|
|
mpãljari/mpãljare
mpãljari/mpãljare (mpã-ljĭá-ri) sf – vedz tu palj
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: paljpalj
palj (páljĭŭ) sn palji/palje (pá-lji) – truplu suptsãri di la multi soiuri di earbã analtã, tsi easti multi ori fãrã-alumãchi, nu-ari miduã, gol nuntru sh-cu noadi; atsea tsi-armãni dupã tsi si scot gãrnutsãli dit grãni (grãn, sicarã, ordzu, etc.);
(expr:
1: di palji = di tsiva dip, di lucri njits, di minutsalji, di lucri tsi nu-ahãrzescu multu;
2: om di palji = om di tsiva dip, tsi nu-ari pãrearea-a lui; tsi ari altu dupã el shi fatsi mash atsealj tsi-lj si dzãc, etc.;
3: foc di palji = foc tsi ardi agonja cu pirã mari; mirachi multu apreasã tsi nu tsãni multu;
4: astingu foclu cu palji = cu-atseali tsi fac, lucrili s-adarã ma-arãu di cum eara;
5: nu-lj voi un palj = nu-lj voi tsiva;
6: greu cãt un palj = nu ngreacã multu, easti multu lishor;
7: nj-aprindu palji n cap = nj-fac singur arãu, u pat cu cariva, nu pot s-ascap di cariva, dzãc zboarã tsi-nj fac arãu, mi cãrtescu, mi-aprindu, mi inãtusescu;
8: cap mplin di palji = om tsi nu-ari tsiva n cap, tsi easti glar, tsi nu-ari minti;
9: tsi nu shtii sã mpartã palji la doi gumari = om lishor la minti, tsi nu easti dishteptu, tsi nu-lj talji caplu dip;
10: tsi ts-u-ai, cã mãc palji? = ts-u ai cã hiu ageamit?, cã hiu glar?;
11: easti palj ntr-oclju = om tsi ti cãrteashti cu purtarea-a lui, tsi ti bizirseashti, tsi ti plictiseashti, tsi tsã mãcã urecljili cu zburãrea tsi tsã fatsi, tsi nu ti-alasã isih;
12: di un palj nu fats malj = nu pots s-fats di itsido, un lucru bun tsi s-ahãrzeascã; trã (di) shilji, trã (di) palji = trã (di la) itsido lucru, trã (di la) itsi lucru njic fãrã nitsiunã simasii)
{ro: pai}
{fr: (tuyau de) paille, chaume}
{en: straw, thatch}
ex: un aush di Bucuva, poartã palji Tutuva (angucitoari: shoariclu); nu shtiu cum trapsi s-umplã un sumar cu palji shi lj-arupsi chealea; oaminjlji sitsira schicurli sh-aduna mãnuclji paljili; ncarcã nã furtii di palji; sãmãrãlu umpli sãmarlu cu palji; s-dusi di-arãspãndi paljili; si nhipsi tu palji sh-nu bãtu dip a yiu; cãlivushcã, fãrã ushi, fãrã geamuri, acupiritã cu nãshti palji; ãlj ded paljili tsi li mãcã gumarlu; tarlu mãcã palji; vindu paljili di pri loc; nafoarã ca pãpushi, sh-nãuntru sac di palji pãn di gushi; palji-nj deadish, bãlidz ãts ded!; aestu easti greu cãt un palj
(expr: easti multu lishor); ti curma njila s-lu vedz, cum nu shtea si mpartã palji la doi gumari!
(expr: s-lu vedz, cãt di glar easti); s-lã yinã di singuri tuti shi s-nu s-minã ma nclo, trã shilji sh-palji
(expr: trã tsiva dip); lãndzãtslji ashteaptã sãnãtatea di shilji, di palji