DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

vãnãtati/vãnãtate

vãnãtati/vãnãtate (vã-nã-tá-ti) sf vãnãtãts (vã-nã-tắtsĭ) – sãm-tsãrea (mirachea) tsi u-ari cariva cãndu fatsi un lucru mash tr-alãvdari (cãmãrusiri)
{ro: deşertăciune, vanitate}
{fr: vanité}
{en: vanity}
ex: ma di ncot ãnj furã tuti, chiruti n vãnãtati

§ vãnãt (vắ-nãtŭ) adg, adv vãnãtã (vắ-nã-tã), vãnãts (vắ-nãtsĭ), vãnãti/vãnãte (vắ-nã-ti) – tsi easti adrat mash trã vãnãtati (cã nu easti lipsitã, easti geaba); tsi nu-adutsi vãrã hãiri; (lucru tsi easti dat, faptu, etc.) trã dip tsiva; vãnat, ncot, geaba, digeaba, bathava, batiava, bosh, matea, nafile, tu cac, anafal
{ro: zadarnic}
{fr: en vain}
{en: needless}
ex: ma tutã cilistisirea-lj fu vãnãtã (fãrã hãiri, geaba); tuti lucrili eara dinintea-a ocljilor a lui vãnãti (ncot, matea)

§ vãnat (vã-nátŭ) adv – (unã cu vãnãt)
ex: tut tsi feats-lj fu vãnat (geaba)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

gol

gol (gólŭ) adg goalã (gŭá-lã), golj (góljĭ), goali/goale (gŭá-li) –
1: (lucru) tsi nu-ari tsiva nuntru; fãrã tsiva altu; mash el; el singur; etc.;
2: tsi nu-ari tsiva pri el (stranji pri om, frãndzã pri pom, arburi pri golinã, caduri pri stizmã, etc.); dispuljat, gulishan, goalish;
(expr:1: easti gol = easti ftohi, oarfãn;
2: gol ca tufechea = dip gulishan, tsi nu-ari dip tsiva pi el;
3: yin (fug, mi duc) cu mãna goalã = yin (fug, mi duc) fãrã s-aduc (s-ljau) tsiva cu mini;
4: talji (zboarã) goali = dzãtsi (talji) zboarã fãrã simasii, pãlavri, tsi nu vor s-dzãcã tsiva, papardeli, curcufeli, shahlamari;
5: nu-lj si mãcã goalã = easti om bun, gioni; nu easti om di-aradã ca s-pots s-ti-agiots cu el)
{ro: gol, despuiat; sărac; numai}
{fr: vide, creux; nu, à poil, dépouillé}
{en: empty; naked, bare}
ex: cap gol di (fãrã di, tsi nu-ari) minti; butsli suntu goali (nu-au tsiva nuntru); muntsãlj va s-armãnã golj (fãrã tsiva) shi ernji; suntu golj di (fãrã) turmi muntsãlj; dimneatsa goalã (dispuljatã, gulishanã) tut mi-aflam; am unã carti goalã (mash unã carti); chiupa di umtu nã u alãsarã goalã (fãrã tsiva nuntru); mash atsea casã goalã (singurã) avea; am tsi dzãts tini, mi-alãsã gol (fig: fãrã tsiva, ftohi, oarfãn), gulishan; goalã (fig: goalishi, fãrã tsiva, ftohi) s-ti ved!; un gol (mash un, el singur) tu shapti feati; ti pãni goalã l-dai ficiorlu? (mash trã pãni, fãrã tsiva altu, trã tsiva dip?); mãcã pãni, sh-goalã (fãrã tsiva altu) sh-fãr di cash; ma bunã pãni goalã cu-arãdeari, dicãt gheli multi cu ncãceari; elj golj (mash elj, elj singuri) vinjirã; a tatã-tui, ljirtatlu, nu-lj si mãca goalã
(expr: eara om bun, gioni cu cari nu puteai s-ti-agiots); talji, zburashti multi goali
(expr: zboarã goali, papardeli)

§ gulescu (gu-lés-cu) vb IV gulii (gu-líĭ), guleam (gu-leámŭ), gulitã (gu-lí-tã), guliri/gulire (gu-lí-ri) –
1: scot dit un lucru (vas, buti, casã, etc.) tut tsi s-aflã nãuntru (sh-lu bag tu altu tsiva, icã lu-aruc); scot, dishertu, discarcu, versu;
2: ãlj ljau (ãl dispolj di) tut tsi ari sh-lu-alas fãrã dip tsiva; mprad
{ro: goli, despuia}
{fr: vider, dénuder, dévêtir, dépouiller}
{en: empty; bare, strip, drain}
ex: gulii cupa di yin (biui tut yinlu dit cupã); va s-gulescu chiupa; gulit (scoasit sh-biut tut tsi-avea tu) unã buti di yin; nj-si guli casa deanda fudzi; mi gulirã fari (nj-loarã tut, mi-alãsarã gol); furlji nã gulirã (mprãdarã, loarã tut tsi-avea) casa; s-ti guleshti (si scots di pri tini tut tsi ai shi s-hii) cum ti featsi mã-ta; gulea (aminta tut la cãrtsã, loa tuts pãradzlji tsi lj-avea alantsã) dipriunã

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

yisteari/yisteare

yisteari/yisteare (yis-teá-ri) sf yisteri (yis-térĭ) – aveari adunatã sh-turnatã tu lucri njits sh-cu multã tinjii (ca pãradz, chetri scumpi, lucri di artã, etc. ascumti multi ori tu-un singur loc); yishteari, ayisteari, hãznã, malã, chisavro, thisavro; aveari, avutsãlji, avutsami, bugãtsãlji;
(expr: alagã dupã yisteri = sã nyiseadzã, alagã dupã lucri vãnãti, tsi nu-ahãrzescu)
{ro: comoară, tezaur}
{fr: trésor}
{en: treasure}
ex: aflai nã yisteari; s-aibã sh-nãs unã yisteari; yisteri ãntredz cãrvãnjli ma pitritsea di-aoatsi; tr-a limbãljei yisteari; s-badz tu udaea cu yisteari doi talari; lja di yisteari, alasã sh-pãlatea dizvãlitã shi fudz

§ yishteari/yishteare (yish-teá-ri) sf yishteri (yish-térĭ) – (unã cu yisteari)

§ ayisteari/ayisteare (a-yis-teá-ri) sf ayisteri (a-yis-térĭ) – (unã cu yisteari)
ex: s-fur ayistearea (hãznãlu) a amirãlui; nu fatsi tsiva tu banã cã alagã dupã ayisteri
(expr: dupã yisi, dupã lucri chiruti, tsi nu-ahãrzescu); ãl dipusi di pi ayisteari (chisavro) shi lo cãts pradz putu; aduchi cã, pali vãrã ayisteari va lj-adusi; nj-dzãsi draclu, si-nj dai ayistearea di sum scarã

§ ayishteari/ayish-teare (a-yish-teá-ri) sf ayishteri (a-yish-térĭ) – (unã cu yisteari)
ex: tutã bana alãgã dupã ayishteri
(expr: alãgã dupã lucri chiruti n vãnãtati, tsi nu-ahãrzescu)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã