ex: vigljai (shidzui dishtiptat) tutã noaptea cã avea cãlduri sh-trãsãrea; ari doi oaminj dupã nãs cari lu veaglji (l-pãzescu); mi vigljai (mi-afirii) multu

§ vigljedz (vi-gljĭédzŭ) (mi) vb I vigljai (vi-gljĭáĭ), vigljam (vi-gljĭámŭ), vigljatã (vi-gljĭá-tã), vigljari/vigljare (vi-gljĭá-ri) – (unã cu aveglju)

§ vigljat (vi-gljĭátŭ) adg vigljatã (vi-gljĭá-tã), vigljats (vi-gljĭátsĭ), vigljati/vigljate (vi-gljĭá-ti) – (unã cu avigljat)

§ vigljari/vigljare (vi-gljĭá-ri) sf vigljeri (vi-gljĭérĭ) – (unã cu avigljari)
ex: plãtim multu sh-vigljari cum lipseashti nu avem; vigljarea (afirirea) ãlj lundzeashti bana

§ paraveglju (pá-ra-vé-gljĭu) (mi) vb I paravigljai (pá-ra-vi-gljĭáĭ), paravigljam (pá-ra-vi-gljĭámŭ), paravigljatã (pá-ra-vi-gljĭá-tã), paravigljari/paravigljare (pá-ra-vi-gljĭá-ri) – aveglju multu (ma multu dicãt easti-ananghi); aveglju multu di multu (ma multu dicãt u caftã-arada)
{ro: veghea prea mult}
{fr: veiller trop}
{en: watch too much}

§ paravigljedz (pá-ra-vi-gljĭédzŭ) (mi) vb I paravigljai (pá-ra-vi-gljĭáĭ), paravigljam (pá-ra-vi-gljĭámŭ), para-vigljatã (pá-ra-vi-gljĭá-tã), paravigljari/paravigljare (pá-ra-vi-gljĭá-ri) – (unã cu paraveglju)

§ paravigljat (pá-ra-vi-gljĭátŭ) adg paravigljatã (pá-ra-vi-gljĭá-tã), paravigljats (pá-ra-vi-gljĭátsĭ), para-vigljati/paravigljate (pá-ra-vi-gljĭá-ti) – tsi easti vigljat multu (ma multu dicãt lipseashti)
{ro: care este vegheat prea mult}
{fr: qui est trop veillé}
{en: watched too much}

§ paravigljari/para-vigljare (pá-ra-vi-gljĭá-ri) sf paravigljeri (pá-ra-vi-gljĭérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva paravigljadzã
{ro: acţiunea de a veghea prea mult}
{fr: action de veiller trop}
{en: action of watching too much}

§ avigljitor (a-vi-glji-tórŭ) adg avigljitoari/avigljitoare (a-vi-glji-tŭá-ri), avigljitori (a-vi-glji-tórĭ), avigljitoari/avigljitoare (a-vi-glji-tŭá-ri) – (atsel) tsi-aveaglji tsiva; tsi easti bãgat cu-arugã s-aveaglji un lucru (casã, ayinji, etc.); avlighitor, vigljitor, pãndar, drãgat, dãrgat, puljac, puleac
{ro: păzitor, pândar}
{fr: veilleur, gardien}
{en: watchman, guardian}
ex: bãgã avigljitori, s-nu-alasã s-intrã nitsi puljlu nãuntru; nipoata-a avigljitorlui (pãndarlui); ishi cu avigljitorlji a lui sã s-priimnã

§ avlighitor (a-vli-ghi-tórŭ) adg avlighitoari/avlighitoare (a-vli-ghi-tŭá-ri), avlighitori (a-vli-ghi-tórĭ), avlighitoari/avlighitoare (a-vli-ghi-tŭá-ri) – (unã cu avigljitor)

§ vigljitor (vi-glji-tórŭ) adg vigljitoari/vigljitoare (vi-glji-tŭá-ri), vigljitori (vi-glji-tórĭ), vigljitoari/vigljitoare (vi-glji-tŭá-ri) – (unã cu avigljitor)

§ viglã (ví-glã) sf vigli/vigle (ví-gli) –
1: un (multi ori un stratiot) tsi-aveaglji tsiva (un loc, unã cali, unã-ayinji, etc.); avigljitor, vigljitor, strajã, caraulã, cãrãulã, cãrãuli, cãrãulgi, caracoli, nubici;
2: dishcljidzãturã (guvã, firidã) njicã prit stizmã (dit unã casã, tsilar, cireap, mitirizi, etc.) prit cari omlu poati s-veadã tsi s-fatsi di-alantã parti (poati s-aminã cu tufechea, etc.)
{ro: strajă, sentinelă, ferăstruică în zid}
{fr: garde, sentinelle; vigie, trou d’observation dans un rampart; trou latéral dans un four; petite ouverture dans le mur}
{en: guard, sentry, small opening in a wall, fortification, oven, etc.}
ex: lj-bãgarã vigli (avigljitori) tra s-nu fugã; vigla (caracolea) nu duchi tsi vrea s-facã; o, Doamne, Dumnidzale shi viglã scãpãtoari

§ veclju2 (vé-cljĭu) (mi) vb I vicljai (vi-cljĭáĭ), vicljam (vi-cljĭámŭ), vicljatã (vi-cljĭá-tã), vicljari/vicljare (vi-cljĭá-ri) – (unã cu aveglju)

§ vicljat2 (vi-cljĭátŭ) adg vicljatã (vi-cljĭá-tã), vicljats (vi-cljĭátsĭ), viclja-ti/vicljate (vi-cljĭá-ti) – (unã cu avigljat)

§ vicljari2/vicljare (vi-cljĭá-ri) sf vicljeri (vi-cljĭérĭ) – (unã cu avigljari)

§ vleghi (vléghĭŭ) (mi) vb I vligheai (vli-ghĭáĭ), vligheam (vli-ghĭámŭ), vligheatã (vli-ghĭá-tã), vligheari/vligheare (vli-ghĭá-ri) – (unã cu aveglju)
ex: shi las si vleaghi (s-aveaglji) vetea-a lor spãstritã

§ vligheat (vli-ghĭátŭ) adg vligheatã (vli-ghĭá-tã), vligheats (vli-ghĭátsĭ), vligheati/vligheate (vli-ghĭá-ti) – (unã cu avigljat)

§ vligheari/vligheare (vli-ghĭá-ri) sf vligheri (vli-ghĭérĭ) – (unã cu avigljari)

§ vlighitor (vli-ghi-tórŭ) adg vlighitoa-ri/vlighitoare (vli-ghi-tŭá-ri), vlighitori (vli-ghi-tórĭ), vlighitoa-ri/vlighitoare (vli-ghi-tŭá-ri) – (unã cu avigljitor)

§ priveglju (pri-vé-gljĭu) vb I privigljai (pri-vi-gljĭáĭ), privigljam (pri-vi-gljĭámŭ), privigljatã (pri-vi-gljĭá-tã), privigljari/privigljare (pri-vi-gljĭá-ri) – stau dishtiptat s-aveglju (s-lu pizescu) un lucru tra s-nu-l lja vãrnu; nu dormu noaptea shi stau la caplu a unui lãndzit tra s-lu mutrescu (ma s-aibã ananghi di tsiva); u trec noaptea s-aveglju mortul; aveglju, avigljedz, veglju, vigljedz
{ro: veghea}
{fr: veiller}
{en: watch during normal sleeping hours}
ex: bãgã s-priveaglji noaptea tutã

§ privigljat (pri-vi-gljĭátŭ) adg privigljatã (pri-vi-gljĭá-tã), privigljats (pri-vi-gljĭátsĭ), privigljati/privigljate (pri-vi-gljĭá-ti) – (lãndzit, mortu) tsi-lj sta cariva noaptea la cap s-lu-aveaglji; avigljat, vigljat
{ro: vegheat}
{fr: veillé, surveillé}
{en: watched over}

§ privigljari/privigljare (pri-vi-gljĭá-ri) sf privigljeri (pri-vi-gljĭérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-priveaglji cariva; avigljari, vigljari, nihteri
{ro: acţiunea de a veghea; veghere, priveghi}
{fr: action de veiller; veille, vigile}
{en: action of watching during sleeping hours; vigil}

§ apreaveglju (a-prea-vé-gljĭu) (mi) vb I apreavigljai (a-prea-vi-gljĭáĭ), apreavigljam (a-prea-vi-gljĭámŭ), apreavigljatã (a-prea-vi-gljĭá-tã), apreaviglja-ri/apreavigljare (a-prea-vi-gljĭá-ri) – nj-bag ghini oarã (mintea) sh-mi-aveglju, mi-afirescu ghini
{ro: păzi bine}
{fr: (se) garder, surveiller attentivement}
{en: be very careful in protecting himself}
ex: si s-apreaveaglji di Gioea (si sh-bagã mintea shi si s-aveaglji ghini)

§ apreavigljat (a-prea-vi-gljĭátŭ) adg apreavigljatã (a-prea-vi-gljĭá-tã), apreavigljats (a-prea-vi-gljĭátsĭ), apreaviglja-ti/apreavigljate (a-prea-vi-gljĭá-ti) – tsi easti avigljat ghini
{ro: păzit bine}
{fr: gardé, surveillé attentivement}
{en: be very careful and protect himself}

§ apreavigljari/apreavigljare (a-prea-vi-gljĭá-ri) sf apreavigljeri (a-prea-vi-gljĭérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva easti apreavigljat
{ro: acţiunea de a fi atent şi de a se păzi bine}
{fr: action de (se) garder, de surveiller attentivement}
{en: action of being very careful in protecting himself}

23: lj-lipsea a luplui, (s-ducã) n pãzari? = zbor tsi s-dzãtsi tr-atsel tsi s-dutsi tu-un loc tra s-patã nipãtsãtili;
24: dzua njel shi noaptea lup = (atsel) tsi pari imir ma poati s-hibã sh-multu gioni;
25: lup fãrã dintsã = om slab tsi nu-ari putearea s-facã arãu tu-atsea oarã;
26: njel ti fats, luplu va ti mãcã = ma s-ti fats bun cu lumea-arauã va u pats;
27: cu luchilji s-adunã, ca nãsh vai aurlã = cari s-adunã cu lumea-arauã, lipseashti s-facã ca ea; dzã-nj cu cari ti-adunj tra sã shtiu cari eshti;
28: luplu-l vedz shi torlu (urma)-lj caftsã? = lucrul lu-ai dinintea-a ocljilor, sh-canda nu pistipseshti di caftsã un semnu (ispati) cã easti dealihea)
{ro: lup}
{fr: loup}
{en: wolf}
ex: peturi pisti peturi pãnã n tser, si li-arneshti cu meturi tut nu cher, ma cãndu yini atsel fãrã trup, pri tuti li mãcã ca un lup (angucitoari: vimtul sh-niorlji); lu mãcarã luchilji tu pãduri; luplu, di iu mãcã nãoarã, pali s-toarnã s-mãcã; luplu pãreasini nu tsãni; luplu negurã caftã; si s-aspãrea luplu di ploai, vrea poartã tãmbari; sh-oili tru metru sh-luplu sãtul nu s-fatsi; di vrei s-hii cu luplu oaspi, dã cali a picurarlor shi a cãnjlor di la oi; luplu lu-adutsea la gramati sh-el dzãtsea “loarã cior oili”; luplu s-lu mãcã, foclu s-lu ardã
(expr: si s-facã afanj, si s-ducã la drats); coada cap easti la noi sh-luplu picurar la oi; bãgã per di lup
(expr: lo curai, nu-lj mata easti fricã); lup s-lu mãcã; lj-avea intratã luplu tu matsã di-ahãtã alãgari
(expr: lu-avea acãtsatã unã foami mari; lj-gurleadzã matsãli di foami); va cripã vãr lup di vinjish; tsi lup ari
(expr: tsi drac lj-intrã) di strigã ashi; mãcari… ca luplu s-u mãcã
(expr: mãcari, ahãntu slabã easti cã voi si s-facã afanã); cã nacã pãn tu soni creapã luplu
(expr: pãn tu soni va s-dishteaptã dit amãyili tu cari s-aflã arcat); nu avdzã cum nj-aurlã matsãli, di s-pari cã s-bat luchilji nãuntru?
(expr: hiu multu agiun, nj-gurleadzã matsãli di foami); ca luchilji s-aurnjirã; cari di luchi s-aspari, nu s-fatsi picurar; bagã luplu dupã oi; cãndu va s-aveaglji luplu pãstrãmãlu; badz luplu picurar shi vrei s-ts-aveaglji oili?; tu-unã sutã di anj sh-un lup mãcat di oai; di lup veclju, sh-arãd cãnjlji; luplu pi dimãndati nu mãcã; vrei sh-cu luplu sh-cu cãnjlji s-hii ghini; din gura-a luplui nu-ascapã; nu s-aspari luplu di chealea-a oailjei; sh-cãni, agiun nu-armãnj, ma sh-lup, nu mãts pri zvercã; u-ari luplu zverca groasã, cã s-mutreashti singur; luplu mãcã sh-di misuratili (oi); tsi fu, cã sh-un lup fu mãcat di oi; luplu nu s-aspari di cãnj fãrã dintsã; acãtsai un lup: lu-alas, nu mi-alasã

§ lupsã (lúp-sã) sf lupsi/lupse (lúp-si) – muljari arauã ca unã lupoanji
{ro: femeie foarte rea (ca o lupoaică)}
{fr: femme très méchante (comme une louve)}
{en: wicked (evil) woman}

§ mpãstram (mpãs-trámŭ) vb I mpãstrãmai (mpãs-trã-máĭ), mpãstrãmam (mpãs-trã-mámŭ), mpãstrãmatã (mpãs-trã-má-tã), mpãstrãmari/mpãstrãmare (mpãs-trã-má-ri) – nsar multu carnea di nimalj sh-u usuc la soari tra s-u fac pãstrãmã; fac pãstrãmã; (fig: mi mpãstram = mi nsar multu, ca pãstrãmãlu)
{ro: face pastrama}
{fr: faire du “pãstrãmã”}
{en: make “pãstrãmã”}
ex: mpãstrãmarã trã earnã optu nimalji; mpãstrãmai carnea (feci pãstrãmã di carni) tra s-nu lja voahã; nã mpãstrãmãm (fig: nã nsãrãm multu) cu ghela tsi nã featsi

§ mpãstrãmat (mpãs-trã-mátŭ) adg mpãstrãmatã (mpãs-trã-má-tã), mpãstrãmats (mpãs-trã-mátsĭ), mpãstrãmati/mpãstrãmate (mpãs-trã-má-ti) – (carni) tsi s-ari faptã pãstrãmã
{ro: (carne) făcută pastrama}
{fr: (viande) faite “pãstrãmã”}
{en: (meat) made “pãstrãmã”}

§ mpãstrãmari/mpãstrãmare (mpãs-trã-má-ri) sf mpãstrãmãri (mpãs-trã-mắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva adarã pãstrãmã
{ro: acţiunea de a face pastrama}
{fr: action de faire du “pãstrãmã”}
{en: action of making “pãstrãmã”}

{ro: solniţă}
{fr: salière; petite bourse dans laquelle on met du sel}
{en: salt cellar}
ex: sari tu sãrãtor; si nsurã Nasta, tsi lu-au tutã lumea ca sãrãtor; ts-u bãgash s-nu-alash sari tu sãrãtor, cum ved mayire!

§ sãrãturã (sã-rã-tú-rã) sf sãrãturi (sã-rã-túrĭ) – sarea tsi s-aflã tu-un lucru (mãcari); mãcari tsi-lj s-ari bãgatã multã sari; ansãrãturã, nsãrãturã
{ro: sărătură}
{fr: salage, salure, salaison}
{en: salinity}
ex: nu-lj deadi s-mãcã sãrãturi (mãcãri cu multã sari)

§ sãlãmurã (sã-lã-mú-rã) sf sãlãmuri/sãlãmure (sã-lã-mú-ri) – apa nsãratã multu tu cari s-tsãni cashlu (turshiili) tra s-nu s-aspargã; salamurã, armã, armirã, ghar, shulirã, shilirã, shalirã
{ro: saramură}
{fr: saumure}
{en: brine}

§ salamurã (sa-la-mú-rã) sf salamuri/salamure (sa-la-mú-ri) – (unã cu sãlãmurã)

§ sãrinji/sãrinje (sã-rí-nji) sf sãrinj (sã-rínjĭ) – loclu iu s-da sari a oilor tra s-u lingã
{ro: locul unde se pune sare ca să o lingă oile}
{fr: endroit avec du sel à lécher pour les mouton}
{en: place with salt for the sheep}
ex: s-dusirã oili la sãrinji

§ nsar2 (nsárŭ) vb I nsãrai (nsã-ráĭ), nsãram (nsã-rámŭ), nsãratã (nsã-rá-tã), nsãrari/nsãrare (nsã-rá-ri) – bag (pispilescu) sari tu mãcari (tra s-u fac cama nostimã); bag sari multã tu mãcãri (cash, carni, etc.) tra s-li fac s-nu s-aspargã shi s-dãnãseascã multu chiro; ansar, pãstosescu, nshulir;
(expr:
1: lu nsar = l-bat multu, lj-dau un shcop bun;
2: nsar lucrili = lã bag unã tinjii ma mari (lã alin tinjia, li scunchescu lucrili ma multu) di cãt fac; li fac lucrili multu scumpi)
{ro: săra}
{fr: saler}
{en: salt}
ex: li nsãrã mãcãrli multu (lã bãgã multã sari); u nsãrai ghini carnea; adzã nsãrãm cashlu; lu nsãrai pri nãs
(expr: lj-ded un shcop)

§ nsãrat (nsã-rátŭ) adg nsãratã (nsã-rá-tã), nsãrats (nsã-rátsĭ), nsãrati/nsã-rate (nsã-rá-ti) – pispilescu sari tu mãcari tra s-hibã cama nostimã; bag sari tra s-li fac mãcãrli s-nu s-aspargã shi s-tsãnã ma multu chiro; ansãrat, pãstosit, nshulirat
{ro: sărat}
{fr: salé}
{en: salted}
ex: nsãrat easti vestul
(expr: multu scumpu); nsãrati
(expr: multu scumpi) suntu adzã tuti luguriili din pãzari

§ nsãrari/nsãrare (nsã-rá-ri) sf nsãrãri (nsã-rắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu sã nsarã tsiva; ansãrari, pãstosiri, nshulirari
{ro: acţiunea de a săra}
{fr: action de saler}
{en: action of salting}
ex: cu nsãrarea-a pãstrãmãlui chirui dzua; cashlu va nsãrari (bãgari sari); va nsãrari
(expr: va bãteari, ari orixi di shcop) atsel om

§ disar (di-sárŭ) vb I disãrai (di-sã-ráĭ), disãram (di-sã-rámŭ), disãratã (di-sã-rá-tã), disãrari/disãrare (di-sã-rá-ri) – scot sarea tutã dit un lucru nsãrat; fac un lucru s-hibã ma putsãn nsãrat; dishulir, dishuliredz
{ro: desăra}
{fr: déssaler}
{en: unsalt; desalinate}
ex: disãrarã cashlu (scoasirã sarea dit cash) cu apã; lj-ded nã undã ca si s-disarã pescul

§ disãrat (di-sã-rátŭ) adg disãratã (di-sã-rá-tã), disãrats (di-sã-rátsĭ), disãrati/disãrate (di-sã-rá-ti) – tsi-lj s-ari scoasã sarea (tutã i unã parti), dishulirat
{ro: desărat}
{fr: déssalé}
{en: unsalted; desalinated}

§ disãrari/disãrare (di-sã-rá-ri) sf disãrãri (di-sã-rắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un lucru s-disãreadzã, dishulirari
{ro: acţiunea de a desăra; desărare}
{fr: action de déssaler}
{en: action of unsalting; of desalinating}

§ ansar2 (an-sárŭ) vb I ansãrai (an-sã-ráĭ), ansãram (an-sã-rámŭ), ansãratã (an-sã-rá-tã), ansãrari/ansãrare (an-sã-rá-ri) – (unã cu nsar2)
ex: sã-nj dai un hir di sari s-u ansar mãcarea; feata sh-ansãrã shi shi mpipirã mãcãrli; lu-ansãrã ghini
(expr: l-bãtu multu)

§ ansãredz (an-sã-rédzŭ) vb I ansãrai (an-sã-ráĭ), ansãram (an-sã-rámŭ), ansãratã (an-sã-rá-tã), ansãrari/ansãrare (an-sã-rá-ri) – (unã cu ansar2)

§ ansãrat (an-sã-rátŭ) adg ansãratã (an-sã-rá-tã), ansãrats (an-sã-rátsĭ), ansãrati/ansãrate (an-sã-rá-ti) – (unã cu nsãrat)

§ ansãrari/ansãrare (an-sã-rá-ri) sf ansãrãri (an-sã-rắrĭ) – (unã cu nsãrari)

§ nsãrãturã (nsã-rã-tú-rã) sf nsãrãturi (nsã-rã-túrĭ) – sarea tsi s-aflã tu-un lucru (mãcari); mãcari tsi easti multu nsãratã; ansãrãturã, sãrãturã
{ro: sărătură}
{fr: salage, salure, salaison}
{en: salinity}

§ ansãrãturã (an-sã-rã-tú-rã) sf ansãrãturi (an-sã-rã-túrĭ) – (unã cu nsãrãturã)

§ ninsãrat (nin-sã-rátŭ) adg ninsãratã (nin-sã-rá-tã), ninsãrats (nin-sã-rátsĭ), ninsãrati/ninsãrate (nin-sã-rá-ti) – tsi nu easti nsãrat; tsi nu-lj s-ari bãgatã sari; neansãrat
{ro: nesărat}
{fr: qui n’est pas salé}
{en: that is not salted; unsalted}

§ ninsãrari/ninsãrare (nin-sã-rá-ri) sf ninsãrãri (nin-sã-rắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu nu sã nsarã tsiva; neansãrari
{ro: acţiunea de a nu săra}
{fr: action de ne pas saler}
{en: action of not salting}

§ neansãrat (nean-sã-rátŭ) adg neansãratã (nean-sã-rá-tã), neansãrats (nean-sã-rátsĭ), neansãra-ti/neansãrate (nean-sã-rá-ti) – (unã cu ninsãrat)

§ neansãra-ri/neansãrare (nean-sã-rá-ri) sf neansãrãri (nean-sã-rắrĭ) – (nã cu ninsãrari)

§ nisãrat (ni-sã-rátŭ) adg nisãratã (ni-sã-rá-tã), nisãrats (ni-sã-rátsĭ), nisãrati/nisãrate (ni-sã-rá-ti) – (unã cu nin-sãrat)

§ nisãrari/nisãrare (ni-sã-rá-ri) sf nisãrãri (ni-sã-rắrĭ) – (nã cu ninsãrari)

§ paransar2 (pá-ran-sárŭ) vb I paransãrai (pá-ran-sã-ráĭ), paransãram (pá-ran-sã-rámŭ), paransãratã (pá-ran-sã-rá-tã), paransãrari/paransãrare (pá-ran-sã-rá-ri) – bag (pispilescu) multã sari tu mãcari sh-u fac s-hibã multu nsãratã
{ro: săra pea mult}
{fr: trop saler}
{en: salt too much}

§ paransãrat (pá-ran-sã-rátŭ) adg paransãratã (pá-ran-sã-rá-tã), paransãrats (pá-ran-sã-rátsĭ), paransãrati/paransãrate (pá-ran-sã-rá-ti) – tsi-lj s-ari bãgatã multã sari (ma multã di cum lipseashti)
{ro: sărat pea mult}
{fr: qui est trop salé}
{en: salted too much}

§ paransãrari/pa-ransãrare (pá-ran-sã-rá-ri) sf paransãrãri (pá-ran-sã-rắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva bagã ma multã sari di cum lipseashti
{ro: acţiunea de a săra pea mult}
{fr: action de trop saler}
{en: action of salting too much}