(expr: tsi ncoa tsi nclo = tsi unã, tsi altã; si ncljidem zborlu, aestã easti)
{ro: încolo}
{fr: de là}
{en: there, that side, the other side}
ex: trapsi nclo (cãtrã-aclo); va-nj fug nclo (cãtrã-aclo), diparti; nclo (cãtrã tu-atsea parti) l-vidzui; ncoa, nclo alãgai (alãgai sh-di-aestã parti sh-di-alantã); yin di nclo (di di-alantã parti)

§ nclotsi/nclotse (ncló-tsi) adv – (unã cu nclo)
ex: sh-cama nclotsi (cãtrã-aclo), capidane!

§ ãnclo (ãn-cló) adv – (unã cu nclo)
ex: voi, rumãnjlji, di-ashi ãnclo (di-aclo, diparti)

§ ãnclotsi/ãnclotse (ãn-cló-tsi) adv – (unã cu nclo)

§ nculo (ncu-ló) adv – aclo, ma nclo, di-aclo, di diparti
{ro: încolo, de acolo, de departe}
{fr: là, de là, de loin}
{en: there, from there, from a distance}
ex: tricurã nculo (nclo); nculo (di-alantã parti) di arãu; di nculo (di diparti)

§ nculea (ncu-leá) adv –
1: di-aestã parti; cãtrã-aoa, ncoa, ãncoa, ncoatsi, ãncoatsi;
2: di-alantã parti; di-atsea parti; cãtrã-aclo; nclo, ãnclo, nclotsi, ãnclotsi;
(expr: di-aoa shi nculea = di-aoa shi nclo, di-aoa sh-ninti)
{ro: încoace; încolo}
{fr: de ce côté-ci; de ce côté-là}
{en: here, this side; there, the other side}
ex: nu yinu nculea (ncoa); cã di aoa nculea
(expr: di-aoa shi nclo; di-aoa sh-ninti), apili va s-curã totna; apili di-aoa nculea nu va hibã tsãnuti tu cljai; di-aoa nculea s-ti aveglji singur s-nu pats tsiva

§ ãnculea (ãn-cu-leá) adv – (unã cu nculea)

§ anculea (an-cu-leá) adv – (unã cu nculea)

§ dinclo (din-cló) adv – di-alantã parti di loclu iu s-aflã atsel tsi zburashti; di-alantã parti; ma nclo; naparti, anaparti, dindi, didindi
{ro: dincolo}
{fr: au delà, loin, de l’autre coté}
{en: over there, on the other side}
ex: arupsirã dinclo (ma nclo); dinclo (de-alantã parti) di cãshari; alipidã dinclo di dzeanã

§ dinclotsi (din-cló-tsi) adv – (unã cu dinclo)

(expr: s-nu ts-plãscãneascã ndauã pliscuti), minti nu va nvets; adunats-vã mintea cu voi
(expr: isihãsits); s-nj-adun oasili cu mini
(expr: s-mor shi s-isihãsescu); bãgã si sh-adunã suflitlu
(expr: si suschirã); s-plãngã shi sã-sh adunã suflitlu
(expr: s-plãngã shi si suschirã); di dor suflitlu sh-adunã
(expr: suschirã); u-avea adunatã tutã tu fuljinã
(expr: u-avea mãcatã, ascãpitatã tutã tu stumahi)

§ adunat (a-du-nátŭ) adg adunatã (a-du-ná-tã), adunats (a-du-nátsĭ), adunati/adunate (a-du-ná-ti) – tsi s-dutsi (easti dus, adus) tra s-hibã deadun cu altsã ca el; silixit, pitricut, andãmusit, etc.
{ro: adunat, acompaniat, întâlnit, reunit, etc.}
{fr: amassé, assemblé, accompagné, rencontré, etc.}
{en: gathered, assembled, met, united, etc.}

§ anat (a-nátŭ) adg anatã (a-ná-tã), anats (a-nátsĭ), anati/anate (a-ná-ti) – (unã cu adunat)
ex: cã sunt gionjlji tuts anats; ininj di har anati stog

§ adunari1/adunare (a-du-ná-ri) sf adunãri (a-du-nắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-adunã; silixiri, pitritseari, andãmusiri, etc.
{ro: acţiunea de a aduna, de a acom-pania, de a întâlni, etc.; adunare, acompaniare, întâlnire, reunire, plecare, culegere, etc.}
{fr: action de ramasser, d’assembler, d’accompagner, de rencontrer, etc.}
{en: action of gathering, of assembling, of meeting, of uniting, etc.}

§ adunari2/adunare (a-du-ná-ri) sf adunãri (a-du-nắrĭ) – ceatã di oaminj cu idyili intiresi adunats tu idyiul loc (tra sã zburascã, s-facã gimbushi, s-facã chefi deadun, s-lja unã apofasi, etc.); andamusi, andãmusiri, cum-shonji, adunãturã, sobor, sutsãlji, parei, gimbusi, ceatã
{ro: adunare, reuniune, sindrofie}
{fr: réunion, compagnie, soirée, assemblée}
{en: reunion, company, party, assembly}

§ ana-ri/anare (a-ná-ri) sf anãri (a-nắrĭ) – (unã cu adunari1 shi adunari2)
ex: iu furlji sh-au anari (andamusi, adunari)

§ adunãtor (a-du-nã-tórŭ) adg adunãtoari/adunãtoare (a-du-nã-tŭá-ri), adunãtori (a-du-nã-tórĭ), adunãtoari/adunãtoare (a-du-nã-tŭá-ri) – tsi-adunã (silixeashti, culeadzi, etc.) tsiva; cari nu-aspardzi paradzlji ma-lj tsãni adunats; mazã
{ro: adunător, acom-paniator, etc.}
{fr: qui amasse (assemble, accompagne, rencontre, etc.), économe}
{en: who gathers (assembles, meets, etc.)}
ex: cochilu-aestu nu-i ca-alantsã, easti adunãtor (lj-adunã paradzlji)

§ adunãturã (a-du-nã-tú-rã) sf adunãturi (a-du-nã-túrĭ) – lucrili adunati; adunari
{ro: adunătură}
{fr: assemblage, rencontre, cueillette}
{en: collection, assembly, meeting, etc.}

§ adunã-vimtu (a-du-nã-vím-tu) invar – un tsi sh-treatsi chirolu fãrã s-facã tsiva, vagabondu
{ro: gură-cască}
{fr: musard, gobe-mouche}
{en: idler, dawdler}

§ apreadun (a-prea-dúnŭ) (mi) vb I apreadunai (a-prea-du-náĭ), apreadunam (a-prea-du-námŭ), apreadunatã (a-prea-du-ná-tã), apreadunari/apreadunare (a-prea-du-ná-ri) –
1: lu-adun un lucru tra s-lu shcurtedz (s-lu fac ma njic); sinuripsescu, shcurtedz, njicshuredz;
2: l-fac s-agãrshascã inatea tsi nj-u poartã; mbunedz;
3: lj-dau apanghiu, l-mutrescu, lj-adun gailelu, aprochi
{ro: restrânge, scurta, micşora; împăca; găzdui, primi, etc.}
{fr: (se) borner, (se) limiter, (se) restreindre; (se) réconcillier; soigner, abriter, accueillir}
{en: limit, shorten; take care of}
ex: apreadunã-ti (agiundzi); apreadunã-ti la grairi (shcurteadzã grairli, astãmãtsea, agiundzi cãt zburãsh); oara s-avea apreadunatã (avea tricutã, s-avea shcurtatã); pri-atselj ficiori cum s-lj-apreadun (s-lji mbun)?; njelu-aestu apreadunats-lu (apãrats-lu, mutrits-lu); ãlj pricãdzu a aushlui s-u-apreadunã (s-u-aproachi) n casã; lji si featsi njilã shi u-apreadunã (u lo, u-adunã n casã, u apãnghiusi); di nu-avea iu sã s-apreadunã, yini la aushlu shi-lj pri-cadi; lu-apreadunai la mini; apreadunã-ti (scurteadz-u, astãmãtsea-u), nu ts-aspardzi gura

§ apreadunat (a-prea-du-nátŭ) adg apreadunatã (a-prea-du-ná-tã), apreadunats (a-prea-du-nátsĭ), apreadunati/apreadunate (a-prea-du-ná-ti) – tsi s-ari shcurtatã i njicshuratã; tsi lj-ari tricutã inatea tsi u-avea; tsi sh-ari aflatã apanghiu iuva; sinuripsit, shcurtat, njicshurat, mbunat, apãn-ghiusit, mutrit, aprucheat
{ro: restrâns, scurtat, micşorat, împăcat, găzduit, primit}
{fr: borné, limité, restreint, soigné, accueilli, pelotoné, blotti}
{en: limited, shortened, taken care of}
ex: tãtsea shi shidea apreadunat (adunat stog); shidea apreadunat shi ntuni-cos

§ apreadunari/apreadunare (a-prea-du-ná-ri) sf aprea-dunãri (a-prea-du-nắrĭ) – atsea tsi fatsi un cari apreadunã; sinurip-siri, shcurtari, njicshurari, mbunari, apãnghiusiri, mutriri, apru-cheari
{ro: acţiunea de a restrânge, de a scurta, de a micşora; de a împăca; de a găzdui, de a primi, etc.; restrângere, scurtare, micşorare, împăcare, găzduire, primire}
{fr: action de se borner, de limiter, de restreindre, de réconcillier, de soigner, d’accueillir}
{en: action of limiting, of shortening, of taking care of}

§ aprea-dunãturã (a-prea-du-nã-tú-rã) sf apreadunãturi (a-prea-du-nã-túrĭ) – mãrdziniri, shcurtari, etc.
{ro: limitare, etc.}
{fr: réstriction, etc.}
{en: limitation, etc.}

§ preadun (prea-dúnŭ) (mi) vb I preadunai (prea-du-náĭ), preadunam (prea-du-námŭ), preadunatã (prea-du-ná-tã), preadunari/preadunare (prea-du-ná-ri) – (unã cu apreadun)

§ preadunat (prea-du-nátŭ) adg preadunatã (prea-du-ná-tã), preadunats (prea-du-nátsĭ), preadunati/preadunate (prea-du-ná-ti) – (unã cu apreadunat)

§ preadunari/prea-dunare (prea-du-ná-ri) sf preadunãri (prea-du-nắrĭ) – (unã cu apreadunari)

§ preadunãturã (prea-du-nã-tú-rã) sf preadu-nãturi (prea-du-nã-túrĭ) – (unã cu apreadunãturã)

ex: armãnã agnãndipseashti (mutreashti ca di diparti la unã armãnã)

§ agnãndipsit (agh-nãn-dip-sítŭ) adg agnãndipsitã (agh-nãn-dip-sí-tã), agnãndipsits (agh-nãn-dip-sítsĭ), agnãndipsiti/agnãndipsite (agh-nãn-dip-sí-ti) – (unã cu agnãn-ghipsit)

§ agnãndipsiri/agnãndipsire (agh-nãn-dip-sí-ri) sf agnãndipsiri (agh-nãn-dip-sírĭ) – (unã cu agnãnghipsiri)

ex: acãtsarã s-caftã cãt ma ahãnda

§ ahunda (a-hun-dá) adv – (unã cu ahãndos2)

§ hãndos2 (hãn-dósŭ) adv – (unã cu ahãndos2)
ex: hãndos cum bumbuneadzã!

§ ahanda (a-han-dá) adv – (unã cu ahãndos2)

§ handa (han-dá) adv – (unã cu hãndos2)
ex: zburashti handa (ahãndos)

§ ahãn-dusescu (a-hãn-du-sés-cu) (mi) vb IV ahãndusii (a-hãn-du-síĭ), ahãnduseam (a-hãn-du-seámŭ), ahãndusitã (a-hãn-du-sí-tã), ahãndusiri/ahãndusire (a-hãn-du-sí-ri) – hig (pingu, fac s-intrã) tsiva cãtã tu fundul a unui lucru; l-fac un lucru s-hibã cama ahãn-dos; ahundusescu, hãndãcusescu, adãntsescu, afundusescu, fun-dusescu, afundedz, vutsescu; (fig: ahãndusescu = fac pri cariva si s-aflã tu-unã halã greauã, di jali, di dureari, di mãri cripãri, etc.; lj-aspargu bana-a unui shi-l fac si s-aducheascã stuhinat, corbu, curbisit, distihipsit, distihisit, lupusit, etc.)
{ro: cufunda, adânci}
{fr: enfoncer, plonger, creuser, approfondir}
{en: sink, plunge into, deepen}
ex: s-ti pindzea draclu sã ncalits pri-atsel lailu, ti-ahãndusea tu lumea-alantã di sum loc; cãndu imna, s-ahãndusea loclu; parcã lu-avea ahundusitã loclu

§ ahãndusit (a-hãn-du-sítŭ) adg ahãndusitã (a-hãn-du-sí-tã), ahãndusits (a-hãn-du-sítsĭ), ahãndusiti/ahãndusite (a-hãn-du-sí-ti) – tsi easti faptu s-hibã cama ahãndos; ahundusit, hãndãcusit, adãntsit, afundusit, fundusit, vutsit
{ro: cufundat, adâncit}
{fr: enfoncé, plongé, creusé, approfondi}
{en: sunk, plunged into, deepened}
ex: cu ocljilj ahãndusits ãn cap (fig: tsi s-aflã tu-unã halã greauã, di jali, di dureari, di mãri cripãri, etc.; tsi sh-ari aspartã bana; corbu, corbusit, curbisit, stuhinat, distihipsit, distihisit, lupusit, etc.)

§ ahãndusiri/ahãndusire (a-hãn-du-sí-ri) sf ahãndusiri (a-hãn-du-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-ahunduseashti tsiva; ahundusiri, hãndãcusiri, adãntsiri, afundusiri, fundusiri, ahundusiri, vutsiri
{ro: acţiunea de a cufunda, de a adânci; cufundare, adâncire}
{fr: action d’enfoncer, de plonger, de creuser, d’approfondir}
{en: action of sinking, of plunging, of deepening}

§ ahundusescu (a-hun-du-sés-cu) (mi) vb IV ahundusii (a-hun-du-síĭ), ahunduseam (a-hun-du-seámŭ), ahundusitã (a-hun-du-sí-tã), ahundusiri/ahun-dusire (a-hun-du-sí-ri) – (unã cu ahãndusescu)
ex: canda lu-avea ahundusitã loclu

§ ahundusit (a-hun-du-sítŭ) adg ahun-dusitã (a-hun-du-sí-tã), ahundusits (a-hun-du-sítsĭ), ahundusi-ti/ahundusite (a-hun-du-sí-ti) – (unã cu ahãndusit)

§ ahundusiri/ahundusire (a-hun-du-sí-ri) sf ahundusiri (a-hun-du-sírĭ) – (unã cu ahãndusiri)

§ hãndãcusescu (hãn-dã-cu-sés-cu) (mi) vb IV hãndãcusii (hãn-dã-cu-síĭ), hãndãcuseam (hãn-dã-cu-seámŭ), hãndãcusitã (hãn-dã-cu-sí-tã), hãndãcusi-ri/hãndãcusire (hãn-dã-cu-sí-ri) – (unã cu ahãndusescu)
ex: l-hãndãcusii (fig: l-curbisii, l-loai pi zvercã); hãndãcusea-ti!

§ hãndãcusit (hãn-dã-cu-sítŭ) adg hãndãcusitã (hãn-dã-cu-sí-tã), hãndãcusits (hãn-dã-cu-sítsĭ), hãndãcusiti/hãndãcusite (hãn-dã-cu-sí-ti) – (unã cu ahãndusit)

§ hãndãcusiri/hãndãcusire (hãn-dã-cu-sí-ri) sf hãndãcusiri (hãn-dã-cu-sírĭ) – (unã cu ahãndusiri)

{en: action of gluing}

§ lãchescu (lã-chĭés-cu) (mi) vb IV lãchii (lã-chíĭ), lãcheam (lã-chĭamŭ), lãchitã (lã-chí-tã), lãchiri/lãchire (lã-chí-ri) – (unã cu alãchescu)

§ lãchit (lã-chítŭ) adg lãchitã (lã-chí-tã), lãchits (lã-chítsĭ), lãchiti/lãchite (lã-chí-ti) – (unã cu alãchit1)

§ lãchiri/lãchire (lã-chí-ri) sf lãchiri (lã-chírĭ) – (unã cu alãchiri)

§ alãchiturã (a-lã-chi-tú-rã) sf alãchituri (a-lã-chi-túrĭ) – tsiva tsi easti alãchit di un altu lucru; loclu iu suntu alichiti dauã i ma multi lucri;
(expr: nj-easti unã-alãchiturã = un tsi sta tut chirolu ningã mini shi nu pot s-ascap di el)
{ro: lipitură}
{fr: collage}
{en: gluing, attachment}

§ alichescu (a-li-chĭés-cu) (mi) vb IV alichii (a-li-chíĭ), alicheam (a-li-chĭamŭ), alichitã (a-li-chí-tã), alichiri/alichire (a-li-chí-ri) – (unã cu alãchescu)
ex: s-frãmsi ma u-alichi; boea alicheashti; tini tsi ti-alichish
(expr: intrash) ãn cor; albã sã-nj ti ved, lea sor, tsi nj-alichish
(expr: bãgash) nveasta n cor; tu alichiri
(expr: cãndu s-acatsã n cor) ãlj cãntã ashitsi; lj-alichii dauã shuplets
(expr: lj-ded dauã pliscuti); lj-alichii dauã fushti
(expr: lj-ded un shcop); s-alichi
(expr: nu s-dispãrtsã) di tatã-su

§ alichit (a-li-chítŭ) adg alichitã (a-li-chí-tã), alichits (a-li-chítsĭ), alichiti/alichite (a-li-chí-ti) – (unã cu alãchit)

§ alichi-ri/alichire (a-li-chí-ri) sf alichiri (a-li-chírĭ) – (unã cu alãchiri)

§ lichescu (li-chĭés-cu) (mi) vb IV lichii (li-chíĭ), licheam (li-chĭamŭ), lichitã (li-chí-tã), lichiri/lichire (li-chí-ri) – (unã cu alãchescu)
ex: licheashti cartea cu colã; tsi s-lichi ashi di mini?; s-lichescu hãrpi; coaji di himunic nu s-licheashti di buric
(expr: nu ti saturã)

§ lichit (li-chítŭ) adg lichitã (li-chí-tã), lichits (li-chíts), lichiti/lichite (li-chí-ti) – (unã cu alãchit)

§ lichiri (li-chí-ri) sf lichiri (li-chírĭ) – (unã cu alãchiri)

§ dizlãchescu (diz-lã-chĭés-cu) (mi) vb IV dizlãchii (diz-lã-chíĭ), dizlãcheam (diz-lã-chĭamŭ), dizlãchitã (diz-lã-chí-tã), dizlãchiri/dizlãchire (diz-lã-chí-ri) – disfac un lucru di-aclo iu easti alichit; ndipãrtedz (disfac) unã di-alantã dauã i ma multi lucri tsi s-ta alichiti cu unã colã; dispartu (ndipãrtedz, l-fac s-hibã ahoryea) cariva di-un lucru i hiintsã; dizlichescu, disfac, ndipãrtedz, dispartu, etc.
{ro: dezlipi, separa}
{fr: décoller, disjoindre}
{en: unglue}
ex: cãndu va dzãc s-ti dizlãcheshti, atumtsea va dipunj di pri mer!; cãnjlji s-dizlãchirã; s-dizlãchi tinichelu; draclu nu s-dizlãchea di nãs

§ dizlãchit (diz-lã-chítŭ) adg dizlãchitã (diz-lã-chí-tã), dizlãchits (diz-lã-chítsĭ), dizlãchiti/dizlãchite (diz-lã-chí-ti) – tsi fu disfaptu (ndipãrtat, dis-pãrtsãt) di-un lucru di cari eara alãchit; dizlichit, disfãcut, ndi-pãrtat, dispãrtsãt, etc.
{ro: dezlipit, separat}
{fr: écollé, déjoint}
{en: unglued}

§ dizlãchiri/dizlãchire (diz-lã-chí-ri) sf dizlã-chiri (diz-lã-chírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un lucru s-dizlãcheashti; dizlichiri, disfãtseari, ndipãrtari, dispãrtsãri, etc.
{ro: acţiunea de a dezlipi, de a separa; dezlipire, separare}
{fr: action de décoller, de disjoindre; décollement, détachement}
{en: action of ungluing; detachement}

§ dizlãchiturã (diz-lã-chi-tú-rã) sf dizlãchituri (diz-lã-chi-túrĭ) – atsea tsi fatsi la dizlãchirea-a unui lucru; cumata tsi s-ari dizlãchitã; dizlichiturã
{ro: dezlipitură, separaţie}
{fr: décollement, détachement}
{en: detachement}

§ dizlichescu (diz-li-chĭés-cu) (mi) vb IV dizlichii (diz-li-chíĭ), dizlicheam (diz-li-chĭamŭ), dizlichitã (diz-li-chí-tã), dizlichiri/diz-lichire (diz-li-chí-ri) – (unã cu dizlãchescu)
ex: dizlichea primuveara pingerli; nu s-dizlicheashti (nu s-disparti) di mã-sa nitsiunã oarã

§ dizlichit (diz-li-chítŭ) adg dizlichitã (diz-li-chí-tã), dizlichits (diz-li-chítsĭ), dizlichiti/dizlichite (diz-li-chí-ti) – (unã cu dizlãchit)

§ dizlichiri/dizlichire (diz-li-chí-ri) sf dizlichiri (diz-li-chírĭ) – (unã cu dizlãchiri)

§ dizlichiturã (diz-li-chi-tú-rã) sf dizlichituri (diz-li-chi-túrĭ) – (unã cu dizlã-chiturã)

§ nidizlãchit (ni-diz-lã-chítŭ) adg nidizlãchitã (ni-diz-lã-chí-tã), nidizlãchits (ni-diz-lã-chítsĭ), nidizlãchiti/nidizlãchite (ni-diz-lã-chí-ti) – tsi nu fu disfaptu (ndipãrtat, dispãrtsãt) di-un lucru di cari eara alãchit; nidizlichit, nidisfãcut, nindipãrtat, nidispãrtsãt, etc.
{ro: nedezlipit, neseparat}
{fr: qui n’est pas décollé, qui n’est pas déjoint}
{en: that is not unglued}
ex: sh-di mortu, sh-di yiu, nidizlãchit (nidispãrtsãt) io hiu (angucitoari: numa)

§ nidizlãchiri/nidizlãchire (ni-diz-lã-chí-ri) sf nidizlã-chiri (ni-diz-lã-chírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un lucru nu s-diz-lãcheashti; nidizlichiri, nidisfãtseari, nindipãrtari, nidispãrtsãri, etc.
{ro: acţiunea de a nu dezlipi, de a nu separa; nedezlipire, neseparare}
{fr: action de ne pas décoller, de ne pas disjoindre}
{en: action of not ungluing}

§ nidizlichit (ni-diz-li-chítŭ) adg nidizlichitã (ni-diz-li-chí-tã), nidizlichits (ni-diz-li-chítsĭ), nidizlichiti/nidizlichite (ni-diz-li-chí-ti) – (unã cu nidizlãchit)

§ nidizlichiri/nidizlichire (ni-diz-li-chí-ri) sf nidizlichiri (ni-diz-li-chírĭ) – (unã cu nidizlãchiri)

§ alãsari/alãsare (a-lã-sá-ri) sf alãsãri (a-lã-sắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-alasã cariva; trãdzeari mãna; lãsari, sãlghiri, apãrãtsiri
{ro: acţiunea de a lăsa, de a renunţa; lăsare; nehotărâre, indiferenţă}
{fr: action de laisser, de renoncer; indifference}
{en: action of letting, of renouncing; indifference}
ex: seara di alãsari pãreasinj; lu-alãsã aestu cu alãsari mari (fãrã sã-l mealã dip)

§ paralas (pá-ra-lásŭ) (mi) vb I paralãsai (pá-ra-lã-sáĭ), paralãsam (pá-ra-lã-sámŭ), para-lãsatã (pá-ra-lã-sá-tã), paralãsari/paralãsare (pá-ra-lã-sá-ri) – nu-l fac un lucru (tora cãndu-i oara) tra s-lu fac ma nclo; alas un lucru (tsi lipseashti s-lu fac) di-unã dzuã pi-alantã; (mi-)alas
{ro: neglija}
{fr: trop laisser; négliger}
{en: neglect; take no care of}

§ paralãsat (pá-ra-lã-sátŭ) adg paralãsatã (pá-ra-lã-sá-tã), para-lãsats (pá-ra-lã-sátsĭ), paralãsati/paralãsate (pá-ra-lã-sá-ti) – tsi easti alãsat multu; (un) cari, di leani, alasã fãtsearea-a lucrilor di-unã dzuã pi-alantã; tsi nu para s-fatsi mucaeti s-adarã un lucru sh-lu-amãnã tut chirolu; (om) tsi alasã lucrili s-li facã ma nclo sh-nu li fatsi vãrãoarã; (lucru) tsi easti alãsat di pi-unã dzuã tu-alantã; alãsat
{ro: neglijat; care neglijează, neglijent}
{fr: négligé; négligent}
{en: neglected, not taken care of; negligent, careless}

§ paralãsari/paralãsare (pá-ra-lã-sá-ri) sf paralãsãri (pá-ra-lã-sắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva paralasã lucrili tsi li ari tr-adrari
{ro: acţiunea de a neglija; neglijenţă}
{fr: action de trop laisser; de négliger}
{en: action of neglecting; of taking no care of}

§ alãsãturã (a-lã-sã-tú-rã) sf alãsãturi (a-lã-sã-túrĭ) – atsea tsi armãni alãsatã; un om cari easti alãsat
{ro: lăsătură (de om)}
{fr: homme négligent}
{en: careless man}
ex: easti nã alãsãturã (om alãsat)

§ alãsãtonj (a-lã-sã-tónjĭŭ) sm, sf, adg alãsãtoanji/alã-sãtoanje (a-lã-sã-tŭá-nji), alãsãtonj (a-lã-sã-tónjĭ), alãsãtoanji/alã-sãtoanje (a-lã-sã-tŭá-nji) – tsi easti alãsãtor
{ro: neglijent}
{fr: négligent}
{en: negligent, careless}

§ las1 (lásŭ) (mi) vb I lãsai (lã-sáĭ), lãsam (lã-sámŭ), lãsatã (lã-sá-tã), lãsari/lãsare (lã-sá-ri) – (unã cu alas)
ex: lasã (alasã), sor, puljlji, las s-batã; lasã-l, nu-l cãrtea; fudzi shi sh-lasã (shi s-disparti di) nveasta

§ lãsat (lã-sátŭ) adg lãsatã (lã-sá-tã), lãsats (lã-sátsĭ), lãsati/lãsate (lã-sá-ti) – (unã cu alãsat)

§ lãsari1/lãsare (lã-sá-ri) sf lãsãri (lã-sắrĭ) – (unã cu alãsari)

§ lãsãturã (lã-sã-tú-rã) sf lãsãturi (lã-sã-túrĭ) – (unã cu alãsãturã)

§ lãsari2/lãsare (lã-sá-ri) sf lãsãri (lã-sắrĭ) – alãsari di sãndzi; loari cu-agoyi
{ro: lăsare de sânge; închiriere}
{fr: saignée; loyer}
{en: bleeding, blood letting; rent}

§ lasã (lá-sã) sf fãrã pl – lucru tsi easti alãsat tu dyeatã (mirazi) tra s-hibã dat a curiva dupã moarti
{ro: legat bănesc a evlavioşilor}
{fr: chose laissée par testament}
{en: something left in the will}

§ lasi (lá-si) invar – lasã!, alasã!, ai!, aidi!, haidi!, etc.
{ro: lasă!, fie!, haide!}
{fr: que, sois, laisse faire, allons!, etc.}
{en: let, let it be!, let’s go!, etc.}
ex: lasi (aidi) s-nã turnãm; lasi (alasã), nu-i tsiva; lasi (alasã sh-hibã) sh-cama ndoi paradz

§ las2 (lás) invar – (unã cu lasi)
ex: mea, deapoea, tsi s-va las s-hibã

§ la3 (lá) invar – (unã cu lasi)
ex: la (alasã) si sh-lu plãngã

§ asi (á-si) invar – formã shcurtã di la zborlu lasi; vedz lasi)
ex: nã-l furarã iedlu! asi (alasã, nu-i tsiva!)

(expr: s-nu s-facã di-arshini); vinjirã albili
(expr: dzãnili) trei; agudit di albi
(expr: dzãni); trã Stã-Vinjiri va ishim tu albi
(expr: stranji albi); ishii cu fatsa albã
(expr: fãrã stepsu)

§ albat (al-bátŭ) adg albatã (al-bá-tã), albats (al-bátsĭ), albati/albate (al-bá-ti) – (unã cu albu)
ex: cari-i ma albatã (albã)?

§ albeatsã (al-beá-tsã) sf albets (al-bétsĭ) –
1: harea tsi fatsi lucrul tra s-hibã albu; algheatsã;
2: partea albã tsi s-mãcã di nãuntrul a oului; albush;
3: bueaua (pulbirea, pudra) albã tsi sh-u bagã muljerli pri fatsã tra s-aspunã ma mushati
{ro: albeaţă; albuşul de ou; fard alb}
{fr: blancheur; blanc d’oeuf; fard blanc}
{en: whiteness; egg-white; white make-up}
ex: albeatsa-a ocljului; lu agru-brui, cu albetsli (albetsli a ocljilor); oulu ari croc (partea galbinã) shi albeatsã (partea albã); sh-deadi cu albetsuri (pudrã albã di fatsã); sh-bãgã albeatsã pri fatsã; albeatsa (albushlu) di ou nu mi-ariseashti

§ algheatsã (al-ghĭá-tsã) sf alghets (al-ghĭétsĭ) – (unã cu albeatsã)
ex: algheatsa-a neauãljei; s-nu mi schinã pisti fatsã cã-nj lja algheatsa sh-arushatsa

§ albush1 (al-búshĭŭ) sn albushi/albushe (al-bú-shi) shi albushuri (al-bú-shĭurĭ) – partea albã tsi s-mãcã di nãuntrul a oului; albeatsã
{ro: albuşul de ou}
{fr: blanc d’oeuf}
{en: egg-white}

§ alber (al-bérŭ) adg alberã (al-bé-rã), alberi (al-bérĭ), alberi/albere (al-bé-ri) – cu perlji tsi da ca pi galbin; arus, rus, albush
{ro: blond}
{fr: blond}
{en: blond}
ex: feata-atsea alberã (arusã); era cu perlu-alber

§ albush2 (al-búshĭŭ) adg albushi/albushe (al-bú-shi), albush (al-búshĭ), albushi/albushe (al-bú-shi) – (unã cu alber)

§ alburiu (al-bu-ríŭ) adg alburii (al-bu-rí-i), alburii (al-bu-ríĭ), alburii (al-bu-ríĭ) – unã hromã tsi da ca pi albã-sivã tsi sh-u-adutsi niheamã cu hroma-a cinushiljei i a pljumbului
{ro: alburiu}
{fr: blanchâtre}
{en: whitish}
ex: tserlu easti alburiu (tsi da ca pi albu-siv)

§ alghescu (al-ghĭés-cu) vb IV alghii (al-ghíĭ), algheam (al-ghĭámŭ), alghitã (al-ghí-tã), alghiri/alghire (al-ghí-ri) – fac un lucru tra s-hibã albu; buisescu un lucru tu albu; mi ved albu; (fig:
1: alghescu = (i) mi fac hãrios; (ii) aspel stranjili sh-li fac curati (albi); (iii) nj-si fac perlji alghi, aushescu; (iv) algheashti = apirã, creapã dzua; (v) algheashti = s-alãnceashti di diparti; expr:
2: nj-alghescu ocljilj (di foami) = nu mata pot s-aravdu;
3: nj-alghescu perlji = aushescu;
4: nj-algheashti fatsa = mi fac om tinjisit;
5: alghii noaptea; avui nã noapti albã = avui nã noapti nidurnjitã; nu durnjii tutã noaptea;
6: mi-alghish ca ocljul ali gai = mi prucupsish)
{ro: albi}
{fr: blanchir}
{en: whiten}
ex: vedz tu munti iu algheashti (iu s-veadi albã) atsea bãrtsiri?; algheashti (fig: s-alãnceashti di diparti) unã hoarã aclo largu; pãn iu neurli alghescu; pãnã s-algheascã (fig: s-aushascã) bãrbat-nju; alghii (fig: aushii) pãnã s-ti nvets; cãndu lihoana s-dutsea tu vãrã casã cu natlu n bratsã, nicuchira-a atsiljei casã lu-alghea (fig: lu nvishtea) cu lãnã albã, tra s-aushascã; s-duc s-algheascã (fig: s-aspealã stranji) la izvur; s-algheshti (fig: s-ausheshti ghini, s-bãnedz hãrioasã), hilja-a mea; s-bãneadzã pãnã s-algheascã (fig: pãnã s-aushascã, pãnã va-lj si facã perlji alghi); ca Elimbul s-algheshti (fig: s-ausheshti); ninga nu alghi (fig: nu-apiri), easti noapti; sculats-vã, cã alghi (fig: apiri) nafoarã; alghi (fig: apiri) di nghios; nj-alghirã ocljilj di foami (acats pãndzinã la oclji di foami; escu multu-agiun); cãndu va ts-algheascã ocljilj di foami
(expr: cãndu nu va mata pots s-aravdzã di-agiun tsi eshti); trã nãsh nj-alghescu ocljilj
(expr: nu mata pot di dorlu-a lor)

§ alghit (al-ghítŭ) adg alghitã (al-ghí-tã), alghits (al-ghítsĭ), alghiti/alghite (al-ghí-ti) – tsi easti faptu tra s-aspunã albu; tsi easti hãrios; tsi-ari aushitã; tsi ari apiritã
{ro: albit}
{fr: blanchi, vieilli}
{en: whitened, who became old}
ex: easti multu-alghit (fig: multu-aushit)

§ alghiri/alghire (al-ghí-ri) sf alghiri (al-ghírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu algheashti tsiva, etc.
{ro: acţiunea de a albi}
{fr: action de blanchir}
{en: action of whitening}

§ alghiturã (al-ghi-tú-rã) sf alghituri (al-ghi-túrĭ) – un stranj (cãmeashi, sindoni, etc.) tsi s-aspealã; aushatic
{ro: albitură}
{fr: blanchissure}
{en: washing}