|
|
baltã
baltã (bál-tã) sf bãltsã (bắl-tsã) – loc njic acupirit cu apã; unã soi di lac njic cu apã stãtutã; blatã, bãeasã, bãltoacã, bãltac, bãltoc, barã, habinã, lac;
(expr: cãdzu tu baltã = chiru)
{ro: baltă}
{fr: eau stagnante, mare, marais}
{en: pond, small lake}
ex: s-dusirã oili pãnã tu baltã; balta di Ohrida ari peshti cu namã; arucã apã multã tu streahã shi featsi baltã; deadi multã ploai shi featsi baltã; mi dush la balta cu peshti
§ blatã (blá-tã) sf pl(?) – (unã cu baltã)
ex: loai calea prit blatã
§ bãeasã (bã-ĭá-sã) sf pl(?) – (unã cu baltã)
ex: o moi Tasã, moi apreasã, nicash Tancul tu bãeasã (baltã)
§ bãltoacã (bãl-tŭá-cã) sf bãltoatsi/bãltoatse (bãl-tŭá-tsi) shi bãltots (bãl-tótsĭ) – baltã njicã (di-aradã murdarã sh-cu muz-gã); bãltac, bãltoc;
(expr: fudz di ploai, shi dai tu bãltots = zbor tsi s-dzãtsi tr-atsel tsi fudzi (va s-fugã) di-unã lãeatsã sh-da di-unã lãeatsã ma mari)
{ro: baltă mică}
{fr: bourbier, marais, flaque d’eau, patrouillis}
{en: puddle, pond}
ex: cãljuri cu bãltoatsi di apã; bãltoacã di sãndzi
§ bãltac (bãl-tácŭ) sn bãltatsi/bãltatse (bãl-tá-tsi) (unã cu bãltoacã)
ex: cãdzui tu bãltac
§ bãltoc (bãl-tócŭ) sn bãltoatsi/bãltoatse (bãl-tŭá-tsi) shi bãltots (bãl-tótsĭ) – (unã cu bãltoacã)
ex: s-nu shedz ningã bãltoc cã ti-acatsã heavra
§ bãltos (bãl-tósŭ) adg bãltoasã (bãl-tŭá-sã), bãltosh (bãl-tóshĭ), bãltoasi/bãltoase (bãl-tŭá-si) – loc mplin di apã stãtutã, cu bãltsã, bãltoatsi, glãburi shi lãschi; mãzgos, glãburos, vãltos
{ro: băltos}
{fr: marécageux}
{en: swampy}
ex: locurli a noastri nu-s buni trã casã cã-s bãltoasi
glãburi
glãburi (glã-búrĭ) sf pl – mucirlã adratã dit neauã tuchitã, amisticatã cu lãschi
{ro: mocirlă de zăpadă}
{fr: neige fondue mêlée avec de la boue}
{en: melted snow mixed with mud; slush}
§ glãburos (glã-bu-rósŭ) adg glãburoasã (glã-bu-rŭá-sã), glãburosh (glã-bu-róshĭ), glãburoasi/glãburoase (glã-bu-rŭá-si) – (loc) tsi easti mplin di glãburi, di lãschi; vãltos, mãzgos
{ro: noroios}
{fr: fangeux, boueux}
{en: muddy}
mãzgã
mãzgã (mắz-gã) sf mãzghi (mắz-ghi) – loclu amisticat cu apã, moali, cari s-alicheashti (s-acatsã) lishor di lucri (pãputsã); muzgã, laspi, tinã
{ro: noroi cleios}
{fr: boue visqueuse}
{en: viscous mud}
ex: ncãrcat di sãndzi, di mãzgã (lãschi); mi umplui di mãzgã (lãschi); iu eara mãzgã ma mari, aclo bãga ciciorlu; eara mãzga pãnã la dzinuclji
§ muzgã (múz-gã) sf muzghi (múz-ghi) – (unã cu mãzgã)
ex: peashtili tu muzgã (lãschi)
§ mãzgãlescu (mãz-gã-lés-cu) (mi) vb IV mãzgãlii (mãz-gã-líĭ), mãzgãleam (mãz-gã-leámŭ), mãzgãlitã (mãz-gã-lí-tã), mãzgãliri/mãzgãlire (mãz-gã-lí-ri) – umplu di lãschi; dau cu lãschi; lãspusescu, ntinedz; (fig: mãzgãlescu = dau, murdãripsescu cu milani)
{ro: întina, înnoroi}
{fr: crotter, salir, crépir}
{en: dirty with mud}
ex: gãshtili s-mãzgã-lea pri padi
§ mãzgãlit (mãz-gã-lítŭ) adg mãzgãlitã (mãz-gã-lí-tã), mãzgãlits (mãz-gã-lítsĭ), mãzgãliti/mãzgãlite (mãz-gã-lí-ti) – tsi easti mplin di lãschi; tsi ari intratã tu lãschi; lãspusit, ntinat
{ro: întinat, înnoroit}
{fr: crotté, sali, crépi}
{en: dirtied with mud}
§ mãzgãliri/mãzgãlire (mãz-gã-lí-ri) sf mãzgãliri (mãz-gã-lírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-umpli cariva cu lãschi; lãspusiri, ntinari
{ro: acţiunea de a întina, de a înnoroi; întinare, înnoroire}
{fr: action de crotter, de se salir, de crépir}
{en: action of dirtying with mud}
§ mãzgos (mãz-gósŭ) adg mãzgoasã (mãz-gŭá-sã), mãzgosh (mãz-góshĭ), mãzgoasi/mãzgoase (mãz-gŭá-si) – tsi easti moali, sh-u-adutsi cu mãzga shi alicheashti ca mãzga; tsi easti mplin di/cu mãzgã
{ro: noroios; vâscos}
{fr: boueux; visqueux}
{en: muddy; viscous}
ex: cara avea datã ploai, tutã calea u avum mãzgoasã (cu lãschi); eara tu munti loclu mãzgos (cu multi lãschi) di mizi dizlicheam ciciorlu
muhlã
muhlã (múh-lã) sf muhli/muhle (múh-li) – unã soi di ciupernicã (peciurcã) tsi creashti pi mãcãruri, chetri shi stizmi nutioasi shi s-aspuni ca un petur mãzgos, sumolcu-veardi, tsi da unã anjurizmã maxutarcã; muhlidzami
{ro: mucegai, mucezeală}
{fr: chancissure, moisissure}
{en: mould, mildew}
ex: stizmili anjurzea ca di muhlã; acãtsã muhlã pãnea; u-alãsai tu igrasii sh-acãtsã muhlã; stranjlu anjurzeashti muhlã
§ muhlid (múh-lid) adg muhlidã (múh-li-dã), muhlidz (múh-lidzĭ), muhlidi/muhlide (múh-li-di) – tsi ari acãtsatã muhlã; tsi easti cu muhlã; (chiro) nutios tsi anjurdzeashti muhlã; cu muhlã; muhlidzãt
{ro: mucegăit}
{fr: chanci, moisi}
{en: moldy, with mildew}
ex: pãnea tsi-avea nãsã eara muhlidã (cu muhlã); dauã dzãli li tsãnui tu tsilar shi li aflai muhlidi (cã avea acãtsatã muhlã)
§ muhlidzami/muhlidzame (muh-li-dzá-mi) sf muhlidzãnj (muh-li-dzắnjĭ) – catastasea tu cari s-aflã un lucru tsi ari acãtsatã muhlã; muhlã
{ro: mucegai, mucegăire}
{fr: état de chancissure, moisissure}
{en: moldiness}
§ muhlidzãscu (muh-li-dzắs-cu) vb IV muhlidzãi (muh-li-dzắĭ), muhlidzam (muh-li-dzámŭ), muhlidzãtã (muh-li-dzắ-tã), muhlidzãri/muhlidzãre (muh-li-dzắ-ri) – acats muhlã; (fig: muhlidzãscu = stau multu chiro tu idyiul loc, dzac)
{ro: mucegăi}
{fr: chancir, moisir}
{en: make something moldy; mildew}
ex: casa avea muhlidzãtã (acãtsatã muhlã); stãndalui dipriunã aoa, va muhlidzãm (fig: di shideari multã, va s-acãtsãm muhlã!); muhlidzãsh (fig: shidzush multu) aoatsi; lj-muhlidzãrã tuti luguriili ncljisi di-ahãt chiro; muhlidzãscu (fig: stau, dzac) tu zãndani fãrã fai
§ muhlidzãt (muh-li-dzắtŭ) adg muhlidzãtã (muh-li-dzắ-tã), muhlidzãts (muh-li-dzắtsĭ), muh-lidzãti/muhlidzãte (muh-li-dzắ-ti) – tsi ari acãtsatã muhlã; (mur) muciulit, cimulit, ciumulit
{ro: mucegăit}
{fr: chanci, moisi}