DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

cal1

cal1 (cálŭ) sm calj (cáljĭ) – pravdã imirã di casã cu cari oaminjlji trag amãxili icã u ncalicã tra s-lji ducã iuva; dupã cum lj-easti hroma i ari alti hãri, calu poati s-lja sh-numa: psar (griv, siv), murgu (amurgu), cil (albu), ghioc (arosh), aroibu (arosh), at (cal mascur), areati (cal mascur, niscuchit), binec (cal di cãvalã), etc.;
(expr:
1: cal di lemnu = ciumagã pri cari ncalicã cilimeanjlji cãndu s-agioacã;
2: nj-gioacã calu = nj-njergu lucrili ambar; u scot naparti; lj-dau di cali a lucrului;
3: cal cu peani, azbuirãtor, cu-areapiti; cal tsi mãcã loclu shi bea niorlji = cal dit pãrmiti, cal multu gioni, cal aumbrat, cal mãyipsit;
4: nj-adun caljlji tu ahuri = nj-tsãn gura ncljisã sh-nu dzãc tsiva;
5: ordzul ãl arã boilji, shi-l mãcã caljlji = zbor tsi s-dzãtsi trã omlu cari fatsi un lucru, cilãstiseashti, l-fatsi lucrul cu tut copuslu tsi-l caftã ma, tu soni, un altu va-lj veadã hãirea;
6: cari, xen cal ãncalicã, n cali discalicã = zbor tsi s-dzãtsi tr-atselj cari nu-sh fac lucrili cu puterli-a lor ma cu puterli-a altor, shi tr-atsea nu va poatã s-lu bitiseascã;
7: calu bun, singur sh-adavdzi orzul = omlu bun si-andoapirã totna pi puterli-a lui, cãndu va s-facã un lucru;
8: a calui nu-lj si mãcã carnea, ma imnaticlu = zbor tsi-lj dzãtsi a omlui ta s-acumprã un lucru mash trã hãrli tsi va lu-agiutã la ananghea tsi u ari, nu tr-atseali hãri tsi nu va lu-agiutã;
9: calu psohi, mushtili lu-ascuchi = lumea nu ti tinjiseashti cãndu nu mata ai puteari s-fatsi tsiva, ma va sh-arãdã di tini;
10: di pri cal, pri gumar = zbor tsi s-dzãtsi tr-atselj tsi-alasã un lucru bun ti un lucru slab cãndu minduescu cã easti ma ghini;
11: calu tsi-i pischesi nu s-mutreashti la dintsã = cãndu-lj si fatsi unã doarã, omlu nu lipseashti s-lji mutreascã cusurli shi s-lji facã cãtigurii)
{ro: cal, armăsar, murg, etc.}
{fr: cheval, étalon}
{en: horse, stallion}
ex: cal di cãvalã; cal di furtii (trã ncãrcari lucri); cal cu arivani (tsi alagã cu cicioarili di-unã parti deadun); cal shutsãt; cal areati (mascur sh-nishutsãt); cal tsi mãcã loclu sh-bea niorlji
(expr: cal multu gioni, mãyipsit); ncarcã caljlji tuts ca-aeri; suntu la noi multsã calj shi di soi bunã; cari ari cal, nu-ari livadi, shi cari ari livadi, nu-ari cal; lj-gioacã calu
(expr: lj-njardzi ghini, ambar); mash aclo nu-lj gioacã calu
(expr: nu u scoati n cap, naparti); cal tsi mãcã loclu sh-bea niorlji
(expr: cal multu gioni, mãyipsit); alãgam pri calj di lemnu
(expr: pri ciumãdz); adunã-ts caljlji tu ahuri

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

shasi/shase

shasi/shase (shĭá-si) num – numirlu “6”, namisa di tsintsi (5) shi shapti (7), ma mari di tsintsi sh-ma njic di shapti
{ro: şase (6)}
{fr: six (6)}
{en: six (6)}
ex: cari s-pots s-mãts shasi cireapuri di pãni shi s-beai shasi buts di yin; cu jali, cu nvirinari sh-cu plãngul tricurã shasi mesh di dzãli; pãnã s-adunarã vãrã tsintsi-shasi; pãrmãteftul dishtiptat pãnã ca tu shasili (oara shasi) di noapti

§ shasirlu (shĭá-sir-lu) (m) num ord shasira (shĭá-si-ra) (f) – atsel tsi s-aflã tu loclu shasi dit unã aradã
{ro: al/a şasea}
{fr: le/la sixième}
{en: the sixth}
ex: la shasira (atsea tsi yinea dupã protili tsintsi seri) searã; shasirlu arca tu nishani, cã u tritsea prit nel!

§ shasprãdzatsi/shasprãdzatse (shĭás-prã-dzá-tsi) num – numirlu “16”; shasprã
{ro: şasesprezece}
{fr: seize}
{en: sixteen}
ex: cãlcã feata tu shasprãdzatsi di anj

§ shasprã (shĭás-prã) num – (unã cu shasprãdzatsi)

§ shasprãyinghits (shĭás-prã-yín-ghitsĭ) num – numirlu “26”
{ro: douăzeci şi şase}
{fr: vingt-six}
{en: twenty six}

§ shaidzãts (shĭaĭ-dzắtsĭ) num – numirlu “60”
{ro: şaizeci}
{fr: soixante}
{en: sixty}
ex: tatã la shaidzãts di cãnj

§ shishtac (shish-tácŭ) sm shishtats (shish-tátsĭ) – un parã veclju di shasi grosh (aspri); shitac, shishtu
{ro: ban de 6 piaştri}
{fr: monnaie de 6 piastres}
{en: coin of 6 piastres}
ex: lj-bãgai tu mãnã un shishtac (parã di shasi aspri) sh-nu mi cãrti

§ shitac (shi-tácŭ) sm shitats (shi-tátsĭ) – (unã cu shishtac)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn