§ andãrsii/andãrsie (an-dãr-sí-i) sf andãrsii (an-dãr-síĭ) – atsea tsi fac oaminjlji cãndu es andartsã; banã di andartu; atsea tsi featsirã andartsãlj cãndu scularã cap contra-a turtsãlor; mintitura tsi s-fatsi cãndu dunjaea sã ximutã contra-a chivernãsiljei; andãr-tsãlji, cumitii, ribilipsiri, panastasi; (fig: andãrsii = lãeatsã mari, ashi cu easti dispuljarea tsi u fac andartsãlj a oaminjlor tsi lj-acatsã tu pãduri)
{ro: rebeliune}
{fr: rébellion}
{en: rebellion}
ex: ca tu andãrsia (ximutarea) atsea mari; mi feci tu andãrsia-atsea marea

§ andãrtsãlji/andãrtsãlje (an-dãr-tsắ-lji) sf andãrtsãlj (an-dãr-tsắljĭ) – (unã cu andãrsii)

§ ndãrtsãlji/ndãrtsãlje (ndãr-tsắ-lji) sf ndãrtsãlj (ndãr-tsắljĭ) – (unã cu andãrsii)
ex: ndãrtsãlja (bana di-andartu; parastisea) lu-asparsi multu; tricu doi anj cu ndãrtsãlja (bana di-andartu) tu muntsã

(expr:
1: (ljau pri cariva; ved) cu bunlu; cu bunlu lj-mãc caplu = caftu cu zboarã buni tra s-lu-aduc pi calea-atsea buna, s-facã tsi voi mini, s-lu-arãd, icã s-lu fac pri cariva s-aducheascã un lucru;
2: nu-i di bun (cã nu yini) = ari pãtsãtã tsiva (di nu yini);
3: ãlj fac un bun = lu-agiut)
{ro: bine}
{fr: bien}
{en: good}
ex: bun (ghineatsã) s-ai; di shideari, bun va s-veadã; vedz cu bunlu (mutrea cu zboarã buni), bre crishtine!; ãl lo cu bunlu; s-lj-u da cu bunlu muljari, cã di nu, bunlu nu va lj-aflã; cu bunlu-lj mãts caplu-a-alãntui
(expr: cu zboarã buni lu-aduts pi calea tsi ti-arãseashti, lu-arãdz); tini tsi-nj lu featsish aestu bun (aestã ghineatsã); omlu-aestu tsi nu yini, nu va s-lji hibã bun
(expr: ari pãtsãtã tsiva di nu vinji); nu lj-u bunã a featãljei (pati tsiva feata, ari tsiva); di bun vãr nu fudzi; cu bunlu-lj mãts caplu-alãntui
(expr: pots s-fats tsi vrei cu el, pots s-ts-agiundzi scupolu)

§ bun3 (búnŭ) sn bunuri (bú-nurĭ) – un lucru tsi fatsi parti dit avearea-a unui om; un lucru bun; periusii
{ro: bun, avere}
{fr: bien, avoir, fortune}
{en: asset, goods, fortune}
ex: ãlj lo tuti bunurli (tutã periusia, avearea)

§ bun4 (búnŭ) sm pl(?) – lãngoari (gãrnuts scos) di njits
{ro: bubă}
{fr: ?}
{en: ?}
ex: bunlu s-ts-u da! s-ti-agudeascã bunlu! (sã scots gãrnuslu)

§ bunac (bu-nácŭ) adg bunacã (bu-ná-cã), bunats (bu-nátsĭ), bunatsi/bunatse (bu-ná-tsi) – (unã cu bun)
ex: o, bunaca (buna)-a noastrã hljinã!

§ bunã-teatsã (bu-nã-teá-tsã) sf bunãtets (bu-nã-tétsĭ) – harea tsi u ari omlu tsi easti bun, tsi easti njilãos; lucrul bun tsi-l fatsi cariva; agiutorlu dat a unui om tsi ari ananghi; un lucru tsi easti arisit, bun; bunãtati, buneatsã, ghineatsã, ghinãteatsã, bunatsã, sivapi
{ro: buneţe, bunătate, binefacere}
{fr: bonté, bienfait}
{en: goodness, kindness, benefit}
ex: fã bunãtets (ghinets) la tutã lumea; sh-io va-ts fac vãrã bunãteatsã, cari s-u-aducã oara; vidzu cã Yeani nu-ari mardzini tu bunãteatsã

§ bunãtati/bunãtate (bu-nã-tá-ti) sf bunãtãts (bu-nã-tắtsĭ) – (unã cu bunãteatsã)

§ buneatsã (bu-neá-tsã) sf bunets (bu-nétsĭ) – (unã cu bunã-teatsã)
ex: s-meascã picurarlji cu bunets (lucri buni, bunãtãts) din hoarã; zburashti cu buneatsã (cu bunãteatsã, cu inima bunã); adusi multi bunets (bunãtãts, lucruri buni); sh-nãs va-lj facã vãrã buneatsã (bun); fã-nj unã buneatsã shi mprumutã-nj dauã liri; am vidzutã di la nãs multi bunets; buneatsa tsi u fats, totna s-u tats

§ bunatsã1 (bu-ná-tsã) sf fãrã pl – (unã cu bunãteatsã)

§ bunatsã2 (bu-ná-tsã) sf fãrã pl – chiro mushat cu soari (ma multu di earnã)
{ro: timp plăcut}
{fr: beau temps (surtout l’hiver)}
{en: good, pleasant weather (mainly during the winter)}
ex: nu avea vimtu eara mash bunatsã (chiro mushat)

§ bunshor (bun-shĭórŭ) adg bunshoarã (bun-shĭŭá-rã), bunshori (bun-shĭórĭ), bunshoari/bunsoare (bun-shĭŭá-ri) – easti bun ahãt cãt lipseashti; agiundzi cãt bun easti
{ro: bunicel}
{fr: assez bon}
{en: sufficiently good}
ex: yinlu easti bunshor; avea piculj bunshor

§ bunuescu (bu-nu-ĭés-cu) vb IV bunuii (bu-nu-íĭ), bunueam (bu-nu-ĭámŭ), bunuitã (bu-nu-í-tã), bunuiri/bunuire (bu-nu-í-ri) –
1: lj-fac un bun a unui;
2: fac un semnu i dzãc un zbor di vreari (sãnãtati, urari, tinjii, ambãreatsã, etc.) cãndu mi dispartu icã mi aflu cu cariva; ghinuescu, cãlimirsescu, hiritisescu, hiritsescu, prishin-descu
{ro: face bine; saluta}
{fr: faire du bien; saluer}
{en: do good; greet, salute}

§ bunuit (bu-nu-ítŭ) adg bunuitã (bu-nu-í-tã), bunuits (bu-nu-ítsĭ), bunuiti/bunuite (bu-nu-í-ti) –
1: tsi-lj s-ari faptã un bun;
2: tsi-lj s-ari dzãsã un zbor (i-lj s-ari faptã un semnu) cãndu s-dispãrtsã i s-adunã cu cariva, tra sã-lj s-aspunã vreari (tinjii, etc.); (atsel) cu cari omlu sh-ari alãxitã zboarã di sãnãtati; ghinuit, cãlimirsit, hiritisit, hiritsit, prishindit
{ro: căruia i s-a făcut un bine; salutat}
{fr: à qui on a fait un bien; salué}
{en: done good; greeted, saluted}

§ bunuiri/bunuire (bu-nu-í-ri) sf bunuiri (bu-nu-írĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-bunueashti lumea; fãtseari bun; ghinuiri, cãlimirsiri, hiritisiri, hiritsiri, prishindiri
{ro: acţiunea de a saluta; salutare}
{fr: action de saluer, de se souhaiter réciproquement une bonne santé; salutation}
{en: action of greeting, of saluting}

§ mbun (mbúnŭ) (mi) vb I mbunai (mbu-náĭ), mbunam (mbu-námŭ), mbunatã (mbu-ná-tã), mbuna-ri/mbunare (mbu-ná-ri) – cu-atseali tsi-lj fac (tsi-lj dzãc, tsi-lj dau, etc.) lu-adar cariva s-hibã ma bun, s-isihãseascã, s-agãrshascã cripãrli tsi ari icã inatea tsi nj-u poartã; l-ljertu sh-mi fac oaspi diznou cu cariva cu cari mi-aveam ncãceatã ninti; mbunedz, ambun, ambunedz, azbun, arãzbun, puitescu, puituescu, apuituescu, dizver
{ro: (se) îmbuna, (se) împăca}
{fr: apaiser, (se) réconcilier}
{en: appease, soothe; make up, reconcile}
ex: vã nvets io cum s-adrats, tra s-vã mbunats (s-v-aduchits, s-vã fãtsets bunj un cu-alantu), s-nu-lj parã arãu a vãrnui; mutri s-u mbunã (s-u arãzbunã); cama njica, s-li mbunã mãrli surãri, gri; s-nã mbunãm cu nãs (s-nã ljirtãm, s-nã fãtsem oaspits diznou, s-nã dizvirãm cu nãs); mizia lu mbunã (lu-apuitui) di plãngu

§ mbunedz (mbu-nédzŭ) (mi) vb I mbunai (mbu-náĭ), mbunam (mbu-námŭ), mbunatã (mbu-ná-tã), mbunari/mbunare (mbu-ná-ri) – (unã cu mbun)
ex: stats, lã dzãsi ficiorlu, cã vã mbunedz mini; mbu-neadzã-l (mbunã-l, fã-l si s-aducheascã ma ghini, s-isihãseascã) cu un mer; tora trã preasinj s-ljirtarã fratslji shi si mbunarã

§ mbunat (mbu-nátŭ) adg mbunatã (mbu-ná-tã), mbunats (mbu-nátsĭ), mbunati/mbunate (mbu-ná-ti) – tsi easti faptu si s-aducheascã ma ghini, ma bun, dupã zboarãli tsi-lj si dzãsirã i faptili tsi-lj si featsirã; tsi s-ari faptã oaspi diznou cu un cu cari s-avea ncãceatã ninti; ambunat, azbunat, arãzbunat, puitit, puituit, apuituit, dizvirat
{ro: îmbunat, împăcat}
{fr: apaisé, réconcilié}
{en: appeased, soothed; reconciled}
ex: ficiorlu lã u mpãrtsã, cum prindea shi tuts armasirã mbunats

§ mbunari/mbunare (mbu-ná-ri) sf mbunãri (mbu-nắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva si mbuneadzã; ambunari, azbunari, arãzbunari, puitiri, puituiri, apuituiri, dizvirari, bãrishi
{ro: acţiunea de a (se) îmbuna, de a (se) împăca; îmbunare, împăcare}
{fr: action d’apaiser, de (se) réconcilier; reconciliation}
{en: action of appeasing, of soothing; of making up, of reconciling; reconciliation}

§ nimbunat (nim-bu-nátŭ) adg nimbunatã (nim-bu-ná-tã), nimbunats (nim-bu-nátsĭ), nimbunati/nimbunate (nim-bu-ná-ti) – tsi nu easti mbunat; tsi nu easti faptu si s-aducheascã ma ghini, ma bun dupã zboarãli tsi-lj si dzãsirã i faptili tsi-lj si featsirã; tsi nu s-ari faptã oaspi diznou cu un cu cari s-avea ncãceatã ninti
{ro: neîmpăcat}
{fr: qui n’est pas apaisé; qui n’est pas réconcilié; irréconciliable, implacable}
{en: who is not appeased; who is not reconciled; unreconciled}
ex: arãi shi nimbunats

§ nimbunari/nimbunare (nim-bu-ná-ri) sf nimbunãri (nim-bu-nắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu si mbuneadzã
{ro: acţiunea de a nu (se) îmbuna, de a nu (se) împăca; neîmpăcare}
{fr: action de ne pas apaiser, de ne pas (se) réconcilier}
{en: action of not appeasing, of not soothing; of not making up, of not reconciling}

§ ambun (am-búnŭ) (mi) vb I ambunai (am-bu-náĭ), ambunam (am-bu-námŭ), ambunatã (am-bu-ná-tã), ambunari/ambunare (am-bu-ná-ri) – (unã cu mbun)

§ ambunedz (am-bu-nédzŭ) (mi) vb I ambunai (am-bu-náĭ), ambunam (am-bu-námŭ), ambunatã (am-bu-ná-tã), ambuna-ri/ambunare (am-bu-ná-ri) – (unã cu mbun)

§ ambunat (am-bu-nátŭ) adg ambunatã (am-bu-ná-tã), ambunats (am-bu-nátsĭ), ambunati/ambunate (am-bu-ná-ti) – (unã cu mbunat)

§ ambunari/ambunare (am-bu-ná-ri) sf ambunãri (am-bu-nắrĭ) – (unã cu mbunari)

§ bunãoarã (bu-nã-ŭá-rã) adv – ca unã paradigmã; tsi sh-u-adutsi cu lucrul di cari zburãm
{ro: de exemplu}
{fr: par exemple}
{en: for instance}

§ azbun (az-búnŭ) (mi) vb I azbunai (az-bu-náĭ), azbunam (az-bu-námŭ), azbunatã (az-bu-ná-tã), azbunari/azbunare (az-bu-ná-ri) – cu-atseali tsi-lj fac (tsi-lj dzãc, tsi-lj dau, etc.) lu-ambunedz, l-fac s-agãrshascã cripãrli tsi li ari; u min mãna lishor pristi truplu-a unei hiintsã (njic i mari, bãrbat i muljari, om i pravdã, etc.), multi ori cu zboarã dultsi di vreari i bãsheri, shi-l fac s-isihãseascã; mbun, mbunedz, ambun, ambunedz, arãzbun; diznjerdu, zdrudescu, hãrsescu
{ro: linişti, îmbuna, mângâia}
{fr: apaiser, consoler, caresser}
{en: appease, comfort, caress}
ex: Rahila nu vrea sã s-azbunã (diznjardã); va lu-azbunãm (va lu mbunãm, isihãsim)

§ azbunat (az-bu-nátŭ) adg azbunatã (az-bu-ná-tã), azbunats (az-bu-nátsĭ), azbunati/azbunate (az-bu-ná-ti) – tsi easti diznjirdat sh-isihãsit cu mãna i zboarãli dzãsi; mbunat, ambunat, arãzbunat; diznjirdat, zdrudit, hãrsit
{ro: liniştit, mângâiat}
{fr: apaisé, consolé, caressé}
{en: appeased, comforted, caressed}

§ azbunari/azbunare (az-bu-ná-ri) sf azbunãri (az-bu-nắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva easti mbunat i hãidipsit; zboarãli dzãsi i faptili cu cari s-hãidipseashti cariva; mbunari, ambunari, arãzbunari; diznjirdari, diznjirdãciuni, diznjerdu, zdrudiri, hãrsiri; cãnachi, hadyi
{ro: acţiunea de a linişti, de a mângâia; liniştire, mângâiere}
{fr: action d’apaiser, de consoler, de caresser; caresse, consolation}
{en: action of appeasing, of comforting, of caressing; caress, consolation}

{ro: de-a binelui}
{fr: tout à fait, tout de bon}
{en: quite, entirely, altogether}
ex: duchi nãs deaghinealui (dip ghini, dealihea, dip cum lipseashti)

§ ghineatsã (ghi-neá-tsã) sf ghinets (ghi-nétsĭ) – stari di harauã shi ifhãrãstisiri sufliteascã tsi poati s-u aibã omlu cãndu tuti lucrili-lj si duc ghini, ambar; bun, ghini, bunãteatsã, buneatsã, iftihii, eftihii;
(expr: ghinetsli-a loclui = nai ma bunili ghinets dit lumi)
{ro: bine, bineţe, fericire}
{fr: bien, bonheur}
{en: happiness}
ex: muljarea bunã-i ghineatsa (iftihia) a casãljei; am ghineatsã (hiu ghini, hãrios) tu banã; ca si-l calcu giuratlu, nu-i ghineatsã (nu-i lucru bun, nu-i ghini); achicãsi a domnului ghineatsã (iftihii); ghineatsa sh-ari sh-greatsa; s-lã da Dumnidzã ghinetsli-a loclui; tsi lai doarã shi ghinets (bunãtãts); trapshu ghineatsã (fui ghini, hãrios) cãt fui cu lalã-nju; omlu lucreadzã shi s-mundueashti trã ghineatsa (iftihia) a lui shi a fumealjiljei a lui

§ ghini2/ghine (ghí-ni) sm, sf fãrã pl – (unã cu ghineatsã)
ex: ghinili (ghineatsa) tsi-nj featsi nu lu-agãrshescu; s-lã facã un ghini (bun); acãtsã sã s-mindueascã la ghinea (bunlu, ghineatsa) a featãljei; tini tsi nã featsish ghinea (bunãteatsa) aestã, cã ncljish earam shi nu puteam s-ishim

§ ghinãteatsã (ghi-nã-teá-tsã) sf ghinãtets (ghi-nã-tétsĭ) – harea tsi u ari omlu tsi easti bun, tsi easti njilãos; lucrul bun tsi-l fatsi cariva; agiutorlu dat a unui om tsi ari ananghi; un lucru tsi easti arisit, bun; bunãtati, buneatsã, bunãteatsã, ghineatsã, bunatsã, sivapi
(expr: ts-aduc ghinãtets = ts-aduc ncljinãciunj, mash bunets, hãbãri buni)
{ro: buneţe, bunătate, binefacere}
{fr: bonté, bienfait, saluts}
{en: goodness, kindness, benefit}
ex: tsi hãbãri? mash ghinãtets (bunets); ts-adush ghinãtets di la soea-ts

§ ghinuescu (ghi-nu-ĭés-cu) (mi) vb IV ghinuii (ghi-nu-íĭ), ghinueam (ghi-nu-ĭámŭ), ghinuitã (ghi-nu-í-tã), ghinuiri/ghinuire (ghi-nu-í-ri) – fac un semnu i dzãc un zbor di vreari (sãnãtati, urari, tinjii, ambãreatsã, etc.) cãndu mi dispartu icã mi aflu cu cariva; alãxescu zboarã di sãnãtati sh-di ghineatsã cãndu mi-adun cu cariva; bunuescu, cãlimirsescu, hiritisescu, hiritsescu, prishindescu
{ro: saluta}
{fr: saluer; s’entretenir réciproquement sur la santé}
{en: greet, salute}
ex: altu oaspi agiumsi shi s-ghinui; s-ghinui cu hãngilu; trapsi la aushlu, l-ghinui

§ ghinuit (ghi-nu-ítŭ) adg ghinuitã (ghi-nu-í-tã), ghinuits (ghi-nu-ítsĭ), ghinuiti/ghinuite (ghi-nu-í-ti) – tsi-lj s-ari dzãsã un zbor (i-lj s-ari faptã un semnu) cãndu s-dispãrtsã i s-adunã cu cariva, tra sã-lj s-aspunã vreari (tinjii, etc.); cu cari s-ari alãxitã zboarã di sãnãtati; bunuit, cãlimirsit, hiritisit, hiritsit, prishindit
{ro: salutat}
{fr: salué}
{en: greeted, saluted}

§ ghinui-ri/ghinuire (ghi-nu-í-ri) sf ghinuiri (ghi-nu-írĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-ghinueashti lumea; bunuiri, cãlimirsiri, hiritisiri, hiritsiri, prishindiri
{ro: acţiunea de a saluta; salutare}
{fr: action de saluer, de se souhaiter réciproquement une bonne santé; salutation}
{en: action of greeting, of saluting}

6: gortsã (cucoashi) misurati = isãchili suntu buni, curati)
{ro: măsura, număra}
{fr: mesurer, compter}
{en: measure, count}
ex: si stãteari s-misuri peturli, nu mãts pitã vãrãoarã; misurã ghini veshturli; pãnã s-misuri (numiri) tsintsi
(expr: unãshunã); misurã turtsãlj trei ori; dzatsi vai dau, unã vai misuri; ai s-nã misurãm putearli; cu nãs va ti misuri?; doilji aghri ma s-misurã
(expr: s-mutrescu, s-misurã cu ocljilj, tra s-aducheascã cãt lj-u poati catiun); nu mi misur cu nãsh
(expr: nu mi-acats cu nãsh); cu mini va-ts misuri boea?

§ misor (mi-sórŭ) (mi) vb I misurai (mi-su-ráĭ), misuram (mi-su-rámŭ), misuratã (mi-su-rá-tã), misurari/misurare (mi-su-rá-ri) – (unã cu misur1)
ex: misoarã-lj dzatsi cots di aligeai; cara s-misurarã tuts puljlji, s-aflã cã un lipseashti

§ misurat (mi-su-rátŭ) adg misuratã (mi-su-rá-tã), misurats (mi-su-rátsĭ), misura-ti/misurate (mi-su-rá-ti) – tsi-lj s-ari loatã misura i numirlu; anumirat, numirat
{ro: măsurat, numărat}
{fr: mesuré, compté}
{en: measured, counted}
ex: luplu mãcã sh-di oili misurati

§ misurari/misurare (mi-su-rá-ri) sf misurãri (mi-su-rắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-misurã un lucru; loari di metru; anumirari, numirari
{ro: acţiunea de a măsura, de a număra; măsurare, numărare}
{fr: action de mesurer, de compter}
{en: action of measuring, action of counting}
ex: talji fãrã misurari (fãrã s-numirã cãts talji)

§ nimisurat (ni-mi-su-rátŭ) adg nimisuratã (ni-mi-su-rá-tã), nimisurats (ni-mi-su-rátsĭ), nimisurati/nimisurate (ni-mi-su-rá-ti) – tsi nu easti misurat; tsi nu-lj s-ari loatã misura i numirlu; (fig: nimisurats = tsi suntu multsã, ahãntu multsã misurarea-a lor easti greauã)
{ro: nemăsurat, nenumărat}
{fr: non mesuré, non dénombré}
{en: unmeasured, uncounted}
ex: turmi di oi nimisurati (fig: tsi nu furã misurati, di multi tsi eara)

§ nimi-surari/nimisurare (ni-mi-su-rá-ri) sf nimisurãri (ni-mi-su-rắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu nu s-misurã un lucru; niloari di metru
{ro: acţiunea de a nu măsura, de a nu număra; nemăsurare, nenumărare}
{fr: action de ne pas mesurer, de ne pas compter}
{en: action of not measuring, action of not counting}

4: Trã sibepea di ma nsus, zboarãli cu prifixul “ni” dit dictsiunarlu-al Tachi Papahagi, li mpãrtsãm tu trei grupi: (i) avem prota zboarãli iu prifixul “ni” s-aflã nãintea unui zbor tsi nchiseashti cu boatsea “a”, zboarã tu cari boatsea “i” s-avdi shcurtã (easti semivucalã); aesti zboarã suntu ngrãpsiti di Papahagi cu prifixul “ni” shi ngrãpsiti di noi cu prifixul “ne” (va dzãcã, tu dictsiunarlu-a nostru, aesti zboarã nchisescu cu silaba “nea” shi suntu bãgati tu-aradã deadun cu tuti alanti zboarã armãneshti tsi nchisecu cu “nea”); bunãoarã, zboarãli scriati di Tachi Papahagi ca: niacljimat, niacumtinat, niadãpat, niaduchit, niagãrshit, niapirit, niarãvdat, etc. suntu scriati tu-aestu dictsiunar ca: neacljimat, neacumtinat, neadãpat, neaduchit, neagãrshit, neapirit, nearãvdat, etc.; [adutsem aminti aoa cã aesti zboarã suntu scriati cu prifixul “ne” (silabã “nea”) tu dictsiunarlu al Dalametra shi cu prifixul “ni” (vucalã “i”) tu-atsel al Mihãileanu; (ii) dauã zboarã-exceptsii, “niacsu (ni-á-xu)” shi “niaxi/niaxe (ni-ác-si)” ngrãpsiti cu vucala “i” (eali nu suntu ngrãpsiti “neacsu” shi “neaxi”); shi (iii) tuti alanti zboarã iu prifixul “ni” s-aflã nãintea-a unui zbor tsi nchiseashti cu-unã boatsi altã di boatsea “a”; aoa, dupã cum si shtii, boatsea “i” dit prifixu easti vucalã]

§ njiluit (nji-lu-ítŭ) adg njiluitã (nji-lu-í-tã), njiluits (nji-lu-ítsĭ), njiluiti/njiluite (nji-lu-í-ti) – cari easti trã njilã; cari easti agiutat di lumea tsi lj-avea vidzutã hala tu cari s-afla
{ro: miluit}
{fr: à qui on a fait la charité}
{en: pitied}

§ njiluiri/njiluire (nji-lu-í-ri) sf njiluiri (nji-lu-írĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva easti curmat di njilã
{ro: acţiunea de a milui; miluire}
{fr: action d’avoir pitié de, de prendre en pitié; commisération, compassion}
{en: action of pitying, of feeling pity for; compassion}
ex: aeshti frats vor njiluiri

§ ninjiluit (ni-nji-lu-ítŭ) adg ninjiluitã (ni-nji-lu-í-tã), ninjiluits (ni-nji-lu-ítsĭ), ninjiluiti/ninjiluite (ni-nji-lu-í-ti) – cari nu easti njiluit; cari nu easti agiutat (di lumea tsi-l veadi cã easti trã njilã)
{ro: nemiluit}
{fr: à qui on ne fait pas l’aumône; de qui on n’a pas pitié}
{en: who is not pitied}

§ ninjiluiri/ninjiluire (ni-nji-lu-í-ri) sf ninjiluiri (ni-nji-lu-írĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu ari njilã tri cariva
{ro: acţiunea de a nu milui; nemiluire}
{fr: action de ne pas avoir pitié}
{en: action of not pitying, of not feeling pity for}

§ njilãos (nji-lã-ósŭ) adg njilãoasã (nji-lã-ŭá-sã), njilãosh (nji-lã-óshĭ), njilãoasi/njilãoase (nji-lã-ŭá-si) – tsi easti mplin di njilã; tsi-l curmã ljishor njila cãndu veadi pri cariva tu-unã halã urutã; cari agiutã lumea tsi ari ananghi (cã-lj si fatsi njilã); njilos
{ro: milos}
{fr: miséricordieux, charitable}
{en: who feels pity (compassion, empathy)}
ex: njilãos cu mini s-hii

§ njilos (nji-lósŭ) adg njiloasã (nji-lŭá-sã), njilosh (nji-lóshĭ), njiloasi/njiloase (nji-lŭá-si) – (unã cu njilãos)
ex: inima nj-easti un cãntic njilos; tatã-nju, ljirtatlu, eara multu njilos shi giumertu

§ ninjilãos (ni-nji-lã-ósŭ) adg ninjilãoasã (ni-nji-lã-ŭá-sã), ninjilãosh (ni-nji-lã-óshĭ), ninjilãoa-si/ninjilãoase (ni-nji-lã-ŭá-si) – tsi nu-ari njilã; tsi easti fãrã njilã; cari nu-agiutã lumea tsi ari ananghi (cã nu-lj si fatsi njilã); ninjilos
{ro: nemilos}
{fr: sans pitié, impitoyable}
{en: pitiless, ruthless}
ex: ninjilãoasa lamnji s-hiumusi pri el; lu-agiumsi moartea ninjilãoasã (tsi nu-ari njilã, tsi easti fãrã njilã)

§ ninjilos (ni-nji-lósŭ) adg ninjiloasã (ni-nji-lŭá-sã), ninjilosh (ni-nji-lóshĭ), ninjiloa-si/ninjiloase (ni-nji-lŭá-si) – (unã cu ninjilãos)
ex: na, iu yini laea sh-ninjiloasa lamnji; inimã ninjiloasã (fãrã njilã)