|
|
lãyicescu
lãyicescu (lã-yi-cés-cu) (mi) vb IV – vedz tu luyii2
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: luyii2luyii2/luyie
luyii2/luyie (lu-yí-i) sf luyii (lu-yíĭ) – hãlati tsi ari unã fatsã lutsitã cari toarnã nãpoi arãdzlji di lunjinã tsi cad pri ea sh-tu cari oaminjlji pot si s-veadã cãndu s-mutrescu tu ea; lãyii, lãghii, yilii, cutii di videalã;
(expr: casã ca luyii = casã-adratã sã nyilceascã ca yilia, di curatã tsi easti)
{ro: oglindă}
{fr: miroir}
{en: mirror}
§ lãyii2/lãyie (lã-yí-i) sf lãyii (lã-yíĭ) – (unã cu luyii2)
ex: lumbrisea eta di oara di ninti ca cu alti ahãti lãyii; videai casa-lj shi uborlu ca lãyii
(expr: spãstriti ca yilia) di curat tsi eara
§ lãghii2/lãghie (lã-ghí-i) sf lãghii (lã-ghíĭ) – (unã cu luyii2)
ex: s-mutreashti tu lãghii; ari casa ca lãghii
(expr: curatã di nyilceashti ca luyia)
§ lãyicescu (lã-yi-cés-cu) (mi) vb IV lãyicii (lã-yi-cíĭ), lãyiceam (lã-yi-cĭámŭ), lãyicitã (lã-yi-cí-tã), lãyiciri/lãyicire (lã-yi-cí-ri) – (mi) mutrescu (mi ved, fatsa-nj s-aspuni, etc.) tu-unã lãyii; arãspãndescu lunjinã (di-a mea icã loatã di iuva sh-turnatã nãpoi); anyilicescu, nyilicescu, yilcescu, nyilici
{ro: (se) oglindi}
{fr: se mirer}
{en: mirror}
§ lãyicit (lã-yi-cítŭ) adg lãyicitã (lã-yi-cí-tã), lãyicits (lã-yi-cítsĭ), lãyiciti/lãyicite (lã-yi-cí-ti) – tsi s-veadi tu unã lãyii; tsi easti faptu s-yilceascã; anyilicit, nyilicit, yilcit
{ro: oglindit}
{fr: miré}
{en: mirrored}
§ lãyiciri/lãyicire (lã-yi-cí-ri) sf lãyiciri (lã-yi-círĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva s-veadi tu unã lãyii; atsea tsi s-fatsi cãndu un lucru lãyiceashti; anyiliciri, nyiliciri, yilciri
{ro: acţiunea de a se oglindi; oglindire}
{fr: action de se mirer}
{en: action of mirroring}
§ liyicescu (li-yi-cés-cu) (mi) vb IV liyicii (li-yi-cíĭ), liyiceam (li-yi-cĭámŭ), liyicitã (li-yi-cí-tã), liyiciri/liyicire (li-yi-cí-ri) – (unã cu lãyicescu)
scãntealji/scãntealje
scãntealji/scãntealje (scãn-teá-lji) sf scãntealji/scãntealje (scãn-teá-lji) shi scãntelj (scãn-téljĭ) – cumatã multu njicã tsi ardi sh-ansari tu vimtu dit un lucru tsi easti apres (cãrbuni, jar, lemnu, etc.), tsi ascapirã ca pira, sh-cari nu tsãni multu ma s-astindzi unã-shunã (ma putsãn di cãt dai cu peana di oclji); cumatã njicã di foc tsi ansari cãndu dauã lucri scliro s-agudescu (ca sturnarea shi cilechea, bunãoarã), cari ascapirã tu vimtu shi s-cheari unãshunã; scãntelji, scãntelj, scãndãlitrã, spitã; (fig:
1: scãntealji = (i) lunjinã multu slabã sh-njicã tsi s-veadi sh-cheari unãshunã n dipãrtari (ca licuricilu tu earbã, bunãoarã); (ii) lucru multu njic sh-fãrã simasii, tsi poati s-lu facã si s-amintã un lucru multu mari; expr:
2: ved scãntealji; nj-arsar scãntealji dit oclji = canda veadi cã lj-arsar scãntealji dit oclji; zbor tsi s-dzãtsi cãndu cariva easti agudit sãnãtos la cap; ved steali verdzã;
3: di scãntealji njicã, mari foc s-aprindi = lucrili njits ditu nchisitã, multi ori, pot s-creascã shi si s-facã multu mãri)
{ro: scânteie}
{fr: étincelle}
{en: spark}
ex: ea-u! ea-u! sh-nu u vedz! (angucitoari: scãntealja); andzãri diparti-diparti unã njicã scãntealji, iu lunjina; laea di featã s-prifeatsi nã scãntealji shi azbuirã; cum trec scãnteljli di-astrãpii; isha scãntelj (spiti) dit ugeac; cãndu-lj da unã a catilui cu dzeaditlu tu ocljul bun, scãntealji vidzu catilu
(expr: canda lj-arsãrirã scãntealji dit oclji a catilui); apres cum earam di nj-arsãrea scãntealji printr-oclji
§ scãntelji/scãntelje (scãn-té-lji) sf scãntelji/scãntelje (scãn-té-lji) shi scãntelj (scãn-téljĭ) – (unã cu scãntealji)
ex: nã scãntelji (scãndãlitrã) easti duri tra s-lja foc casa
§ scãntelj1 (scãn-téljĭŭ) sn scãntealji/scãntealje (scãn-teá-lji) shi scãntelj (scãn-téljĭ) – (unã cu scãntealji)
ex: nu aflats nitsiun scãntelj di foc
§ scãn-tiljiturã (scãn-ti-lji-tú-rã) sf scãntiljituri (scãn-ti-lji-túrĭ) – scãntealji njicã
{ro: scânteioară}
{fr: petite étincelle}
{en: little spark}
ex: apãrnjirã tra s-easã dit cati scãntealji shi scãntiljiturã cãti unã flurii
shcrãpuescu
shcrãpuescu (shcrã-pu-ĭés-cu) vb IV shcrãpuii (shcrã-pu-íĭ), shcrãpueam (shcrã-pu-ĭámŭ), shcrãpuitã (shcrã-pu-í-tã), shcrãpui-ri/shcrãpuire (shcrã-pu-í-ri) –
1: lu dzãc un zbor ca si s-avdã cum lipseashti; cunoscu cum s-avdi shi cum sã ngrãpseashti un zbor;
2: fac unã lunjinã tsi nyiliceashti ca-atsea faptã di-unã scãntealji; scãntiljedz, ascapir, anyilicescu, nyilicescu, nyilcescu, nyilici, yilcescu, lãmbrusescu, limbisescu, lutsescu, lãyicescu, liyicescu
{ro: articula, pronunţa, cunoaşte; scânteia, străluci}
{fr: articuler, prononcer, connaître; étinceler, scintiller, briller}
{en: articulate, pronounce, know; sparkle, glitter}
ex: nu shcrãpuea (cunushtea) can latineasca; nu shcrãpuea (nu shtia cum s-lu ngrãpseascã) nitsi zborlu “elif”
§ shcrãpuit (shcrã-pu-ítŭ) adg shcrãpuitã (shcrã-pu-í-tã), shcrãpuits (shcrã-pu-ítsĭ), shcrãpuiti/shcrãpuite (shcrã-pu-í-ti) –
1: tsi shtii cum s-avdi i si scrii un zbor;
2: tsi fatsi (tsi-ari faptã) unã lunjinã yii sh-multu shcurtã ca unã scãntealji; shcrã-puit, sfuldzirat, ascãpirat, anyilicit, nyilicit, nyilcit, yilcit, lãm-brusit, limbisit, lutsit, lãyicit, liyicit
{ro: articulat, pronunţat, cunoscut; scânteiat, strălucit}
{fr: articulé, prononcé, connu; étincelé, scintillé, brillé}
{en: articulated, pronounced, known; sparkled, glittered}
§ shcrãpuiri/shcrãpuire (shcrã-pu-í-ri) sf shcrãpuiri (shcrã-pu-írĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu shcrãpueashti tsiva; scãntiljari, sfuldzirari, ascãpirari, anyiliciri, nyiliciri, nyilciri, yilciri, lãmbrusiri, limbisiri, lutsiri, lãyiciri, liyiciri
{ro: acţiunea de a articula, de a pronunţa, de a cunoaşte; de a scânteia, de a străluci; scânteiere, strălucire}
{fr: action d’articuler, de prononcer, de connaître; d’étinceler, de scintiller, de briller}
{en: action of articulating, of pronouncing, of knowing; of sparkling, of glittering}