DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

andartu

andartu (an-dár-tu) sm andartsi (an-dár-tsi) shi andartsã (an-dár-tsã) – fur grec tsi alumta aoa sh-un chiro trã iliftiria-a Grãtsiiljei di sum turtsã (cu vãtãmarea-a turtsãlor ma sh-cu vãtãmarea-a crishtinjlor, armãnj, vurgari, tsi nu vrea si s-facã grets, ma vrea si sh-armãnã atsea tsi eara, cu fara shi limba-a lor); antartu, andarcu, andar, cumit, cumitagi; (fig: andartu = fur tsi ti dispoalji cãndu ti-acatsã tu pãduri; om arãu sh-fãrã njilã)
{ro: comitagiu grec}
{fr: rebelle, révolté}
{en: rebel}
ex: Avdela fu arsã di andartsi (cumitagiilji grets) tu unã njilji nauã suti tsintsi, toamna; andartsi suntu tu muntsãlj a noshtri

§ ndartu (ndár-tu) sm ndartsi (ndár-tsi) shi ndartsã (ndár-tsã) – (unã cu andartu)
ex: cai poatã s-bãneadzã cu ndarta aestã (fig: muljarea-aestã ahãntu arauã)?

§ antartu1 (an-tár-tu) sm antartsi (an-tár-tsi) shi antartsã (an-tár-tsã) – (unã cu andartu)
ex: lu-acãtsarã antartsãlj (cumitslji, furlji grets)

§ antartu2 (an-tár-tu) adg antartã (an-tár-tã), antartsi (an-tár-tsi) shi antartsã (an-tár-tsã), antarti/antarte (an-tár-ti) – tsi furã sh-vatãmã ca andartsãlj; tsi easti arãu sh-ninjilãos; lai, tihilai, andihristu, etc.
{ro: soi rău, ticălos}
{fr: (homme) méchant, coquin}
{en: rogue, bad (man)}
ex: tsi antartã (tihilai, andihristã) easti!

§ andarcu (an-dár-cu) sm andartsi (an-dár-tsi) shi andartsã (an-dár-tsã) – (unã cu andartu)

§ andar (an-dárŭ) sm andari (an-dárĭ) shi andareanj (an-dá-reanjĭ) – (unã cu andartu)

§ andartichescu (an-dar-ti-chĭés-cu) adg andarticheascã (an-dar-ti-chĭas-cã), andarticheshtsã (an-dar-ti-chĭésh-tsã), andarti-cheshti/andarticheshte (an-dar-ti-chĭésh-ti) – tsi ari s-facã cu andartsãlj; di andartu
{ro: de comitagiu}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

cati1/cate

cati1/cate (cá-thi) pr, adg – zbor tsi-aspuni cã hiintsili (lucrili) dit unã buluchi, suntu loati unã cãti unã tra si s-dzãcã tsiva ti eali; cafi, casi, catiun, cafiun, casiun, catishun, cafishun, casishun, pasa, pasã, sfaca
{ro: fiecare}
{fr: chaque, chacun}
{en: every, every one, each, each one}
ex: cati chin ascundi-andartu, cati tufã sh-cãpitanlu; s-dutsi cati doi anj

§ cafi/cafe (cá-fi) pr, adg – (unã cu cati1)

§ casi/case (cá-si) pr, adg – (unã cu cati1)

§ catiun (cá-thi-únŭ) pr, adg catiunã (cá-thi-ú-nã) fãrã pl – (scriat shi cati un) – tsi nvãrtushadzã noima cã easti zborlu di cati hiintsã (lucru) dit buluchi – (unã cu cati1)
ex: Dumnidzã trã tuts, shi catiun trã nãs; catiunã (scriat shi cati unã) di voi; catiun, sapa, cãtrã el sh-u tradzi

§ cafiun (cá-fi-únŭ) pr, adg cafiunã (cá-fi-ú-nã) fãrã pl – (unã cu catiun)

§ casiun (cá-si-únŭ) pr, adg casiunã (cá-si-ú-nã) fãrã pl – (unã cu catiun)

§ catishun (cá-thi-shĭúnŭ) pr, adg catishunã (cá-thi-shĭú-nã) fãrã pl – (unã cu catiun)

§ cafishun (cá-fi-shĭúnŭ) pr, adg cafishunã (cá-fi-shĭú-nã) fãrã pl – (unã cu catiun)

§ casishun (cá-si-shĭúnŭ) pr, adg casishunã (cá-si-shĭú-nã) fãrã pl – (unã cu catiun)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

cumit

cumit (cu-mítŭ) sm cumits (cu-mítsĭ) – fur vurgar tsi alumta aoa sh-un chiro trã iliftiria-a Vurgãriiljei di sum turtsã (cu vãtãmarea-a turtsãlor ma sh-cu vãtãmarea-a crishtinjlor, armãnj i grets, tsi s-alumta trã tritsearea-a Machiduniiljei di sum turtsi la grets, nu la vurgari); cumitagi, andartu, antartu, andarcu, andar, epanastat
{ro: comitagiu bulgar}
{fr: rebelle bulgare, révolté}
{en: Bulgarian rebel}
ex: tu 1903 (anlu unã njilji nauã suti trei), ishirã multsã cumits; grangheadz, scriats ca cumits

§ cumitagi (cu-mi-ta-gí) sm cumitageadz (cu-mi-ta-gĭádzĭ) – (unã cu cumit)

§ cumitii (cu-mi-tí-i) sf cumitii (cu-mi-tíĭ) – atsea tsi featsirã cumitslji cãndu scularã cap contra-a turtsãlor; mintitura tsi s-fatsi cãndu dunjaea sã ximutã contra-a chivernãsiljei; andãrsii, ribilipsiri, panastasi
{ro: rebeliune}
{fr: rébellion}
{en: rebellion}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã