ex: cur pi cheatrã, cap di cur, dzatsi strãngu, dauã plãngu (angucitoari: omlu tsi muldzi capra); shidea n cur-shu (ncurshi, pi curlu-a lui) ningã sobã; curlu-i ma mari shi di amirã; curlu scoalã sh-amirãlu di mpadi; bati-l la cur, sã-lj yinã mintea la cap; pri lucru nu-lj si-ashtirnea curlu
(expr: nu shi sta pri lucru, nu s-tsãnea di lucru sh-lu-alãsa); nu-lj si-ashtirnea curlu
(expr: nu cilistisea) pi tehni; albu ca curlu di i (lai ca fundul ali i); cur di cãzani (fig: fundul a cãzaniljei); curlu eara di tiniche; tãljai faglu di la cur (fig: di la partea dip di nghios); suflu prit curlu-a trumbetãljei; cingãrshim oauã aroshi cur cu cur (fig: partea di nghios, ma umflatã); s-deadi cap cu cur (featsi unã culutumbã) sh-amintã; tini nu shtii tsi-i zorea cã nu shidzush cu curlu tu neauã
(expr: u-avush bana lishoarã pãnã tora); sh-lã draclu curlu cu nãs
(expr: ari moartã); astãndzã ti sculash cu curlu nsus
(expr: nu ti sculash cu bunili); curlu-ts trã lapti nihertu easti!
(expr: nu va pots s-tsãnj! s-aravdzã!); gioni di giuneapini, curlu-ts ca di peapini
(expr: ti-alavdzã mash cã eshti gioni ma nu fats tsiva); curlu-ts seaminã arov
(expr: treamburi di fricã); nu-ts tsãni curlu
(expr: nu cutedz, tsã easti fricã) s-ti duts tu pãduri; s-dutsi ca curlu tsi beasi
(expr: zburashti multi glãrini, dzãtsi mash papardeli)

§ ncurshi (ncúr-shi) adv – (shadi, sta) n cur-shu, pi curlu-a lui
{ro: (a sta) aşezat, pe curul lui}
{fr: assis, posé}
{en: sitting}

§ cureci (cu-récĭŭ) sn cureci/curece (cu-ré-ci) – cur njic (tu zborlu a njitslor)
{ro: curişor}
{fr: petit cul}
{en: small arse}
ex: si-lj mãts curecilu

§ ncurshi (ncúr-shi) adv – (shadi, sta) n cur-shu, pi curlu-a lui
{ro: (a sta) aşezat, pe curul lui}
{fr: assis, posé}
{en: sitting}
ex: shedz pi cur-tsã (stai pi curlu-a tãu, stai isih sh-nu fã tsiva)

{ro: aurit}
{fr: doré}
{en: gilded}
ex: sh-dishcljisi feata hrisusita
(expr: ca di-amalamã) gurã sh-dzãsi; puljlu-l bãgarã tu-unã culuvii hrisusitã; adrat cu stranji mushati shi hrisusiti; caftã tsi-l doari hrisusita inimã; mash zboari hrisusiti scutea din gurã; s-nu u fats, minti hrisusitã sh-alãvdatã!

§ hrisusiri/hrisusire (hri-su-sí-ri) sf hrisusiri (hri-su-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-hrisuseashti tsiva; afumari, mãlãmusiri, ãngãl-bidari, nglubudari
{ro: acţiunea de a auri; aurire}
{fr: action de dorer}
{en: action of gilding}

§ hrisic (hrí-sicŭ) sm hrisits (hrí-sitsĭ) – omlu tsi lucreadzã, adarã, sh-vindi lucri fapti di-asimi sh-amalamã; omlu tsi fatsi i vindi giuvaricadz; hriscu, giuvairgi, favru
{ro: argintar, bijutier}
{fr: argentier, orfèvre}
{en: jeweler}
ex: unãoarã la un hrisic s-dutsi-un arbines; lj-plãti njilja di liri a hrisiclui; hrisitslji di-astãndzã ti-adarã sh-tini yiu, nu un nel!; nu pistipsea, cã s-li aibã faptã mãnã di hrisic

§ hriscu (hrís-cu) sm hrishtsi (hrísh-tsi) – (unã cu hrisic)
ex: eara nãoarã tu Turchii hrishtsi cu-anami, lucrul a lor eara cãftat tu Ivropi

§ hrisicli-chi/hrisicliche (hri-sic-lí-chi) sf hrisiclichi (hri-sic-líchĭ) – tehnea shi lucrul faptu di un hrisic
{ro: meseria de argintar (bijutier)}
{fr: métier d’argentier, d’orfèvre}
{en: jeweler’s profession}

§ hrisu-mulã (hri-su-mú-lã) sf hrisu-muli/hrisu-mule (hri-su-mú-li) – mulã nishani, trã ciudii, di-amalamã
{ro: catâr de aur (minunat)}
{fr: mulet d’or (merveilleux)}
{en: golden (wonder) mule}
ex: cãvalã pri unã hrisu-mulã (mulã nishani)

§ hrismã (hrís-mã) sf hrismi/hrisme (hrís-mi) – atsea tsi fatsi preftul cãndu njiruseashti; undzearea tsi u fatsi un preftu a unui crishtin, cu untulemnu ayiusit; njirusiri, njiruiri, mirusiri
{ro: miruire}
{fr: sainte onction}
{en: saint unction}

§ inagi (i-na-gí) adg(?) inagii/inagie (i-na-gí-i), inageadz (i-na-gĭádzĭ), inagii (i-na-gíĭ) – (unã cu inãtos)
ex: ficior inagi

§ inaci (i-na-cí) adg(?) inacii/inacie (i-na-cí-i), inaceadz (i-na-cĭádzĭ), inacii (i-na-cíĭ) – (unã cu inãtos)

§ inaciu (i-na-cíŭ) adg(?) inacii/inacie (i-na-cí-i), inacii (i-na-cíĭ), inacii (i-na-cíĭ) – (unã cu inãtos)
ex: om inaciu ca nãs nu-ari cama nclo

§ inãtci (i-nãt-cí) adg(?) inãtcioanji/inãtcioanje (i-nãt-cĭŭá-nji), inãtceadz (i-nãt-cĭádzĭ), inãtcioanji/inãtcioanje (i-nãt-cĭŭá-nji) – tsi easti mplin di inati; tsi lu-acatsã lishor inatea; yinãtos, gnãtos, huliros, lisixit, lisearcu, turbat, gindos, uryisit
{ro: furios, supărăcios, mâ-nios}
{fr: cholérique, furieux, irascible}
{en: infuriated, angered, irritable}

§ inagilãchi/inagilãche (i-na-gi-lắ-chi) sf inagilãchi (i-na-gi-lắchĭ) – harea tsi u-ari atsel tsi lu-acatsã inatea multu lishor
{ro: irascibilitate, îndărătnicie}
{fr: irascibilité, obstination}
{en: irascibility, irritableness}

§ inãtusescu (i-nã-tu-sés-cu) (mi) vb IV inãtusii (i-nã-tu-síĭ), inãtuseam (i-nã-tu-seámŭ), inãtusitã (i-nã-tu-sí-tã), inãtusiri/inãtusire (i-nã-tu-sí-ri) – mi-acatsã inatea; mi fac foc di inati; lu-aurlu pri cariva cu multã inati; lj-am inati (nj-chicã, lj-u voi) a unui cã-nj fatsi un lucru tsi nu mi-arãseashti (shi nu para voi s-lu ved i s-lji zburãscu); yinãtusescu, gnãtusescu, nãrãescu, nãrescu, niriescu, arcedz, ariciuescu, agredz, timusescu, furtsuescu, furchisescu, ngindu, mi-aprindu (di inati), lisixescu, hulusescu, huljisescu, ahuljisescu, cãchiusescu, chicusescu, cãrtescu, turbu, turbedz
{ro: (se) înfuria, (se) supăra}
{fr: s’emporter, (se) facher, se mettre en colère, bouder}
{en: infuriate, make angry; get sorry }

§ inãtusit (i-nã-tu-sítŭ) adg inãtusitã (i-nã-tu-sí-tã), inãtusits (i-nã-tu-sítsĭ), inãtusiti/inãtusite (i-nã-tu-sí-ti) – tsi lu-ari acãtsatã inatea; lj-am inati a unui (tr-atseali nivruti tsi nj-ari faptã); nj-ari inati (tr-atseali nivruti tsi lj-am faptã); yinãtusit, gnãtusit, nãrãit, nãrit, niriit, arceat ariciuit, agrat, timusit, furtsuit, furchisit, ngindat, apres (di inati), aprimtu, lisixit, hulusit, huljisit, ahuljisit, cãchiusit, chicusit, cãrtit, turbat
{ro: înfuriat, supărat}
{fr: emporté, fâché, mis en colère, boudé }
{en: infuriated made sorry (angry)}

§ inãtusiri/inãtusire (i-nã-tu-sí-ri) sf inãtusiri (i-nã-tu-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un easti acãtsat di inati; atsea tsi s-fatsi cãndu un lj-u va a altui tr-atseali tsi lj-ari faptã; yinãtusiri, gnãtusiri, nãrãiri, nãriri, niriiri, arceari, ariciuiri, agrari, timusiri, furtsuiri, furchisiri, ngindari, aprindiri (di inati), lisixiri, hulusiri, huljisiri, ahuljisiri, cãchiusiri, chicusiri, cãrtiri, turbari
{ro: acţiunea de a (se) înfuria, de a (se) supăra; înfuriare, supărare}
{fr: action de se mettre en colère, de (se) fâcher}
{en: action of infuriating someone, of getting angry, of making someone sorry}

§ yinãtusescu (yi-nã-tu-sés-cu) vb IV yinãtusii (yi-nã-tu-síĭ), yinãtuseam (yi-nã-tu-seámŭ), yinãtusitã (yi-nã-tu-sí-tã), yinãtusi-ri/yinãtusire (yi-nã-tu-sí-ri) – (unã cu inãtusescu)

§ yinãtusit (yi-nã-tu-sítŭ) adg yinãtusitã (yi-nã-tu-sí-tã), yinãtusits (yi-nã-tu-sítsĭ), yinãtusiti/yinãtusite (yi-nã-tu-sí-ti) – (unã cu inãtusit)

§ yinãtusiri/inãtusire (yi-nã-tu-sí-ri) sf yinãtusiri (yi-nã-tu-sírĭ) – (unã cu inãtusiri)

§ gnãtusescu (gnã-tu-sés-cu) vb IV gnã-tusii (gnã-tu-síĭ), gnãtuseam (gnã-tu-seámŭ), gnãtusitã (gnã-tu-sí-tã), gnãtusiri/gnãtusire (gnã-tu-sí-ri) – (unã cu inãtusescu)
ex: multu-l gnitãsii

§ gnãtusit (gnã-tu-sítŭ) adg gnãtusitã (gnã-tu-sí-tã), gnãtusits (gnã-tu-sítsĭ), gnãtusiti/gnãtusite (gnã-tu-sí-ti) – (unã cu inãtusit)

§ gnãtusiri/gnãtusire (gnã-tu-sí-ri) sf gnãtusiri (gnã-tu-sírĭ) – (unã cu inãtusiri)

§ nãirescu (nã-i-rés-cu) (mi) vb IV nãirii (nã-i-ríĭ), nãiream (nã-i-reámŭ), nãiritã (nã-i-rí-tã), nãiriri/nãirire (nã-i-rí-ri) – (unã cu inãtusescu)
ex: di fatsiri nu-am ni limbã, nitsi gurã sã zburãscu, ma la tuts lã spun sã shtibã, cusurli-a lor shi nu s-nãirescu (angucitoari: yilia); tuts tu mini mutrescu, si-arisescu, nu si-arisescu, pri mini nu s-nãirescu (angucitoari: yilia); canda-arãd, canda s-nãirescu (ahuljisescu, cãchiusescu); amirãlu s-nãiri (lu-acãtsã inatea)

§ nãirit (nã-i-rítŭ) adg nãiritã (nã-i-rí-tã), nãirits (nã-i-rítsĭ), nãiriti/nãiriti (nã-i-rí-ti) – (unã cu inãtusit)
ex: nãirit (cu inati), el mutã oala; s-toarnã nãirit (cãchiusit) foc arbineslu; nãiritlu (chicusitlu) ncãceri scoati

§ nãiriri/nãirire (nã-i-rí-ri) sf nãiriri (nã-i-rírĭ) – (unã cu inãtusiri)
ex: strigã cu nãiriri (arceari, amãnii)

§ nãrãescu (nã-rã-ĭés-cu) (mi) vb IV nãrãii (nã-rã-íĭ), nãrãeam (nã-rã-ĭámŭ), nãrãitã (nã-rã-í-tã), nãrãiri/nãrãire (nã-rã-í-ri) – (unã cu inã-tusescu)
ex: s-nãrãirã (lj-acãtsã inatea, inãtusirã) multu; mi nãrãii astãndzã; lji sã nãrãi unãoarã; cãtse ti nãrãeshti ashi?

§ nãrãit (nã-rã-ítŭ) adg nãrãitã (nã-rã-í-tã), nãrãits (nã-rã-ítsĭ), nãrãiti/nãrãiti (nã-rã-í-ti) – (unã cu inãtusit)

§ nãrãiri/nãrãire (nã-rã-í-ri) sf nãrãiri (nã-rã-írĭ) – (unã cu inãtusiri)

§ niriescu (ni-ri-ĭés-cu) (mi) vb IV niriii (ni-ri-íĭ), niriam (ni-ri-ĭámŭ), niriitã (ni-ri-í-tã), niriiri/niriire (ni-ri-í-ri) – (unã cu inãtusescu)
ex: nji si nirii cã-lj dzãsh aesti zboarã; nu ti niirea cã mini ti voi; s-nirii cã-lj lo culaclu

§ niriit (ni-ri-ítŭ) adg niriitã (ni-ri-í-tã), niriits (ni-ri-ítsĭ), niriiti/niriiti (ni-ri-í-ti) – (unã cu inãtusit)
ex: lasã-l tora, cã easti niirit; mini lu mbunai, cã eara niriit

§ niriiri/niriire (ni-ri-í-ri) sf niriiri (ni-ri-írĭ) – (unã cu inãtusiri)

§ nãrescu (nã-rés-cu) (mi) vb IV nãrii (nã-ríĭ), nãream (nã-reámŭ), nãritã (nã-rí-tã), nãriri/nãrire (nã-rí-ri) – (unã cu inãtusescu)
ex: mi fats ca s-mi nãrescu (nãirescu)

§ nãrit (nã-rítŭ) adg nãritã (nã-rí-tã), nãrits (nã-rítsĭ), nãriti/nãriti (nã-rí-ti) – (unã cu inãtusit)

§ nãri-ri/nãrire (nã-rí-ri) sf nãriri (nã-rírĭ) – (unã cu inãtusiri)

§ inrãescu (in-rã-ĭés-cu) (mi) vb IV inrãii (in-rã-íĭ), inrãeam (in-rã-ĭámŭ), inrãitã (in-rã-í-tã), inrãiri/inrãire (in-rã-í-ri) – (unã cu inãtusescu)

§ inrãit (in-rã-ítŭ) adg inrãitã (in-rã-í-tã), inrãits (in-rã-ítsĭ), inrãiti/inrãiti (in-rã-í-ti) – (unã cu inãtusit)

§ inrãi-ri/inrãire (in-rã-í-ri) sf inrãiri (in-rã-írĭ) – (unã cu inãtusiri)

§ diznãirescu (diz-nã-i-rés-cu) (mi) vb IV diznãirii (diz-nã-i-ríĭ), diznãiream (diz-nã-i-reámŭ), diznãiritã (diz-nã-i-rí-tã), diznãiri-ri/diznãirire (diz-nã-i-rí-ri) – nj-treatsi inatea (nãirirea) tsi mi-avea acãtsatã
{ro: (se) des-supăra}
{fr: (se) défacher}
{en: lose one’s anger}
ex: s-vã diznãirits (s-vã treacã inatea)

§ diznãirit (diz-nã-i-rítŭ) adg diznãiritã (diz-nã-i-rí-tã), diznãirits (diz-nã-i-rítsĭ), diznãiriti/diznãiriti (diz-nã-i-rí-ti) – tsi lj-ari tricutã inatea (nãirirea)
{ro: des-supărat}
{fr: défâché}
{en: no longer angry}

§ diznãiri-ri/diznãirire (diz-nã-i-rí-ri) sf diznãiriri (diz-nã-i-rírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un s-diznãireashti
{ro: acţiunea de a (se) des-supăra}
{fr: action de (se) défacher}
{en: action of losing one’s anger}

§ diznirescu (diz-ni-rés-cu) (mi) vb IV diznirii (diz-ni-ríĭ), dizniream (diz-ni-reámŭ), dizniritã (diz-ni-rí-tã), dizniriri/diz-nirire (diz-ni-rí-ri) – (unã cu diznãirescu)

§ diznirit (diz-ni-rítŭ) adg dizniritã (diz-ni-rí-tã), diznirits (diz-ni-rítsĭ), dizniriti/diz-niriti (diz-ni-rí-ti) – (unã cu diznãirit)
ex: eara diznirit (eara cu inatea tricutã), cãndu ishi dit odã

§ dizniriri/diznirire (diz-ni-rí-ri) sf dizniriri (diz-ni-rírĭ) – (unã cu diznãiriri)

(expr: ciciorlu nastãngu)

§ stãngaci (stãn-gácĭŭ) adg stãngaci/stãngace (stãn-gá-ci), stãngaci (stãn-gácĭ), stãngaci/stãngace (stãn-gá-ci) – tsi fatsi lucrili cu mãna astãnga; tsi nu easti driptaci; stãngar, vãncu
{ro: stângaci}
{fr: gaucher}
{en: left-handed (person)}

§ stãngar (stãn-gárŭ) adg stãngarã (stãn-gá-rã), stãngari (stãn-gárĭ), stãnga-ri/stãngare (stãn-gá-ri) – (unã cu stãngaci)
ex: multsã oaminj suntu stãngari

{en: who has suffered (experienced) something, endured; happened}
ex: nvitsat i mash pãtsãtlu; tsiueashti ca di pãtsãt

§ pãtsãri/pãtsãre (pã-tsắ-ri) sf pãtsãri (pã-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva pati tsiva; trãdzeari, tihisiri
{ro: acţiunea de a păţi, de a suferi; de a se întâmpla; suferinţă}
{fr: action de pâtir, de souffrir, d’endurer; d’arriver, de se passer; mésaventure, malaventure, souffrance}
{en: action of suffering, of enduring; of happening; misadventure, mishap, suffering}
ex: spusi ficiorlu tuti pãtsãrli; pãtsãrli-a meali, a cui s-li spun?; eara sor-sa tsi sh-aspunea pãtsãrli-a ljei, cãti sh-trapsi; ficiorlu shi spusi tuti derturli shi pãtsãrli a lui

§ nipãtsãt (ni-pã-tsắtŭ) adg nipãtsãtã (ni-pã-tsắ-tã), nipãtsãts (ni-pã-tsắtsĭ), nipãtsãti/nipãtsãte (ni-pã-tsắ-ti) – tsi nu-ari pãtsãtã; tsi nu-ari traptã un lucru tsi nu lu-arãseashti;
(expr: pãtsãi nipãtsãtili = trapshu multi, cum nu-ari trapsã vãrnu pãnã tora)
{ro: nepăţit}
{fr: qui n’a pas éprouvé des revers, qui n’a pas eu une mésaventure}
{en: who has not suffered (experienced) something}
ex: vai patã nipãtsãta
(expr: va tragã atsea tsi nu-ari traptã nitsiun om pãnã tora)

§ nipãtsãri/nipãtsãre (ni-pã-tsắ-ri) sf nipãtsãri (ni-pã-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu pati tsiva
{ro: acţiunea de a nu păţi}
{fr: action de ne pas souffrir une mésaventure}
{en: action of not suffering (experiencing) something}

§ nipãtsãtã (ni-pã-tsắ-tã) sf nipãtsãti/nipãtsãte (ni-pã-tsắ-ti) sf pl [notã: ufilisit ma multu la plural] – lucri ahãntu slabi cã tsi sã pari cã nu li ari traptã vãrnu altu tu lumi
{ro: păţanie foarte rea, nepăţită de nimeni mai înainte}
{fr: malaventure, mésaventure, déconvenue}
{en: bad misadventure}
ex: nu s-ashtipta s-u patã nipãtsãta; cãti nu lã featsi mã-sa sã-lj tsãnã, s-nu s-ducã, cã vai patã nipãtsãta; vai patã nipãtsãtili (lucri tsi nu li ari pãtsãtã altu pãnã tora); s-u dãm iu-lj fu scriata, ta s-nu pãtsãm nipãtsãtili; astãndzã nj-pãtsãi nipãtsãtili

§ patimã (pá-thi-mã) sf patimati/patimate (pa-thí-ma-ti) –
1: faptã alipidatã sh-curagioasã (pãtsãtã, tihisiri, ugoadã) di-a omlui;
2: dureari mari aduchitã di trup i di suflit; pidimo, vasan, mundã, munduiri, tiranj, schingiu, zahmeti, zieti
{ro: aventură, accident; suferinţă}
{fr: aventure, accident; souffrance}
{en: adventure, accident; suffering}
ex: patimili (munduirli) a meali, mash Dumnidzã li shtii; tsi patimã (vasan) ai?