DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

cal1

cal1 (cálŭ) sm calj (cáljĭ) – pravdã imirã di casã cu cari oaminjlji trag amãxili icã u ncalicã tra s-lji ducã iuva; dupã cum lj-easti hroma i ari alti hãri, calu poati s-lja sh-numa: psar (griv, siv), murgu (amurgu), cil (albu), ghioc (arosh), aroibu (arosh), at (cal mascur), areati (cal mascur, niscuchit), binec (cal di cãvalã), etc.;
(expr:
1: cal di lemnu = ciumagã pri cari ncalicã cilimeanjlji cãndu s-agioacã;
2: nj-gioacã calu = nj-njergu lucrili ambar; u scot naparti; lj-dau di cali a lucrului;
3: cal cu peani, azbuirãtor, cu-areapiti; cal tsi mãcã loclu shi bea niorlji = cal dit pãrmiti, cal multu gioni, cal aumbrat, cal mãyipsit;
4: nj-adun caljlji tu ahuri = nj-tsãn gura ncljisã sh-nu dzãc tsiva;
5: ordzul ãl arã boilji, shi-l mãcã caljlji = zbor tsi s-dzãtsi trã omlu cari fatsi un lucru, cilãstiseashti, l-fatsi lucrul cu tut copuslu tsi-l caftã ma, tu soni, un altu va-lj veadã hãirea;
6: cari, xen cal ãncalicã, n cali discalicã = zbor tsi s-dzãtsi tr-atselj cari nu-sh fac lucrili cu puterli-a lor ma cu puterli-a altor, shi tr-atsea nu va poatã s-lu bitiseascã;
7: calu bun, singur sh-adavdzi orzul = omlu bun si-andoapirã totna pi puterli-a lui, cãndu va s-facã un lucru;
8: a calui nu-lj si mãcã carnea, ma imnaticlu = zbor tsi-lj dzãtsi a omlui ta s-acumprã un lucru mash trã hãrli tsi va lu-agiutã la ananghea tsi u ari, nu tr-atseali hãri tsi nu va lu-agiutã;
9: calu psohi, mushtili lu-ascuchi = lumea nu ti tinjiseashti cãndu nu mata ai puteari s-fatsi tsiva, ma va sh-arãdã di tini;
10: di pri cal, pri gumar = zbor tsi s-dzãtsi tr-atselj tsi-alasã un lucru bun ti un lucru slab cãndu minduescu cã easti ma ghini;
11: calu tsi-i pischesi nu s-mutreashti la dintsã = cãndu-lj si fatsi unã doarã, omlu nu lipseashti s-lji mutreascã cusurli shi s-lji facã cãtigurii)
{ro: cal, armăsar, murg, etc.}
{fr: cheval, étalon}
{en: horse, stallion}
ex: cal di cãvalã; cal di furtii (trã ncãrcari lucri); cal cu arivani (tsi alagã cu cicioarili di-unã parti deadun); cal shutsãt; cal areati (mascur sh-nishutsãt); cal tsi mãcã loclu sh-bea niorlji
(expr: cal multu gioni, mãyipsit); ncarcã caljlji tuts ca-aeri; suntu la noi multsã calj shi di soi bunã; cari ari cal, nu-ari livadi, shi cari ari livadi, nu-ari cal; lj-gioacã calu
(expr: lj-njardzi ghini, ambar); mash aclo nu-lj gioacã calu
(expr: nu u scoati n cap, naparti); cal tsi mãcã loclu sh-bea niorlji
(expr: cal multu gioni, mãyipsit); alãgam pri calj di lemnu
(expr: pri ciumãdz); adunã-ts caljlji tu ahuri

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

pedestru

pedestru (pe-dés-tru) adg pedestrã (pe-dés-trã), pedestri (pe-dés-tri), pedestri/pedestre (pe-dés-tri) – tsi s-fatsi pripadi, cu imnarea; tsi ari s-facã cu un tsi s-dutsi iuva pripadi
{ro: pedestru}
{fr: pédestre}
{en: pedestrian}

§ pizurã (pi-zú-rã sf pizuri (pi-zúrĭ) – partea dit ascheri tsi s-alumtã pripadi
{ro: infanterie}
{fr: infanterie}
{en: infantry}
ex: pizura sh-cãvãlãria; bãinetili a pizurãljei; tricu pizura n cali

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

ridifi/ridife

ridifi/ridife (ri-dí-fi) sm ridifi (ri-dífĭ) – parti dit ascheri (pizurã) tu cari s-aflã stratiotslji tsi sh-au bitisitã anjlji tsi lipsea s-lji facã, tsi u nvitsarã tehnea di stratiots shi cari dusirã deapoea acasã (sã-sh facã bana di-aradã) cu ligãtura ca si s-toarnã tu-ascheri ma s-hibã cljimats diznou cãndu s-fatsi vãrã polim
{ro: rezervă (de infanterie)}
{fr: réserve (soldats, armée)}
{en: reserve (soldiers, army)}
ex: yini ridifi multã

§ ridif (ri-dífŭ) sm ridifi (ri-dífĭ) shi ridifanj (ri-dí-fanjĭ) –
1: stratiot tsi sh-ari bitisitã anjlji dit ascheri shi s-ari dusã acasã tra s-facã parti dit ridifea di-aradã;
2: tinir cari easti loat tu-ascheri (cu zorea di chivernisi) cã agiumsi tu ilichia lipsitã; tinir tsi si scrii tu ascheri el singur, cã va tra sã sh-u facã ascherea ca tehni
{ro: rezervist; soldat recrut}
{fr: soldat en réserve; conscrit, recrue}
{en: soldier in reserve; conscript, recruit}
ex: s-adunarã dauã tãburi di ridifanj

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã