shed (shĭédŭ) vb II shidzui (shi-dzúĭ), shideam (shi-deámŭ) shidzutã (shi-dzú-tã), shideari/shideare (shi-deá-ri) –
1: stau pri tsiva; stau mpadi; astãmãtsescu di imnari shi stau pri loc; nu mi min dip di cum escu tora; stau, mi curdusescu, mi-ashternu;
2: tsãn multu chiro tu starea (catastasea) tu cari mi aflu tora; stau, tsãn, dãnisescu, dinãsescu;
3: stau tu-un loc iu-nj trec bana (iu dormu, mãc, etc.); stau cu casa; bãnedz, cãtichisescu;
(expr:
1: lji s-aurashti a omlui shi di shideari = lji s-aurashti a omlui sh-di banã bunã;
2: om shidzut = om tsi nu fatsi tsiva, tsi nu lucreadzã, tsi nu-ari lucratã, tsi easti discurmat)
{ro: şedea; dura, ţine; locui}
{fr: (s’)asseoir, être assis; rester, durer; habiter}
{en: sit, sit down; last; live, reside}
ex: adzã va shed (va stau) acasã; trãsh cãndu shidzurã pri (s-curdusirã, s-ashtirnurã la) measã; shadi (sta) Doni lãvuit; shedz pi scamnu; shedz putsãn, s-ti ved niheamã; iu shadi (sta cu casa, bãneadzã) tora?; shedz (stai, armãnj) cu sãnãtati; amirãrilja al Iudea shidzu (dãnãsi, tsãnu) unã sutã shi treidzãts di anj cama multu di izrailadzlji; cãts anj shidzu (dãnãsi, tsãnu) Vavilonlu?... shidzu 70 di anj; iu shidzets? (stats cu casa, cãtichisits)… shidem (bãnãm, stãm, cãtichisim) Sãmãrina; tsi fatsi mã-ta? shadi (easti ghini)
§ shidzut1 (shi-dzútŭ) adg shidzutã (shi-dzú-tã), shidzuts (shi-dzútsĭ), shidzuti/shidzute (shi-dzú-ti) –
1: tsi sta pi tsiva (mpadi, mprostu, tu-un loc, etc.); stat, curdusit, ashtirnut;
2: tsi tsãni (sta) multu chiro tu starea tu cari s-aflã; stãtut, tsãnut, dãnisit, dinãsit;
3: tsi sta (bãneadzã, sh-treatsi bana) tu-un loc (casã, iu doarmi, mãcã, bea, etc.); bãnat, cãtichisit;
{ro: şezut; durat, ţinut; locuit}
{fr: assis, être assis; resté, duré; habité}
{en: sat, sat down; lasted; lived, resided}
ex: oaminj shidzuts
(expr: tsi nu-au lucratã, nu-au faptã tsiva); calj shidzuts
(expr: dizvursits, tsi nu lucrarã)
§ shideari/shideare (shi-deá-ri) sf shideri (shi-dérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva shadi; stari, curdusiri, ashtirneari, tsãneari, dãnisiri, dinãsiri, stari cu casa, bãnari, cãtichisiri; nifãtseari tsiva, isihii, leani, etc.
{ro: acţiunea de a şedea; de a dura, de a ţine; de a locui; şedere, durare, ţinere, locuire; inactivitate, linişte, lenevie, etc.}
{fr: action de (s’)asseoir, d’être assis; de rester, de durer; d’habiter; inactivité, oisiveté, tranquillité}
{en: action of sitting, of sitting down; of lasting; of living, of residing; idleness, leisure, lazyness, etc.}
ex: shidearea (nifãtsearea tsiva) nu adutsi mãcari; shidearea (nifãtsearea tsiva) nu da pãni; di shideari casã nu s-tsãni; u-arcã tu shideari (leani); cum putea s-bãneadzã cu shidearea (fãrã s-lucreadzã)?; shideari (nifãtsearea tsiva) shi arãpas; shideari shi banã, tsi-i cama bunã?; nãs shideari avina, apoea alanti tuti s-eara, cum vrea!; lj-s-avea urãtã di shidearea-a lui; s-u aibã ca pidzulj trã shideari (tra si sta mpadi); zãnatea-a tatã-sui eara shidearea; sh-di shideari bizdirseshti
§ nishidzut (ni-shi-dzútŭ) adg nishidzutã (ni-shi-dzú-tã), nishidzuts (ni-shi-dzútsĭ), nishidzuti/nishidzute (ni-shi-dzú-ti) – tsi nu easti shidzut; tsi nu sta mpadi sh-dipriunã fatsi tsiva
{ro: neşezut; activ}
{fr: qui n’est pas assis; qui travaille sans cesse}
{en: who is not sitting down; who is very active}
ex: nishidzutã (fãrã si sta) nãoarã mpadi; nica nishidzutã (nu-acãtsã ninga s-shadã) ghini mpadi, shi ea iu yini hilja-a amirãlui
§ nishideari/nishideare (ni-shi-deá-ri) sf nishideri (ni-shi-dérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu shadi
{ro: acţiunea de a nu şedea jos; de a fi activ}
{fr: action de ne pas (s’)asseoir; de travailler sans cesse}
{en: action of not sitting down; of being very active}
§ shidzut2 (shi-dzútŭ) sn shidzuturi (shi-dzú-turĭ) – partea-a truplui cu cari omlu shadi di-aradã pi scamnu; cur, bis, cãrtelj, cuci, fãndãc, fãndec, ghes, primichir
{ro: cur}
{fr: cul, derrière}
{en: arse, behind}
ex: treili shidea cuculiti pri shidzut (cur); s-nu vã si ncãldzascã cicioarli shi shidzutlu (gheslu) sum cari ascumsit gljetslu!; ari furuntsel la shidzut (la buca di cur)
§ ashedz (a-shĭédzŭ) (mi) vb I ashidzai (a-shi-dzáĭ), ashidzam (a-shi-dzámŭ), ashidzatã (a-shi-dzá-tã), ashidzari/ashidzare (a-shi-dzá-ri) – (mi) bag (mi-ashternu, mi curdusescu) si shed pri tsiva; l-bag un lucru s-shadã pri tsiva; ashternu, curdusescu
{ro: aşeza}
{fr: placer, poser}
{en: put, place}
ex: ashidza pistoljli pri cãpitãnj; ashidzã (bãgã) nã crutsi di mirmerã pi murmintul a tatã-sui; nica nu shidzum ashidzats (ashtirnuts, curdusits) la measã
§ ashidzat (a-shi-dzátŭ) adg ashidzatã (a-shi-dzá-tã), ashidzats (a-shi-dzátsĭ), ashidzati/ashidzate (a-shi-dzá-ti) – tsi easti bãgat si sta pi tsiva; ashtirnut, curdusit
{ro: aşezat}
{fr: placé, posé}
{en: put, placed}
§ ashidzari/ashidzare (a-shi-dzá-ri) sf ashidzãri (a-shi-dzắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-bagã un lucru s-shadã pri tsiva; ashtirneari, curdusiri
{ro: acţiunea de a aşeza}
{fr: action de placer, de poser}
{en: action of putting, of placing}
§ parashed (pá-ra-shĭédŭ) vb II parashidzui (pá-ra-shi-dzúĭ), parashideam (pá-ra-shi-deámŭ) parashidzutã (pá-ra-shi-dzú-tã), parashidea-ri/parashideare (pá-ra-shi-deá-ri) – shed multu; shed ma multu ca di cum stau di-aradã (di cum lipseashti)
{ro: şedea mult}
{fr: (s’)asseoir trop}
{en: sit too long}
§ parashidzut (pá-ra-shi-dzútŭ) adg parashidzutã (pá-ra-shi-dzú-tã), parashidzuts (pá-ra-shi-dzútsĭ), parashidzuti/parashidzute (pá-ra-shi-dzú-ti) – tsi ari shidzutã multu
{ro: şezut mult}
{fr: trop assis}
{en: who has sat too long}
§ parashideari/parashideare (pá-ra-shi-deá-ri) sf para-shideri (pá-ra-shi-dérĭ) – tsi s-fatsi cãndu cariva parashadi
{ro: acţiunea de a şedea mult}
{fr: action de (s’)asseoir trop}
{en: action of sitting too long}
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn