DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

apilpisescu

apilpisescu (a-pil-pi-sés-cu) (mi) vb IV apilpisii (a-pil-pi-síĭ), apilpiseam (a-pil-pi-seámŭ), apilpisitã (a-pil-pi-sí-tã), apilpisi-ri/apilpisire (a-pil-pi-sí-ri) – mi-aflu tu-unã halã greauã shi-nj cher tutã umutea cã lucrili va sã ndreagã; mi-acatsã deaspirlu; dispir
{ro: (se) dispera, (se) descuraja}
{fr: désesperer, (se) décourager}
{en: despair, discourage}
ex: s-apilpisi (sh-chiru umutea); mi-avea apilpisitã (faptã sã-nj cher nãdia) zãrazea (znjia) di estan

§ apilpisit (a-pil-pi-sítŭ) adg apilpisitã (a-pil-pi-sí-tã), apilpisits (a-pil-pi-sítsĭ), apilpisiti/apilpisite (a-pil-pi-sí-ti) – tsi s-aflã tu-unã halã greauã shi sh-cheari umutea cã lucrili va sã ndreagã; tsi lu-acãtsã deaspirlu; dispirat
{ro: disperat, descurajat}
{fr: désesperé, découragé}
{en: despaired, discouraged}
ex: tsi ampaturi ca un apilpisit?

§ apilpisiri/apilpisire (a-pil-pi-sí-ri) sf apilpisiri (a-pil-pi-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva apilpiseashti; apilpisii, dispirari, deaspir
{ro: acţiunea de a (se) dispera, de a (se) descuraja; disperare, descurajare}
{fr: action de désesperer, de (se) décourager}
{en: action of despairing, of discouraging}

§ apilpisii/apilpisie (a-pil-pi-sí-i) sf apilpisii (a-pil-pi-síĭ) – atsea tsi ari omlu tsi easti apilpisit; deaspir
{ro: disperare}
{fr: désespoir}
{en: despair}
ex: apilpisia (deaspirlu) nu easti vãrnãoarã cu amintatic

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

deaspir1

deaspir1 (deás-pirŭ) sm fãrã pl – atsea tsi ari omlu tsi easti apilpisit; dispirari, apilpisii, apilpisiri
{ro: disperare}
{fr: déses-poir}
{en: despair}
ex: muljerli cu inima mash deaspir (apilpisii)

§ deaspir2 (deás-pirŭ) adg deaspirã (deás-pi-rã), deaspiri (deás-pirĭ), deaspiri/deaspire (deás-pi-ri) – tsi sh-ari chirutã umutea cã hala tu cari s-aflã va si sã ndreagã; tsi lu-acãtsã apilpisia; despir, apilpisit, dispirat
{ro: disperat, descurajat}
{fr: désesperé, découragé}
{en: despaired, discouraged}
ex: sora deaspirã (apilpisitã) di-sh plãmsi sh-luna; deaspir (apilpisit) cãntic greu tut bati

§ despir1 (dés-pirŭ) adg despirã (dés-pi-rã), despiri (dés-pirĭ), despiri/despire (dés-pi-ri) – (unã cu deaspir2)
ex: laea-nj despirã (apilpisitã) muljari

§ despir2 (dés-pírŭ) vb I dispirai (dis-pi-ráĭ), dispiram (dis-pi-rámŭ), dispiratã (dis-pi-rá-tã), dispira-ri/dispirare (dis-pi-rá-ri) – mi-aflu tu-unã halã greauã shi-nj cher tutã umutea cã lucrili va sã ndreagã; mi-acatsã apilpisia; apilpisescu
{ro: dispera, (se) descuraja}
{fr: désesperer, (se) décourager}
{en: despair, discourage}

§ dispir (dis-pírŭ) vb I dispirai (dis-pi-ráĭ), dispiram (dis-pi-rámŭ), dispiratã (dis-pi-rá-tã), dispirari/dispirare (dis-pi-rá-ri) – (unã cu despir2)

§ dispirat (dis-pi-rátŭ) adg dispiratã (dis-pi-rá-tã), dispirats (dis-pi-rátsĭ), dispirati/dispirate (dis-pi-rá-ti) – tsi s-aflã tu-unã halã greauã shi-sh cheari umutea cã lucrili va si sã ndreagã; tsi lu-acãtsã apilpisia; apilpisit
{ro: disperat, descurajat}
{fr: désesperé, découragé}
{en: despaired, discouraged}

§ dispirari/dispirare (dis-pi-rá-ri) sf dispirãri (dis-pi-rắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva dispirã; deaspir, apilpisii

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

spindzur

spindzur (spín-dzurŭ) (mi) vb I spindzurai (spin-dzu-ráĭ), spin-dzuram (spin-dzu-rámŭ), spindzuratã (spin-dzu-rá-tã), spindzura-ri/spindzurare (spin-dzu-rá-ri) – capitlu-a unui lucru lu-acats di tsiva, sh-lu-alas alantu capit s-cadã cãtrã nghios fãrã-andoapir; (tra s-lu vatãm un om), ãlj bag unã funi deavãrliga di gushi, sh-lu-alas s-cadã fãrã-andoapir cãtrã n ghios; aspindzur, acats, ascalnu;
(expr:
1: om spindzurat! = om multu-arãu, tihilai, andihristu, blistimat;
2: spindzur caplu = aplec caplu cã nj-easti arshini;
3: si spindzurã di mini = s-acatsã, yini dupã mini;
4: spindzur nãrli = dipun nãrli cãndu tsiva nu mi-arãseashti, chicusescu, mi cãrteashti;
5: ãnj spindzur tãmbarea = mi curdusescu tu-un loc sh-nu voi s-fug;
6: s-lji spindzuri apala di gushi! = easti multu gioni!;
7: va tsã spindzur lingura = nu va tsã dau tsiva s-mãts;
8: lu-alas lucrul spindzurat = lu-alas lucrul ashi cum easti, nibitisit, nidizligat, cã nu pot s-lji dau di cali;
9: canda-l duc s-lu spindzurã = canda sh-chiru tutã ilpida, ahãt deaspir easti)
{ro: spânzura, atârna, agăţa}
{fr: (se) pendre, (s’)accrocher}
{en: hang}
ex: spindzurats bãrbatlu-a meu, cã a njia-nj yini-andralã; spindzurã-mi di grendã; spindzurã-nj (acatsã-nj di tsiva) tufechea; calotihã di tini cã mash ti spindzurarã; spindzurarã tsintsi furi tu pãzari; ari tsintsi ficiori spindzurats
(expr: blistimats); aoa va sã spindzurãm tãmbarea
(expr: va nã shidem, curdusim) aestã noapti; arcoarea, fãrã leamni, shi spindzurã tãmbarea
(expr: vinji arcoarea sh-nu mata fudzi, s-curdusi ghini-aoatsi); gioni, s-lji aspindzuri apala di gushi
(expr: multu gioni); shi spindzurã nãrli nã palmã nghios
(expr: s-cãrti, si nvirinã multu)

§ spindzurat (spin-dzu-rátŭ) adg spindzuratã (spin-dzu-rá-tã), spindzurats (spin-dzu-rátsĭ), spin-dzurati/spindzurate (spin-dzu-rá-ti) – tsi easti acãtsat di tsiva di-un capit shi alãsat s-cadã fãrã andoapir di-alantu capit; aspindzurat, acãtsat, ascãlnat
{ro: spânzurat, atârnat, agăţat; blestemat, nemernic}
{fr: pendu, accroché; baissé, embrouillé, coquin}
{en: hanged}
ex: easti spindzurat (spindzurat di gushi icã angãrlimat, ascãlnat) di cucosh; cu caplu spindzurat
(expr: aplicat di-arshini) imna; armasi cu nãrli spindzurati

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn