|
|
pupãzã
pupãzã (pú-pã-zã) sf pupãzi/pupãze (pú-pã-zi) – agrupulj tsi fudzi earna tu locurli ma caldi, cu peanili pestri, cu dintana lungã shi nvãrligoasã, sh-cu-unã creastã di peani mãri pri cap; pupuzã;
(expr:
1: nj-ljau calea-ali pupãzã = nj-ljau lumea n cap; fug tu lumi di dipirari, di multi cripãri, etc.;
2: ca pupãza-nj si dutsi gura = gura-nj si dutsi ca moara tsi s-avdi tut chirolu, ca omlu tsi nu-astãmãtseashti dip cu zburãrea;
3: nj-bati (nj-cãntã pupãza (la cap) = lucrili nu-nj si duc ambar, caishti tsi va pat;
4: va s-mi-adunã pupãza = va mor)
{ro: pupăză}
{fr: huppe}
{en: hoopoe}
ex: caljlji arujescu, muntsãlj ãnchisescu, pupãza tut bati (angucitoari: moara); pupãza easti un pulj mushat, ari pi cap nã creastã peani; nu mi fã s-ljau calea-ali pupãzã
(expr: s-fug tu lumi, sã-nj ljau lumea n cap)
§ pupuzã (pú-pu-zã) sf pupuzi/pupuze (pú-pu-zi) – (unã cu pupãzã)
ex: cãntã pupuzi sh-turturi; pupuza s-tsã batã la cap
(expr: s-nu tsã si ducã lucrili ambar)
turturã
turturã (túr-tu-rã shi tur-tú-rã) sf turturi (túr-turĭ shi tur-túrĭ) – pulj cãlitor (tsi earna fudzi dit locurli-a noastri shi s-dutsi tu locurli caldi), cari sh-u-adutsi multu cu-un pilister, tsi ari peani murni-aroshi pri pãltãri shi dãmtsã lãi anvãrligati di albu tu dauãli pãrtsã a gushiljei; turtureauã;
(expr:
1: ca turturã lj-si dutsi gura = (i) (muljari) tsi nu shi ncljidi dip gura, tsi zburashti multi, vruti sh-nivruti; limbarã, zburyearcã, zburyearicã, lafãzanã; (ii) plãndzi tut chirolu, di ti curmã njila;
2: mi frãndzi turtura = cubãeashti turtura, semnu cã va pat tsiva, cã va nj-aducã hãbãri lãi; [adutsem aminti cã la armãnj easti adetea ca, primuveara, s-lja unã cumatã (sãrmã) di pãni n gurã, tra s-nu-avdã cãnticlu di turturã, cuc i pupuzã pi stumahea goalã; altã soi va patã tsiva]
{ro: turturică}
{fr: tourterelle}
{en: turtle dove}
ex: turtura easti un pulj mushat; tuti turturli-amutsãrã; nã turturã jileashti; nostimili turturi; cãntã pupuzi shi turturi; va nã cãntã sh-nica turturli surati; s-aflã laea singurã ca cuclu, singurã ca turtura; a muljari-tai lj-si dutsi gura ca turtura
(expr: zburashti multu, easti multu zburyearcã)
§ turtureauã (tur-tu-reá-ŭã) sf turturei (tur-tu-réĭ) (unã cu turturã)
ex: ca pulj di turtureauã