DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

bãbãlescu1

bãbãlescu1 (bã-bã-lés-cu) vb IV bãbãlii (bã-bã-líĭ), bãbãleam (bã-bã-leámŭ), bãbãlitã (bã-bã-lí-tã), bãbãliri/bãbãlire (bã-bã-lí-ri) – fac muabeti cu cariva trã lucri njits fãrã mari simasii (chirãturi, bãrcudii, etc.); bãnduredz, zburãscu, lãfusescu, dãrdãrescu, fãrfãrescu
{ro: trăncăni, flecări}
{fr: bavarder, babiller, baliverner}
{en: chatter, blab, rattle}
ex: tsi bãbãleashti (tsi chirãturi dzãtsi, tsi zburashti, tsi fãrfãreashti) el aclo?

§ bãbãlit1 (bã-bã-lítŭ) adg bãbãlitã (bã-bã-lí-tã), bãbãlits (bã-bã-lítsĭ), bãbãli-ti/bãbãlite (bã-bã-lí-ti) – (om) tsi ari faptã muabeti trã lucri njits (chirãturi, bãrcudii, etc.); bãndurat, zburãt, lãfusit, dãrdãrit, fãrfãrit
{ro: trăncănit, flecărit}
{fr: bavardé, babillé, baliverné}
{en: chattered, blabbed, rattled}

§ bãbãliri1/bãbãlire (bã-bã-lí-ri) sf bãbãliri (bã-bã-lírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva bãbãleashti; (chirãturã) tsi easti zburãtã; bãndurari, zburãri, lãfusiri, dãrdãriri, fãrfãriri, dãrdari
{ro: acţiunea de a trăncăni, de a flecări; trăncănire}
{fr: action de bavarder, de babiller, de baliverner}
{en: action of chattering, of blabbing, of rattling}

§ bãbãljar (bã-bã-ljĭárŭ) sm, sf, adg bãbãljarã (bã-bã-ljĭá-rã), bãbãljari (bã-bã-ljĭárĭ), bãbãljari/bãbãljare (bã-bã-ljĭá-ri) – tsi nu-lj tatsi gura dip; tsi lãfu-seashti (bãndureadzã, bãbãleashti, fãrfãreadzã, dãrdãreashti) tut chirolu; tsi lu-ariseashti sã zburascã ti lucri njits tsi nu-au mari simasii; farfaljar, fafaljar, farfara, farafurã, fãrfar, fãrfãrã, limbar, limbutsescu, zburyearcu, zburyearic, lafãzan, polilog, dãrdãrã, dãrdãros
{ro: flecar, palavragiu}
{fr: bavard, babillard}
{en: talkative, chatterer, tattler}

§ bãnduredz1 (bãn-du-rédzŭ) vb I bãndurai (bãn-du-ráĭ), bãnduram (bãn-du-rámŭ), bãnduratã (bãn-du-rá-tã), bãndurari/bãndurare (bãn-du-rá-ri) – (unã cu bãbã-lescu1)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

cãrledz

cãrledz (cãr-lédzŭ) vb I cãrlidzai (cãr-li-dzáĭ), cãrlidzam (cãr-li-dzámŭ), cãrlidzatã (cãr-li-dzá-tã), cãrlidzari/cãrlidzare (cãr-li-dzá-ri) – scot sonuri (bots) din gurã ca atseali scoasi di-unã gai (cioarã, hashcã, corac, corbu, gavran, gãvran, gãrvan, grãvan); cãredz; (fig:
1: cãrledz = (i) scot bots slabi dit gurã, tsi nu sh-u-aduc multu cu zboarã cunuscuti, ti cãtigursiri, di nivreari, etc.; (ii) bãnedz, adilj, mi aflu tu banã; expr:
2: nu cãrledz = tac, nu scot zbor din gurã, nu dzãc tsiva dip)
{ro: croncăni, crâcni}
{fr: croasser; grommeler}
{en: caw (crow); grumble, mutter}
ex: pri pigãdz cãrleadzã corats; s-nu cãrleadzã
(expr: s-nu scoatã vãr zbor) iuva; nitsi nu cãrlidzã
(expr: nu scoasi vãr zbor); dushman s-nu cãrleadzã; feata nu cãrlidzã
(expr: nu scoasi) nitsiun zbor; cãrc! nu cãrleadzã!; li-avdza tuti sh-nitsi cãrlidza
(expr: nitsi nu scutea un zbor), s-nu u lja di hãbari dratslji

§ cãrlidzat (cãr-li-dzátŭ) adg cãrlidzatã (cãr-li-dzá-tã), cãrlidzats (cãr-li-dzátsĭ), cãrlidzati/cãrlidzate (cãr-li-dzá-ti) – tsi ari scoasã bots din gurã ca atseali scoasi di-unã gai i corac; cãridzat
{ro: crâcnit, croncănit}
{fr: croassé, grommelé}
{en: cawed (crow), grumbled, muttered}
ex: zbor cãrlidzat

§ cãrlidzari/cãrlidzare (cãr-li-dzá-ri) sf cãrlidzãri (cãr-li-dzắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva cãrleadzã; cãridzari
{ro: acţiunea de a croncăni, de a crâcni; croncănire, crâcnire}
{fr: action de croasser; de grommeler}
{en: action of of cawing (crow); of grumbling, of muttering}

§ cãrlari/cãrlare (cãr-lá-ri) sf cãrlãri (cãr-lắrĭ) – (unã cu cãrlidzari)

§ cãredz (cã-rédzŭ) vb I cãridzai (cã-ri-dzáĭ), cãridzam (cã-ri-dzámŭ), cãridzatã (cã-ri-dzá-tã), cãridzari/cãridzare (cã-ri-dzá-ri) – (unã cu cãrledz)
ex: cãts si s-nascã, s-nu cãreadzã (fig: s-nu dzãcã vãr zbor, s-nu bãneadzã); tini cãredz

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

cicãlescu

cicãlescu (ci-cã-lés-cu) vb IV cicãlii (ci-cã-líĭ), cicãleam (ci-cã-leámŭ), cicãlitã (ci-cã-lí-tã), cicãliri/cicãlire (ci-cã-lí-ri) – fac muabeti shi zburãscu ca un farfaljar, ti lucri njits tsi nu-au mari simasii; nu-nj tatsi gura shi zburãscu ca unã moarã-aspartã tut chirolu; fãrfãrescu
{ro: flecări, trăncăni}
{fr: bavarder, verbiager, jaboter}
{en: chatter, babble, gossip}

§ cicãlit (ci-cã-lítŭ) adg cicãlitã (ci-cã-lí-tã), cicãlits (ci-cã-lítsĭ), cicãliti/cicãlite (ci-cã-lí-ti) – tsi ari faptã muabeti shi ari zburãtã ca un farfaljar trã lucri njits, fãrã mari simasii; fãrfãrit
{ro: flecărit, trăncănit}
{fr: bavardé, verbiagé, jaboté}
{en: chattered, babbled, gossiped}

§ cicãli-ri/cicãlire (ci-cã-lí-ri) sf cicãliri (ci-cã-lírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva cicãleashti; fãrfãriri
{ro: acţiunea de a flecări, de a trăncăni; flecărire, trăncănire}
{fr: action de bavarder, de verbiager, de jaboter}
{en: action of chattering, of babbling, of gossiping}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

dãrdãrescu1

dãrdãrescu1 (dãr-dã-rés-cu) vb IV dãrdãrii (dãr-dã-ríĭ), dãrdã-ream (dãr-dã-reámŭ), dãrdãritã (dãr-dã-rí-tã), dãrdãriri/dãrdãrire (dãr-dã-rí-ri) – fac muabeti cu cariva trã lucri njits fãrã mari simasii (chirãturi, bãrcudii, etc.); dãrdãrsescu, zburãscu, lãfusescu, bãnduredz, fãrfãlescu, bãbãlescu
{ro: trăncăni, flecări}
{fr: bavarder, babiller, baliverner}
{en: chatter, blab, rattle}
ex: nu dãrdãrea ahãti (nu zbura ahãti chirãturi)

§ dãrdãrit1 (dãr-dã-rítŭ) adg dãrdãritã (dãr-dã-rí-tã), dãrdãrits (dãr-dã-rítsĭ), dãrdãri-ti/dãrdãrite (dãr-dã-rí-ti) – tsi ari faptã muabeti trã lucri njits (chirãturi, bãrcudii, etc.); dãrdãrsit, zburãt, lãfusit, bãndurat, fãrfãlit, bãbãlit
{ro: trăncănit, flecărit}
{fr: bavardé, babillé, baliverné}
{en: chattered, blabbed, rattled}

§ dãrdãriri1/dãrdãrire (dãr-dã-rí-ri) sf dãrdãriri (dãr-dã-rírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva dãrdãreashti; dãrdãrsiri, zburãri, lãfusiri, bãndurari, fãrfãliri, bãbãliri
{ro: acţiunea de a trăncăni, de a flecări; trăncănire}
{fr: action de bavarder, de babiller, de baliverner}
{en: action of chattering, of blabbing, of rattling}

§ dãrdãros (dãr-dã-rósŭ) adg dãrdãroasã (dãr-dã-rŭá-sã), dãrdãrosh (dãr-dã-róshĭ), dãrdãroasi/dãrdãroase (dãr-dã-rŭá-si) – tsi lu-ariseashti sã zburascã ti lucri njits tsi nu-au mari simasii; tsi nu-lj tatsi gura dip; tsi lãfuseashti (bãndureadzã, bãbãleashti, fãrfãreadzã, dãrdãrseashti) tut chirolu; limbar, limbutsescu, zburyearcu, zburyearic, lafãzan, polilog, bãbãljar, fafaljar, farfaljar, farfara, farafurã, fãrfar, fãrfãrã, dãrdãrã
{ro: flecar}
{fr: bavard, blagueur}
{en: talkative, chatterer}

§ dãrdãrã (dãr-dã-rắ) sm dãrdãradz (dãr-dã-rádzĭ) – (unã cu dãrdãros)

§ dãrdãrsescu1 (dãr-dãr-sés-cu) vb IV dãrdãrsii (dãr-dãr-síĭ), dãrdãrseam (dãr-dãr-seámŭ), dãrdãrsitã (dãr-dãr-sí-tã), dãrdãrsi-ri/dãrdãrsire (dãr-dãr-sí-ri) – (unã cu dãrdãrescu1)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

dzeamit

dzeamit (dzeá-mítŭ) sn dzeamiti/dzeamite (dzeá-mi-ti) – boatsea fãrã noimã tsi u scoati omlu dit gurã cãndu aducheashti unã dureari (trupeascã i sufliteascã) tsi nu poati s-u-aravdã tãcut; dzeamiri, dzimeari, dzimut, scljim, shcljim, shcljimur, ncãniri, etc.
{ro: geamăt}
{fr: gémissement}
{en: groan(ing), moan(ing), wail}
ex: acãtsã s-treamurã, si scoatã dzeamiti (ncãniri); vãrtoasi eara dzeamitli (shcljimurli) a ljei; cari poati s-lji avdã dzeamitli?; avdzam mash plãngu, dzeamiti, blãsteami

§ dzem (dzémŭ) vb III shi II dzimui (dzi-múĭ), dzimeam (dzi-méamŭ), dzimutã (dzi-mú-tã), dzeamiri/dzeamire (dzeá-mi-ri) shi dzimeari/dzimeare (dzi-meá-ri) – scot bots surdi sh-fãrã noimã dit gurã, di itia cã aduchescu unã dureari (trupeascã i sufliteascã) tsi nu pot s-u-aravdu tãcut; ncãnescu, ancãnescu, ãncãnescu, shcljimuredz, shcljumuredz, schimur, scljimbur, shcljimur, nilsescu, nãlsescu;
(expr: dzeami di oaminj (lao, lumi, etc.) = suntu-adunats stog, multsã oaminj (lao, lumi, etc.)
{ro: geme}
{fr: gémir}
{en: groan, moan, wail}
ex: acãtsã s-dzeamã (s-ancãneascã); “oarã bunã”! dzimu (ncãni, shcljimurã) ea; dzimu tutã noaptea, fãrã-acumtinari; dzimea (ncãnea) shi angãnea (shi-sh loa greu anasa); “pondu Crã-ciun”! dzimu Stamuli; inima-nj tsi dzeami; gura-aestã cari-sh dzeami; dzimea adãncos muntili ntreg; dzimãnda nincã nãoarã; dzimea di multã lumi tsi eara
(expr: avea multã lumi)

§ dzimut (dzi-mútŭ) adg dzimutã (dzi-mú-tã), dzimuts (dzi-mútsĭ), dzimu-ti/dzimute (dzi-mú-ti) – tsi scoati dzeamiti (bots surdi shi fãrã noi-mã) dit gurã; boatsea fãrã noimã scoasã dit gurã cãndu omlu dzeami; ncãnit, ancãnit, ãncãnit, schimurat, scljimburat, shclji-murat, nilsit, nãlsit
{ro: gemut}
{fr: gémi}
{en: groaned, moaned, wailed}

§ dzeamiri/dzeamire (dzeá-mi-ri) sf dzeamiri (dzeá-mirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva dzeami; dzimeari, ncãniri, ancãniri, ãncãniri, scljimburari, schimurari, shcljimurari, nilsiri, nãlsiri; dzeamit, scljim, shcljim, shcljimur
{ro: acţiunea de a geme; gemere, geamăt}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

farfaljar

farfaljar (far-fa-ljĭárŭ) sm, sf, adg farfaljarã (far-fa-ljĭá-rã), farfaljari (far-fa-ljĭárĭ), farfaljari/farfaljare (far-fa-ljĭá-ri) – tsi lu-ariseashti sã zburascã ti lucri njits tsi nu-au mari simasii; tsi nu-lj tatsi gura dip; tsi lãfuseashti (bãndureadzã, bãbãleashti, fãrfãreadzã, dãrdãreashti) tut chirolu shi dutsi zboarã di la un la altu; fafaljar, farfara, farafurã, fãrfar, fãrfãrã, limbar, limbutsescu, zburyearcu, zburyearic, lafãzan, polilog, bãbãljar, dãrdãrã, dãrdãros
{ro: flecar, palavragiu}
{fr: bavard, blagueur}
{en: talkative, chatterer}

§ farfara (far-fa-rá) sm, sf, adg farfaroanji/farfaroanje (far-fa-rŭá-nji), farfaradz (far-fa-rádzĭ), far-faroanji/farfaroanje (far-fa-rŭá-nji) – (unã cu farfaljar)

§ fara-furã (fa-ra-fú-rã) sm farafureanj (fa-ra-fú-reanjĭ) shi farafuranj (fa-ra-fú-ranjĭ) – (unã cu farfaljar)

§ fafaljar (fa-fa-ljĭárŭ) sm, sf, adg fafaljarã (fa-fa-ljĭá-rã), fafaljari (fa-fa-ljĭárĭ), fafaljari/fa-faljare (fa-fa-ljĭá-ri) – (unã cu farfaljar)
ex: om fafaljar (bãbãljar, zburyearic, limbar)

§ fãrfar (fãr-fárŭ) sm, sf, adg fãrfarã (fãr-fá-rã), fãrfari (fãr-fárĭ), fãrfari/fãrfare (fãr-fá-ri) – (unã cu farfaljar)
ex: fãrfarã (fafaljarã, bãbãljarã) eara teta Lena

§ fãrfãrã (fãr-fã-rắ) sm, sf, adg fãrfãroanji/fãrfãroanje (fãr-fã-rŭá-nji), fãrfãradz (fãr-fã-rádzĭ), fãrfãroanji/fãrfãroanje (fãr-fã-rŭá-nji) – (unã cu farfaljar)
ex: am un frati fãrfãrã; s-nu grits tsiva ãn fatsa-a lui cã easti fãrfãrã (cã dutsi zboarã)

§ fãrfãrescu (fãr-fã-rés-cu) vb IV fãrfãrii (fãr-fã-ríĭ), fãrfãream (fãr-fã-reámŭ), fãrfãritã (fãr-fã-rí-tã), fãrfãriri/fãrfãrire (fãr-fã-rí-ri) – fac muabeti cu cariva shi zburãscu ca un farfaljar trã lucri njits fãrã mari simasii (chirãturi, bãrcudii, etc.); zburãscu, lãfusescu, cicãlescu, bãnduredz, dãrdãrescu, bãbãlescu

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

ncãnescu

ncãnescu (ncã-nés-cu) vb IV ncãnii (ncã-níĭ), ncãneam (ncã-neámŭ), ncãnitã (ncã-ní-tã), ncãniri/ncãnire (ncã-ní-ri) – scot bots surdi sh-fãrã noimã dit gurã (di itia cã aduchescu unã dureari trupeascã i sufliteascã tsi nu pot s-u-aravdu tãcut); ancãnescu, ãncãnescu, dzem, scljimbur, shcljimur, shcljimuredz, shcljumu-redz, schimur, nilsescu, nãlsescu
{ro: geme}
{fr: gémir}
{en: groan, moan, wail}
ex: ncãnea (dzimea) mãratlu; ncãni (dzimu) tutã noaptea

§ ncãnit (ncã-nítŭ) adg ncãnitã (ncã-ní-tã), ncãnits (ncã-nítsĭ), ncãniti/ncãnite (ncã-ní-ti) – tsi scoati bots surdi shi fãrã noimã dit gurã; boatsea tsi u scoati atsel tsi ncãneashti (dzeami); ancãnit, ãncãnit, dzimut, scljimburat, shcljimurat, schimurat, nilsit, nãlsit
{ro: gemut}
{fr: gémi}
{en: groaned, moaned, wailed}
ex: boatsi ncãnitã

§ ncãniri/ncãnire (ncã-ní-ri) sf ncãniri (ncã-nírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva ncãneashti; boatsea tsi s-avdi cãndu cariva ncãneashti; ancãniri, ãncãniri, dzimeari, dzeamiri, scljimburari, shcljimurari, schimurari, nilsiri, nãlsiri; dzeamit, scljim, shcljim, shcljimur
{ro: acţiunea de a geme; gemere; geamăt}
{fr: action de gémir; gémissement}
{en: action of groaning, of moaning, of wailing; moan, moaning, groan, groaning}
ex: ncãnirea (dzimearea) lj-u avdzam di dinclo

§ ancãnescu (an-cã-nés-cu) vb IV ancãnii (an-cã-níĭ), ancãneam (an-cã-neámŭ), ancãnitã (an-cã-ní-tã), ancãniri/ancãnire (an-cã-ní-ri) – (unã cu ncãnescu)
ex: acatsã s-talji shi diznou ancãni (dzi-mu) dit frãndzili dit hicati; ancãneashti-un lai giuneali; amarea ancãneashti

§ ancãnit (an-cã-nítŭ) adg ancãnitã (an-cã-ní-tã), ancãnits (an-cã-nítsĭ), ancãniti/ancãnite (an-cã-ní-ti) – (unã cu ncãnit)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn