porcu (pór-cu) sm portsi (pór-tsi) – pravdã criscutã di om piningã casã, trã carnea shi untura tsi lj-u da trã mãcari shi chealea trã tsãruhi, cu caplu mari shi mutslu (zurnãlu) lungu, cu truplu acupirit di peri ascuri shi shcurtsã; arãmãtor, deri;
(expr:
1: porcu areati = porcu mascur niciucutit;
2: agru-porcu; porcu agru = zulapi di pãduri, agrã, di fumealja-a porcului (cu cari sh-u-adutsi multu), cu ocljilj njits shi doi dintsã mãri tsi es cãtrã nafoarã dit gurã;
3: giuratlu-a porcului = s-dzãtsi trã un tsi giurã cã va facã tsiva cu tuti cã shtii ghini cã nu va u facã (nu va sh-tsãnã giuratlu);
4: easti porcu = easti om fãrã arshini, om murdar, etc.;
5: di la porcu, sh-un per, bun easti = dicãt tsiva dip, sh-un njic lucru bun easti;
6: di cheali di porcu, utri nu s-fatsi; cãshari di portsi s-nu fats = zbor tsi s-dzãtsi cãndu nu pots s-lu fats un lucru, cãndu atseali tsi ai trã fãtsearea-a lui nu s-uidisescu, nu suntu buni;
7: tsi u-ai, cã pascu portsi? = (i) tsi mi-ai, cã hiu glar?; (ii) tsi ti mealã, cã atseali tsi fac mini nu ti-arisescu?;
8: trã pãshteari portsilj fats; hii trã la portsã = nu eshti bun trã tsiva, trã altu lucru;
9: l-pitrec s-pascã portsilj = l-dau nafoarã di la lucru; lj-dzãc s-fugã;
10: cari s-ameasticã tu tãrtsã, ãl mãcã portsilj = atselj tsi s-ameasticã tu lucri nibuni, va s-u patã; cari s-ameasticã prit gumari, clutsãts va mãcã;
11: tuts portsilj nã mutsã au = tuts unã soi suntu;
12: gortsãli atseali bunili, portsilj li mãcã = s-dzãtsi trã atselj tsi nu-ahãrzescu s-li aibã ma mãrli bunets)
{ro: porc}
{fr: porc, cochon}
{en: pig}
ex: tãljem porcul aeri; lu-arucuti ca pri-un porcu; tatsi, ca porcu surdu; hoarã di portsi
(expr: di oaminj nearushinats); ficiorlu ts-easti trã la portsã
(expr: nu easti bun trã tsiva); porcul, cãndu lu-ascuchi, dzãtsi cã da ploai; tsi tsã u-ai, cã pascu portsi?
(expr: cã hiu glar?)
§ poarcã1 (pŭár-cã) sf poartsi/poartse (pŭár-tsi) – feamina-a porcului;
(expr:
1: lj-dau poarca; l-pitrec s-pascã poarca = lu-agunescu, l-dau nafoarã di la lucru, lj-u scãrchescu dyeara, lj-dau tastrul (tsãruhili), lj-usuc lingura;
2: alagã poarca trã purtselj = zbor tsi s-dzãtsi tr-atsel tsi alagã dupã lucri tsi nu s-aflã lishor)
{ro: poarcă, scroafă}
{fr: truie}
{en: sow}
ex: poarca fitã dzatsi purtselj; alagã, alagã, poarca, poarca cu purtseljlji; poarca va-ts dau
(expr: va ti-agunescu) din casã; sh-unã poarcã (fig: poarcã ti nveastã), hilj, s-aledz, tini vai bãnedz cu nãsã
§ purtsel (pur-tsélŭ) sm purtselj (pur-tséljĭ) – njiclu mascur a poarcãljei, di-arada pãnã la ntsãrcari; porcu njic; pãrtsel, purtsilush
{ro: purcel, purceluş}
{fr: pourceau, goret}
{en: piglet, small pig}
ex: poarca fatsi dzatsi purtselj; dormu arucutits ca purtseljlji
§ pãrtsel (pãr-tsélŭ) sm pãrtselj (pãr-tséljĭ) – (unã cu purtsel)
§ purtseauã (pur-tseá-ŭã) sf purtseali/purtseale (pur-tseá-li) – njiclu feamin a poarcãljei, di-arada pãnã la ntsãrcari; poarcã njicã; purtsilushi
{ro: purcea, purceluş} {fr petite truie}
{en: piglet (female), small sow}
§ purtsilush (pur-tsi-lúshĭŭ) sm, sf purtsilushi/purtsilushe (pur-tsi-lú-shi), purtsilush (pur-tsi-lúshĭ), purtsilushi/purtsilushe (pur-tsi-lú-shi) – purtsel njic, purtseauã njicã
{ro: purceluş} {fr petit pourceau/truie, cochon de lait}
{en: piglet (male or female)}
§ purcar (pur-cárŭ) sm purcari (pur-cárĭ) – omlu tsi ari vrundida-a portsilor, tsi lj-aveaglji, tsi lã da s-mãcã, etc.
{ro: porcar}
{fr: porcher}
{en: swineherd}
ex: purcarlji pascu portsilj; fudzi glarlu di-aclo shi si ndreapsi purcar la un preftu; aclo aproapea eara un purcar tsi bãga boatsea s-aurlã pri portsi
§ purtsinã1 (pur-tsí-nã sf purtsini/purtsine (pur-tsí-ni) shi purtsinj (pur-tsínjĭ) – carni di porcu (nsãratã)
{ro: carne de porc sărată}
{fr: viande de porc salée}
{en: salted porc}
§ purcaryio (pur-car-yĭó) sm purcaryeadz (pur-car-yĭádzĭ) – unã soi di ahuri iu s-tsãn portsi; purtsinã, purcãreadz, purcãreatsã; (fig: purcaryio = casã multu murdarã, tsi amputi ca purcaryiolu)
{ro: coteţ de porci}
{fr: étable à cochons}
{en: pigsty}
§ purtsinã2 (pur-tsí-nã sf purtsini/pur-tsine (pur-tsí-ni) shi purtsinj (pur-tsínjĭ) – (unã cu purcaryio)
ex: va s-arneascã tu purtsinã
§ purcãreatsã (pur-cã-reá-tsã) sf purcãrets (pur-cã-rétsĭ) – (unã cu purcaryio)
§ purcãreadzã (pur-cã-reá-dzã) sf purcãredz (pur-cã-rédzĭ) – (unã cu pur-caryio)
§ purcãrii/purcãrie (pur-cã-rí-i) sf purcãrii (pur-cã-ríĭ) – loclu iu s-crescu portsi; (fig: purcãrii = loc murdar tsi-amputi multu)
{ro: porcărie}
{fr: endroit où on éleve des cochons}
{en: a place where pigs are raised}
ex: bãna ca tu purcãrii
§ purtsescu (pur-tsés-cu) adg purtseascã (pur-tseás-cã), purtseshtsã (pur-tsésh-tsã), purtseshti/purtseshte (pur-tsésh-ti) – tsi ari s-facã cu portsilj; di porcu
{ro: porcesc}
{fr: de porc}
{en: of pigs}
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn