|   |  | 
ahaincă
RO:divertisment … Dictsiunar Armãn-Romãn Data DB:27567>2014-05-14 22:30:59.942983 »
aha
aha (a-há) adv – ahã, ashi easti, ea, da 
§ ahã (a-hắ) adv – (unã cu aha)
ahaincã
ahaincã (a-há-in-cã) sf pl(?) – tritsearea-a chirolui cu oaspits, measã, mãcari sh-beari, cãntic sh-gioc, etc.; ziafeti, zefcã, zefchi, cimbuzi, gimbusi, giumbusi, giumbiushi, diaschedasi, festã, harei 
{ro: petrecere, divertisment} 
{fr: divertissement} 
{en: amusement} 
ex: s-gioacã sh-mãnjli n plascu shi ahainca (chefea) tsi sh-au 
ahanda
ahanda (a-han-dá) adv – vedz tu ahãndos1
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: ahãndos1ahãnda
ahãnda (a-hãn-dá) adv – vedz tu ahãndos1
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: ahãndos1ahãndami/ahãndame
ahãndami/ahãndame (a-hãn-dá-mi) sf – vedz tu ahãndos1
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: ahãndos1ahãndos1
ahãndos1 (a-hãn-dósŭ) adg ahãndoasã (a-hãn-dŭá-sã), ahãndosh (a-hãn-dóshĭ), ahãndoasi/ahãndoase (a-hãn-dŭá-si) – a curi fundu s-aflã diparti di mardzina di nsus; adãncu, aduncos, ahãndos, afundos, afunducos 
(expr:
 1: zbor ahãndos = zbor greu, tsi ari multã noimã shi mintiminilji tu el;
 2: minti ahãndoasã = giudicatã bunã, mintimenã, tsi li mindueashti lucrili ghini;
 3: somnu ahãndos = somnu greu, ahãndos, ca di moarti;
 4: lumi ahundoasã = lumi tsi nu-ari vãrã aradã, tsi easti alocuta) 
{ro: adânc} 
{fr: profond} 
{en: deep} 
ex: agiumsirã ningã un puts ahãndos; lu-aruca fãrã njilã tu un trap ahãndos; atsea pishtireauã, eara lungã, largã, ahãndoasã shi multu ntunicoasã; arãulu din hoarã easti ahãndos; ear la minti, ahãndoasã 
(expr: tsi ari giudicatã bunã, cari li mindueashti ghini lucrili) 
§ ahundos (a-hun-dósŭ) adg ahun-doasã (a-hun-dŭá-sã), ahundosh (a-hun-dóshĭ), ahundoasi/ahun-doase (a-hun-dŭá-si) – (unã cu ahãndos1) 
ex: putslu eara ahun-dos; ahundoasã ca nã hauã; lumi mintitã, ahundoasã 
(expr: fãrã nitsiunã aradã) 
§ hãndos1 (hãn-dósŭ) adg hãndoasã (hãn-dŭá-sã), hãndosh (hãn-dóshĭ), hãndoasi/hãndoase (hãn-dŭá-si) – (unã cu ahãndos1) 
§ hundos (hun-dósŭ) adg hundoasã (hun-dŭá-sã), hundosh (hun-dóshĭ), hundoasi/hundoase (hun-dŭá-si) – (unã cu ahãndos1) 
§ ahãndami/ahãndame (a-hãn-dá-mi) sf pl(?) – harea tsi u ari un lucru cari easti ahãndos; ahãndusimi 
{ro: adâncime} 
{fr: profondeur} 
{en: depth} 
§ ahãndusimi/ahãn-dusime (a-hãn-du-sí-mi) sf ahãndusinj (a-hãn-du-sínjĭ) – (unã cu ahãndami) 
§ ahãndos2 (a-hãn-dósŭ) adv – ahanda, ahãnda, afunda, andãca, adãnca, adanca 
{ro: adânc} 
{fr: profondément} 
{en: deep, deeply} 
ex: greashti ahãndos 
§ ahãnda (a-hãn-dá) adv – (unã cu ahãndos2) 
ahãndos2
ahãndos2 (a-hãn-dósŭ) adv – vedz tu ahãndos1
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: ahãndos1ahãndu
ahãndu (a-hắn-du) adg, adv ahãndã (a-hắn-dã), ahãndzã (a-hắn-dzã), ahãndi/ahãnde (a-hắn-di) – scriari neaprucheatã tu-aestu dictsiunar; vedz ahãntu
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascãahãndusescu
ahãndusescu (a-hãn-du-sés-cu) (mi) vb IV – vedz tu ahãndos1
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: ahãndos1acats
acats (a-cátsŭ) (mi) vb I acãtsai (a-cã-tsáĭ), acãtsam (a-cã-tsámŭ), acãtsatã (a-cã-tsá-tã), acãtsari/acãtsare (a-cã-tsá-ri) – bag tu mãnã, ljau, apuc, spindzur; mi curdusescu, mi-ashternu, mi-acoapir; nchisescu (s-fac tsiva, sã zburãscu, s-amin tufechi, etc.), ahiurses-cu, ahiurhescu, apãrnjescu, nchiseashti s-sugã (natlu); 
(expr:
 1: acats casã = ljau cu nichi unã casã;
 2: mi-acatsã caplu; mi-acatsã heavra; mi-acatsã tu lingurici; etc. = nchiseashti s-mi doarã caplu; hivrescu; nchiseashti s-mi doarã tu lingurici, etc.
 3: acats guvili = fug sh-mi-ascundu;
 4: nj-acatsã mintea = aduchescu lishor, hiu dishteptu pirã;
 5: nji s-acatsã (tu gurmadz) = nj-armasi tsiva (nji s-astãmãtsi unã cumatã di mãcari i altutsiva) tu gãrgãlan shi nu pot s-u ngljit;
 6: tsi s-lj-acatsã = easti multu putsãn shi nu lj-agiundzi, nu-l saturã;
 7: s-acãtsã (di mãnj, di cicioari, di gurã, etc.) = sicã, dãmlusi di cicioari, mãnj, gurã, etc.;
 8: acats corlu = intru s-gioc tu cor;
 9: lu-acatsã (stranjili) = ãlj sta ghini (stranjili);
 10: nu mi-acatsã loclu = nu-am arãvdari, nu am isihii, canda ashteptu si s-facã tsiva;
 11: mi-acatsã amarea = ãnj yini s-versu, s-vom;
 12: mi-acãtsã yinlu = mi mbitai; nj-yini-andralã; nj-yin mintsãli deavãrliga;
 13: mi-acats di peri = acats s-mi bat, s-mi-anciup;
 14: lj-acatsã mãna = poati s-facã lucru bun; easti bun la fãtsearea-a unui lucru;
 15: li-acats aloaturli cu cariva = mi fac bun oaspi cu cariva;
 16: li-acats aloaturli trã numtã = mi ndreg trã numtã;
 17: acatsã loc = fatsi lucrul tsi lipseashti, ngreacã; etc. etc.;
 18: s-acatsã tengirea (pri foc) = s-ardi fundul di tengiri, s-afumã tengirea;
 19: mi-acatsã dratslji (di ureclji) = mi-aprindu foc, mi nãirescu multu;
 20: u-acats feata = u bag feata tu-ashtirnut, u-ambair, u ncalic, u nitinjisescu;
 21: acatsã njic = (muljarea) cadi greauã (tra s-facã njic);
 22: lu-acats cu mãyi = lj-fac mãyi sh-nu mata poati si sh-facã lucrul di-aradã;
 24: mi-acats stihimã = mi-aduchescu cu cariva  cu cari nu hiu sinfuni ti-un lucru ca, atsel tsi nu ari ndriptati s-da tsiva (di-aradã paradz) a atsilui tsi ari ndriptati, dupã tsi va s-aflãm deadun cum easti lucrul dealihea; bag stihimã;
 25: nj-acatsã ghini = ved hãiri, am prucuchii) 
{ro: agăţa, prinde, începe} 
{fr: accrocher, attraper, saisir, occuper, commencer} 
{en: catch, occupy, start} 
ex: patru frats si ved ãn fatsã, shi nu pot tra si s-acatsã (angucitoari: chiushadzlji); i lu-adari un lucru, i nu ti-acatsã (nu lu nchisea); di tsi s-acatsã, s-usucã; lu-acãtsãm (ãl bãgãm tu mãnã) tu pãduri; picurarlji acãtsarã (ãlj loarã, s-ashtirnurã tu) giuneapinjlji; cã va-acatsã (va s-acoapirã cu) neauã muntsãlj; di cu noaptea s-lucreadzã-acãtsarã (nchisirã); acãtsarã (ahiursirã) s-da cap; foclu acãtsã (ãnchisi si s-aprindã); intrai tu cor shi u-acãtsai (u loai) di mãnã; di-altã parti acatsã corlu (apãrnjashti corlu; icã el/ea intrã tu cor); s-acãtsã di (agiundzi tu) muntsã; acãtsarã (nchisirã s-aminã) tufechi cu purintsãlj; natlu nu-acatsã (nu nchiseashti s-sugã); va ti-acats (va nj-ahãrzeshti ca unã) poartã; vituljlu gras tsi nu lu-acatsã (nu lu ncapi, nu poati s-lu misurã) zigha; lu-acãtsai (spindzurai) paltul di penurã; nã lai sãrmã, tsi s-lj-acatsã 
acru
acru (á-cru) adg acrã (á-crã), acri (á-cri), acri/acre (á-cri) – tsi ari unã nustimadã ca di limoni, di puscã, etc.; acrearcu; 
(expr:
 1: apã acrã = apã dit loc cu sãruri, tsi easti bunã, cãndu s-bea, trã sãnãtati;
 2: lapti acru = lapti bãtut; lapti tsi s-ari acritã;
 3: acri-macri (ácri-má-cri) = agioc di cilimeanj) 
{ro: acru} 
{fr: aigre} 
{en: sour} 
ex: laptili easti acru; prunili da voahã acrã 
§ acrescu1 (a-crés-cu) (mi) vb IV acrii (a-críĭ), acream (a-creámŭ), acritã (a-crí-tã), acriri/acrire (a-crí-ri) – acredz, fac un lucru s-aibã unã nustimadã acrã; 
(expr: li acrescu cu cariva = mi cãrtescu cu cariva, nu mata him oaspits bunj) 
{ro: acri} 
{fr: aigrir, devenir aigre} 
{en: sour, become sour} 
ex: acri ciorba cu puscã; li acrii cu nãs 
(expr: nu mata li am buni cu el) 
§ acrit (a-crítŭ) adg acritã (a-crí-tã), acrits (a-crítsĭ), acriti/acrite (a-crí-ti) – tsi s-featsi acru 
{ro: acrit} 
{fr: aigri} 
{en: made sour} 
ex: yin acrit, om acrit 
§ acriri/acrire (a-crí-ri) sf acriri (a-crírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-acreashti tsiva 
{ro: acţiunea de a (se) acri; acrire} 
{fr: action d’aigrir} 
{en: action of making something sour} 
§ disacrescu (di-sa-crés-cu) (mi) vb IV disacrii (di-sa-críĭ), disacream (di-sa-creámŭ), disacritã (di-sa-crí-tã), disacriri/disacrire (di-sa-crí-ri) – l-fac un lucru s-aibã unã nustimadã ma putsãn acrã 
{ro: face mai puţin acru} 
{fr: faire quelque chose moins aigre} 
{en: make something to be less sour} 
ex: u disacrii cu putsãnã apã 
§ disacrit (di-sa-crítŭ) adg disacritã (di-sa-crí-tã), disacrits (di-sa-crítsĭ), disacriti/disacrite (di-sa-crí-ti) – tsi easti faptu s-hibã ma putsãn acru 
adãncu
adãncu (a-dắn-cu) adg adãncã (a-dắn-cã), adãntsã (a-dắn-tsã), adãntsi/adãntse (a-dắn-tsi) – a curi fundu s-aflã diparti di mar-dzina (fatsa) di nsus; adãncos, aduncos, ahãndos, afundos, afunducos; 
(expr:
 1: zbor adãncu = zbor greu, ghini minduit, tsi ari multã noimã shi mintiminilji tu el;
 2: somnu adãncu = somnu greu, ahãndos, ca di moarti) 
{ro: adânc} 
{fr: profond} 
{en: deep} 
ex: arãulu easti multu adãncu 
§ adãncos1 (a-dãn-cósŭ) adg adãn-coasã (a-dãn-cŭá-sã), adãncosh (a-dãn-cóshĭ), adãncoasi/adãn-coase (a-dãn-cŭá-si) – (unã cu adãncu) 
ex: guvã multu adãncoasã; arãulu easti adãncos (ahãndos); groapã adãncoasã 
§ aduncos (a-dun-cósŭ) adg – (unã cu adãncu) 
ex: easti adun-coasã apa? 
§ adãntsescu (a-dãn-tsés-cu) (mi) vb IV adãntsii (a-dãn-tsíĭ), adãntseam (a-dãn-tseámŭ), adãntsitã (a-dãn-tsí-tã), adãntsiri/adãntsire (a-dãn-tsí-ri) – hig (pingu, fac s-intrã) tsiva cãtã tu fundul a unui lucru; l-fac un lucru s-hibã cama adãncos; ahãndusescu, ahundusescu, hãndãcusescu, afundusescu, fundu-sescu, afundedz, vutsescu 
{ro: cufunda, adânci} 
{fr: enfoncer, plonger, approfondir} 
{en: sink, plunge into, deepen} 
ex: adãntsim (l-fãtsem ma adãncos) putslu; adãntsirã groapa; s-adãntsi (intrã ma adãncos) tu pãduri 
§ adãntsit (a-dãn-tsítŭ) adg adãntsitã (a-dãn-tsí-tã), adãntsits (a-dãn-tsítsĭ), adãntsiti/adãntsite (a-dãn-tsí-ti) – tsi easti faptu cama adãncos; ahãndusit, ahundusit, hãndãcusit, afundusit, fundusit, afundat, vutsit 
{ro: cufundat, adâncit} 
{fr: enfoncé, plongé, creusé, approfondi} 
{en: sunk, plunged into, deepened} 
§ adãntsiri/adãntsire (a-dãn-tsí-ri) sf adãntsiri (a-dãn-tsírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-adãntseashti tsiva; ahãndusiri, ahundusiri, hãndãcusiri, afundusiri, fundusiri, afundari, vutsiri 
{ro: acţiunea de a cufunda, de a adânci; cufundare, adâncire} 
{fr: action d’enfoncer, de plonger, de creuser, d’approfondir} 
adastu
adastu (mi) (a-dás-tu) vb I adãstai (a-dãs-táĭ), adãstam (a-dãs-támŭ), adãstatã (a-dãs-tá-tã), adãstari/adãstare (a-dãs-tá-ri) – stau iuva tra s-hiu aclo cãndu va si s-facã tsiva (s-ved pri cariva, etc.); lu-alas pri cariva s-amãnã un chiro cu fãtsearea-a unui lucru; ashteptu, shteptu, apãndãxescu, apãndixescu, pãndixescu 
{ro: aştepta, adăsta} 
{fr: attendre} 
{en: wait} 
ex: lu-adãstai (lu-ashtiptai) doauã sãhãts; nu pot s-adastu (s-ashteptu) cama multu; nu shtiai tsi ti adãsta (ashtipta); dorlu easti c-adãstãm; adastã putsãn (ashteaptã putsãn, aravdã niheamã); adãstã (ashtiptã, arãvdã) noauã anj; tutã dzua ti-adãstai 
§ adãstat (a-dãs-tátŭ) adg adãstatã (a-dãs-tá-tã), adãstats (a-dãs-tátsĭ), adãstati/adãstate (a-dãs-tá-ti) – tsi easti ashtiptat di cariva; ashtiptat, shtiptat, apãn-dãxit, apãndixit, pãndixit 
{ro: aşteptat, adăstat} 
{fr: attendu} 
{en: waited} 
§ adãstari/adãstare (a-dãs-tá-ri) sf adãstãri (a-dãs-tắrĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu ashteaptã; ashtiptari, shtiptari, apãndãxiri, apãndixiri, pãndixiri 
{ro: acţiunea de a aştepta; aşteptare, adăstare} 
{fr: action d’attendre} 
{en: action of waiting}
adilj2
adilj2 (a-díljĭŭ) vb I adiljai (a-di-ljĭáĭ), adiljam (a-di-ljĭámŭ), adiljatã (a-di-ljĭá-tã), adiljari/adiljare (a-di-ljĭá-ri) – diznjerdu, hãidipsescu, zdrudescu, hãrsescu 
{ro: mângâia} 
{fr: caresser} 
{en: caress} 
ex: cu ficiorlji cuvinta sh-lj-adilja (sh-lji diznjirda) 
§ adiljat2 (a-di-ljĭátŭ) adg adiljatã (a-di-ljĭá-tã), adiljats (a-di-ljĭátsĭ), adiljati/adiljate (a-di-ljĭá-ti) – diznjirdat, hãidipsit, zdrudit, hãrsit 
{ro: mângâiat} 
{fr: caressé} 
{en: caressed} 
§ adiljari2/adiljare (a-di-ljĭá-ri) sf adiljeri (a-di-ljĭérĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu diznjardã; diznjirdari, hãidipsiri, zdrudiri, hãrsiri 
{ro: acţiunea de a mângâia; mângâiere} 
{fr: action de caresser} 
{en: action of caressing} 
§ adiljari4/adiljare (a-di-ljĭá-ri) sf adiljeri (a-di-ljĭérĭ) – cãnachi, diznjirdari, diznjerdu, diznjirdãciuni, hadyi, hãidipsiri, zdrudiri, hãrsiri 
{ro: mângâiere} 
{fr: caresse} 
{en: caress} 
ex: ti ncurunã cu njilã shi cu adiljari (diznjirdari) 
§ adiljos (a-di-ljĭósŭ) adg adiljoasã (a-di-ljĭŭá-sã), adiljosh (a-di-ljĭóshĭ), adiljoasi/adiljoase (a-di-ljĭŭá-si) – tsi easti dultsi sh-cu multi simtsãminti di vreari; tsi-l curmã lishor njila cãndu veadi tsiva; dolj, dultsi, diznjirdãtor, hãidipsitor, cãnãchipsitor, zdruditor, njilãos 
{ro: duios} 
{fr: tendre, doux, sensible, miséricordieux} 
{en: tender, sweet, sensitive} 
ex: u mutrea adiljos (dultsi, cu vreari) sh-cu mari dor; ahãt adiljoasã (dultsi) eara daileana; featili-s adiljoasi (hãidipsitoari); mutrita adiljoasã (diznjirdãtoari) ali lunã; atsel mult adiljos (njilãos) shi vrut cãtrã noi; Dumnidzale, vãrtos adiljoase (mult-njilãoase)
aduchescu
aduchescu (a-du-chĭés-cu) (mi) vb IV shi II aduchii (a-du-chíĭ), aducheam (a-du-chĭamŭ), aduchitã (a-du-chí-tã), aduchiri/adu-chire (a-du-chí-ri) shi aducheari/aducheare (a-du-chĭa-ri) – duchescu;
 1: am unã idei limpidi trã tsi va s-dzãcã un lucru (trã unã idei, trã tsi easti zborlu, etc.); duchescu, acãchisescu, chicãsescu, apucupescu, apucupsescu, agrãxescu, ntsileg;
 2: cu ocljul (ureaclja, narea, limba, dzeadzitlu, etc.) achicãsescu cã s-fatsi tsiva deavãrliga di mini; simtu, sãmtu, simtsescu, sintescu;
 3: nj-aduc aminti, tsãn minti, thimisescu;
 4: aflu cu mintea sh-giudicata mash (nj-yini ergu, noima, fãrã ca sã shtiu sigura) cum easti (cum va si s-facã) un lucru; angljicescu, angucescu, gucescu, cucescu 
{ro: înţelege, simţi, aminti, ghici} 
{fr: comprendre, sentir, deviner} 
{en: understand, feel, guess} 
ex: deadi s-aducheascã (s-achicãseascã) ali greacã; lu-aduchirã (simtsãrã) cãnjlji; aduchea-ti (aduts aminti) s-acumpiri sari; aduchea-mi (adu-nj aminti) s-yin; aduchea (angucea), cari pots; aduchea-l (fã-lj semnu s-achicãseas-cã) s-fugã; easti om tsi-aducheashti; aducheshti (anguceshti) tsi-am tru mãnã?; nu lu-aduchii (nu-l sãmtsãi, nu-l vidzui) s-treacã calea; oili-a meali s-aduchescu di-a tali (s-ved cã nu suntu unã cu-a tali, s-aleg di-a tali); unã cã aduchea (achicãsea, zbura) limba-a lor; lj-dãdea s-aducheascã 
§ aduchit (a-du-chítŭ) adg aduchitã (a-du-chí-tã), aduchits (a-du-chítsĭ), aduchiti/aduchite (a-du-chí-ti) – tsi-aducheashti; duchit, achicãsit, apucupit, agrãxit, simtsãt, adus aminti, angucit, etc. 
{ro: înţeles, simţit, ghicit} 
{fr: raisonable, judicieux, compris, senti, deviné} 
{en: understood, felt, guessed} 
§ aduchiri/aduchire (a-du-chí-ri) sf aduchiri (a-du-chírĭ) – atsea tsi fatsi un cari aducheashti tsiva; duchiri, achicãsiri, apucupiri, agrãxiri, simtsãri, adutseari aminti, anguciri, etc. 
{ro: acţiunea de a înţelege, de a simţi, de a ghici; înţelegere, simţire, ghicire} 
{fr: action de comprendre (deviner, sentir)} 
{en: action of understanding (feeling, guessing)} 
§ aducheari/aducheare (a-du-chĭa-ri) sf aducheri (a-du-chĭérĭ) – (unã cu aduchiri) 
§ neaduchit (nea-du-chítŭ) adg neaduchitã (nea-du-chí-tã), neaduchits (nea-du-chítsĭ), neaduchiti/neaduchite (nea-du-chí-ti) – tsi nu-aducheashti; tsi nu easti aduchit; tsi nu-l mealã cã atselj deavãrliga di el, nu lj-arisescu tsi fatsi; tsi nu-l mealã di-atseali tsi s-fac deavãrliga di el; niduchit, neachicãsit 
aeari
aeari (a-ĭá-ri) sf aeri (a-ĭérĭ) – mutrirea-a zigãljei tra si s-veadã ma s-yixeascã ghini; atsea tsi-l fatsi un lucru (cãntari, sãhati, minti, etc.) s-hibã tamam cum lipseashti; minti (giudicatã) tamam (bunã, cum lipseashti); 
(expr: nj-yin tu aeari = di-aclo iu li-aveam chirutã, aduchescu tora tsi s-fatsi deavãrliga di mini) 
{ro: aiar, exactitu-dinea unei balanţe, a unui ceas, a unui spirit, etc.; raţionament} 
{fr: exactitude d’une balance, d’une montre, d’un esprit; raison; jugement} 
{en: accuracy of a balance (watch, reasoning, etc.)} 
ex: loai aearea a cãntariljei (s-ved ma s-yixeascã cum lipseashti); feci aeari cãntarea; lo si sh-yinã tu aeari 
(expr: s-aducheascã tsi s-fatsi deavãrliga, cã sh-u ari tutã mintea tamam); u chirush aearea (mintea, giudicata)
afierumã
afierumã (a-fi-ĭé-ru-mã) sf afierumi/afierume (a-fi-ĭé-ru-mi) – atsea (curbanea) tsi u fatsi cariva cãndu da (adarã) un lucru tsi lj-ahãrzeashti multu (icã lucrul isush tsi-l da) tra s-aibã un altu lucru (idei, uspitsãlji, etc.) tsi lj-ahãrzeashti sh-cama multu; atsea tsi fatsi un (sh-tsi-l custuseashti) trã ghinili shi intireslu-a altui; curbani, tilefi, proscomidii 
{ro: sacrificiu, jertfă} 
{fr: sacrifice} 
{en: sacrifice} 
§ afierusescu (a-fi-ĭe-ru-sés-cu) vb IV afierusii (a-fi-ĭe-ru-síĭ), afieruseam (a-fi-ĭe-ru-seámŭ), afierusitã (a-fi-ĭe-ru-sí-tã), afierusiri/afierusire (a-fi-ĭe-ru-sí-ri) – mi fac curbani, aduc curbani 
{ro: sacrifica, jertfi} 
{fr: sacrifier} 
{en: sacrifice} 
§ afierusit (a-fi-ĭe-ru-sítŭ) adg afierusitã (a-fi-ĭe-ru-sí-tã), afierusits (a-fi-ĭe-ru-sítsĭ), afierusiti/afierusite (a-fi-ĭe-ru-sí-ti) – tsi s-ari faptã curbani (s-ari afierusitã) 
{ro: sacrificat, jertfit} 
{fr: sacrifié} 
{en: sacrificed} 
§ afierusiri/afierusire (a-fi-ĭe-ru-sí-ri) sf afierusiri (a-fi-ĭe-ru-sírĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu s-fatsi curbani; fãtseari (adutseari) curbani (afierumã) 
{ro: acţiunea de a sacrifica; sacrificare, jertfire} 
{fr: action de se sacrifier} 
{en: action of sacrificing something} 
afundu1
afundu1 (a-fún-du) sn afunduri (a-fún-durĭ) – partea di nghios sh-di nuntru a unui vas (arãu, groapã, etc.); partea di nghios sh-di nafoarã a unui lucru (pri cari lucrul poati si sta cãndu easti bãgat i anãltsat); ahãndami, ahãndusimi; 
(expr:
 1: lj-dau di fundu = ãlj dau di cali a lucrului; lj-aflu ceareea a lucrului; u-aduchescu ghini huzmetea;
 2: sac fãrã fundu = zbor tsi s-dzãtsi tr-atsel tsi mãcã multu, tsi easti multu spatal, tsi easti multu afundos, tsi nu pari s-aibã fundu, etc.) 
{ro: fund, profunzime} 
{fr: fond; profondeur} 
{en: bottom, depth} 
§ fundu (fún-du) sn funduri (fún-durĭ) – (unã cu afundu1) 
ex: iu ti duts, lai gushi lungã? tsi mi ntreghi, lea fundu-apres? (angucitoari: cãldarea shi maljlu); ca cheatra tu fundu (tu partea di nghios, tu-ahãndami) cãdea; lo pocilu cu zorea shi-l bea pãn tu fundu (di nu-armasi tsiva tu el); gãleata, tu fundu eara aumtã cu cãtrani; pri amãrli fãrã fundu 
(expr: multu afundos, tsi pari s-nu-aibã fundu); mutrii tu fundul di cãzani; agiumsirã tru fundul a pishtireauãljei; avea cãtrã tu fundul di grãdinã un mer; fundul a baltãljei nu s-ari-aflatã; agiumsi njiclu pãn tu fundul di puts; tu fundul a chisãljei va s-intri, s-easti cã mãts carni Vinjirea; mistiryiul a lor fãrã fundu; lj-deadi di fundu 
(expr: ãlj ded di cali) 
§ afundu2 (a-fún-du) (mi) vb I afundai (a-fun-dáĭ), afundam (a-fun-dámŭ), afundatã (a-fun-dá-tã), afundari/afundare (a-fun-dá-ri) – hig (pingu, fac s-intrã) tsiva cãtã tu fundul a unui lucru; mpingu doplu tu gusha-a unei shishi tra s-u-astup; l-fac un lucru s-hibã cu fundul cama nghios; afun-dedz, afundusescu, fundusescu, adãntsescu, ahundusescu, ahãn-dusescu, hãndãcusescu, hãusescu, vutsescu, dipun, hãmblusescu, hlãmbusescu, uselescu 
{ro: cufunda, scufunda} 
{fr: enfoncer, plonger} 
{en: sink, plunge into} 
ex: di trei ori s-afundã (dusi tu fundul a apãljei) shi di trei ori ishi pisti apã; s-afundã prit brãtsiri; ãn loc s-mi-ascapã, mi-afunda cama multu; fudz di-aoa i va ti-afundu tu arãu 
§ afundedz (a-fun-dédzŭ) (mi) vb I afundai (a-fun-dáĭ), afundam (a-fun-dámŭ), afundatã (a-fun-dá-tã), afunda-ri/afundare (a-fun-dá-ri) – (unã cu afundu2) 
§ afundat (a-fun-dátŭ) adg afundatã (a-fun-dá-tã), afundats (a-fun-dátsĭ), afunda-ti/afundate (a-fun-dá-ti) – tsi easti pimtu cãtã tu fundu; afundusit, fundusit, ahundusit, ahãndusit, hãndãcusit, adãntsit, hãusit, vutsit, dipunat, hãmblusit, hlãmbusit, uselit 
agãrshescu1
agãrshescu1 (a-gãr-shĭés-cu) (mi) vb IV shi I agãrshii (a-gãr-shíĭ) shi agãrshai (a-gãr-shĭáĭ), agãrsham (a-gãr-shĭámŭ), agãrshitã (a-gãr-shí-tã) shi agãrshatã (a-gãr-shĭá-tã), agãrshiri/agãrshire (a-gãr-shí-ri) shi agãrshari/agãrshare (a-gãr-shĭá-ri) – nu nj-aduc aminti; ãnj easi dit minti; nu thimisescu; agrãshescu, xihãsescu, ultu; 
(expr:
 1: earbã di agãrshiri (di neagãrshiri) = earbã dit pãrmitili armãneshti, tsi-l fatsi omlu s-agãrshascã (s-nu-agãrshascã);
 2: agãrshescu di la mãnã pãnã la gurã = agãrshescu multu lishor, lucri tsi s-featsirã di putsãn chiro) 
{ro: uita} 
{fr: oublier} 
{en: forget} 
ex: Dumnidzã u-amãnã ma nu agãrshashti; agãrshii (nu nj-adush aminti sh-u alãsai) cartea la sculii; atsel ni-veasta si-sh agãrshascã (s-nu sh-aducã aminti di ea); agãrshii (nj-inshi dit minti) s-vã spun; agãrshi s-lu cljamã la beari 
§ agãrshit1 (a-gãr-shítŭ) adg agãrshitã (a-gãr-shí-tã), agãrshits (a-gãr-shítsĭ), agãrshiti/agãrshite (a-gãr-shí-ti) – (lucru) neadus aminti; (lucru) ishit dit minti; (om) tsi agãrshashti lishor; agãrshat, agãrshitor, agrãshit, xihãsit, ultat 
{ro: uitat, care uită uşor} 
{fr: oublié, oublieux} 
{en: forgotten, forgetful} 
ex: ca agãrshit (un tsi-agãrshashti lishor) tsi-nj hiu!; armasi agãrshitã (neadusã aminti) di anj di dzãli; tsi eshti ahãt agãrshitã (tsi agãrsheshti ahãt lishor)? 
§ agãrshat1 (a-gãr-shĭátŭ) adg agãrshatã (a-gãr-shĭá-tã), agãrshats (a-gãr-shĭátsĭ), agãrshati/agãrshate (a-gãr-shĭá-ti) – (unã cu agãrshit1) 
§ agãrshiri1/agãrshire (a-gãr-shí-ri) sf agãrshiri (a-gãr-shírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-agãrshashti tsiva; starea tu cari s-aflã atsel tsi ari agãrshitã; neadutseari aminti; ishiri dit minti; agãrshari, agrãshiri, xihãsiri, ultari 
{ro: acţiunea de a uita; uitare} 
{fr: action d’oublier} 
{en: action of forgetting} 
ex: lucrul aestu nu va agãrshiri; tu agãrshirea tsi featsi! 
§ agãrshari1/agãrshare (a-gãr-shĭá-ri) sf agãrsheri (a-gãr-shĭérĭ) – (unã cu agãrshiri1) 
ex: easti earba di-agãrshari 
ahãndami
RO:adâncime
EN:depth
FR:profondeur
  Dictsiunar Armãn-Romãn-Englez-Francez - Mariana Bara 2015 
ahãntu
RO:atât
EN:so much, so long; thus much
FR:
  Dictsiunar Armãn-Romãn-Englez-Francez - Mariana Bara 2015 
háhali
RO:minciuni, prostii
EN:lies, untruths, fables
FR:mensonges, riens
  Dictsiunar Armãn-Romãn-Englez-Francez - Mariana Bara 2015 
lãcumi, lucumi
RO:rahat-locum
EN:lokum
FR:lokum
  Dictsiunar Armãn-Romãn-Englez-Francez - Mariana Bara 2015 
mãhãlắ
RO:cartier
EN:district of a city
FR:quartier de la ville
  Dictsiunar Armãn-Romãn-Englez-Francez - Mariana Bara 2015 
pãhắ
RO:preţ, valoare
EN:price, value
FR:prix, valeur
  Dictsiunar Armãn-Romãn-Englez-Francez - Mariana Bara 2015 
scafã
RO:ceaşcă; pahar; cupă
EN:cup; glass
FR:
  Dictsiunar Armãn-Romãn-Englez-Francez - Mariana Bara 2015 
sihãriki, sãhãriki
RO:veste bună; recompensa dată mesagerului
EN:good news; reward to the messanger of a good news
FR:
  Dictsiunar Armãn-Romãn-Englez-Francez - Mariana Bara 2015 
sihati, sãhati
RO:oră, ceas; ceasornic
EN:hour; watch
FR:heure, temps; montre
  Dictsiunar Armãn-Romãn-Englez-Francez - Mariana Bara 2015 
ahãndami
RO: adâncime
EN: depth
FR: profondeur
Et: 
Context: 
  Dictsiunarlu ti cathi dzuuâ - Mariana Bara 2024 
ahãntu
RO: atât
EN: so much, so long; thus much
FR: 
Et: 
Context: 
  Dictsiunarlu ti cathi dzuuâ - Mariana Bara 2024 
háhali
RO: minciuni, prostii
EN: lies, untruths, fables
FR: mensonges, riens
Et: 
Context: 
  Dictsiunarlu ti cathi dzuuâ - Mariana Bara 2024 
lãcumi, lucumi
RO: rahat-locum
EN: lokum
FR: lokum
Et: 
Context: 
  Dictsiunarlu ti cathi dzuuâ - Mariana Bara 2024 
mãhãlắ
RO: cartier
EN: district of a city
FR: quartier de la ville
Et: 
Context: 
  Dictsiunarlu ti cathi dzuuâ - Mariana Bara 2024 
pãhắ
RO: preţ, valoare
EN: price, value
FR: prix, valeur
Et: 
Context: 
  Dictsiunarlu ti cathi dzuuâ - Mariana Bara 2024 
putirŭ
RO: pahar
EN: 
FR: 
Et: 
Context: 
  Dictsiunarlu ti cathi dzuuâ - Mariana Bara 2024 
scafã
RO: ceaşcă; pahar; cupă
EN: cup; glass
FR: 
Et: 
Context: 
  Dictsiunarlu ti cathi dzuuâ - Mariana Bara 2024 
sihãriki, sãhãriki
RO: veste bună; recompensa dată mesagerului
EN: good news; reward to the messanger of a good news
FR: 
Et: 
Context: 
  Dictsiunarlu ti cathi dzuuâ - Mariana Bara 2024 
sihati, sãhati
RO: oră, ceas; ceasornic
EN: hour; watch
FR: heure, temps; montre
Et: 
Context: 
  Dictsiunarlu ti cathi dzuuâ - Mariana Bara 2024