|
|
prohumã
prohumã (pró-hu-mã) sf pruhomati/pruhomate (pru-hó-ma-ti) – lucru, adãrãmintu (di-aradã di loc, cheatrã, etc.), tsi s-analtsã hima di-un arãu tra s-nu u-alasã apa s-curã tutã, ma s-u-adunã shi s-facã di ea ca un njic lac tu partea di nsus a arãului; stizma tsi s-fatsi dealungului di-un arãu (tra s-u tsãnã apa s-nu s-vearsã pristi mardzini cãndu yini mari) icã deavãrliga di-un loc (tra s-lu-afireascã di chiameti, di apa tsi poati s-yinã mari cãndu da multã ploai); unã soi di stizmã (di cheatrã, lucri arcati unã pristi-alantã) faptã cu scupolu ca stratiotslji s-aibã un apanghiu cãndu s-alumtã sh-aminã tufechili; desi
{ro: dig, barieră, zid de apărare}
{fr: digue, barrière, rempart}
{en: dam, barrier, rampart}
castor
castor (cas-tórŭ) sm castori (cas-tórĭ) – agru-prici (ma shcurtã di-un metru) tsi bãneadzã la mardzinea di api, tsi sh-creashti njitslji cu lapti, ari dintsãlj vãrtosh shi poati s-aroadã cojili shi truplu di arburi cu cari sh-fatsi unã prohumã (desi) njicã trã casa-lj dit apã
{ro: castor}
{fr: castor}
{en: beaver}
§ castori/castore (cas-tó-ri) sf castori (cas-tórĭ) – cheali di castor
{ro: piele de castor}
{fr: peau de castor}
{en: beaver pelt}
desi
desi (dhé-si) sf pl(?) – unã soi di stizmã (di-aradã di loc, cheatrã, etc.) tsi s-fatsi hima di-un arãu tra s-nu u-alasã apa s-curã tutã, ma s-u-adunã shi s-facã di ea ca un njic lac tu partea di nsus a arãului; stizma tsi s-fatsi dealungului di-un arãu (tra s-u tsãnã apa s-nu s-vearsã pristi mardzini, cãndu yini mari) icã deavãrliga di-un loc (tra s-lu-afireascã di chiameti, di apa tsi poati s-yinã mari cãndu da multã ploai); prohumã
{ro: dig}
{fr: digue}
{en: dam}
dirveni/dirvene
dirveni/dirvene (dir-vé-ni) sf dirvenj (dir-vénjĭ) – loc strimtu shi ngustu tsi s-aflã namisa di muntsã-analtsã sh-arãposh; cali strimtã tsi treatsi namisa di muntsã-analtsã; dãrli tsi li da la aestã dirveni (bugazi, arãstoacã) oaminjlji tsi vor s-treacã cu tutiputa; casa shi prohuma iu s-lja aesti dãri; dãrveni; arãstoacã, bugazi, sudã, angusteatsã, strimturã, strãmturã; yiumbruchi, yimbruchi, imbruchi, cumerchi, vamã, tarifã
{ro: defileu, strâmtoare; intrare dintr-un fort; vamă}
{fr: détroit; entré d’une place forte ou fortifiée; douane}
{en: mountain pass, fort entrance; toll or customs house}
ex: dirvenjli (bughãzli) s-turchipsescu; fui pãnã la dirveni (yimbruchi, vamã); plãtii dirveni (dari) cãt nu featsi
§ dãrveni/dãrvene (dãr-vé-ni) sf dãrvenj (dãr-vénjĭ) – (unã cu dirveni)
ex: sh-ari nã dãrveni (unã prohumã iu s-lja dãrli di treatsiri bugazea)
§ dirvingi (dir-vin-gí) sm dirvingeadz (dir-vin-gĭádzĭ) – omlu tsi-aveaglji dirvenea; omlu tsi-adunã dãrli di la oaminjlji tsi vor s-treacã bugazea
{ro: gardian de la “dirveni”; vameş}
{fr: gardien d’une “dirveni”; douanier}
{en: guard (“dirveni”); customs officer}
ex: dirvingeadzlji-l loarã; n-acãtsarã dirvingeadzlji
§ dirven-aga (dir-vén-a-gá) sm dirven-agadz (dir-vén-a-gádzĭ) – caplu-a dirvingeadzlor tsi-aveaglji dirvenea sh-adunã dãrli
{ro: căpitanul “dervenei”}
{fr: capitaine des défilés}
{en: guards commander}
ex: dirven-agadzlji fãtsea tsi vrea