|
|
bilje
bilje (bi-ljĭé) sm biljadz (bi-ljĭádzĭ) – ugoadã (tihisiri) tsi adutsi-a omlui tsi u pati, mari dureari shi znjii trupeascã shi sufliteascã; biljauã, biljai, bileauã, scangi, scanci, cangi, taxirati, ndezmã, ndizmã, distihii, cãtratsã, pacus, pacuz, lãeatsã, halã;
(expr: gioacã preftul di bilje = cã voi i cã nu voi, lipseashti s-lu fac un lucru)
{ro: belea, nenorocire}
{fr: malheur, embarras, embêtement, fléau}
{en: misfortune, worry, scourge}
ex: pãtsãi un mari bilje; aestu eara biljelu-a biljadzlor
§ biljauã (bi-ljĭá-ŭã) sf biljei (bi-ljĭéĭ) – (unã cu bilje)
ex: mãri biljei ãnj deadi; hiu tu mari biljauã
§ biljai/biljae (bi-ljĭá-i) sf biljei (bi-ljĭéĭ) – (unã cu bilje)
ex: trapshu nã mari biljai; cãdzu biljaea pri tini; tsi biljai (tsi pãtsã) di nu yini?
§ bileauã (bi-leá-ŭã) sf bilei (bi-léĭ) – (unã cu bilje)
§ beljagi (be-ljĭa-gí) sm beljageadz (be-ljĭa-gĭádzĭ) – om tsi lj-adutsi biljadz a unui; om (lucru) tsi-l fatsi pi cariva sã si ndiriseascã
{ro: belaliu; jenant}
{fr: embarrassant}
{en: embarrassing}
ex: easti beljagi (un tsi n-adutsi biljadz, tsi nã ndiri-seashti)
ndezmã
ndezmã (ndéz-mã) sf ndezmi/ndezme (ndéz-mi) shi ndezma-ti/ndezmate (ndéz-ma-ti) – ugoadã (tihisiri) tsi adutsi (a omlui tsi u pati) mari dureari shi znjii trupeascã shi sufliteascã; ndizmã, bilje, biljauã, taxirati, mintiturã, lãeatsã, halã, cubilji, etc.
{ro: belea, încurcătură, nenorocire}
{fr: mésaventure, aventure fâcheuse, malheur, embêtement}
{en: misadventure, trouble, misfortune}
ex: ndezma (biljelu) di muljari easti greauã; ndezmã lai (biljauã, taxirati greauã); slabã ndezmã (urutã mintiturã), more muljare; shi astãz cãntã ghionlu ca ndezmã (ca cubilji, nu trã ghini)
§ ndizmã (ndíz-mã) sf ndizmi/ndizme (ndíz-mi) shi ndizmati/ndizmate (ndíz-ma-ti) – (unã cu ndezmã)
ex: vãrnã oarã nu apãndãxeam ahtari ndizmã (nu mi-ashtiptam la-ahtari mintiturã, taxirati); ndizmã (taxirati) greauã nj-acãtsai cu soacrã-mea
§ ndizmusescu (ndiz-mu-sés-cu) (mi) vb IV ndizmusii (ndiz-mu-síĭ), ndizmu-seam (ndiz-mu-seámŭ), ndizmusitã (ndiz-mu-sí-tã), ndizmusi-ri/ndizmusire (ndiz-mu-sí-ri) – tihisii s-mi aflu iuva tamam tu oara tsi lipsea; ndisescu
{ro: brodi}
{fr: tomber à point}
{en: be some-where at the right moment}
ex: si ndizmusi (tihisi) ca si s-adunã anlu-atsel tuts cusurinjlji
§ ndizmusit (ndiz-mu-sítŭ) adg ndiz-musitã (ndiz-mu-sí-tã), ndizmusits (ndiz-mu-sítsĭ), ndizmusi-ti/ndizmusite (ndiz-mu-sí-ti) – tsi s-aflã iuva tamam tu oara tsi lipseashti; ndisit
{ro: brodit}
{fr: tombé à point}
{en: who is some-where at the right moment}
§ ndizmusiri/ndizmusire (ndiz-mu-sí-ri) sf ndizmusiri (ndiz-mu-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva ndizmuseashti; ndisiri
{ro: acţiunea de a brodi}
{fr: action de tomber à point}
{en: action of being somewhere at the right moment}