minciunã (min-cĭú-nã) sf minciunj (min-cĭúnjĭ) – zbor i hãbari tsi-u spuni omlu ca dealihea (di-aradã, cãndu shtii cã nu easti dealihea) cu scupolu ca s-lu-arãdã (s-lu-aplãnãseascã) pri cariva; minciuni, psemã, ealani, yealani, arãdeari;
(expr:
1: minciunã di la hani; minciunã cu coarni; minciunã cu coadã, minciunã gurguljitoasã = minciunã multu mari;
2: trag (cruescu, scot, fac, lj-cãrtsãnescu, etc.) minciunj = dzãc minciunj, lu (u, lji, li) arãd;
3: trec, acatsã minciunjli = minciunjli suntu pistipsiti, lumea li lja trã dealihea;
4: nj-acãtsã ghini minciuna = mi pistipsirã sh-aestu lucru nji ndreapsi huzmetea;
5: arup loclu di minciunj = suntu multu minciunos, dzãc mash minciunj;
6: hiu adrat di minciunj; gura nj-easti nvitsatã cu minciunj = hiu bun la spunearea di minciunj, mi-arãseashti sã spun minciunj, escu mari minciunos;
7: minciuna s-aleadzi ca untulemnul pisti apã = nu pots s-u-ascundzi minciuna, va s-easã tu migdani “ca untulemnul tu apã”)
{ro: minciună}
{fr: mensonge}
{en: lie}
ex: tsi tricu pri afoarã di orbul u vidzu, mutlu-lj gri, surdul s-aspãre di boatsi-lj? (angucitoari: minciuna); tsi-i tu mãnã, nu-i minciunã; cu minciuna ngushti, multu s-prãndzã, ma nu shi s-tsinj; feata-a lui easti neashtirnatã shi ari multi minciunj; lamnja li umplu di fricã di minciuna-a vulpiljei; cai lja di ureaclji minciunjli a lui?; el scoati
(expr: dzãtsi) minciunj; ne unã ne dauã, lã crui nã minciunã gurguljutoasã
(expr: lã dzãsi unã minciunã multu mari); acãtsã s-facã minciunj
(expr: s-dzãcã minciunj) shi s-arãdã lumea; s-nu-nj trapsi (s-nu-nj dzãcã) nã minciunã!; sh-io di minciunj hiu adrat
(expr: hiu mari minciunos), dzãtsi Chitlu; nj-dzãsi prifteasa, “minciunj, prefte, cari ti-arãsi?”; minciuna spusã nãoarã, nu s-bagã tu cornu altãoarã; sh-u nvitsã gura cu minciunj
(expr: easti-un mari minciunos), shi s-va s-aspunã alihea, nu poati
§ minciuni/minciune (min-cĭú-ni) sf minciunj (min-cĭúnjĭ) – (unã cu minciunã)
ex: tra s-nu vã dzãcã minciunea
§ minciunami/minciuname (min-cĭu-ná-mi) sf fãrã pl – multi minciunj
{ro: minciuni multe}
{fr: beaucoup de mensonges}
{en: full of lies}
§ minciunedz (min-cĭu-nédzŭ) vb I minciunai (min-cĭu-náĭ), minciunam (min-cĭu-námŭ), minciunatã (min-cĭu-ná-tã), minciunari/minciunare (min-cĭu-ná-ri) – dzãc minciunj; arãd pri cariva; aminciunedz
{ro: minţi}
{fr: mentir}
{en: lie}
ex: nu lu-am minciunatã (nu lj-am dzãsã minciunj); cara mi minciunã (cara-nj dzãsi minciunj) nãoarã, tora nu dau pi zborlu-a lui nitsi doi paradz; mã-sa lj-umplu curcubeta, cã ficiorlji minciuneadzã (dzãc minciunj); pãrãmit shteam, pãrãmit aspush, cara s-vã minciunai di-itsi v-aspush, ntribats…
§ minciunat (min-cĭu-nátŭ) adg minciunatã (min-cĭu-ná-tã), minciunats (min-cĭu-nátsĭ), minciuna-ti/minciunate (min-cĭu-ná-ti) – tsi-lj s-ari dzãsã unã minciunã; aminciunat
{ro: minţit}
{fr: qui a été menti}
{en: who has been lied to}
ex: minciunat (cu minciunj, arãs) bãnã tutã bana
§ minciuna-ri/minciunare (min-cĭu-ná-ri) sf minciunãri (min-cĭu-nắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva dzãtsi minciunj; aminciunari
{ro: acţiunea de a minţi; minţire}
{fr: action de mentir}
{en: action of lying}
ex: furtu sh-minciunari (arãdeari)
§ minciunos (min-cĭu-nósŭ) sm, sf, adg minciunoasã (min-cĭu-nŭá-sã), minciunosh (min-cĭu-nóshĭ), minciunoasi/minciunoase (min-cĭu-nŭá-si) – cari dzãtsi minciunj; cari arãdi pri cariva; cari easti mplin di minciunj; arãditor, yealangiu, ealangiu, pseftu, psimatear;
(expr: io minciunos sh-tini pseftu = doilji him minciunosh unã soi; io minciunos, ma tini hii sh-cama mari minciunos)
{ro: mincinos}
{fr: menteur}
{en: liar}
ex: minciunoslu acatsã minciunoslu; tuts fratslji suntu minciunosh (dzãc minciunj, arãd lumea); preftul pitricu nã carti minciunoasã la tatã-su (tsi easti mplinã cu minciunj, tsi ari minciunj scriati nuntru); nu shteam s-hii ahãntu minciunos; tatã cu hilj minciunos s-bãsharã, si mbrãtsitarã; armasi cu nãrli spindzurati sh-cu hãrgili a minciunoshlor pristi zvercã
§ minciunilea (di-a-) (min-cĭú-ni-lea) adv – cu minciunj
{ro: cu minciuni}
{fr: mensongérement}
{en: with lies, lying}
ex: bãneadzã di-a-minciunilea (cu minciunj)
§ aminciunedz (a-min-cĭu-nédzŭ) vb I aminciunai (a-min-cĭu-náĭ), aminciunam (a-min-cĭu-námŭ), aminciunatã (a-min-cĭu-ná-tã), aminciunari/aminciunare (a-min-cĭu-ná-ri) – (unã cu minciunedz)
ex: nu aminciuneadzã (nu dzã minciunj)
§ aminciunat (a-min-cĭu-nátŭ) adg aminciunatã (a-min-cĭu-ná-tã), aminciunats (a-min-cĭu-nátsĭ), aminciunati/aminciunate (a-min-cĭu-ná-ti) – (unã cu minciunat)
§ aminciunari/aminciunare (a-min-cĭu-ná-ri) sf aminciunãri (a-min-cĭu-nắrĭ) – (unã cu minciunari)
