Dictsiunar

putinâ

RO:putină … Dictsiunar Armãn-Romãn Data DB:44096>2014-05-14 22:31:11.132666 »

putinã

putinã (pú-ti-nã) sf – vedz tu buti1

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: buti1

apã (á-pã) sf api/ape (á-pi) – luguria tsi curã tu-arãuri, tsi s-aflã tu-amari, di cari suntu adrati chicutli di ploai, etc.; arucutã;
(expr:
1: s-dutsi ntr-apã (ntri-apã) = s-dutsi s-lja (s-aducã) apã (di-aradã trã beari, di la shoput, fãntãnã, etc.);
2: apa yini mari = s-umflã arãulu, s-vearsã arãulu, multi ori dupã unã ploai mari;
3: hiu tut apã; mi feci (mi-adrai) apã = am asudatã multu;
4: ved tu tsi api s-ascaldã = shtiu tu tsi catastasi s-aflã, shtiu tsi mindueashti;
5: ãnj yini sh-a njia apã la moarã = nj-yini sh-a njia arada s-hiu mari, s-u-am putearea s-fac cum voi;
6: lj-ljau apa di la moarã = l-fac s-nu mata poatã s-adarã tsiva;
7: nj-alasã gura apã; nj-alasã limba apã n gurã (trã tsiva) = am mari orixi, mirachi, trã tsiva;
8: apã nvets; nvets cu lingura, ca apa = nvets multu ghini;
9: foc sh-apã-lj si dutsi gura = shtii tuti, zburashti multi sh-li dzãtsi multu ghini;
10: lja lupata nã apã = u pati;
11: mi duc dupã apa-a lui = fac ashi cum va el;
12: moashi, di-atsea tsi tsãni (tsi ngljatsã) apili = moashi dit pãrmiti, gioanã, mãyistrã);
13: apa, apili-a lui = huea, huili a lui;
14: mi lja apa = mi lja azvarna, mi pindzi s-fac tsiva cu-arãdearea, cu minciuna;
15: adar guva tu-apã = geaba l-fac un lucru cã nu-adar vãrã hãiri, nu-adar tsiva; u-adar hãrdalã;
16: apã acrã = apã dit loc cu sãruri lugursiti buni trã stumahi shi sãnãtatea-a omlui;
17: apã crehtã = apã aratsi sh-proaspitã;
18: apã alãcitã = apã mintitã, murdarã shi tulburi;
19: apã stãtutã; apã tsi doarmi = apã dit bãltsã tsi sta tu-un loc cã nu-ari pri iu s-curã;
20: apã di lituryii = om cu suflitlu curat, fãrã stepsu, nistipsit;
21: apã nigritã; apã ninchisitã = apã dit pãrmiti, loatã di la izvur (shoput), ninti ca s-yinã cariva sh-ninti ca s-da soarili; tu pirmithi: apã nipusputitã di vãrnu sh-cari, cãndu u lja i u bea, gionili-aleptu, nu mata scoati un zbor;
22: apã athanatã; apã yii; apã di banã = apã dit pãrmiti tsi ntinireashti, tsi nyeadzã lumea, tsi-l fatsi omlu s-nu moarã;
23: apã di ploai = tsi curã shi s-cheari ca apa di ploai; zboarã goali tsi nu-ahãrzescu tsiva;
24: apã di trandafil = (i) apã tu cari s-aflã tuchitã (cu hirbearea) luguria tsi da anjurizmã tu trandafili; apã tu cari s-bagã amolj trandafili tra s-lã easã anjurizma shi s-intrã tu apã (tra s-u facã apa s-anjurzeascã mushat); ghiulsu, ghiuleapi; (ii) om multu curat la suflit, nistipsit, tsi nu shtii s-facã lãets; apã di lituryii;
25: nj-fac apa-atsea groasã = mi cac;
26: nj-fac apa; nj-fac apa-atsea suptsãrea; nj-fac apa-atsea minuta = mi chish;
27: portu apã a mortsãlor = slãghii multu; nu nj-armasi multu chiro s-bãnedz;
28: l-bãgã pri api-lj = lu nduplicã;
29: va-nj talj apã dit prash s-u badz tu tseapi = zbor tsi s-dzãtsi cãndu cariva va s-aspunã cã un lucru lj-easti unã, cã nu-l mealã)

{ro: apă}
{fr: eau}
{en: water}
ex: unã lugurii, anda ari apã, domnul bea yin, anda nu-ari apã, domnul bea apã (angucitoari: moara); apa di fãntãnã nu s-alãceashti; dã-nj nã chicã di-apã; tricum nã apã mari (fig: amari; arãu mari); moashi di atseali tsi tsãn apili
(expr: moashi gioanã, mãyistrã); apa mintitã
(expr: apã alãcitã) cuciubi adutsi; apa totna s-toarnã iu lj-eara cupanja veaclji; nchisirã ntr-apã la arãu
(expr: dusirã s-lja apã di la-arãu); nj-yini apa-atsea minuta
(expr: nj-yini s-mi chish); cari va sã-sh facã apa?
(expr: si s-chishi?); armasi sã-sh facã apa
(expr: sã s-chishi); sh-fãtsea feata apa
(expr: s-chisha feata); vã fãtsets apa minutã
(expr: vã chishats); easti apã di lituryii
(expr: easti fãrã stepsu); lji nvitsai apili
(expr: huili); muljarea ts-lja apa
(expr: tsã nveatsã huili) sh-deapoea ti ncalicã; adrash guvã tu-apã
(expr: nu-adrash tsiva dip); avea faptã nã guvã ntr-apã
(expr: nu-avea faptã tsiva dip); apa doarmi, dushmanlu nu doarmi; di apã tsi doarmi s-tsã hibã fricã; apa, foclu sh-muljarea nu-au pisti; apa stãtutã amputi; apa pãnã nu s-alãceashti nu s-limpidzashti; asudai sum limbã

§ apshoarã (ap-shĭŭá-rã) sf apshoari/apshoare (ap-shĭŭá-ri) – apã putsãnã, apã njicã; (fig: apshoarã = mãcari cu multã dzamã apãtoasã)
{ro: apă puţină}
{fr: eau (en petite quantité)}
{en: water (in small amounts)}

§ apãtos (a-pã-tósŭ) adg apãtoasã (a-pã-tŭá-sã), apãtosh (a-pã-tóshĭ), apãtoasi/apãtoase (a-pã-tŭá-si) – tsi ari (multã) apã; tsi easti ca apa; tsi easti mplin cu apã; tsi easti moali ca apa; tsi sh-u-adutsi cu apa; tsi ari dzamã multã, easti dzãmos; apãtios, apos, vlãngos, vãltos, nutios
{ro: apos}
{fr: aqueux}
{en: watery}
ex: locuri apãtoasi; ghelã apãtoasã (cu dzamã multã); fãtsesh aloatlu apãtos (cu apã multã, moali); loclu apãtos (vlãngos, vãltos) nu-i bun trã casã

§ apãtios (a-pã-ti-ósŭ) adg apãtioasã (a-pã-ti-ŭá-sã), apãtiosh (a-pã-ti-óshĭ), apãtioa-si/apãtioase (a-pã-ti-ŭá-si) – (unã cu apãtos)
ex: pirde apãtios di pi oclji

§ apos (a-pósŭ) adg apoasã (a-pŭá-sã), aposh (a-póshĭ), apoasi/apoase (a-pŭá-si) – (unã cu apãtos)

§ apãtusescu (a-pã-tu-sés-cu) (mi) vb IV apãtusii (a-pã-tu-síĭ), apãtuseam (a-pã-tu-seámŭ), apãtusitã (a-pã-tu-sí-tã), apãtusiri/apãtusire (a-pã-tu-sí-ri) – umplu di apã; lj-adavgu apã (ma multã) sh-u fac luguria ma moali (unã mãcari ma dzãmoasã); l-fac apãtos; l-molj tu apã
{ro: umple cu apă; deveni apos}
{fr: remplir d’eau; devenir aqueux; rendre mou, s’amollir}
{en: fill with water; become watery; become soft}
ex: truplu nji s-apãtusi (nj-si featsi ma moali, ma molav)

§ apãtusit (a-pã-tu-sítŭ) adg apãtusitã (a-pã-tu-sí-tã), apãtusits (a-pã-tu-sítsĭ), apãtusiti/apãtusite (a-pã-tu-sí-ti) – tsi easti umplut cu apã; tsi-lj s-ari adãvgatã apã sh-faptã moali; tsi s-featsi apãtos
{ro: umplut cu apă, apos}
{fr: rempli d’eau; aqueux; mou, amolli}
{en: filled with water; watery; soft}

§ apãtusiri/apãtusire (a-pã-tu-sí-ri) sf apãtusiri (a-pã-tu-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un lucru s-umpli cu apã, lji s-ari adãvgatã apã shi faptu moali
{ro: acţiunea de a umple cu apă; de a deveni apos}
{fr: action de remplir d’eau; de devenir aqueux; de rendre mou, de s’amollir}
{en: action of filling with water; of becoming watery; of becoming soft}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

armã3

armã3 (ár-mã) sf pl(?) – lapti acru (unã soi di dhalã ma groasã) tsi s-tsãni tu talar; cutmaci
{ro: lapte acru de putină}
{fr: sorte de lait-caillé}
{en: kind of curdled milk}
ex: picurarlu n-adusi armã di la cãshari

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

buti1/bute

buti1/bute (bú-ti) sf buts (bútsĭ) – vas mari (di-aradã adrat cu doadzi di lemnu), ma largu tu mesi dicãt la capiti, tu cari s-tsãni yinlu (apa, arãchia, turshiili, etc.); varelã, vurelã, vulerã, vãrelji, vuryelã, vozã, talar; butin, bãtin, putinã;
(expr: cãti brãni ma multi-lj badz a butiljei, ahãntu ma sãnãtoasã s-fatsi = cu cãt ma multu-l strãndzi, lu-avinj pri cariva, cu-ahãt ma multu si nvãrtushadzã)
{ro: butoi}
{fr: barrique, tonneau}
{en: barrel, cask}
ex: tsi cã nu i greauã, brãni poartã noauã (angucitoari: butea); tu-unã buti sunt turnati shi tut sta neamisticati (angucitoari: oulu); nã buti (varelã) mplinã cu apã; curã yinlu ditu buti (vurelã); si-nj curã tutã butea (voza); avea tsilarlu mplin cu buts mãri di yin sh-di-arichii; altsã adarã ayinjli shi altsã stricoarã butsli

§ butar (bu-tárŭ) sm butari (bu-tárĭ) – omlu tsi fatsi i vindi buts
{ro: dogar}
{fr: tonnelier}
{en: cooper}
ex: butarlji, atselj tsi fac buts

§ butin (bú-tinŭ) sn butini/butine (bú-ti-ni) – vas mari, di-aradã adrat cu doadzi di lemnu tsãnuti deavãrliga cu tsercljuri di tiniche (ma largu tu capitlu di nghios), tu cari s-tsãni (shi s-bati) laptili (s-tsãni cashlu, turshiili, apa, etc.); bãtin, putinã; talar, buti, vozã, varelã, vurelã, vulerã, vãrelji, vuryelã
{ro: putină, budăi}
{fr: baratte}
{en: churn, cask, barrel}

§ butinel (bu-ti-nélŭ) sn butineali/butineale (bu-ti-neá-li) – butin njic, butinjor, tãlãrici, tãlãric
{ro: putină mică}
{fr: petit baratte}
{en: small cask, small barrel}

§ butinjor (bu-ti-njĭórŭ) sn butinjoari/butinjoare (bu-ti-njĭŭá-ri) – (unã cu butinel)

§ bãtin (bắ-tinŭ) sn bãtini/bãtine (bắ-ti-ni) – (unã cu butin)
ex: bãtinlu lja sh-tut bati; bãtinlu earã lu-umpli

§ putinã (pú-ti-nã) sf putini/putine (pú-ti-ni) – (unã cu butin)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

cadã

cadã (cá-dã) sf cãdz (cắdzĭ) – vas mari tu cari omlu poati s-facã banji; vas mari di lemnu tu cari s-fatsi (shi s-tsãni) yinlu (arãchia); vas mari, di-aradã dishcljis, di lemnu (metal, etc.) tu cari s-tsãn muljituri (apã, lapti, yin, etc.)
{ro: cadă, putină mari}
{fr: cade; cuve, tine}
{en: bath-tub; large cask}

§ cadzã (cá-dzã) sf cãdz (cắdzĭ) – (unã cu cadã)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

cutmaci

cutmaci (cut-mácĭŭ) sm fãrã pl – lapti di oai, hertu cu putsãnã sari shi ncljigat, tsãnut tu un talar; armã
{ro: lapte de putină}
{fr: lait de brebis, bouilli avec un peu de sel et caillé}
{en: kind of curdled milk}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

firã

firã (fí-rã) sf firi/fire (fí-ri) – atsea tsi s-cheari dit-unã muljiturã cu aburarea (ca apa bunãoarã tsi hearbi, tsi sta la soari, etc.); atsea tsi scadi dit un lucru cu njicshurarea-a lui; atsea tsi lipseashti dit-un lucru; atsea tsi-aspuni cã un lucru nu easti ghini adrat; lipsitã, cusuri, xichi, ihtizai, herã
{ro: pierdere, lipsă}
{fr: déchet; coulage; discale, manque}
{en: loss; leak; lack, shortage}

§ herã (hĭé-rã) sf fãrã pl – atsea tsi-aspuni cã un lucru nu easti ghini adrat sh-cã ari tsiva tsi-lj lipseashti; atsea tsi lipseashti dit-un lucru; lipsitã, mãhãnã, cusuri, smãrdã, catmeri, xichi;
(expr: escu herã = nj-lipseashti tsiva, nu hiu cu tutã mintea, escu glar)
{ro: lipsă, defect}
{fr: tare, manque, défaut}
{en: fault, shortage, deficiency}
ex: pute vãrnãoarã herã (xichi) di tsiva nu armãsesh; tsi ts-u hera (tsi tsã lipseashti; cari tsã easti lipsita), cãsidoase? kiliposh di mãrgãritari; nu s-fãtsea xichi shi herã (catmeri); nj-deadi herã (nu cãt lipsea); tini eshti herã
(expr: eshti glar), nu li ai tuti mintsãli

§ firisescu (fi-ri-sés-cu) vb IV firisii (fi-ri-síĭ), firiseam (fi-ri-seámŭ), firisitã (fi-ri-sí-tã), firisiri/firisire (fi-ri-sí-ri) – fac unã muljiturã sã scadã cu aburarea (cu chicarea i curarea prit unã guvã, etc.); fac tsiva si scadã (si s-chearã, si s-njicshureadzã, etc.); afirisescu, hirisescu, aburedz, cur, chic, cher, scot, njicshuredz, scad, dipun, apun, discrescu, mputsãnedz, psãnedz; (fig:
1: firisescu = mi cher cu mintea tu-altã parti; expr:
2: firisescu guvojdi = treambur di (nj-easti) fricã, treambur di (nj-easti) arcoari)
{ro: pierde, lipsi, scădea, reduce, împuţina}
{fr: éprouver du déchet; subir du coulage; diminuer, discaler, réduire, déduire, rabattre}
{en: lose, reduce, diminish}
ex: patru njelj nã firisirã (nã s-chirurã, murirã)

§ firisit (fi-ri-sítŭ) adg firisitã (fi-ri-sí-tã), firisits (fi-ri-sítsĭ), firisiti/firisite (fi-ri-sí-ti) – tsi ari scãdzutã; tsi s-ari njicshuratã; afirisit, hirisit, aburat, chicat, curat, chirut, scos, njicshurat, scãdzut, dipus, apus, discriscut, mputsãnat, psãnat

{ro: redus, împuţinat}
{fr: qui a éprouvé du déchet; discalé, réduit, déduit, rabattu}
{en: lost, reduced, diminished}
ex: avem un sac di lãnã firisit (cu vãria scãdzutã)

§ firisiri/firisire (fi-ri-sí-ri) sf firisiri (fi-ri-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-firiseashti tsiva; afirisiri, hirisiri, aburari, chicari, curari, chireari, scuteari, njicshurari, scãdeari, dipuneari, apuneari, discrishteari, mputsã-nari, psãnari, psãniri
{ro: acţiunea de a pierde, de a lipsi, de a reduce; pierdere, reducere, împuţinare}
{fr: action d’éprouver du déchet; de subir du coulage; de discaler, de réduire, de déduire, de rabattre, de défalquer}
{en: action of losing, of reducing, of diminishing}

§ afirisescu (a-fi-ri-sés-cu) vb IV afirisii (a-fi-ri-síĭ), afiriseam (a-fi-ri-seámŭ), afirisitã (a-fi-ri-sí-tã), afirisiri/afi-risire (a-fi-ri-sí-ri) – (unã cu firisescu)
ex: nãs guvojdi afiri-seashti
(expr: treamburã di fricã)

§ afirisit (a-fi-ri-sítŭ) adg afirisitã (a-fi-ri-sí-tã), afirisits (a-fi-ri-sítsĭ), afirisiti/afirisite (a-fi-ri-sí-ti) – (unã cu firisit)

§ afirisiri/afirisire (a-fi-ri-sí-ri) sf afirisiri (a-fi-ri-sírĭ) – (unã cu firisiri)

§ hirisescu (hi-ri-sés-cu) (mi) vb IV hirisii (hi-ri-síĭ), hiriseam (hi-ri-seámŭ), hirisitã (hi-ri-sí-tã), hirisiri/hirisire (hi-ri-sí-ri) – fac tsiva si scadã (s-njicshureadzã, s-hibã ma njic, ma putsãn, etc.); firisescu, afirisescu, scot, njicshuredz, scad, dipun, apun, discrescu, mputsãnedz, psãnedz; (fig: hirisescu = slãghescu)
{ro: pierde, scădea, reduce, împuţina}
{fr: subir du coulage; diminuer, réduire}
{en: reduce, diminish}
ex: pita fudzi, s-hiriseashti (scadi); apa hiri-seashti (scadi), cu aburlu tsi easi; eapili apãrnjirã s-hiriseascã (si scadã ca numir); s-nu hiriseascã (scadã) tsiva, cu vãrã gros cama nghios, piculjlu; di cati dzuã mi hirisescu (fig: slãghescu)

§ hirisit (hi-ri-sítŭ) adg hirisitã (hi-ri-sí-tã), hirisits (hi-ri-sítsĭ), hirisiti/hi-risite (hi-ri-sí-ti) – tsi ari scãdzutã; tsi s-ari njicshuratã; firisit, afirisit, scos, njicshurat, scãdzut, dipus, apus, discriscut, mputsã-nat, psãnat
{ro: redus, împuţinat}
{fr: diminué, réduit, amoindri, discalé}
{en: reduced, diminished}

§ hirisiri/hirisire (hi-ri-sí-ri) sf hirisiri (hi-ri-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-hiriseashti tsiva; firisiri, afirisiri, scuteari, njicshurari, scãdeari, dipuneari, apuneari, discrishteari, mputsãnari, psãnari, psãniri
{ro: acţiunea de a reduce; reducere, împuţinare, micşorare}
{fr: action de diminuer, de réduire; amoindrissement}
{en: action of reducing, of diminishing; reduction}

§ hirãsescu (hi-rã-sés-cu) (mi) vb IV hirãsii (hi-rã-síĭ), hirãseam (hi-rã-seámŭ), hirãsitã (hi-rã-sí-tã), hirãsiri/hirãsire (hi-rã-sí-ri) – (unã cu hirisescu)
ex: nj-hirãsirã (nj-bãgarã ma putsãn) doi cots; cara s-nji dai herã, va s-nji hirãseascã

§ hirãsit (hi-rã-sítŭ) adg hirãsitã (hi-rã-sí-tã), hirãsits (hi-rã-sítsĭ), hirãsiti/hirãsite (hi-rã-sí-ti) – (unã cu hirisit)

§ hirãsiri/hirãsire (hi-rã-sí-ri) sf hirãsiri (hi-rã-sírĭ) – (unã cu hirisiri)

§ herãsescu (hĭe-rã-sés-cu) (mi) vb IV herãsii (hĭe-rã-síĭ), herãseam (hĭe-rã-seámŭ), herãsitã (hĭe-rã-sí-tã), herãsiri/he-rãsire (hĭe-rã-sí-ri) – nu am atsea tsi nj-u caftã arada (tsi-nj lipseashti); l-fac pri cariva sã-lj lipseascã un lucru di cari am ananghi; lu dispartu (l-disfac) un lucru tu ma multi cumãts; arãspãndescu lucri tsi s-aflã adunati tu-un loc; mi dipãrtedz (fug) di ningã cariva; fac si sta ahoryea doi oaminj i dauã lucri; lipsescu, dispartu, disfac, etc.
{ro: lipsi; despărţi, separa}
{fr: priver; séparer}
{en: deprive, separate}
ex: moartea nã fatsi s-nã herãsim (s-nã lipsim, nã dispãrtsãm) di tuti mbugãtsãrli di tru aestã etã; cu moartea nã herãsim (nã dispãrtsãm, nã lipsim) sh-di sots sh-di oaspits

§ herãsit (hĭe-rã-sítŭ) adg herãsitã (hĭe-rã-sí-tã), herãsits (hĭe-rã-sítsĭ), herãsiti/herãsite (hĭe-rã-sí-ti) – (lucru) tsi lipseashti cãndu easti ananghi; tsi easti dispãrtsãt di tsiva i cariva; lipsit, dispãrtsãt, disfaptu, etc.
{ro: lipsit; despărţit, separat}
{fr: privé; séparé}
{en: deprived, separated}

§ herãsiri/herãsire (hĭe-rã-sí-ri) sf herãsiri (hĭe-rã-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-herãseashti tsiva
{ro: acţiunea de a lipsi; de a despărţi, de a separa; lipsire; despărţire, separare}
{fr: action de priver; de séparer}
{en: action of depriving, of separating}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

putsãn

putsãn (pu-tsắnŭ) adg (shi adv invar) putsãnã (pu-tsắ-nã), putsãnj (pu-tsắnjĭ), putsãni/putsãne (pu-tsắ-ni) – tsi nu easti multu; tsi nu-ari cãt lipseashti; tsi aspuni cã numirlu di lucri easti njic; tsi-aspuni cã un lucru easti di njicã mãrimi (lundzimi, lãrdzimi); tsi nu tsãni multu chiro; zbor tsi-agiutã tu zburãri cãndu un va s-aspunã cã un lucru s-aflã tu-unã scarã ma nghios di-atsea tu cari s-aflã lucrili di-aradã; trã unã dipãrtari njicã; psãn, nãheamã, nãheamãtã, nãheamãzã, nãheamtã, nãfeamã, niheamã, niheamãtã, niheamãzã, niheamtã, nifeamã, nteamã, teamã, timãzicã, timizicã, heamã, heam, himãzicã, himizicã, anghidã, nghidã, nãnghidã, niscãntu, etc.
{ro: puţin}
{fr: un peu}
{en: a little}
ex: nu tricu multu putsãn sh-amintã un ficior; multsã shtiu s-amintã, ma putsãnj sã-lj tsãnã; putsãnj (nu multsã), mãratslji, elj eara; putsãnã u-ai (nu u-ai trã mari lucru) aestã arshini? nchisirã shi dupã putsãn agiumsirã acasã; sh-bãgã caplu pri dzinucljul a featãljei, s-lu caftã putsãn ãn cap; s-turnã tu-ayinji sã s-discurmã putsãn; cum putsãni suntu tu lumi, cãt veadi albul soari; s-avea dusã cu cupia putsãn cama diparti; cu oaspits, cu mushati, trã putsãn chiro-lj featsi tuts pradzlji ghini; nu-ai sã-nj dai putsãn (niscãntu, niheamã) cash?; trã imnari, am ninga putsãn (unã njicã diastimã, dipãrtari; nu multu chiro); di cãt avu, nj-deadi putsãn; putsãnj eara, ma tuts armats pisti cap

§ mputsãnedz (mpu-tsã-nédzŭ) (mi) vb I mputsãnai (mpu-tsã-náĭ), mputsãnam (mpu-tsã-námŭ), mputsãnatã (mpu-tsã-ná-tã), mputsãnari/mputsãnare (mpu-tsã-ná-ri) – scad (mi fac ma putsãn) ca numir i (mi fac ma njic) ca mãrimi; psãnedz, njicshuredz, discrescu, scad, afirisescu, firisescu, hirisescu, dipun
{ro: împuţina, diminua, reduce}
{fr: amoindrir, diminuer, reduire}
{en: diminish, decrease, reduce}
ex: lji si mputsãnã (scãdzu) tãinea; mputsinãm (nã featsim ma putsãnj) acasã; ahiursi s-lã si mputsineadzã (s-lã scadã); si mputsinã (scãdzu, njicshurã) di-aushatic

§ mputsãnat (mpu-tsã-nátŭ) adg mputsãnatã (mpu-tsã-ná-tã), mputsãnats (mpu-tsã-nátsĭ), mputsãnati/mputsãnate (mpu-tsã-ná-ti) – fac tsiva si scadã (s-njicshureadzã, s-hibã ma njic, ma putsãn, etc.) ca numir i ca mãrimi; psãnat, njicshurat, discriscut, scãdzut, afirisit, firisit, hirisit, dipus

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

sãsãngã

sãsãngã (sã-sắn-gã) sf sãsãndzi/sãsãndze (sã-sắn-dzi) – unã soi di talar di lemnu
{ro: un fel de putină}
{fr: espèce de bée, de baril}
{en: kind of barrel}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã

talar

talar (tá-larŭ) sn talari/talare (tá-la-ri) – vas mari, tu cari s-tsãni di-aradã cash (turshii, apã, etc.), adrat di doadzi di lemnu tsãnuti deadun mproasti cu tsercljuri di tiniche bãgati deavãrliga di eali (ma largu tu capitlu di nghios, ma poati s-hibã sh-ma largu tu mesi); buti, vozã, varelã, vurelã, vulerã, vãrelji, vuryelã; butin, bãtin, putinã;
(expr: easti (s-fatsi) cãt un talar = easti (s-fatsi) multu gras, mari sh-gros ca un talar)
{ro: putină}
{fr: tonneau a gueule bée, baratte}
{en: cask, barrel, churn}
ex: capiti tãljati shi tu puts arcati (angucitoari: talarlu cu veardzã); un puts cu capiti tãljati (angucitoari: talarlu cu veardzã); si zburã la unã furnã, s-poartã apã cu talarlu; tsãnea fluriili tu-un talar; va mutreascã s-intrã prit pãlãtiri shi va s-cadã tu talar; pusputeashti cu mãna, da di talari

§ talari (tá-la-ri) sm talari (tá-larĭ) – (unã cu talar)
ex: s-badz tu udaea cu yisteari doi talari cu cãtrani mplinj; Aestu li tsãnea fluriili tu-un talari; trag, scot furlu dit talari; s-bãgats nãuntru un talari di cãtrani; dipusi, ma tu loc di pãradz, s-aflã tu talarli cu cãtrani

§ talur (tá-lurŭ) sn taluri/talure (tá-lu-ri) – (unã cu talar)
ex: talurlu di moari putridzã; s-featsi cãt un talur
(expr: si ngrãshe multu)

§ tãlãrici (tã-lã-rícĭŭ) sn tãlãrici/tãlãrice (tã-lã-rí-ci) – talar njic; tãlãric, butinel, butinjor
{ro: putină mică}
{fr: petit “talar”}
{en: small “talar”}
ex: sade un tãlãrici (talar njic) di cash nj-armasi

§ tãlãric (tã-lã-rícŭ) sn tãlãritsi/tãlãritse (tã-lã-rí-tsi) – (unã cu tãlãrici)

§ ntalãr (ntá-lãrŭ) vb I ntãlãrai (ntã-lã-ráĭ), ntãlãram (ntã-lã-rámŭ), ntãlãratã (ntã-lã-rá-tã), ntãlãra-ri/ntãlãrare (ntã-lã-rá-ri) – bag lucri di mãcari (pipiryei, verdzu, turshii, cash, etc.) tu talarlu cu armirã tra s-li am ti earnã
{ro: pune în putina cu saramură}
{fr: mettre des choses (à manger) dans le tonneau avec de la saumure}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn

tálarŭ

RO:putină
EN:cask, barrel
FR:
Dictsiunar Armãn-Romãn-Englez-Francez - Mariana Bara 2015