|
|
aguyii/aguyie
aguyii/aguyie (a-ghu-yí-i) sf aguyii (a-ghu-yíĭ) – giudicari ãn fatsa-a unui cati (giudicãtor) trã un lucru trã cari nu s-aduchescu dauã pãrtsã (doi oaminj, chivernisea shi un catili icã criminal); giudicatã, crisi, dãvai, dãvii, dãvã
{ro: proces}
{fr: procés, action en justice}
{en: lawsuit, trial}
aghuyii/aghuyie
aghuyii/aghuyie (a-ghu-yí-i) sf aghuyii (a-ghu-yíĭ) – unã cu aguyii
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: aguyiicrisescu
crisescu (cri-sés-cu) vb IV crisii (cri-síĭ), criseam (cri-seámŭ), crisitã (cri-sí-tã), crisiri/crisire (cri-sí-ri) – minduescu ghini (ashi cum lipseashti, loyic, ndreptu nu strãmbu); mi aflu la giudicatã nãintea-a unui cati; (mi) giudic, siluyisescu, sãlushescu
{ro: raţiona; se judeca}
{fr: raisonner, juger; statuer}
{en: reason, judge; go to trial}
ex: om tsi nu criseashti (nu mindueashti ghini, tsi mindueashti strãmbu); nã crisim (giudicãm) la huchiumati
§ crisit (cri-sítŭ) adg crisitã (cri-sí-tã), crisits (cri-sítsĭ), crisiti/crisite (cri-sí-ti) – (lucru) tsi easti minduit ghini, ndreptu; (om) tsi easti giudicat nãintea-a unui cati; giudicat, siluyisit, sãlu-shit
{ro: raţionat; se judecat}
{fr: raisonné, jugé; statué}
{en: reasoned, judged; gone to trial}
§ crisiri/crisire (cri-sí-ri) sf crisiri (cri-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva mindueashti ndreptu; atsea tsi s-fatsi cãndu cariva easti giudicat nãintea-a unui cati; giudicari, siluyisiri, sãlushiri
{ro: acţiunea de a raţiona; de a se judeca}
{fr: action de raisonner, de juger; de statuer}
{en: action of reasoning, of judging; of going to trial}
§ crisi/crise (crí-si) sf crisuri (crí-surĭ) – giudicari ãn fatsa-a unui cati (giudicãtor) trã un lucru trã cari nu s-aduchescu dauã pãrtsã (doi oaminj, chivernisea shi un catili); giudicatã, giudets, aguyii, dãvai, dãvii, dãvã
{ro: proces, judecată}
{fr: procés, jugement, action en justice}
{en: lawsuit, judgement, trial}
§ diacrisi/diacrise (dhi-ĭá-cri-si) sf fãrã pl – harea tsi u-ari omlu (i) tsi poati tra s-giudicã ndreptu shi s-veadã cari easti dyeafuraua tsi li disparti (tsi li fatsi s-hibã ahoryea) dauã i ma multi lucri, icã (ii) cari poati s-aducheascã cãt fatsi, cãt ahãrzeashti dealihea un lucru
{ro: discernământ}
{fr: discernement}
{en: discernment}
dãvii/dãvie
dãvii/dãvie (dã-ví-i) sf dãvii (dã-véĭ) – plãndzearea tsi u fatsi cariva la unã huchiumati tra s-lji si ndreaptã unã nindriptati tsi-lj s-ari faptã; giudicari ãn fatsa-a unui cati (giudicãtor) trã un lucru trã cari nu s-aduchescu dauã pãrtsã (doi oaminj, chivernisea shi un catili, criminal); dãvai, dãvã, giudicatã, giudets, aguyii, crisi
{ro: proces}
{fr: procés, action en justice}
{en: lawsuit, trial}
ex: celniclu s-dutsi la giudets i dãvii (giudicatã); cãdzush tu dãvii (tu giudicatã)? nu ascachi ãnyii; feci dãvii (mi plãngu la huchiumati); hiu tu dãvii (hiu tu giudicatã, mi giudic) cu cariva; ari dãvii cu sor-sa; am dãvii sh-lipseashti s-mi duc s-mi giudic; lu trapsi dãvii (lj-featsi crisi)
§ dãvai/dãvae (dã-vá-i) sf dãvãi (dã-vắĭ) – (unã cu dãvii)
§ dãvã (dã-vắ) sm dãvadz (dã-vádzĭ) – (unã cu dãvii)
§ dãvãgi (dã-vã-gí) sm, sf dãvãgioanji/dãvãgioanje (dã-vã-gĭŭá-nji), dãvãgeadz (dã-vã-gĭádzĭ), dãvãgioanji/dãvãgioanje (dã-vã-gĭŭá-nji) – atsel tsi s-plãndzi n fatsa-a catilui cã-lj si featsi unã nindriptati; atsel tsi lucreadzã trã stat shi-lj spuni a catilui tsi urutets ari faptã omlu tsi easti giudicat
{ro: acuzator, procuror}
{fr: accusateur}
{en: accuser, public prosecutor}
§ dãvãgilãchi (dã-vã-gi-lắ-chi) sf dãvãgilãchi (dã-vã-gi-lắchĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu lu-adutsi la giudicatã (ãn fatsa-a catilui) pri-atsel tsi-lj featsi nindriptati
{ro: acuzaţie}
{fr: accusation}
{en: accusation}
giudic2
giudic2 (gĭú-dicŭ) vb I giudicai (gĭu-di-cáĭ), giudicam (gĭu-di-cámŭ), giudicatã (gĭu-di-cá-tã), giudicari/giudicare (gĭu-di-cá-ri) –
1: (ca giudicãtor la huchiumati, giudets) caftu s-aflu shi s-ved ma s-hibã dealihea cã omlu adus dinintea-a mea di chivernisi (pulitsii, zabitlãcã), stipseashti shi ari dealihea cãlcatã vãrã leadzi di-a statlui; (ca giudicãtor la huchiumati) caftu s-aflu shi s-dzãc cari ari ndriptati (shi cari stipseashti) di doilji oaminj (dauãli pãrtsã) tsi sã ncaci trã tsiva;
2: (ca giudicãtor sh-cãndu s-tsãni unã crisi la huchiumati) ljau unã apofasi shi-l cãtãdicãtsescu pi-atsel tsi lu-aflu stipsit, tra s-facã chiro ncljis tu hapsi, s-pãlteascã ghizai, i sã-lj da tsiva a atsilui a curi lj-ari faptã stepsu; crisescu, cãtãdicãtsescu
{ro: judeca, condamna (la un proces)}
{fr: juger, administrer la justice; condamner}
{en: judge, try a case, pass a sentence}
ex: mãni va s-giudicã ipotisea-a noastrã; Dumnidzãlu va nã giudicã; va nã giudicãm (nã crisim) la huchiumati; lu nvitsã cum sã zburascã dinintea-a aushaticlui cari va-l giudicã; catilu tsi-l giudica eara ligat di unlu oclju cã-l durea; spindzurats-mi, ma giudicats-mi ma naintea; ãlj grirã s-lu giudicã amirãlu
§ giudicat2 (gĭu-di-cátŭ) adg giudicatã (gĭu-di-cá-tã), giudicats (gĭu-di-cátsĭ), giudicati/giudicate (gĭu-di-cá-ti) – (omlu) tsi easti dus la huchiumati trã unã dãvii, dinintea-a unui giudicãtor; (omlu) cari la giudicatã easti cãtãdicãtsit s-facã ahapsi i s-pãlteascã unã ghizai; crisit, cãtãdicãtsit
{ro: judecat, condamnat (la un proces)}
{fr: jugé, administré la justice}
{en: judged; tried, sentenced}
ex: va-lj dzãcã giudicatlu (atsel tsi easti giudicat) atumtsea a tatãlui
§ giudicari2/giudicare (gĭu-di-cá-ri) sf giudicãri (gĭu-di-cắrĭ) – atsea tsi fatsi giudicãtorlu cãndu giudicã la huchiumati; crisiri, cãtãdicãtsiri
{ro: acţiunea de a judeca, condamna (la un proces)}
{fr: action de juger, administrer la justice; condamner}
{en: action of judging, of trying a case, of passing a sentence}
ex: iu s-avdzã spindzurari fãrã giudicari?
§ giudicatã2 (gĭu-di-cá-tã) sf giudicãts (gĭu-di-cắtsĭ) – tsirimonja tsi s-fatsi la huchiumati, cãndu s-tsãni unã dãvii shi s-giudicã unã catastasi; adãrãmintul iu s-tsãni unã dãvii (crisi); giudets, crisi, aguyii, dãvai, dãvii, dãvã, giudets, huchiumati