{ro: acţiunea de a apropia, de a ajunge, de a primi, de a lua; apropiere; ajungere (din urmă); primire, luare}
{fr: action de (s’)approcher; de (re)joindre; d’atteindre; de recevoir, d’ac-cueillir}
{en: action of aproaching; of rejoining, of receiving}

§ neaprucheat (nea-pru-chĭatŭ) adg neaprucheatã (nea-pru-chĭa-tã), neaprucheats (nea-pru-chĭatsĭ), neaprucheati/neaprucheate (nea-pru-chĭa-ti) – cari nu s-ari minatã tra s-hibã cama-aproapea di tsiva i cariva; cari nu lu-ari agiumtã (di dinãpoi); cari nu easti alãsat (dixit) tra s-intrã (si sta) n casã; neagiumtu, niloat, nidixit, neashtiptat, etc.
{ro: neapropiat; neajuns (din urmă); neprimit, neluat}
{fr: qui n’est pas approché ((re)joint; atteint; reçu, accueilli)}
{en: who has not been aproached (rejoined, received)}

§ neaprucheari/neaprucheare (nea-pru-chĭa-ri) sf neaprucheri (nea-pru-chĭérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu nu s-aproachi tsiva (icã nu easti aprucheat di cariva i tsiva); neagiun-dzeari, niloari, nidixiri, neashtiptari, etc.
{ro: acţiunea de a nu apropia, de a nu ajunge, de a nu primi, de a nu lua; neapropiere; neajungere (din urmă); neprimire, neluare}
{fr: action de ne pas (s’)approcher; de ne pas (re)joindre; d’atteindre; de ne pas recevoir, de ne pas accueillir}
{en: action of not aproaching; of not rejoining, of not receiving}

§ prochi1 (próchĭŭ) (mi) vb IV prucheai (pru-chĭaĭ), prucheam (pru-chĭamŭ), prucheatã (pru-chĭa-tã), prucheari/prucheare (pru-chĭa-ri) – (unã cu aprochi)
ex: s-nã prochi tora seara

§ prucheat (pru-chĭatŭ) adg prucheatã (pru-chĭa-tã), prucheats (pru-chĭatsĭ), prucheati/prucheate (pru-chĭa-ti) – (unã cu aprucheat)

§ prucheari/prucheare (pru-chĭa-ri) sf prucheri (pru-chĭérĭ) – (unã cu aprucheari)

§ aproapea (a-prŭá-pea) adv – nu diparti di tsiva (loc i chiro) i di cariva; aproapi, apropea, ningã; ca, vãrã, avãrliga di;
(expr: him di-aproapea = him soi di-aproapea)
{ro: aproape}
{fr: près; presque}
{en: near, close by; almost}
ex: aproapea di (ningã) mini; him aproapea (vitsinj, un ningã-alantu); easti-aproapea di Stã-Viniri; di-aproapea (nu di diparti, di ningã el) sã-lj dzãts mushat; cari di cari si s-facã di cama aproapea
(expr: di soi); tricu aproapea (ca, (ca) vãrã, deavãrliga di) un an

§ apropea (a-pró-pea) adv – (unã cu aproapea)
ex: apropea (nu diparti) totna, doilji-nã noi

§ aproapi/aproape (a-prŭá-pi) adv – (unã cu aproapea)

§ cãili/cãile (cã-í-li) sf invar (pripuzitsia “di” easti totna nãinti – di cãili, ãn stari, pot, am putearea;
(expr: mi fac di cãili = (i) escu n stari, ljau unã apofasi, apufãsescu; (ii) mi cãndirsescu, nj-umplu mintea, mi nduplic s-fac tsiva; mi dicãilipsescu)
{ro: în stare, posibil}
{fr: en état, possible}
{en: in a state of, possible}
ex: nu fu di cãili (nu fu n stari, nu putu) tra s-u ducheascã; i di cãili si-sh bea cãmeasha di pri nãs
(expr: easti n stari si-sh vindã cãmeasha di pi el shi s-bea cu pãradzlji tsi-lj lja, ahãt u va bearea!); nu s-fatsi di cãili
(expr: nu easti n stari, nu apufãseashti) s-aspargã nã flurii; cum ti fãtsesh di cãili
(expr: cum apufãsish)?; Bendul eara di cãili (n stari) s-lu tsãnã; hits di cãili (hits ãn stari, avets putearea, putets) s-u-adutsets pãdurea aoa?; sh-bana-a mea s-hibã di cãili (ma si s-poatã), nj-u dau ti nãsh

§ dicãili/dicãile (di-cã-í-li) sf invar – [scriat shi “di cãili“, ca ma nsus] (unã cu di cãili)
ex: l-featsim dicãili (l-bãgãm di cali) s-fugã acasã; dupã ahãtã pãlãcãrii nu s-featsi dicãili (nu sã nduplicã)

§ dicãilipsescu (di-cãĭ-lip-sés-cu) (mi) vb IV dicãilipsii (di-cãĭ-lip-síĭ), dicãilipseam (di-cãĭ-lip-seámŭ), dicãilipsitã (di-cãĭ-lip-sí-tã), dicãilipsiri/dicãilipsire (di-cãĭ-lip-sí-ri) – l-fac di cãili; l-fac pri cariva (lj-shuts, lj-alãxescu mintea) tra s-mindueascã (s-dzãcã, s-facã, etc.) ashi cum voi mini; l-bag di cali; lj-umplu mintea; lu nduplic, l-cãndirsescu
{ro: convinge}
{fr: convaincre}
{en: con-vince}
ex: s-lu dicãilipsim tra s-yinã cu noi

§ dicãilipsit (di-cãi-lip-sítŭ) adg dicãilipsitã (di-cãi-lip-sí-tã), dicãilipsits (di-cãi-lip-sítsĭ), dicãilipsiti/dicãilipsite (di-cãi-lip-sí-ti) – ashi cum easti atsel tsi-lj si shutsã mintea (tsi easti cãndãrsit); cãndãrsit, cãndãsit, cãndisit, apuadus, bãgat di cali, adus pi cali
{ro: convins}
{fr: convaincu}
{en: convinced}

§ dicãilipsiri/dicãilipsire (di-cãi-lip-sí-ri) sf dicãilipsiri (di-cãi-lip-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva s-anduplicã; cãndãrsiri, cãndãsiri, cãndisiri, apuadutseari, bãgari di cali, adutseari pi cali
{ro: acţiunea de a convinge, de a consimţi; convingere, consimţire}
{fr: action de convaincre}
{en: action of convincing}

§ apodixit (a-po-dhic-sítŭ) adg apodixitã (a-po-dhic-sí-tã), apodixits (a-po-dhic-sítsĭ), apodixi-ti/apodixite (a-po-dhic-sí-ti) – (unã cu dixit)

§ apodixiri/apo-dixire (a-po-dhic-sí-ri) sf apodixiri (a-po-dhic-sírĭ) – (unã cu dixiri)

34: lj-ljau cu bunlu (arãulu) = caftu s-lu cãndãrsescu cu zboarã buni (arali);
35: lj-ljau sum aumbra-a mea = lu-apãnghisescu (?), lu-apãr (lu-afirescu) di dushmanj;
36: lj-ljau ca di diparti = nu-lj dzãc un lucru pri fatsã, diunãoarã, ma caftu s-lj-aduc ca pri deavãrliga unã hãbari arauã;
37: lj-u ljau ninti = mi duc nãintea-a lui, lu-astrec;
38: ljau anyii = aduchescu lishor sh-agonja;
39: mi ljau dupã = mi duc dupã;
40: ljau pri mini; ljau trã nãinti = escu ma ghini (cu sãnãtatea), mi mprustedz, nsãnedz, sãnãtushedz, mi ngrash;
41: nj-u ljau pri mini = adixescu s-lu fac mini lucrul;
42: nj-u ljau pri el = ãlj fac besã, am ncreadiri la el;
43: sã-nj lja sh-a njia lupata apã = si-nj s-alãxea lucrili tri ma ghini shi sã-nj njargã lucrili-ambar;
44: ljau loc multu = mi ndipãrtedz multu
{ro: lua; primi; începe; etc.}
{fr: prendre; recevoir; commencer; etc.}
{en: take; receive; start; etc.}
ex: sh-lo mirazea di la pãrintsã; lja-ts cãrãndiili sh-fudz di-aoa; lu-avea loatã (acãtsatã shi faptã) furlji sclav; s-nji loare lupata apã
(expr: s-alãxeare lucrili shi s-nji neagã-ambar); lo Budash (apruche, adixi, lj-vinj-al Budash) nã carti laie; aidi featã s-nã lom
(expr: s-nã ncurunãm); loai
(expr: mi nsurai cu unã) muljari di Bituli; hoara-a noastrã u loash tini
(expr: u bãgash tu mãnã, u cãlcash tini); tuti exudili sh-li lo pri el
(expr: sh-lo sartsina s-li plãteascã el exudili); loarã (nchisirã, acãtsarã) tuti ca s-afeatã; lja nyii
(expr: aducheashti lishor, agonja); s-lom di ureaclji
(expr: s-ascultãm); ni preftsãlj nu lja di ureclji
(expr: nu-aduchescu); doilji frats gupishanj lja di ureclji
(expr: achicãsescu) cum sta luguria; yinits tra s-lom di ureclji
(expr: s-ascultãm); crishtinj! s-loats di ureclji!
(expr: s-ascultats!); nu-sh loa di ureclji
(expr: nu-asculta, nu s-aduchea) un cu-alantu; lj-loa ocljul la tuti
(expr: aduchea, achicãsea); niscãntsã loarã (nchisirã, apucarã tri) Codurli; poarca lo (nchisi cãtrã, apucã) pãdurea; s-loarã di (nchisirã, acãtsarã s-ducã la) munti armãnjlji; s-loarã di giug (apucarã s-alinã ndzeanã); sculats-vã cã va nã lja
(expr: n-acatsã durnjindalui) dzua; cãtrã iu lja pãni?
(expr: cãtrã iu sh-amintã bana, cãtrã iu bãneadzã, psunsescu pãni sh-alti lucri tri mãcari); shtii cãtrã iu lja pãni
(expr: iu bãneadzã) atsel cãni di Barbã-Cot?; alasã caljlji s-lja anasã
(expr: s-dizvurseascã); ishirã s-lja vimtu
(expr: s-adilji vimtu curat, s-avreadzã); nu lja pri elj
(expr: nu mprusteadzã, nu easti ma ghini cu sãnãtatea, nu si ngrashi); lo trã nãinti, lo pri nãs; sh-u loarã pri nãsh
(expr: lã dãdea besã a lor); shi-l lo
(expr: sh-lu-agudi, l-pligui) trãsh tu injoarã; a hoarãljei ãlj deadirã foc shi pãdurea lo foc
(expr: s-apreasi); tufechea nu lo foc
(expr: nu s-discãrcã); lu-avea loatã di oclju
(expr: l-diuclje); ti ljai
(expr: dãmluseshti) di mãnã i di cicior; loari di lunã
(expr: agudiri di chicutã, di dãmblã); s-loarã di per
(expr: si nciuparã, si ncãcearã) trã tsiva dip; sh-au loatã perlu di-aoa
(expr: fudzirã, li cãrtsãnirã di-aoa); sh-lo ocljilj di-aclo
(expr: fudzi); lo-lj tatã-su tsi li-ari
(expr: s-lu lja neclu, draclu); lã lom torlu
(expr: fãtsem ca elj, nã dutsem dupã urma tsi u-alãsarã); va-lj lja n cicioari
(expr: va s-ducã dupã el); oili s-loarã di lapti
(expr: astrãchirã, astãmãtsirã s-da lapti); lji si loarã ocljilj
(expr: lj-acãtsarã ocljilj pãndzinã, cicãrdãsi); s-lo (dusi, fudzi) dupã caprã; s-mi loari trã nveastã
(expr: si nsurari cu mini); oili ahurhirã s-lja plailu
(expr: s-ducã pri plai); u lo seatea
(expr: u-acãtsã, ãlj si featsi seati); s-lja xeanili
(expr: s-fugã tu xeani); cãt loa
(expr: cum acãtsa, cãt eara) s-easã; lo pulitiili (dusi pri pulitii) unã cãti unã; nica nu-avea loatã (nchisitã) ghini cãnticlu; sh-loarã ahãntã vreari
(expr: s-vrea ahãntu multu); lutsea, di-ts loa ocljilj
(expr: di ti urghea); tradzi apala shi-lj lja
(expr: si-lj talji) caplu; sh-loarã perlu
(expr: fudzirã) di-aclo; veadi aclo lãludz njilji, s-tsã si lja mintea
(expr: s-glãreshti di minti); loarã di hãbari
(expr: nvitsarã, aflarã) iu lja pãni
(expr: bãneadzã) amirãlu; ahurhirã s-lja plailu (si s-ducã pri plai) nsus tu muntsã; nu mi loats pri gushi
(expr: s-nu mi stuhinats, s-nu-nj fãtsets bana amarã, s-nu mi vãtãmats); va-nj ljai fumealja pri zvercã
(expr: va-nj fãtsets fumealja s-tragã multi cripãri); sh-lo mintea la cicioari
(expr: vdzi cãtrã iu-lj videa ocljilj) sh-lj-u deadi nãpoi ãnsus; s-nã lom ocljilj
(expr: s-fudzim) di-aoatsi; bitisi polimlu shi-sh lo ocljilj nãpoi
(expr: fudzi nãpoi) ãnsus tu xeani; si-lj ljai fumlu ali Mari
(expr: fudzi, li cãrtsãni Mara); lja-ts curatili
(expr: s-nu-ai vãrã nãdii) sh-tini gione; di multu sh-loarã curatili
(expr: di multu sh-chirurã umutea tsi u-avea) tra s-veadã lumea; nã lom cãshtigã
(expr: chirum umutea) sh-di la voi; sh-loarã cãshtiga
(expr: chirurã nãdia) sh-nu ma scriarã

§ loat (lŭátŭ) adg loatã (lŭá-tã), loats (lŭátsĭ), loati/loate (lŭá-ti) –
1: (lucru) tsi easti acãtsat tu mãnã (tsi s-aflã iuva icã nj-ul da cariva) tra s-lu tsãn tu mãnã (s-lu bag altu iuva icã s-lu dau la cariva);
2: (lucru) tsi-lj s-ari datã i pitricutã di cariva shi easti aprucheat; aprucheat, adixit, dixit, etc.;
3: tsi easti acãtsat tra s-facã tsiva, ahiursit, nchisit, apucat, etc.;
(expr:
1: loat di vimtu = glar di minti;
2: loat di lunã = tsi-l lja cu arcoari, tsi ari diarei, tsi-l talji cufoarea; etc., etc.)
{ro: luat; primit; început; etc.}
{fr: pris; reçu; commencé; etc.}
{en: taken; received; started; etc.}
ex: fu loat di furi; u vidzu loatã
(expr: traptã, slabã) la fatsã; suntu loats
(expr: ncrunats) di estan; eara loat di vimtu
(expr: glar di minti); alea, loatã di vimtu
(expr: glarã); loat
(expr: dãmlusit) di mãnj shi di cicioari

§ loari/loare (lŭá-ri) sf lori (lórĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-lja tsiva; loatã, aprucheari, adixiri, dixiri, acãtsari, ahiursiri, nchisiri, apucari, etc.
{ro: acţiunea de a lua; de a primi; de a începe; etc.; luare; primire; începere, etc.}
{fr: action de prendre; de recevoir; de commencer; etc.}
{en: action of taking; of receiving; of starting; etc.}
ex: dupã isapi, nãsh isha trã dari, nu trã loari; streslu u-ari mãna trã loari, nu u-ari sh-trã dari; ndreptu ai, ma nu-ai trã loari (dixiri) tsiva; loarea-aestã di doi cusurinj
(expr: ncrunari di cusurinj) nu easti cu ncherdu; cu loarea
(expr: ncrunarea) a noastrã; di loari afoarã
(expr: dãmlusiri)

§ paraljau (pá-ra-ljĭáŭ) (mi) vb I paraloai (pá-ra-lŭáĭ), paraloam (pá-ra-lŭámŭ), paraloatã (pá-ra-lŭá-tã), paraloari/paraloare (pá-ra-lŭá-ri) –
1: ljau ma multu dicãt lipseashti (easti-ananghi, easti ghini);
2: aurlu pri cariva; vãryescu, ncaci, cãtigursescu,
3: mi-arãd, fac alatusi; alãtipsescu, alutusescu, stipsescu, ftisescu
{ro: lua prea mult; certa; se înşela; greşi}
{fr: trop prendre; reprimender, gronder, traiter rudement, rabrouer; se tromper, fauter}
{en: take too much; reprimand, scold, treat hard; err, make a mistake}
ex: nj-easti fricã s-nu mi paraljai (s-nu mi ncaci, aurli, cãtigurseshti); nu paralja (nu lj-aurlã) cãnjlji; mi paraloai (stipsii, feci unã alatusi)

§ paraloat (pá-ra-lŭátŭ) adg paraloatã (pá-ra-lŭá-tã), paraloats (pá-ra-lŭátsĭ), paraloati/paraloate (pá-ra-lŭá-ti) – tsi easti multu loat; tsi s-ari loatã multu; tsi easti aurlat (ncãceat, cãtigursit, etc.); tsi s-ari arãsã; tsi ari stipsitã (ftisitã, etc.); aurlat, vãryit, ncãceat, cãtigursit,
3: arãs, alãtipsit, alutusit, stipsit, ftisit
{ro: luat prea mult; certat; înşelat; greşit}
{fr: trop pris; reprimendé, grondé, traité rudement, rabroué; trompé, fauter}
{en: taken too much; reprimanded, scolded, treated hard; erred, made a mistake}

§ paraloari/paraloare (pá-ra-lŭá-ri) sf paralori (pá-ra-lórĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva s-paralja
{ro: acţiunea de a lua prea mult; de a certa; de a se înşela; de a greşi}
{fr: action de trop prendre; de reprimender, de gronder, de traiter rudement, de rabrouer; de se tromper, de fauter}
{en: action of taking too much; ofreprimanding, of scolding, of treating hard; of erring, of making a mistake}

§ loatã (lŭá-tã) sf fãrã pl – (unã cu loari)
ex: unã loatã (loari) tsi-lj featsi shi-lj dzãsi

§ lundalui (lún-da-luĭ) partitsiplu prizentu (girundziul) di la verbul ljau – lunda
{ro: luând, primind, íncepând, etc.}
{fr: en prenant, en recevant, en commençant, etc.}
{en: taking, receiving, starting, etc.}

§ lunda (lún-da) – (unã cu lundalui)
ex: lunda-sh
(expr: dãnda-sh) mãna cu aushlu, ãlj dzãsi