Dictsiunar

DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

discâltsatu

RO:descălţat … Dictsiunar Armãn-Romãn Data DB:33430>2014-05-14 22:31:04.342333 »

scâltsatu

RO:suspinat … Dictsiunar Armãn-Romãn Data DB:44693>2014-05-14 22:31:11.517528 »

scãltsat

scãltsat (scãl-tsátŭ) adg – vedz tu scãltsedz

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: scãltsedz

discãltsat

discãltsat (dis-cãl-tsátŭ) adg – vedz tu ncaltsu

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: ncaltsu

ncaltsu (ncál-tsu) (mi) vb I ncãltsai (ncãl-tsáĭ), ncãltsam (ncãl-tsámŭ), ncãltsatã (ncãl-tsá-tã), ncãltsari/ncãltsare (ncãl-tsá-ri) –1: (ãnj) bag pãputsãli (mestrili) n cicior;
2: bag petali a calui;
3: u ndreg calea cu chetsrã i pisã tra s-poatã s-urdinã ma ghini amãxili; ãncaltsu, ancaltsu; (fig:
1: lu ncaltsu = cu minciunj l-fac pri cariva s-pistipseascã i s-facã tsi voi mini; lu-arãd, l-minciunedz, lu-aplãnãsescu, l-plãnãsescu, l-plãnisescu, l-plãnipsescu, l-plãnescu; expr:
2: lu ncaltsu sh-lu discaltsu = lu-arãd multu di multu, fãrã ca el s-poatã s-mi aducheascã;
3: ncaltsu sh-puriclu = hiu multu dishteptu sh-pot s-arãd lishor lumea;
4: cãndu va si ncaltsã puriclu = vãrnãoarã, cã puriclu nu poartã pãputsã i petali)
{ro: încălţa; potcovi; pava (stradă)}
{fr: chausser; ferrer (un cheval); paver (le chemin)}
{en: put on shoes (slippers); shoe (a horse); pave (a street)}
ex: cu tsãruhili vã ncãltsat; armãnlu nu si ncaltsã (nu poartã pãputsã); cai nu si ncaltsã earna?; dusi si ncaltsã caljlji; lji ncãltsash caljlji?; s-lã ncaltsu cãti nã petalã; ta si-nj tsã ncaltsã calu; unãoarã sh-un chiro, cãndu puriclu s-ancãltsa (sh-bãga petali); nu putu s-lu ncaltsã (fig: s-lu-arãdã) di aestã oarã; nathi-matã, vrei s-mi ncaltsã (fig: s-mi-arãdz)?; nu mi ncaltsã (fig: nu mi-arãdi); atsel lu ncaltsã sh-lu discaltsã
(expr: lu-arãdi multu di multu); mi ncãltsã (fig: mi-arãsi) ghini, nj-streasi dauãli cicioari tu unã pãputsã

§ ncãltsat (ncãl-tsátŭ) adg ncãltsatã (ncãl-tsá-tã), ncãltsats (ncãl-tsátsĭ), ncãltsati/ncãltsate (ncãl-tsá-ti) –1: tsi sh-ari bãgatã pãputsãli; (pãputsã) tsi easti bãgatã n cicior;
2: (calu) tsi-lj s-ari bãgatã petali;
3: (calea) tsi easti ndreaptã cu chetsrã i pisã; an-cãltsat, ãncãltsat
{ro: încălţat; potcovit, pavat}
{fr: chaussé; ferré (un cheval); pavé}
{en: with the shoes on (man or horse); paved (a street)}
ex: sucachea di marmari ncãltsatã

§ ncãltsari/ncãltsare (ncãl-tsá-ri) sf ncãltsãri (ncãl-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu si ncaltsã tsiva (oaminjlji cu pãputsi, caljlji cu petali (fãricari), cãljurli cu cheatrã); ancãltsari ãncãltsari
{ro: acţiunea de a încălţa; de a potcovi; de a pava (stradă); încălţare; potcovire; pavare (stradă)}

{fr: action de chausser; de ferrer (un cheval); de paver (le chemin)}
{en: action of putting on shoes (slippers); of shoeing (a horse); of paving (a street)}

§ nincãltsat (nin-cãl-tsátŭ) adg nincãltsatã (nin-cãl-tsá-tã), nincãltsats (nin-cãl-tsátsĭ), nincãltsa-ti/nincãltsate (nin-cãl-tsá-ti) –
1: tsi nu sh-ari bãgatã pãputsãli; (pãputsã) tsi nu easti bãgatã n cicior;
2: (calu) tsi nu-lj s-ari bãgatã petali;
3: (calea) tsi nu easti ndreaptã cu chetsrã i pisã
{ro: neîncălţat; nepotcovit, nepavat}
{fr: qui n’est pas chaussé; qui n’est pas ferré (un cheval); qui n’est pas pavé}
{en: without the shoes on (man or horse); unpaved (a street)}
ex: calu-armasi nin-cãltsat; draclu nu isha nincãltsat cu pãputsili di-asimi

§ nincãltsari/nincãltsare (nin-cãl-tsá-ri) sf nincãltsãri (nin-cãl-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu nu si ncaltsã tsiva (oaminjlji cu pãputsi, caljlji cu petali, cãljurli cu cheatrã)
{ro: acţiunea de a nu încălţa; de a nu potcovi; de a nu pava (stradă); neîncălţare; nepotcovire; nepavare (stradă)}
{fr: action de ne pas chausser; de ne pas ferrer (un cheval); de ne pas paver (le chemin)}
{en: action of not putting on shoes; of not shoeing (a horse); of not paving (a street)}

§ ancaltsu (an-cál-tsu) (mi) vb I ancãltsai (an-cãl-tsáĭ), ancãltsam (an-cãl-tsámŭ), ancãltsatã (an-cãl-tsá-tã), ancãltsari/an-cãltsare (an-cãl-tsá-ri) – (unã cu ncaltsu)
ex: cãndu puriclu s-ancãltsa
(expr: vãrnãoarã)

§ ancãltsat (an-cãl-tsátŭ) adg ancãltsatã (an-cãl-tsá-tã), ancãltsats (an-cãl-tsátsĭ), ancãltsa-ti/ancãltsate (an-cãl-tsá-ti) – (unã cu ncãltsat)

§ ancãltsa-ri/ancãltsare (an-cãl-tsá-ri) sf ancãltsãri (an-cãl-tsắrĭ) – (unã cu ncãltsari)

§ ãncaltsu (ãn-cál-tsu) (mi) vb I ãncãltsai (ãn-cãl-tsáĭ), ãncãltsam (ãn-cãl-tsámŭ), ãncãltsatã (ãn-cãl-tsá-tã), ãncãltsa-ri/ãncãltsare (ãn-cãl-tsá-ri) – (unã cu ncaltsu)

§ ãncãltsat (ãn-cãl-tsátŭ) adg ãncãltsatã (ãn-cãl-tsá-tã), ãncãltsats (ãn-cãl-tsátsĭ), ãncãltsati/ãncãltsate (ãn-cãl-tsá-ti) – (unã cu ncãltsat)

§ ãncãltsari/ãncãltsare (ãn-cãl-tsá-ri) sf ãncãltsãri (ãn-cãl-tsắrĭ) – (unã cu ncãltsari)

§ discaltsu (dis-cál-tsu) (mi) vb I discãltsai (dis-cãl-tsáĭ), discãltsam (dis-cãl-tsámŭ), discãltsatã (dis-cãl-tsá-tã), discãltsari/discãltsare (dis-cãl-tsá-ri) –
1: (ãnj) scot pãputsãli (mestrili) dit cicior; discultsu;
2: scot petala di la ciciorlu-a unui cal;
(expr:
1: l-discaltsu = ãlj ljau tut tsi ari, l-dispolj;
2: lu ncaltsu sh-lu discaltsu = lu-arãd multu di multu, fãrã ca el s-poatã s-mi aducheascã)
{ro: descălţa; despotcovi}
{fr: déchausser, débosser; déferrer (un cheval)}
{en: take off shoes (slippers); unshoe (a horse)}
ex: mi discãltsai tra sã-nj lau cicioarli; discaltsã calu di cicioarli di dinãpoi

§ discãltsat (dis-cãl-tsátŭ) adg discãltsatã (dis-cãl-tsá-tã), discãltsats (dis-cãl-tsátsĭ), discãltsati/discãltsate (dis-cãl-tsá-ti) – (omlu) tsi-lj s-ari scoasã pãputsãli dit cicior; (om) tsi nu-ari pãputsã n cicior; (om, cal) tsi easti nincãltsat; (om, cicior) discultsat; (calu) tsi-lj s-ari scoasã petala dit cicior; (cal) tsi nu-ari petalã n cicior; discultsat, discãltsat, nincãltsat
{ro: descălţat; despotcovit}
{fr: déchaussé, débossé; déferré (un cheval)}
{en: with the shoes (slippers) taken off; unshod (a horse)}
ex: fãlcari discãltsatã
(expr: fãrã pãputsã, nincãltsatã, oarfãnã, dispuljatã)

§ discãltsari/discãltsare (dis-cãl-tsá-ri) sf discãltsãri (dis-cãl-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un om icã un cal s-discaltsã
{ro: acţiunea de a descălţa; de a despotcovi; descălţare; despotcovire}
{fr: action de déchausser, de débosser; de déferrer (un cheval)}
{en: action of taking off shoes (slippers); of unshoeing (a horse)}

§ discultsu1 (dis-cúl-tsu) (mi) vb I discultsai (dis-cul-tsáĭ), discultsam (dis-cul-tsámŭ), discultsatã (dis-cul-tsá-tã), discultsari/discultsare (dis-cul-tsá-ri) – (ãnj) scot pãputsãli (mestrili) dit cicior; discaltsu
{ro: descălţa}
{fr: déchausser, débosser}
{en: take off shoes (slippers)}
ex: discultsã-tsã (scoati-ts dit cicior) cama truoarã tsãruhili; noaptea-aestã nu prindi s-nã discultsãm

§ discultsat1 (dis-cul-tsátŭ) adg discultsatã (dis-cul-tsá-tã), discultsats (dis-cul-tsátsĭ), discultsa-ti/discultsate (dis-cul-tsá-ti) – (omlu) tsi-lj s-ari scoasã pãputsãli dit cicior; (om) tsi nu-ari pãputsã n cicior; (om, cal) tsi easti nincãltsat; (om, cicior); discultsu, nincãltsat, discãltsat
{ro: descălţat}
{fr: déchaussé, débossé}
{en: with the shoes (slippers) taken off}

§ discultsari1/discultsare (dis-cul-tsá-ri) sf discultsãri (dis-cul-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un om s-discul-tsã
{ro: acţiunea de a descălţa; descălţare}
{fr: action de déchausser, de débosser}
{en: action of taking off shoes (slippers)}

§ discultsu3 (dis-cúl-tsu) adg discultsã (dis-cúl-tsã), discultsã (dis-cúl-tsã), discultsã (dis-cúl-tsã) – tsi nu-ari pãputsã n cicior; tsi easti nincãltsat; tsi s-ari discãltsatã shi easti fãrã pãputsã; discultsat, nincãltsat, discãltsat, xipoltu; (fig: discultsu = oarfãn, ftoh, tsi nu-ari pãradz nitsi trã pãputsã)
{ro: desculţ}
{fr: nu-pieds}
{en: bare-foot}
ex: featili imnã discultsã (fãrã pãputsã n cicior); easti om discultsu (fig: oarfãn)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

pãputsã

pãputsã (pã-pú-tsã) sf pãputsã (pã-pú-tsã) – atsea tsi sh-bagã omlu tu partea di nghios a ciciorlui, tra si sh-lu-anvileascã shi s-poatã s-imnã nafoarã pri cali (pri uscat, prit ploai, lãschi sh-neauã); puputsã, curdelji, cundurã, pantofã, podimã, scornã, gãmashi, calupodi, cãlipodã; stivalji, stifaletã, stivaletã, shtiflã, etc.;
(expr:
1: pãputsã cu gushi = pãputsã analti (cu partea di nsus ma lungã tra s-poatã s-acoapirã ciciorlu ma multu);
2: aflu pãputsã turnati = mi-arãdi (cu altu), mi-aplãniseashti, nj-tradzi cãlupea, nj-bagã pirde la oclji, etc.;
3: l-bãgai sum pãputsã = lu-am tu mãnã, pot s-fac tsi voi cu el)
{ro: pantof, gheată}
{fr: soulier, bottine}
{en: shoe, boot}
ex: dauã feati, tutã dzua-alagã, sh-noaptea dupã ushi s-bagã (angucitoari: pãputsãli); imnã sh-alagã, sh-noaptea dupã ushi s-bagã (angucitoari: pãputsãli); tini tsã shtii, iu ti strãndzi pãputsa; nu shtiu cari ãnj lo pãputsãli; lj-intrã apã tu pãputsã; sh-mutreashti pãputsãli sh-li veadi arupti; di imnari va s-arupã pãputsãli-ts di her; scoasirã preagalea pãputsãli, li loarã tu mãnã, sh-aoa ti-am frãtic!; va s-aflji pãputsã turnati
(expr: va ti-arãdã cu altu) cara s-nu ljai armãnã; nu hiu acshu s-tsã tornu pãputsãli
(expr: s-ti-arãd cu altu/altã); purtam pãputsã cu gushi

§ puputsã (pu-pú-tsã) sf puputsã (pu-pú-tsã) – (unã cu pãputsã)

§ popã2 (pó-pã) sf popi/pope (pó-pi) – pãputsã (tu zborlu-a njitslor)
{ro: gheată (în limbajul copiilor)}
{fr: botte (dans le language des enfants)}
{en: shoe (in the language of children)}
ex: njiclu-nj caftã popi (pãputsã) nali; nj-tsã bagã popili (pãputsãli)

§ pãpugi (pã-pu-gí) sm pãpugeadz (pã-pu-gĭádzĭ) – omlu tsi fatsi, mirimitiseashti i vindi pãputsã; pupugi, pãputsar, cunduragi, curdilar, curdilã; tsingar, tsãruhar, tsãrhã
{ro: cizmar}
{fr: cordonnier}
{en: shoemaker}

§ pupugi (pu-pu-gí) sm pupugeadz (pu-pu-gĭádzĭ) – (unã cu pãpugi)

§ pãputsar (pã-pu-tsárŭ) sm pãputsari (pã-pu-tsárĭ) – (unã cu pãpugi)

ex: un lai pãputsar (curdilã); pãputsarlu (pãpugilu) a nostru nu lucreadzã ghini

§ pãputsãrii/pãputsãrie (pã-pu-tsã-rí-i) sf pãputsãrii (pã-pu-tsã-rí-i) – tehnea-a omlui tsi-adarã i mirimitiseashti pãputsã; ducheani iu s-fac, iu s-vindu sh-iu s-mirimitisescu pãputsã; cunduragilãchi, pantufãrii
{ro: meseria de cizmar; cizmărie}
{fr: métier du cordonnier; cordonnerie}
{en: shoe store; shoemaker’s trade; shoemaker’ shop}

§ mpãputs (mpã-pútsŭ) (mi) vb I mpãputsai (mpã-pu-tsáĭ), mpãputsam (mpã-pu-tsámŭ), mpãputsatã (mpã-pu-tsá-tã), mpãputsari/mpãputsare (mpã-pu-tsá-ri) – bag pãputsã n cicior; bag pãputsãli; ncaltsu
{ro: (se) încălţa}
{fr: (se) chausser}
{en: put shoes on}
ex: mpãputsã-ti (bagã-ts pãputsãli), s-nu imni cu cicioarili goali; ti Pahti si mpãputsã (sh-bagã pãputsãli) multã urfanji

§ mpãputsat (mpã-pu-tsátŭ) adg mpãputsatã (mpã-pu-tsá-tã), mpãputsats (mpã-pu-tsátsĭ), mpãputsati/mpãputsate (mpã-pu-tsá-ti) – tsi sh-ari bãgatã pãputsãli; ncãltsat
{ro: încălţat}
{fr: chaussé}
{en: with shoes on}

§ mpãputsari/mpãputsare (mpã-pu-tsá-ri) sf mpãputsãri (mpã-pu-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva si mpãputsã
{ro: acţiunea de a (se) încălţa; încălţare}
{fr: action de (se) chausser}
{en: action of putting shoes on}

§ dispãputs (dis-pã-pútsŭ) (mi) vb I dispãputsai (dis-pã-pu-tsáĭ), dispãputsam (dis-pã-pu-tsámŭ), dispãputsatã (dis-pã-pu-tsá-tã), dispãputsari/dispãputsare (dis-pã-pu-tsá-ri) – scot pãputsã din cicior; discaltsu; lu dispãputsã ca s-nu alagã pi nafoarã
{ro: (se) descălţa}
{fr: (se) déchausser}
{en: take off one’s shoes}

§ dispãputsat (dis-pã-pu-tsátŭ) adg dispãputsatã (dis-pã-pu-tsá-tã), dispãputsats (dis-pã-pu-tsátsĭ), dispãputsati/dispãputsate (dis-pã-pu-tsá-ti) – (om) tsi sh-ari scoasã pãputsãli; (pãputsã) scoasã din cicior; discãltsat
{ro: descălţat}
{fr: déchaussé}
{en: (one with) shoes taken off}
ex: dispãputsats (cu pãputsãli scoasi) intrã tu odã ca s-hibã pastrã; imna pri-aoa, pri-aclo dispãputsat (fãrã pãputsã)

§ dispãputsari/dispãputsare (dis-pã-pu-tsá-ri) sf dispãputsãri (dis-pã-pu-tsắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãnu cariva shi scoati pãputsãli; discãltsari
{ro: acţiunea de a (se) descălţa; descălţare}
{fr: action de (se) déchausser}
{en: action of taking off shoes}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

scãltsedz

scãltsedz (scãl-tsédzŭ) vb I scãltsai (scãl-tsáĭ) shi scãltsidzai (scãl-tsi-dzáĭ), scãltsam (scãl-tsámŭ) shi scãltsidzam (scãl-tsi-dzámŭ), scãltsatã (scãl-tsá-tã) shi scãltsidzatã (scãl-tsi-dzá-tã), scãltsa-ri/scãltsare (scãl-tsá-ri) shi scãltsidzari/scãltsidzare (scãl-tsi-dzá-ri) – scot dit cheptu unã anasã greauã, cu lavã, ahãndoasã sh-niheamã ca lungã, multi ori cu plãnguti shi shcljimurãri, di itia cã aduchescu tu suflit un dor greu, unã dureari, nvirinari, cripari, etc.; scãltiz, scaltiz, uhtedz, uftedz, suschin, suschir, nuchescu
{ro: suspina}
{fr: soupirer}
{en: sigh}
ex: s-u veadã sh-sã scãltseadzã ficiorlu pãnã s-bãneadzã

§ scãltsat (scãl-tsátŭ) adg scãltsatã (scãl-tsá-tã), scãltsats (scãl-tsátsĭ), scãltsati/scãltsate (scãl-tsá-ti) – tsi ari scoasã dit cheptu un adiljat greu sh-ahãndos; scãltsidzat, scãltizat, uhtat, uftat, suschinat, suschirat, nuchit
{ro: suspinat}
{fr: soupiré}
{en: sighed}

§ scãltsidzat (scãl-tsi-dzátŭ) adg scãltsidzatã (scãl-tsi-dzá-tã), scãltsidzats (scãl-tsi-dzátsĭ), scãltsidzati/scãltsidzate (scãl-tsi-dzá-ti) – (unã cu scãltsat)

§ scãltsari/scãltsare (scãl-tsá-ri) sf scãltsãri (scãl-tsắrĭ) – tsea tsi s-fatsi cãndu cariva uhteadzã; uftari, uhtari, suschinari, nuchiri, scãltizari, scãltsidzari
{ro: acţiunea de a suspina}
{fr: action de soupirer}
{en: action of sighing}

§ scãltsidzari/scãltsidzare (scãl-tsi-dzá-ri) sf scãltsidzãri (scãl-tsi-dzắrĭ) – (unã cu scãltsari)

§ scãltsadzã (scãl-tsá-dzã) sf scãltsãdz (scãl-tsắdzĭ) – anasa (greauã, cu lavã, ahãndoasã sh-niheamã ca lungã, multi ori cu plãnguti shi shcljimurãri) tsi u scoati omlu tsi scãltseadzã; suschir, uhtat, uftat
{ro: oftat}
{fr: soupir}
{en: sigh}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

xipoltu

xipoltu (csi-pól-tu) adg xipoltã (csi-pól-tã), xipoltsã (csi-pól-tsã), xipolti/xipolte (csi-pól-ti) – tsi easti cu cicioarili goali; tsi nu-ari pãputsã n cicior; tsi easti nincãltsat; tsi s-ari discãltsatã shi easti fãrã pãputsã; discultsat, nincãltsat, discãltsat; (fig: (om) xipoltu = (om) tsi nu easti bun trã tsiva; tsili-pai, tsapatsuc, tsãrlos)
{ro: desculţ}
{fr: nu-pieds}
{en: bare-foot}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã