|
|
anilea
anilea (a-ní-lea) adv – tsi lu-aspuni un lucru dip ashi cum easti; tam, tamam, tamama, tamamana, giusta, giustu, susta, naltu, analtu, sai, tãsh, trãsh, dip, isea
{ro: exact, tocmai}
{fr: exactement, tout à fait}
{en: exactly}
ex: anilea (dip, tamam) ca ursa cãndu gioacã; s-cutrimbura, dicara fratili anilea (dip, tamam) ca mortu lj-anjurzea
dip
dip (dípŭ) adv –
1: ici, hici;
2: nai, multu, deacutotalui;
3: tamam, tãsh, trãsh, anilea;
(expr: di dip (scriat shi didip) = noimã nvãrtushatã a zborlui dip; tut ntreg; fãrã s-alasã tsiva di-unã parti; deacutotalui, fari)
{ro: deloc; cel mai, foarte; tocmai, exact}
{fr: point du tout; le plus…; très; tout à fait}
{en: (not) at all; the most…; very; exactly, precisely}
ex: dip (ici) nu mi-aspar; dip (ici) nu mi va; nu tac sh-dip (ici)! tsiva di dip (ici tsiva) nu-aleadzi; nu lu-am vidzutã dip (ici); dip (ici) nu mãcã; dip (nai) ma njiclu; un om dip (multu) avut; armasim dip (deacutotalui) singuri; s-minã corlu dip (tãsh, tamam) ca chima; dip (trãsh) ca njeljlj-atselj sugari; dip (anilea, tamam) ca ursa cãndu gioacã; dip (analtu, tamam) pi aesti zboarã
giusta
giusta (gĭús-ta) adv – tsi lu-aspuni un lucru dip ashi cum easti (cum lipseashti); giustu, susta, anilea, tam, tamam, tamama, tama-mana, naltu, analtu, sai, tãsh, trãsh, dip, isea
{ro: exact, tocmai}
{fr: juste, exactement, précisément}
{en: exactly, precisely}
ex: la shasea oarã giusta (isea, tamam, susta, analtu); oara spunea orli giusta (tamam)
§ giustu (gĭús-tu) adv – (unã cu giusta)
ex: giustu (tamam) tu-aestã oarã deadi soarili; giusta (cãt; icã: tamam cãt lipseashti) ti plãtii
§ susta1 (sus-tá) adv – (unã cu giusta)
ex: zburashti susta (giusta, tamam cum easti); agiumsi susta (ntreg, tamam cum easti)
isea
isea (í-sea) adv –
1: cari easti ndreptu ca unã fatsã tsi nu-ari pãrtsã ma-analti i ma dipusi; is, dreptu, ndreptu, ischiu;
2: cari easti di idyea mãrimi cu cariva (idyea lundzimi, puteari, ilichii, etc.); isa, isha, unã, insã, fit;
3: aproapea, dip, tamam, anilea, etc.
{ro: direct, egal, chit}
{fr: égal, tout droit, précisément, également, quitte à quitte}
{en: equal, quit, free}
ex: doilji him isea tu boi; isea-ts ded; tricu muntili shi isea (ndreptu, dip, tamam) pri nãsh s-lj-acatsã; s-alinarã pri-iu shi shtea shi isea (tamam ndreptu) la ayisteari; isea (insã) shtim; tora him isea (unã, insã); trag isea (ndreptu) acasã; isea (tamam, analtu) pri-aesti zboarã; nveashti nã pãreaclji di stranji, sh-tsindzi armatli sh-isea (ndreptu) tu polim; cara s-aflji un om tsi s-ducã-s-yinã isea cu nãs
§ isa (í-sa) adv – (unã cu isea)
ex: si-l vearsã isa tuts; va s-aprindã unã lumbardã isea cu (tamam cãt) boea-a mea
§ isha (í-shĭa) adv – (unã cu isea)
ex: isha suntu dauãli feati
§ insã (ín-sã) adg (mash fiminin), adv – (unã cu isea)
ex: tsitati di leamni analtã insã (isea) cu tsitatea; suflitili tuti unã insã suntu (tuti suntu isea, suntu unã)
§ is3 (ísŭ) adg isã (í-sã), ish (íshĭ), isi/ise (í-si) –
1: cari easti ndreptu ca unã fatsã tsi nu-ari pãrtsã ma-analti i ma dipusi; isea, dreptu, ndreptu, ischiu;
2: cari easti di idyea mãrimi cu cariva (idyea lundzimi, puteari, ilichii, etc.); tsi sh-u-adutsi (undzeashti) cu cariva i tsiva; isa, isea, isha, unã, insã, fit
{ro: egal, asemănător}
{fr: égal, pareil}
{en: equal, similar}
ex: isi suntu aesti dauã casi; calea easti isã (ndreaptã); nu easti isã (ndreaptã) aestã canoni; scrii isa (ndreptu)
saicu
saicu (sáĭ-cu) adg saicã (sáĭ-cã), saitsi (sáĭ-tsi), saitsi/saitse (sáĭ-tsi) – tsi easti sigur di-un lucru; saglam, saglamcu, sigur, siguripsit, aslã, gnisiu
{ro: sigur}
{fr: sûr, certain, positif}
{en: certain, true}
ex: oaminj saitsi, cu minti coaptã
§ sai2 (sa-í) adv invar – anilea, tamam, susta
{ro: exact}
{fr: exact, exactement}
{en: accurate, exactly}
tamam
tamam (ta-mámŭ) adv – tsi lu-aspuni un lucru dip ashi cum easti; tam, tamama, tamamana, anilea, giusta, giustu, susta, sai, naltu, analtu, tãsh, trãsh, dip, isea
{ro: exact, tocmai}
{fr: exactement, précisément}
{en: exactly, precisely}
ex: tamam (dip) tu oara cãndu sh-chiptina perlu; tamam (dip tu oara) cãndu cãnta; tamam (cãt, isea tsi) avea vinjitã; sh-fãtsea isapea-lã tamam (isea cum lipsea); tamam (analtu, dip) pi aesti zboarã; ashi u voi s-nj-u fats tamam; s-aushascã tamam pi tinireatsã (pi tinireatsã analtu)
§ tam (támŭ) adv – (unã cu tamam)
ex: easti tam (tamam) njadzã-vearã
§ tamama (ta-ma-má) adv – (unã cu tamam)
ex: fur di tamama (fur di tamam, dealihea fur)
§ tamamana (ta-ma-ma-ná) adv – (unã cu tamam)
ex: mumãnj tamamana (tamam, deaghinealui); eshti tamamana crishtin; avea oasi tamamana (tamam, deaghinealui)
trãsh
trãsh (trắshĭ) prip, adv – zbor tsi caftã s-aspunã chirolu i loclu iu agiundzi (astãmãtseashti, etc.) cariva i tsiva; tãsh, tish, pãnã, tamam pãnã, dip, anilea
{ro: până, exact, tamam, tocmai}
{fr: jusqu’à, tout à fait, exactement}
{en: till, exactly, precisely}
ex: nã dusim trãsh (pãnã, tamam pãnã) Sãrunã; vinjirã di trãsh (tamam di) Bucureshti; ishirã trãsh (pãnã) tu vuloagã; trãh (tamam, pãnã) iu va ti duts?; trãsh (pãnã) asearã ti-ashtiptãm; trãsh (tamam) tora; trãsh (tamam) sum crutsi; lj-ansãri cheatra trãsh (pãnã) ãnclo; agiumsi trãsh (tamam) cãndu s-fãtsea numta; s-minã corlu trãsh (dip, tamam) ca chima; trãsh (tamam) ca vãrã lunã; trãsh (dip) ca njeljlj-atselj sugari; trãsh (tamam) amãnat ãnj si pãru cã ved nishti cãsi; trãsh (pãnã) n casã pitrumsi apa; va s-mi ncaltsu cu tsãruhi di her shi va s-lu caftu trãsh (pãnã) tu mardzinea-a loclui; trãsh (pãnã) aclo ansãri gljemlu
§ tãsh (tắshĭ) prip, adv – (unã cu trãsh)
ex: s-dusi tãsh (pãnã, tamam) acasã; tãsh (tamam) atumtsea
§ tish (tíshĭ) prip, adv – (unã cu trãsh)
ex: cãntã cuclu tish (dip, tamam) ca om; tish (tamam) atumtsea sh-adutsi aminti