|
|
apistu
RO:necredincios … Dictsiunar Armãn-Romãn Data DB:28516>2014-05-14 22:31:00.459691 »
apistu
apistu (á-pis-tu) adg – vedz tu apistii
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: apistiiapistii/apistie
apistii/apistie (a-pis-tí-i) sf apistii (a-pis-tíĭ) – harea tsi u-ari atsel tsi nu pistipseashti tu-unã pisti (crishtinã, nturtseascã, etc.); faptul cã un nu-ari nitsiunã pisti; faptul cã nu-i dai besã a unui; harea tsi u-ari atsel tsi s-aspuni bun ma peascumta tsã va arãulu
{ro: lipsă de credinţă, infidelitate, perfidie}
{fr: manque de foi, infidélité, perfidie}
{en: infidelity, treachery}
ex: apistia-a aishtui om u aduchim
§ apistu (á-pis-tu) adg apistã (á-pis-tã), apishtsã (á-pish-tsã), apisti/apiste (á-pis-ti) – tsi easti fãrã pisti; tsi nu easti di pistea-atsilui tsi zburashti (tsi-i turcu trã crishtinj, i crishtin trã turtsi); tsi nu-lj si da besã (la-atseali tsi fatsi i tsi dzãtsi); (un) tu cari omlu nu-ai ncreadiri; (un) tsi nu easti besalã; cari s-aspuni bun ma, peascumta, lj-va arãulu a atsilui tsi-lj fatsi besã; gheaur, pabes, cãur, pãngãn, dinsãz, imansãz
{ro: păgân, necredincios, infidel, perfid}
{fr: infidèle, perfide}
{en: infidel, treacherous}
ex: hii apistu (pabes) sots; cu apistul atsel (cu-atsel pãngãnlu) ti ligash?; mi-alãsã apistul (furlu, pabeslu) cu dzeadzitlu n gurã
§ apistisescu (a-pis-ti-sés-cu) vb IV apistisii (a-pis-ti-síĭ), apistiseam (a-pis-ti-seámŭ), apistisitã (a-pis-ti-sí-tã), apistisi-ri/apistisire (a-pis-ti-sí-ri) – mi fac om tsi nu-ari pisti; mi fac om tsi nu pistipseashti; mi fac apistu, om arãu
{ro: a deveni necredincios}
{fr: ne pas ajouter foi}
{en: become an unbeliever}
ex: apistisi (sh-chiru pistea, s-featsi apistu, om arãu), nu s-poartã ghini
§ apistisit (a-pis-ti-sítŭ) adg apistisitã (a-pis-ti-sí-tã), apistisits (a-pis-ti-sítsĭ), apistisiti/apistisite (a-pis-ti-sí-ti) – tsi sh-ari chirutã (alãsatã, arnisitã) pistea; tsi s-featsi apistu
{ro: care nu crede}
{fr: mécréant}
{en: unbeliever, infidel}
§ apistisi-ri/apistisire (a-pis-ti-sí-ri) sf apistisiri (a-pis-ti-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu pistipseashti
dinã
dinã (dí-nã) sf fãrã pl – pistipsirea tsi u ari cariva cã easti un Dumnidzã tu lumi cari featsi nomurli tsi el prindi s-li-ascultã; pisti, trischii, nom, fedi, imani, besã
{ro: credinţă}
{fr: foi, croyance}
{en: faith}
ex: oaminj fãrã dinã (pisti), fãrã imani; nu-l vedz cã nu-ari dinã?
§ dinsãz (din-sắzŭ) sm, sf, adg dinsãzã (din-sắ-zã), dinsãji (din-sắjĭ), dinsãzi/dinsãze (din-sắ-zi) – numa tsi u da turtsilj a-atsilor tsi nu suntu di pistea-a lor (a crishtinjlor); om fãrã pisti; om arãu, ninjilãos; apistu, gheaur, cãur, pãngãn, pabes, babes, imansãz
{ro: păgân, infidel, necredincios}
{fr: infidèle, mécréant}
{en: infidel, unbeliever}
ex: easti dinsãzã (fãrã pisti, apistã), imansãzã
gheaur
gheaur (ghĭa-úrŭ) sm, sf, adg gheaurã (ghĭa-ú-rã), gheauri (ghĭa-úrĭ), gheauri/gheaure (ghĭa-ú-ri) – tsi nu easti di pistea-atsilui tsi zburashti (tsi-i turcu trã crishtinj, i crishtin trã turtsi); numa tsi u da turtsilj a-atsilor tsi nu suntu di pistea-a lor (a crishtinjlor); cãur, apistu, pabes, pãngãn, dinsãz, imansãz; (fig: gheaur, cãur = om arãu, ninjilãos, apistu)
{ro: gheaur, păgân, necredincios}
{fr: infidèle, mécréant}
{en: infidel, unbeliever}
ex: fudz, gheaurã (cãurã, pãngãnã), fudz di-aoatsi; ah! gheaurã
§ cãur (cã-úrŭ) adg cãurã (cã-ú-rã), cãuri (cã-úrĭ), cãuri/cãure (cã-ú-ri) – (unã cu gheaur)
ex: simintsã s-nu sh-armãnã di cãura (pãngãna) di armãnã
imani/imane
imani/imane (i-má-ni) sf fãrã pl – pistipsirea tsi u ari cariva cã easti un Dumnidzã tu lumi cari featsi nomurli tsi el prindi s-li-ascultã; pisti, trischii, nom, fedi, dinã, besã; pistea nturtseascã; (fig: imani = inimã, suflit)
{ro: credinţă}
{fr: foi, croyance}
{en: faith}
ex: cãnj fãrã imani (pisti); lj-aduc tru imani (tu pisti); om fãrã dinã, fãrã imani (fig: inimã); imanea (fig: suflitlu) va s-lj-u scot
§ imam (i-mámŭ) sm imami (i-mámĭ) – preftul (shi dascal) di pisti nturtseascã; hogi, huge, muezim
{ro: hoge, imam}
{fr: imam, prêtre musulman}
{en: imam, prayer leader of Islam}
§ imansãz (i-man-sắzŭ) sm, sf, adg imansãzã (i-man-sắ-zã), imansãji (i-man-sắjĭ), imansãzi/imansãze (i-man-sắ-zi) – un tsi nu easti di pistea nturtseascã al Islam; dinsãz, apistu, gheaur, cãur, pabes, babes, pãngãn
{ro: infidel}
{fr: mécréant, infidèle}
{en: infidel, unbeliever}
ex: easti fãrã dinã, imansãzã (fãrã pisti, fãrã inimã); easti dinsãzã, imansãzã (fãrã pisti, apistã)
§ imansãz penir (i-man-sắz-pe-nír) invar – cash dit cari s-ari scoasã tut umtul; bagi, gavruyeani
{ro: brânză din care s-a scos tot untul}
{fr: fromage dont on a extrait tout le beurre}
{en: cheese made of skimmed milk}
pabes
pabes (pa-bésŭ) adg pabesã (pa-bé-sã), pabesh (pa-béshĭ), pabesi/pabese (pa-bé-si) – (om) fãrã pisti; om arãu, ninjilãos, andihristu; babes, apistu, gheaur, cãur, pãngãn, dinsãz, imansãz
{ro: păgân, infidel, hain, parşiv}
{fr: infidèle, mécréant, lâche}
{en: infidel, unbeliever, coward}
ex: a unui gioni, a unui pabes (apistu); hare, hare, pabes (pãngãn, om fãrã njilã) tsi fush
§ babes (ba-bésŭ) adg babesã (ba-bé-sã), babesh (ba-béshĭ), babesi/babese (ba-bé-si) – (unã cu pabes)
ex: om babes tsi eshti!
§ bãbislãchi/bãbislãche (bã-bis-lắ-chi) sf bãbislãchi (bã-bis-lắchĭ) – lucrul urut tsi-l fatsi un pabes; harea urutã tsi u ari un pabes; bãbislichi
{ro: laşitate, parşivenie}
{fr: lâcheté; infidélité}
{en: cowardice, infidelity}
§ bãbislichi/bãbislichi (bã-bis-lí-chi) sf bãbislichi (bã-bis-líchĭ) – (unã cu bãbislãchi)
ex: mi mãcarã cu bãbislichi; mi-acãtsarã cu bãbislichea tsi u feci
varvar
varvar (vár-varŭ) adg varvarã (vár-va-rã), varvari (vár-varĭ), varvari/varvare (vár-va-ri) – (om) tsi easti agru, nipilixit, apistu, crud
{ro: barbar, necioplit}
{fr: barbare, sauvage}
{en: barbarous, savage}
ex: easti un om varvar (crud, apistu, nipilixit, di pãduri); cãt s-ti nveatsã omlu, varvar va s-armãnj
§ vãrvãrii/vãrvãrie (vãr-vã-rí-i) sf vãrvãrii (vãr-vã-ríĭ) – starea tu cari s-aflã un om tsi easti varvar; fapta urutã adratã di-un varvar
{ro: barbarie}
{fr: barbarie}
{en: barbarism}
ex: multi vãrvãrii s-au faptã; bãnai tu vãrvãrii
§ vãrvãrilji/vãrvãrilje (vãr-vã-rí-lji) sf vãrvãrilji/vãr-vãrilje (vãr-vã-rí-lji)
yeanitsar
yeanitsar (yĭa-ni-tsárŭ) sm yeanitsari (yĭa-ni-tsárĭ) – stratiot dit ma buna ascheri a sultanlui (di-aradã ishit dit ficiorlji loats cu zorea di la crishtinj, faptsã turtsi prota shi, di cu njits, criscuts tra s-hibã bunj aschirladz); eanitsar; (fig:
1: yeanitsar = om tsi easti turbat di inati, lisearcu, himos, gindos, etc.; om multu arãu, fãrã njilã, apistu, crud, tsi lu-arãsescu cãvgadzlji; expr:
2: canda yin yeanitsarlji = tsi ti-agunjiseshti s-tsã bitiseshti lucrul? canda yin turtsilj [adutsem aminti cã lumea s-lãhtãrsea cãndu turcul yinea prit hoarã])
{ro: ienicer}
{fr: janissaire}
{en: janissary}
ex: ca yeanitsar fatsi (easti arãu, fãrã njilã, s-poartã ca yeanitsarlji)
§ eanitsar (ĭa-ni-tsárŭ) sm eanitsari (ĭa-ni-tsárĭ) – (unã cu yeanitsar)
ex: di eanitsari suntu mplini; eanitsarlji furã un chiro oasti aleaptã
§ gheanitsar (ghĭa-ni-tsárŭ) sm gheanitsari (ghĭa-ni-tsárĭ) – (unã cu yeanitsar)
ex: gheanitsarlji eara oasti aleaptã tu vecljul chiro; iu intrã gheanitsarlu atsel va s-facã ghiurultii
§ yeanitsãrami/yeanitsãrame (yĭa-ni-tsã-rá-mi) sf fãrã pl – multimi di yeanitsari; tuts yeanitsarlji
{ro: grup (totalitatea) de ieniceri}
{fr: multitude de janissaires}
{en: multitude of janissaries}
ex: yeanãtsãramea tutã intrã tu-alumtã
§ yeanitsãrimi/yea-nitsãrime (yĭa-ni-tsã-rí-mi) sf fãrã pl – (unã cu yeanitsãrami)
§ gheanitsãrimi/gheanitsãrime (ghĭa-ni-tsã-rí-mi) sf fãrã pl – (unã cu yeanitsãrami)
ex: nã fu fricã ca di gheanitsãrimi