§ arãutati/arãutate (a-rã-u-tá-ti) sf arãutãts (a-rã-u-tắtsĭ) – (unã cu arãu3)

§ arãu4 (a-rắŭ) adv –
1: hamna, nibun, slab, lai, urut, etc.;
2: multu, cãt ma multu, mash, dip, etc.
{ro: rău; mult}
{fr: mal; beaucoup, complètement}
{en: badly; very, completely}
ex: earam un om arãu (multu) avut; feata eara mushatã arãu (multu); irnjii arãu (ahãndoasã; mash/dip irnjii); scoati-ts oaminj, scoati-arãu (cãt ma multsã); n casã eara arãu (multu) ghini

§ murtarauã (mur-ta-rá-ŭã) adg (mash fiminin) murtarali/murtarale (mur-ta-rá-li) – (muljari) tsi easti multu arauã
{ro: femeie foarte rea}
{fr: très méchante femme}
{en: very mean lady}
ex: ashi greashti murtaraua

§ multarauã (mul-ta-rá-ŭã) adg (mash fiminin) multarali/multarale (mul-ta-rá-li) – (unã cu mur-tarauã)

§ narãu (na-rắŭ) adg narauã (na-rá-ŭã), narãi (na-rắĭ), narali/narale (na-rá-li) – (unã cu arãu2)
ex: mult narauã-nj (arãu-nj) ti mutreashti

§ naraulea (na-rá-u-lea) adv – cu ursuzlãchi, cu arãeatsã, cu oclj-arãi
{ro: cu răutate}
{fr: mèchamment}
{en: with wickedness}
ex: armãnjlji-lj mutrescu naraulea (cu oclj arãi)

§ araulea (a-rá-u-lea) adv – (unã cu naraulea)

§ nrãescu (nrã-ĭés-cu) (mi) vb IV nrãii (nrã-íĭ), nrãeam (nrã-ĭámŭ), nrãitã (nrã-í-tã), nrãiri/nrãire (nrã-í-ri) – mi fac arãu; fac pi altu si s-facã arãu
{ro: înrăi}
{fr: rendre (devenir) méchant}
{en: become (make someone) vicious}
ex: cãtse sã nrãeshti (s-lu schinj, s-lu cãrteshti) cãnili?; cara si nrãeashti, nu pots s-lji aledz tsi va s-dzãcã; lji si nrãi (lj-si featsi cama lai, arauã) pleaga

§ nrãit (nrã-ítŭ) adg nrãitã (nrã-í-tã), nrãits (nrã-ítsĭ), nrãiti/nrãite (nrã-í-ti) – cari s-featsi arãu
{ro: înrăit}
{fr: qui est devenu méchant}
{en: who became vicious}

§ nrãiri/nrãire (nrã-í-ri) sf nrãiri (nrã-írĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva s-fatsi arãu
{ro: acţiunea de a înrăi}
{fr: action de (devenir) rendre méchant}
{en: action of becoming vicious}

§ ãnrãescu (ãn-rã-ĭés-cu) (mi) vb IV ãnrãii (ãn-rã-íĭ), ãnrãeam (ãn-rã-ĭámŭ), ãnrãitã (ãn-rã-í-tã), ãnrãiri/ãnrãire (ãn-rã-í-ri) – (unã cu nrãescu)

§ ãnrãit (ãn-rã-ítŭ) adg ãnrãitã (ãn-rã-í-tã), ãnrãits (ãn-rã-ítsĭ), ãnrãiti/ãnrãite (ãn-rã-í-ti) – (unã cu nrãit)

§ ãnrãi-ri/ãnrãire (ãn-rã-í-ri) sf ãnrãiri (ãn-rã-írĭ) – (unã cu nrãiri)

(expr: ca atseali ma curbisitili di curbisiti); nãsh pascu patili shi bãneadzã ca lailji ali lai (exp: ca nai ma corghilj oaminj dit lumi); ma s-nu-nj cherdu laea (mãrata) minti; dipuneam dit un lai (vrut) munti greu; laili (corghili di) heari cum li portu?; nu dã di Pirushana, cã va si s-facã ma lãili (nai ma urutili lucri); sh-bãgã lãili
(expr: stranjili lãi) adoara
(expr: sh-bãgã stra-njili lãi adoara icã sã ncurunã diznou); ãsh bãgã lãili
(expr: si nsurã) cu feata-a murarlui; s-adrã omlu mash tu lãili
(expr: stranjili lãi di jali); nu-lj badz laea?
(expr: nu li-alash aesti lucri? nu dzãts si s-facã xichi?); vinjim la tini s-bem cãti un lai
(expr: un cafe); s-lj-u toarcã dzua-a njiclui mash pri hirlu atsel lailu
(expr: s-lji scrii mash unã mirã, soarti arauã); lai (corbu) sh-corbu sã-nj ti vedz

§ prilai (pri-láĭŭ) adg prilai/prilae (pri-lá-i), prilãi (pri-lắĭ) shi prilai (pri-láĭ), prilãi (pri-lắĭ) shi prilai (pri-láĭ) – tsi ari unã hromã multu lai; tsi easti multu arãu; tsi s-aflã tu-unã halã multu urutã; paralai
{ro: prea negru; prea periculos}
{fr: trop noir; trop dangereux}
{en: too black; too dangerous}
ex: ma lãi sh-prilãi

§ paralai (pá-ra-láĭŭ) adg paralai/paralae (pá-ra-lá-i), paralãi (pá-ra-lắĭ) shi paralai (pá-ra-láĭ), paralãi (pá-ra-lắĭ) shi paralai (pá-ra-láĭ) – (unã cu prilai)

§ lãits (lã-ítsŭ) adg lãitsã (lã-í-tsã), lãits (lã-ítsĭ), lãiti/lãite (lã-í-ti) – hromã tsi easti multu di multu lai, lai ncljis
{ro: negru de tot}
{fr: noir foncé}
{en: very black}
ex: lai, lãits (lai, multu di multu lai)

§ lãeatsã (lã-ĭá-tsã) sf lãets (lã-ĭétsĭ) –
1: hroma lai shi ntunicoasã tsi u-ari un lucru; damcã lai (tsi poati s-easã pri chealea-a omlui);
2: harea tsi u ari cariva tra s-hibã arãu (lai la inimã); arãulu tsi-l fatsi omlu lupusit (arãu); ugoadã (tihisiri) tsi adutsi-a omlui tsi u pati, mari dureari shi znjii trupeascã shi sufliteascã; taxirati, distihii, cãtratsã, pacus, pacuz, bilje, biljauã, biljai, bileauã, scangi, scanci, cangi, curbisiri, stuhinari, lupusiri, scutidi, etc.
{ro: negreaţă, obscuritate, ghinion, nenorocire, sacrilegiu}
{fr: noirceur, noircissure, obscurité, guignon, malheur; sacrilège}
{en: black, blackness, darkness; bad luck, misfortune, sacrilege}
ex: pri casã s-veadi lãeatsã (homa lai, ntunicoasã); njiclu lãndzidzashti shi scoati lãeatsã (dãmtsã lãi pi cheali); iu turnãm caplu… tsãpit… unã lãeatsã (scutidi) nipitrumtã; ca ti lãeatsã (bilje), Mitra avea arãtsitã putsãn; lj-aflai tu lãeatsã (cripãri, banã greauã); lãeatsã cu saclu
(expr: taxirãts, biljadz, cripãri multi); lãeatsa (lucrul arãu) s-fatsi lishor; s-moarã di foami sh-tu lãets (cripãri, taxirãts); lumi mplinã di lãets (di cripãri, taxirãts); s-ti lja lãeatsa; trapsi lãetsli
(expr: taxirãtsli) a loclui; Doamne, tsi lãets (lucri arali) au faptã, di armãnjlj-ahãti-au traptã?; trapsim nã lãeatsã-aclo di va s-u spun sh-a mortsãlor

§ lãiturã (lã-i-tú-rã) sf lãituri (lã-i-túrĭ) – harea tsi u-ari un lucru tra s-hibã lai; loc tsi easti lai; lãeatsã
{ro: negreaţă}
{fr: noirceur}
{en: blackness, darkness}

§ lãilji/lãilje (lã-í-lji) sf lãilj (lã-ílj) – agunos, agnos, greatsã
{ro: dezgust}
{fr: dégoût}
{en: disgust}
ex: am mari lãilji (agnos) ti lucru

§ lãescu (lã-ĭés-cu) vb IV lãii (lã-íĭ), lãeam (lã-ĭámŭ), lãitã (lã-í-tã), lãiri/lãire (lã-í-ri) –
1: fac un lucru s-lja hroma lai; buisescu tsiva tu lai; l-fac un lucru lai cu ardearea; aspun lai; ncãrnjidedz;
(expr:
1: nj-si lãeashti = nji s-aurashti sh-nu shtiu tsi s-adar tra sã-nj treacã oara; avursescu sh-mi satur di-atseali tsi fac; mi plictisescu, buhtisescu, bizirsescu, sãcãldisescu;
2: chirolu lãeashti = (chirolu) si ntunicã, s-fatsi scutidi;
3: nj-si lãeashti bana; nj-lãeashti inima, bana; etc. = nji si nvirineadzã bana; nj-si-aspardzi bana (nu-am bana bunã) cu-atseali tsi pat; nj-adutsi un ahãntu mari arãu (dureari, cripari, etc.) cã-nj fatsi bana greauã)
{ro: înnegri, (se) întuneca; (se) arde la soare}
{fr: noircir; obscurcir}
{en: blacken, darken}
ex: mi lãii (loai hroma lai) di fum; mi lãi soarili (nj-featsi chealea lai, mi arsi); gãili, adunati stoguri, lãea pisti citii (fãtsea peatitsi lãi pristi citii); ma corghili mash lãescu; corbu, tsi tsã fac puljlji? ma crescu sh-ma lãescu; lãish niheamã cijmili, cã s-avea fapti-aroshi; ti mãrtash, ti lãish (agiumsish ma-arãu); s-lãi
(expr: sh-bãgã stranji lãi) ca nã cãlgãritsã; s-lãi fare (s-asparsi fare), omlu-aestu; tu cãmpu va nã lãeascã soarili (nã ardã, va n-acatsã); lã si lãi
(expr: si aurã) a gionjlor; nji si lãi
(expr: nji si lo di pristi inimã, nj-si featsi agnos, mi sãturai) di lucru; aoa, disuprã, canda lãeashti
(expr: s-aspuni lai, curbiseashti) greu blãstem; vrei sã-nj lãeshti
(expr: amãrãshti) inima?; lãish
(expr: u nvirinash) feata tu hicati; ne s-alasã, ne s-lãeascã
(expr: s-creapã di ghideri)

§ lãit (lã-ítŭ) adg lãitã (lã-í-tã), lãits (lã-ítsĭ), lãiti/lãite (lã-í-ti) – tsi easti faptu lai (cu buisirea, ardearea la soari, etc.); ncãrnjidedz
{ro: înnegrit, întunecat; ars (de soare)}
{fr: noirci; assombri}
{en: blackened, darkened; burned}
ex: sturi lãits (buisits, faptsã lãi); unã di cãtrã searã lãitã (ntunicatã), cu tserlu astupat; lãiti (arsi) di soari; lãita
(expr: mãrata)! cu tsi njilã di gushi lo s-mi-acatsã!; cãndu ea-l vidzu, lãita
(expr: corba); sh-eara mushatã, lãita
(expr: mãrata); vidzush tsi-nj featsi lãitlu? (omlu-aestu-arãu, tihilailu?); mu mutreshti tsi mushatã easti lãita?; o, lai lãite! (andihriste!); aushlji… lãits (corghi) tu-arniu ma sh-njergu; lãitslji
(expr: mãratslji) gionj; lãita-lj
(expr: blãstimata-lj) di vitsinã; sh-plãngu nj-eara a lor lãitã
(expr: mirã lai)

§ lãiri/lãire (lã-í-ri) sf lãiri (lã-írĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-lãeashti tsiva; ncãrnjidari
{ro: acţiunea de a înnegri, de a (se) întuneca; de a se arde la soare; înnegrire, întunecare}
{fr: action de noircir; d’obscurcir, de s’assombrir}
{en: action of blackening, of darkening}

§ sab (sábŭ) adg sabã (sá-bã), saghi (sághĭ), sabi/sabe (sá-bi) – (unã cu slab)
ex: lo calea sabã (slabã, arauã, xãifã)

§ slãbushcu (slã-búsh-cu) adg slãbushcã (slã-búsh-cã), slãbushtsã (slã-búsh-tsã), slãbushti/slãbushte (slã-búsh-ti) – cari easti niheamã ca slab; tsi nu para easti gras; tsi nu para ari grãsimi; slab, sab, sclab
{ro: slăbuţ}
{fr: faiblet, maigrelet}
{en: somewhat lean (weak)}
ex: nveastã slãbushcã (niheamã ca slabã); s-featsi slabã, slãbushcã

§ slãbintsã1 (slã-bín-tsã) sf slãbintsã (slã-bín-tsã) – harea tsi-l fatsi omlu tra s-hibã slab, s-nu hibã gras (s-nu-aibã puteari, s-hibã adinat, atih, zãif, zãifcu); harea tsi-l fatsi omlu s-facã lãets (s-hibã arãu, lai, zãif, zãifcu, tihilai, afishcu, nibun, ursuz, urut, cãni, pãngãn, vombir, cãtrãcearcu, etc.); slãbeatsã, slãbilji, sclãbintsã, sclãbeatsã, sclãbilji; urãtseatsã, urteatsã, urãtsami, arãeatsã, ursuzlãchi, vumbirlãchi
{ro: slăbiciune, răutate}
{fr: faiblesse, débilité; mal, méchanceté}
{en: weakness, debility; wickedness, badness}
ex: featsi multi slãbintsã (lãets); di slãbintsã (di niputeari, di adinati tsi suntu), nitsi cãtsalili nu featã; mi lo unã slãbintsã (nj-vinji ca unã milii, mi-acãtsã ca unã curmari, lishin); s-hibã afiritã hoara di tuti slãbintsãli (lãetsli) di nafoarã; nu earam om di-arãilji, om ta s-adar slãbintsã (lãets); nu va mutreascã s-facã slãbintsã (urteatsã, lãeatsã) la vãrã; vinji bãrbat-su shi nu-lj featsi slãbintsã (lãeatsã); omlu arãu nu-ts fatsi lucri buni sh-aoatsi nu ved slãbintsã (lãeatsã); om arãu nu-nj hiu, slãbintsã (lãeatsã) la oaminj nu-am adratã

§ slãbeatsã (slã-beá-tsã) sf slãbets (slã-bétsĭ) – (unã cu slãbintsã1)

§ slãbilji/slãbilje (slã-bí-lji) sf slãbilj (slã-bíljĭ) – (unã cu slãbintsã1)
ex: ari mari slãbilji

§ sclãbintsã (sclã-bín-tsã) sf sclãbintsã (sclã-bín-tsã) – (unã cu slãbintsã1)

§ sclãbeatsã (sclã-beá-tsã) sf sclãbets (sclã-bétsĭ) – (unã cu slãbintsã1)

§ sclãbilji/sclãbilje (sclã-bí-lji) sf sclãbilj (sclã-bíljĭ) – (unã cu slãbintsã1)

§ slãghescu (slã-ghĭés-cu) vb IV slãghii (slã-ghíĭ), slãgheam (slã-ghĭámŭ), slãghitã (slã-ghí-tã), slãghiri/slãghire (slã-ghí-ri) –
1: angrec ma putsãn (di nimãcari, di niputeari, etc.); mi trag la fatsã (di lãngoarea tsi u-avui); cher di putearea tsi u-aveam ma ninti;
2: mi fac om arãu, nj-intrã lãets tu inimã sh-tu minti; mi fac cu lãets (urãtets, urtets, ursuzlãchi, etc.); sclãghescu, atihescu, adinãtsescu
{ro: slăbi; (se) înrăi}
{fr: maigrir, s’affaiblir; devenir méchant}
{en: lose weight, lose strength, weaken; become wicked}
ex: slãghi feata (ngreacã ma putsãn, s-trapsi la fatsã), s-featsi ca cartea; slãghi (chiru ucadz, s-trapsi la fatsã) di canda fu lãndzit; slãghea-lj (fã-u ma putsãn streasã) funea s-nu si zgrumã; multu mi slãghii (mi trapshu) la fatsã; lailu-lj di tatã, di dzuã-dzuã slãghea; ãl vidzurã pãrintsãlj cã slãgheashti dzuã di dzuã; shi supsi-supsi, si-lj-creapã-numa, cã slãghi feata ca cartea

§ slãghit1 (slã-ghítŭ) adg slãghitã (slã-ghí-tã), slãghits (slã-ghítsĭ), slãghiti/slãghite (slã-ghí-ti) – cari ngreacã ma putsãn; cari s-trapsi la fatsã; cari s-featsi cama-arãu di cum eara; sclãghit, atihit, adinãtsit
{ro: slăbit; înrăit}
{fr: maigri, affaibli; devenu méchant}
{en: who has lost weight, who has lost strength, weakened; who became wicked}
ex: cal slãghit di lucru

§ slãghiri/slãghire (slã-ghí-ri) sf slãghiri (slã-ghírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva slãgheashti; sclãghiri, atihiri, adinãtsiri
{ro: acţiunea de a slăbi; de a (se) înrăi; slăbire; înrăire}
{fr: action de maigrir, de s’affaiblir; de devenir méchant}
{en: action of losing weight, of losing strength, of weakening; of becoming wicked}

§ sclãghescu (sclã-ghĭés-cu) vb IV sclãghii (sclã-ghíĭ), sclãgheam (sclã-ghĭámŭ), sclãghitã (sclã-ghí-tã), sclãghiri/sclãghire (sclã-ghí-ri) – (unã cu slãghescu)

§ sclãghit (sclã-ghítŭ) adg sclãghitã (sclã-ghí-tã), sclãghits (sclã-ghítsĭ), sclãghiti/sclãghite (sclã-ghí-ti) – (unã cu slãghit)

§ sclãghiri/sclãghire (sclã-ghí-ri) sf sclãghiri (sclã-ghírĭ) – (unã cu slãghiri)

§ slãghit2 (slã-ghítŭ) sm pl(?) – unã soi di niputeari la prãvdzã, tsi sh-u-adutsi cu oftica, shi li fatsi sã slãgheascã
{ro: boală de vite ce le face să slăbească}
{fr: maladie des animaux qui les fait affaiblir}
{en: animal sickness that weakens them}