (baltsu, vlashcã) albã
§ peatic (peá-ticŭ) sn peatitsi/pea-titse (peá-ti-tsi) – (unã cu peaticã)
ex: leagã-nj cicioarli cu peatitsi; imnam dispuljat cu cioaljili di pri mini peatic di peatic; shi-l tricu dinaparti di arãu ca un peatic; nu va s-lu disfac aestu peatic pãnã nu va-nj ved sor-mea
§ petic (pé-ticŭ) sn petitsi/petitse (pé-ti-tsi) – (unã cu peaticã)
ex: lj-bãgã un petic ma nu s-cunoashti; stranjlu-aestu ari multi petitsi; s-agioacã cu-unã topã di petitsi
§ mpeatic (mpeá-ticŭ) (mi) vb I mpiticai (mpi-ti-cáĭ), mpiticam (mpi-ti-cámŭ), mpiticatã (mpi-ti-cá-tã), mpitica-ri/mpiticare (mpi-ti-cá-ri) – bag un peatic; mirimitisescu cu peatitsi un lucru aruptu i aspartu (stranj, pãrpodz, pãputsã arupti, lucri asparti, etc.);