(expr: s-aibã mari mirachi); ardea trã
(expr: vrea multu s-aibã, murea dupã) nã chicutã di apã; ardea di seati
(expr: murea, avea mari seati); ardea trã (avea mari mirachi tra s-aibã) nã featã, mãratslji

§ arsu (ár-su) adg arsã (ár-sã), arshi (ár-shi), arsi/arse (ár-si) – tsi s-ari afãnsitã di foc; tsi aspuni urmi tu loclu iu lu-ari arsã foclu; (cireaplu) tsi fu multu ngãldzãt (trã cutsearea-a pãniljei, a pitãljei, etc.
{ro: ars; încălzit}
{fr: brûlé, incendié}
{en: burned}
ex: hoara fu arsã; lemnul arsu eara nica tu vatrã; cireap arsu di noauã ori; suntu arshi
(expr: multu nvirinats) tu hicati; arsul
(expr: atsel tsi fu arãs, plãnãsit) sh-friptul a njeu frati; arsã di seati
(expr: tsi lj-easti multã seati); eara arsã dupã
(expr: avea multã mirachi, vreari multu s-aibã) fumealji

§ ardiri/ardire (ár-di-ri) sf ardiri (ár-dirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu tsiva ardi
{ro: acţiunea de a arde; de a încălzi; ardere; încălzire, încingere}
{fr: action de brûler, d’incendier; incendie}
{en: action of burning; fire}
ex: ardirea-a Gramustiljei

§ ardeari/ardeare (ar-deá-ri) sf arderi (ar-dérĭ) – (unã cu ardiri)

§ ardurii/ardurie (ar-du-rí-i) sf ardurii (ar-du-ríĭ) – atsea tsi aducheashti omlu cãndu s-ardi iuva; durearea di la ardeari; usturimi
{ro: usturime}
{fr: acuité; cuisson}
{en: burning sensation}
ex: arduriili (durerli di la ardeari) nu fac ghini la sãnãtatea-a omlui

§ arsurã (ar-sú-rã) sf arsuri (ar-súrĭ) – arana alãsatã (i semnul alãsat) di unã ardeari; loclu iu s-arsi omlu; durearea aduchitã di-atsel tsi s-ardi iuva; ardurii, usturimi, ardeari, ardiri
{ro: arsură, usturime}
{fr: brûlure}
{en: burn}

{fr: qui n’est pas piqué ou pincé}
{en: who is not pinched, not nipped, not pricked}
ex: ascãpã nichipinatã di har

§ nichipinari/nichipinare (ni-chi-pi-ná-ri) sf nichipinãri (ni-chi-pi-nắrĭ) – atsea tsi fatsi atsel tsi nu chipinã; nichipirari, nichipurari, nichishcari, nicepcuiri
{ro: acţiunea de a nu pişca, de a nu ciupi}
{fr: action de ne pas piquer, de ne pas pincer}
{en: action of not pinching, of not nipping, of not pricking}

§ chipinãturã (chi-pi-nã-tú-rã) sf chipinãturi (chi-pi-nã-túrĭ) – atsea tsi s-fatsi (tsi pati) cãndu un om easti chipinat; semnul tsi-armãni dupã tsi un easti chipinat; chipinari
{ro: pişcătură, ciupitură}
{fr: piqûre, pinçon}
{en: sting, pinch, nip, prick, bite}
ex: chipinãturã di furnicã

§ chipir (chi-pirŭ) (mi) vb I chipirai (chi-pi-ráĭ), chipiram (chi-pi-rámŭ), chipiratã (chi-pi-rá-tã), chipirari/chipirare (chi-pi-rá-ri) – (unã cu chipin)
ex: ficiorlu-a ljei u chipirã (chipinã); chipirai (chipinai) feata di brats; mi chipirã di-nj si lãi carnea; mi-avea chipiratã, di lu-agudi chicuta!; s-nu ti chipiri (s-nu ti chipinj, s-nu ti zgrãnj) la zgaibã

§ chipirat (chi-pi-rátŭ) adg chipiratã (chi-pi-rá-tã), chipirats (chi-pi-rátsĭ), chipirati/chipirate (chi-pi-rá-ti) – (unã cu chipinat)
ex: avea fatsa chipiratã (cu chipinãturi di multseadzã)

§ chipirari/chipirare (chi-pi-rá-ri) sf chipirãri (chi-pi-rắrĭ) – (unã cu chipinari)

§ chipur2 (chi-purŭ) (mi) vb I chipurai (chi-pu-ráĭ), chipuram (chi-pu-rámŭ), chipuratã (chi-pu-rá-tã), chipurari/chipurare (chi-pu-rá-ri) – (unã cu chipin)
ex: va s-ti chipurã di cicior; va s-ti chipurã di pãnticã, ma tini s-nu lu-acats; va s-yinã ningã un shi va s-ti chipurã di fatsã

§ chipurat (chi-pu-rátŭ) adg chipuratã (chi-pu-rá-tã), chipurats (chi-pu-rátsĭ), chipurati/chipurate (chi-pu-rá-ti) – (unã cu chipinat)
(expr: yioarã chipuratã = yioarã cu dintsã di mardzini, ca chipuratã di tsiva)
ex: aveam shi yiori chipurati
(expr: cu dintsã di mardzini)

§ chipurari/chipurare (chi-pu-rá-ri) sf chipurãri (chi-pu-rắrĭ) – (unã cu chipinari)

§ chishcu (chish-cu) (mi) vb I chishcai (chish-cáĭ), chishcam (chish-cámŭ), chishcatã (chish-cá-tã), chishcari/chishcare (chish-cá-ri) – (unã cu chipin)
ex: edzlji mi chishca (chipina) di ureclji; mi-avea chishcatã (chipinatã) un mushconj

§ chishcat (chish-cátŭ) adg chishcatã (chish-cá-tã), chishcats (chish-cátsĭ), chishcati/chishcate (chish-cá-ti) – (unã cu chipinat)

§ chishcari/chishcare (chish-cá-ri) sf chishcãri (chish-cắrĭ) – (unã cu chipinari)

§ chishchinãturã (chish-chi-nã-tú-rã) sf chishchinãturi (chish-chi-nã-túrĭ) – (unã cu chipinãturã)

§ cepcuescu (cep-cu-ĭés-cu) (mi) vb IV cepcuii (cep-cu-íĭ), cepcueam (cep-cu-ĭámŭ), cepcuitã (cep-cu-í-tã), cepcuiri/cepcuire (cep-cu-í-ri) – (unã cu chipin)

§ cepcuit (cep-cu-ítŭ) adg cepcuitã (cep-cu-í-tã), cepcuits (cep-cu-ítsĭ), cepcuiti/cepcuite (cep-cu-í-ti) – (unã cu chipinat)

§ cepcuiri/cepcuire (cep-cu-í-ri) sf cepcuiri (cep-cu-írĭ) – (unã cu chipinari)

§ nciuna-ri2/nciunare (ncĭu-ná-ri) sf nciunãri (ncĭu-nắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu sã nciuneadzã
{ro: acţiunea de a strânge urzătura}
{fr: action de monter la chaîne}
{en: action of wrapping the warp}

§ ciun2 (cĭúnŭ) (mi) vb I ciunai (cĭu-náĭ), ciunam (cĭu-námŭ), ciunatã (cĭu-ná-tã), ciunari/ciunare (cĭu-ná-ri) – (unã cu nciun)
ex: yinea un zmeu shi-lj ciuna
(expr: lj-fura) mearili; nj-ciunarã
(expr: nj-furarã) un birbec; lj-ciunarã
(expr: lj-furarã) hilja di amirã; u ciunã
(expr: u furã); cari s-nu poatã sã-lj ciunã; mi ciunai
(expr: furai, fudzii) di ningã nãsh; ciunã-li
(expr: fudz, furã-ti, cãlea-li, spãstrea-li) di-aoa

§ ciunat2 (cĭu-nátŭ) adg ciunatã (cĭu-ná-tã), ciunats (cĭu-nátsĭ), ciunati/ciunate (cĭu-ná-ti) – (unã cu nciunat2)
ex: carni di mljor ciunat
(expr: furat)

§ ciuna-ri2/ciunare (cĭu-ná-ri) sf ciunãri (cĭu-nắrĭ) – (unã cu nciunari2)
ex: bunj trã ciunari
(expr: furari); easti gioni tu ciunari

§ diciun (di-cĭúnŭ) (mi) vb I diciunai (di-cĭu-náĭ), diciunam (di-cĭu-námŭ), diciunatã (di-cĭu-ná-tã), diciunari/diciunare (di-cĭu-ná-ri) – scot (disfac) sh-u tindu ustura (urdzãtura) tsi s-aflã adunatã pi ciunlu di-arãzboi
{ro: desfăşura urzătura de pe sulul de la război pe care este înfăşurată}
{fr: démonter la chaîne qui se trouve sur l’ensouple}
{en: unwrap the warp from the loom roller}

§ diciunat (di-cĭu-nátŭ) adg diciunatã (di-cĭu-ná-tã), diciunats (di-cĭu-nátsĭ), diciunati/diciunate (di-cĭu-ná-ti) – (ciunlu) tsi-lj s-ari scoasã ustura (urdzãtura) di pri el; (ustura) tsi easti scoasã sh-teasã di pi ciunlu di-arãzboi
{ro: (urzătura, sulul de la război) care este desfăşurat}
{fr: (chaîne ou ensouple) qui est démonté}
{en: (warp, loom roller) unwrapped}

§ diciunari/diciunare (di-cĭu-ná-ri) sf diciunãri (di-cĭu-nắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva diciuneadzã un ciun di-arãzboi
{ro: acţiunea de a desfăşura urzătura de pe sulul de la război pe care este înfăşurată}
{fr: action de démonter la chaîne qui se trouve sur l’ensouple}
{en: action of unwrapping the warp from the loom roller}

8: coada-a puljlui sf (pluralu ?) = unã soi di lilici;
9: coada-a njelui sf (pluralu: codzli-a njelui) = unã soi di lilici tsi creashti pri cãmpu; bãrdenji, burdenji;
10: coada-a cucotlui (coá-da-cu-cót-lui) sf (pluralu: codzli-a cucotlui) = numã datã la ma multi turlii di planti tsi crescu mash tu locuri vlãngoasi shi aumbroasi dit pãduri, cu truplu subtsãri, frãndzã lãrdzi shi sumigoasi, sh-cu lilici di ma multi hromi;
11: coada-a foarticãljei = unã soi di bubulic, insectã;
12: coadã di tãpoarã = un dit mesea-a noastrã tsi easti shpiun, prudot i fatsi-agioclu-a dushmanlui fãrã shtirea-a noastrã;
13: coadã di oclju (a ocljului) = mardzinea di nastãnga i di nandreapta a ocljului;
14: atsel cu coadã = draclu, sãtãnãlu, dyeavulu, shaitan, zarzavuli, triscatarat, aclo s-lji hibã; si-lj creapã numa; s-lu ngljitã loclu; etc.;
15: ari coada groasã = easti avut, ari cljag;
16: am coadi pri dinãpoi = am oaminj (nicuchirã, ficiori, etc.) tsi tsãn di mini, di cari lipseashti s-am angãtan, tsi-lj hrãnescu, tsi-lj mutrescu, etc.;
17: nj-da coada; minã coada; da (di) coadã = (i) semnu cã va tsiva, cã ashteaptã sã-lj si da tsiva, cã easti etim s-facã tsiva; (ii) s-dzãtsi trã muljarea (putana) tsi easti etimã, di-aradã, si s-bagã tu-ashtirnut cu bãrbatslji;
18: mut coada nsus = (i) ljau curai, mi-aspun gioni; aspun cã tora am curailu s-fac tsiva; (ii) (trã feaminã, putanã) voi shi escu etimã s-mi bag tu-ashtirnut, s-mi-ambairu;
19: lj-bag coadi a unui lucru = lu umflu, lu-aspun lucrul ma multu di cum easti dealihea, lu nflurescu, lj-bag coarni, l-fac di per funi, etc.;
20: nj-bag coada (iuva) = mi-ameastic tu lucri iu nu lipseashti;
21: sh-bãgã draclu coada = s-mintirã lucrili;
22: lja-nj coada! = nu mi mealã; nu pots sã-nj fats tsiva; pots s-fats tsi s-vrei; nu nj-easti fricã; mãcã-nj coaljili;
23: lj-ljau tora coada! = du-si, nu pot s-lji fac tora tsiva!;
24: l-mut di coadã = lu-alavdu, l-culãchipsescu;
25: l-calcu pi coadã = lu-agudescu aclo iu-l doari ma multu;
26: nu-nj cadi coada (s-lu fac un lucru) = nu-avursescu, nu pat tsiva (s-lu fac un lucru);
27: u-adun coada = (i) nchisescu s-mi duc iuva, fug, u-angan cãtsaua, u shpirtuescu, u cãlescu; (ii) fug arushinat, tãpinusit; mi-arushinedz;
28: din cap pãnã n coadã = ditu-nchisitã pãnã tu bitisitã;
29: nu-ari ni coadã, ni cap = easti mintit, alocuta, di nu pots s-aducheshti tsiva di tsi s-fatsi;
30: pi coada di cãrpitor = vãrnãoarã, cã cãrpitorlu nu-ari coadã)
{ro: coadă; cosiţă}
{fr: queue; tresse, coin de l’oeil, tige, pédoncule, manche (du balai), traîne (d’une robe), etc.}
{en: tail; braid, peduncle, pigtail, ponytail, stalk, handle, end, etc.}
ex: ari barbã sh-preftu nu-i, ari coarni sh-bou nu-i, mea-ca-ca cu coada nsus, tsi-i? (angucitoari: capra); easti un cãni, ma nu-i cãni, ari perlu di cãni, ma nu-i cãni, ari coada di cãni, ma nu-i cãni, tsi easti? (angucitoari: cãtsaua); patru toacã, sh-nã njilji gioacã (angucitoari: cicioarli shi coada-a calui); patru toacã, sh-nã njilji gioacã (angucitoari: cicioarli shi coada-a calui); drac tu chisã, n tser tut drac, s-easti vãrnã coadã-nj trag, pri-iutsido cu coada mi bag, din dauã, trei mash una fac, pãnã tsi sh-di coadã-ascap; (angucitoari: aclu cu hir); boulu sh-calu s-apãrã di mushti sh-cu coada; arãnjoslu scoasi coada-a puljlui; coada-a cãnilui shadi ncãrshiljatã; a nunlui, di nimaljili fripti lji s-adutsi coada ca ti tinjii; u-acãtsã feata di coadi (di cusitsã); coadã (cusitsã) lungã sh-minti shcurtã; la mãcari protlu, la lucru nitsi coadã; di codzli di cireashi, uscati sh-hearti, s-fatsi ceai bunã; coada (fig: atsel dit soni, atsel ma slablu, ma glarlu, etc.), cap easti la noi sh-luplu, picurar la oi; gortsul ari coada dinãpoi; easti coada a tutulor (fig: easti-atsel dit soni, atsel tsi yini dupã tuts alantsã); anjlji dit coadã (fig: dit soni) nã scãdzurã; nai ãn coadã (fig: dip tu soni) dzãsi; shi-lj fatsi n coadã (fig: shi-lj fatsi dip tu soni); sh-sãrmili, sh-atseali, li-arni tuti n coadã (fig: li arni tu soni, tu bitisitã); earam multu avursit sh-armash tu coadã (fig: tu soni); adrai nãscãnti coadi (fig: nj-aflai, nj-acumprai, psunisii nãscãnti oi) sh-mi-alãchii dupã nãsi (sh-mi loai dupã eali); yini coadã dupã mini (fig: lu-am dipriunã dupã mini); di coadi buni (fig: di lãna di la coada-a oilor) s-adarã shi usturã; aflã coadi (fig: cusuri) tu lucrili-a meali; bagã coadi la-atseali tsi featsi; am coadi pri dinãpoi
(expr: am oaminj tsi tsãn di mini, nicuchirã, cilimeanj, etc. tsi lipseashti s-lji hrãnescu, s-lji mutrescu, etc.); u-ari coada groasã
(expr: ari aveari, ari cljag); capra u mutã coada nsus
(expr: (i) sh-lo curailu; icã (ii) sh-aspusi poalili, hearhica, chizda); pãn nu da coada
(expr: pãnã nu lã fatsi semnu) cãtsaua, nu s-lja cãnjlji dupã nãsã; ahtãri suntu-arbineshlji, di coadã cãndu-lj muts
(expr: cãndu lj-alavdzã); lja-nj coada, lupe!
(expr: nu pots s-nj-adari tsiva!; pots s-fats tsi vrei; nu mi mealã, lupe!); ai, loats-lji tora coada
(expr: nu putets tora s-lji fãtsets tsiva!); lj-bagã coadi, tut coadi lj-aflã (fig: mash cusuri lj-aflã); alãchescu coadi a altui (fig: dzãc cã suntu-a lui, cusurli tsi li ari un altu); lja-l dinanumirea, cã nu va-ts cadã coada
(expr: expr: nu va s-pats tsiva); va-ts cadã coada
(expr: va s-pats tsiva) s-lu fatsi lucurlu?; u-adunã coada cãtrã-acasã
(expr: fudzi cãtrã-acasã arushinat, tãpinusit, cãtãfronisit, cu nãrli frãmti, tãljati); u-adunarã coada
(expr: fudzirã, u-angãnarã cãtsaua), cãnili cu cãtusha; ljundarlji u-adunarã coada
(expr: fudzirã-arushinats); u-adunã coada
(expr: fudzi arushinat, tãpinusit, cãtrãfonisit) sh-nu s-mata vidzu; sh-capra poati s-dzãcã a luplui “lja-nj coada!” ma di pri pishtireauã; sh-arãnja s-da pri caprã, coada nu u-apleacã; tut boulu-l mãcã, sh-la coadã
(expr: tu soni, tu bitisitã) s-curmã
(expr: s-dzãtsi tr-atsel tsi-l fatsi tut lucrul, mash cã lucrul atsel njic dit soni tsi lipseashti fãtseari, nu poati s-lu bitiseascã)

§ cuditsã (cu-dí-tsã) sf cuditsi/cuditse (cu-dí-tsi) –
1: coadã njicã;
2: partea di schinãrat a omlui tsi bitiseashti ma nsus di cur)
{ro: codiţă}
{fr: petite queue; racine de la queue, tronçon}
{en: little tail; root of the tail}
ex: va-nj ljai cuditsa!
(expr: nu pots sã-nj fats tsiva; mãcã-nj coaljili; nu mi mealã)

§ cudat (cu-dátŭ) adg cudatã (cu-dá-tã), cudats (cu-dátsĭ), cudati/cudate (cu-dá-ti) – cu coadã (lungã shi speasã); expr (oclji cudats = oclji tsi suntu ca lundzi, ca migdala)
{ro: codat}
{fr: avec une queue longue}
{en: with a long tail}

§ cudar (cu-dárŭ) adg cudarã (cu-dá-rã), cudari (cu-dárĭ), cudari/cudare (cu-dá-ri) – omlu (pravda, lucrul) cari, tu-unã aradã di oaminj (prãvdzã, lucri), s-aflã tu soni, easti coada; (fig: cudar = om tsi nu easti bun trã tsiva; vagabondu, dilbider, ciuhljan, dãrmalã, pezevenghiu, etc.)
{ro: codan, codaş}
{fr: le dernier}
{en: the last}
ex: cap sh-cudarlji (sh-atselj di la coadã) cãntã sh-gioacã hãriosh; nishti cudari (fig: vagabondzã, dilbideri), Dumnidzã s-ti-ascapã!

§ codus (có-dus) sm, sf codusã (có-du-sã), codush (có-dushĭ), codusi/coduse (có-du-si) – (unã cu cudar)
ex: hiu codus (atsel di la coadã, dit soni)

{ro: cuţitar}
{fr: coutellier}
{en: cutler}

§ cutsãtar (cu-tsã-tárŭ) sm, sf adg cutsãtarã (cu-tsã-tá-rã), cutsãtari (cu-tsã-tárĭ), cutsãtari/cutsãtare (cu-tsã-tá-ri) – (unã cu cutsãtar)

§ cutsitar (cu-tsi-tárŭ) sm, sf adg cutsitarã (cu-tsi-tá-rã), cutsitari (cu-tsi-tárĭ), cutsitari/cutsitare (cu-tsi-tá-ri) – (unã cu cutsãtar)
ex: s-tradz la cutsitari (la-atselj tsi vindu cutsuti) sh-la tuficceadz

§ cutsitãrii/cutsitãrie (cu-tsi-tã-rí-i) sf cutsitãrii (cu-tsi-tã-ríĭ) – loclu iu s-fac i s-vindu cutsuti
{ro: cuţitărie}
{fr: coutellerie}
{en: cutler’s shop}

§ ncutsut (ncu-tsútŭ) (mi) vb I ncutsutai (ncu-tsu-táĭ), ncutsutam (ncu-tsu-támŭ), ncutsutatã (ncu-tsu-tá-tã), ncutsutari/ncu-tsutare (ncu-tsu-tá-ri) – hig (bag) cutsutlu tu cariva (tsiva); ntsap cu cutsutlu
{ro: înjunghia}
{fr: poignarder}
{en: stab}
ex: mi ncutsutã (nj-hipsi cutsutlu) tu pãltãri di mizia-nj trag adiljatlu

§ ncutsutat (ncu-tsu-tátŭ) adg ncutsutatã (ncu-tsu-tá-tã), ncutsutats (ncu-tsu-tátsĭ), ncutsutati/ncutsutate (ncu-tsu-tá-ti) – tsi-lj s-ari hiptã un cutsut
{ro: înjunghiat}
{fr: poignardé}
{en: stabbed}

§ ncutsutari/ncutsutare (ncu-tsu-tá-ri) sf ncutsutãri (ncu-tsu-tắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu si ncutsutã
{ro: acţiunea de a înjunghia}
{fr: action de poignarder}
{en: action of stabbing}

§ dipinãtor (di-pi-nã-tórŭ) sn dipinãtoari/dipinãtoare (di-pi-nã-tŭá-ri) – hãlati cu cari s-deapinã hirili di lãnã; anemi, rudani, aruideauã, vãrteanitsã, vãrteantsã, vãrtenitsã
{ro: vârtelniţă, haspel}
{fr: dévidoir}
{en: reeling machine}