DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

bruzgã

bruzgã (brúz-gã) sf bruzghi (brúz-ghi) – atsea tsi-armãni dupã tsi fructili (auãli, masinili, etc.) suntu cãlcati tra s-lã si scoatã dzama shi si s-facã yinlu icã untulemnul; bluzgã, bãrsii, tsipurã, cominã, cumenji, prishtinã
{ro: drojdie}
{fr: marc; résidu d’huile, de vin, etc.}
{en: marc; residue (of grapes, olives, etc. when making wine, oil, etc.)}
ex: multã bruzgã s-dipusi tu botsã

§ bluzgã (blúz-gã) sf pl(?) – (unã cu bruzgã)

§ bruzgãescu (bruz-gã-ĭés-cu) vb IV bruzgãii (bruz-gã-íĭ), bruzgãeam (bruz-gã-ĭámŭ), bruzgãitã (bruz-gã-í-tã), bruzgãiri/bruzgãire (bruz-gã-í-ri) – nj-yini acrish (puscãiturã) dit stumahi; dau nafoarã (scot, es cu zorea) dit stumahi atseali tsi-am mãcatã nãinti; vom, zvom, azvom, versu
{ro: avea aciditate stomahală; vomita}
{fr: avoir aigreur, acidité; être sur le point de vomir}
{en: have heartburn; vomit}

§ bruzgãit (bruz-gã-ítŭ) adg bruzgãitã (bruz-gã-í-tã), bruzgãits (bruz-gã-ítsĭ), bruzgãiti/bruzgãite (bruz-gã-í-ti) – tsi ari avutã acrish; tsi ari datã nafoarã prit gurã mãcarea dit stumahi; vumut, zvumut, azvumut, virsat
{ro: care a avut aciditate stomahală; vomitat}
{fr: qui a eu aigreur; qui a vomi}
{en: who had a heartburn; who had vomited}

§ bruzgãiri/bruzgãire (bruz-gã-í-ri) sf bruzgãiri (bruz-gã-írĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva bruzgãeashti; voamiri, zvoamiri, azvoamiri, vumeari, zvumeari, azvumeari, virsari
{ro: acţiunea de a avea aciditate stomahală; de a vomita}
{fr: action d’avoir aigreur; action de vomir; vomissement}
{en: action of having heartburn, of vomiting}

§ bruzgãiturã (bruz-gã-i-tú-rã) sf bruzgãituri (bruz-gã-i-túrĭ) – acrimi tsi yini dit stumahi tu gurã; atsea tsi scoati omlu dit gurã cãndu voamitã (vearsã); anãcrici, puscãiturã, vumuturã, virsãturã
{ro: acreală, aciditate stomahală; vărsătură}
{fr: aigreur, acidité; vomissement}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

versu

versu (vér-su) (mi) vb I virsai (vir-sáĭ), virsam (vir-sámŭ), virsatã (vir-sá-tã), virsari/virsare (vir-sá-ri) – scot unã parti, i tut tsi s-aflã di-atsea tsi s-aflã tu-un vas (apã, yin, grãn, etc.) tra s-li bag (s-li tornu) tu-un altu vas i s-li-aruc ãmpadi; dau nafoarã dit stumahi atseali tsi-am mãcatã nãinti (vom, zvom, azvom, scot, easi cu zorea); apa dit un arãu easi pristi budzãli-a arãului shi neacã locurli di deavãrliga; apa dit un arãu s-arucã tu-un altu arãu; dipun dit un loc cama-analtu tu-un loc ma nghios; (apa di ploai, zof, dirci) cadi multã sh-cu puteari; tornu unã lugurii moali (muljatã tu cãldurã multã) tu-unã calapodi tra si s-facã un lucru dur dupã tsi arãtseashti;
(expr:
1: vearsã cu gãleata; vearsã ploaea, nu s-agioacã = cadi multã ploai;
2: versu sãndzi sh-pronj = cilistisescu, mi pidipsescu multu;
3: s-vearsã tufechili = s-aminã tufechili)
{ro: vărsa, vomita, ploua cu găleata, coborî, inunda (râul), turna într-un tipar}
{fr: verser, vomir, pleuvoir à verse, décharger, couler, descendre, fondre, mouler}
{en: vomit, spill (water), pour (into), flow into (rivers), cast (statue)}
ex: toarnã, sorã, vearsã, featã; atumtsea virsarã sh-untulemnul dupã nãsh; inshi tu firidã shi virsã un misur albu di apã; ploaea virsa (cãdea multã); lj-avea virsatã matsili; shi martinjli s-virsarã
(expr: s-aminarã, s-discãrcarã tufechili di soea martini); di Selos virsãm (dipusim) tu a Lãsunlui; oili virsarã (dipusirã) cãtrã tu chinet; furlji vearsã (s-arcarã) tu Turchii; diunãoarã s-virsã (cãdzu) mpadi; oasili ãlj si virsarã (ãlj si disfeatsirã di trup shi s-arãspãndirã); fudzi tu munti sh-aclo, ningã un shoput, s-virsã (afãnsi, putridzã tu loc) shi ayisi; doauã lãmnji, foc shi pirã virsa (scutea, arca) dit gurli-a lor; virsai un nel di-asimi; prunili s-virsarã (s-arãspãndirã); li virsã tuti pãnã s-yinã-acasã; vearsã-nj (toarnã-nj) niheamã apã s-nj-aspel caplu; sãndzi sh-pronj versu
(expr: cilistisescu, mi pidipsescu greu) dzua tutã

§ virsat (vir-sátŭ) adg virsatã (vir-sá-tã), virsats (vir-sátsĭ) virsa-ti/virsate (vir-sá-ti) – tsi easti scos dit un vas shi arcat tu-un altu; (mãcarea) tsi ari ishitã cu zorea prit gurã dit stumahi; tsi ari nicatã (locurli di deavãrliga a unui arãu); etc.; turnat, vumut, zvumut, azvumut, scos, ishi cu zorea
{ro: vărsat, vomitat, plouat cu găleata, coborât, inundat (râul)}
{fr: versé, vomis, plu à verse, déchargé, coulé, descendu, fondu, moulé}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

vom

vom (vómŭ) vb III shi II vumui (vu-múĭ), vumeam (vu-meámŭ), vumutã (vu-mú-tã), voamiri/voamire (vŭá-mi-ri) shi vumeari/vumeare (vu-meá-ri) –
1: (apã, izvur) ansar cu puteari dit loc;
2: dau nafoarã (scot, easi cu zorea) dit stumahi atseali tsi-am mãcatã nãinti; azvom, zvom, versu, bruzgãescu, andzãmedz, ndzãmedz, azvurãscu;
(expr: va li vonj tuti = va tsã easã tuti prit nãri)
{ro: ţâşni, vomita}
{fr: jaillir, sourdre, vomir}
{en: (water) spring, gush, arise, vomit}
ex: itsi mãcã, voami stumahlu, nu-lj tsãni tsiva; nj-yini s-vom cãndu lj-avdu-alãvdãciunjli; cãti poati s-voamã (scoatã din gurã) limba; voami-ti, voami-ti cupa, adunarã, adunarã flurii, cãti nu tsã ncapi mintea; ngljita surghindalui arãulu sh-deapoea-l vumea (virsa); va li vonj (scots prit gurã) tuti; aestã mash flurii shi yeamãndzã vumea; sh-bãgã dauãli dzeaditsi n gurã shi-l vumu tu palmã; cara s-vrei s-ti-agudescu dauã ori, voami fratslji dit pãnticã, tsi lji ngljitash; vru nu vru, ãlj vumu

§ vumut (vu-mútŭ) adg vumutã (vu-mú-tã), vumuts (vu-mútsĭ), vumu-ti/vumute (vu-mú-ti) –
1: tsi ari ansãritã cu puteari dit loc;
2: tsi ari datã nafoarã prit gurã mãcarea dit stumahi; azvumut, zvumut, virsat, bruzgãit, andzãmat, ndzãmat, azvurãt
{ro: ţâşnit, vomitat}
{fr: jailli, vomis}
{en: (water) sprang, gushed, arisen, vomited}

§ voamiri/voamire (vŭá-mi-ri) sf voamiri (vŭá-mirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu tsiva i cariva zvoami; zvoamiri, azvoamiri, vumeari, zvumeari, azvumeari, virsari, bruzgãiri, andzãmari, ndzãmari, azvurãri
{ro: acţiunea de a ţâşni, de a vomita, ţâşnire, vomitare}
{fr: action de jaillir, de sourdre, de vomir}
{en: action of springing, of gushing, of arising, of vomiting}
ex: slãghi multu di itia-a voamiriljei

§ vumeari/vumeare (vu-meá-ri) sf vumeri (vu-mérĭ) – (unã cu voamiri)

§ voamitã (vŭá-mi-tã) sf voamiti/voamite (vŭá-mi-ti) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva vearsã; atsea tsi voami cariva dit gurã; vumuturã
{ro: vomitare}
{fr: vomissement}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn