(expr: va s-amin tufechea sh-va ti vatãm); nveatsã culai, lj-aprindi caplu
(expr: lj-talji caplu)

§ apres (a-présŭ) adg apreasã (a-preá-sã), apresh (a-préshĭ), apreasi/aprease (a-preá-si) – tsi-lj s-ari adratã tsiva (datã foc) tra s-ardã (si s-facã lunjinã, etc.); tsi lu-ari acãtsatã inatea, etc.; aprimtu, aprimsu, pres, primtu, primsu, arsu, aminat (tufechea), ncãldzãt multu; inãtusit, nãirit, agrat, timusit, furtsuit, furchisit, ngindat, turbat, lisixit; criscut (aloat), amintat, afitat, aflat, etc.
{ro: aprins (foc, lumină), ars, etc.}
{fr: allumé; mis en feu, etc.}
{en: lighted (lamp, fire, pipe, etc.), burned, etc.}
ex: iu ti duts, lai gushi lungã? tsi mi ntreghi, lea fundu-apres? (angucitoari: cãldarea shi maljlu); foclu easti apres tahina cãndu mi scol; ardu focuri apreasi; ningã apreasa-lj fucurinã; durnja cu dauã tseri apreasi; va s-hibã luna apreasã (ishitã); cireap multu apres (arsu); cum eara cireaplu apres (ngãldzãt, arsu); eara apreasã (aroshi, ca foclu) la fatsã; o, moi Tasã, moi apreasã (caldã foc, nãrãitã); prifteasi apreasi (ngãldzãti, nfucati) di harauã sh-yin; oaminjlji s-aproachi apresh (timusits, nãrãits multu); cash apres; cap apres (tulburat)

§ aprimtu (a-prím-tu) adg aprimtã (a-prím-tã), aprimtsã (a-prím-tsã), aprimti/aprimte (a-prím-ti) – (unã cu apres)
ex: oclji aprimtsã; mãri lãcrinj, aprimti; deadun cu tuts, aprimtsã

§ aprintu (a-prín-tu) adg aprintã (a-prín-tã), aprintsã (a-prín-tsã), aprinti/aprinte (a-prín-ti) – (unã cu apres)

§ aprimsu (a-prím-su) adg aprimsã (a-prím-sã), aprimshi (a-prím-shi), aprimsi/aprimse (a-prím-si) – (unã cu apres)

§ aprinsu (a-prín-su) adg aprinsã (a-prín-sã), aprinshi (a-prín-shi), aprinsi/aprinse (a-prín-si) – (unã cu apres)

§ aprindiri/aprindire (a-prín-di-ri) sf aprindiri (a-prín-dirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-aprindi tsiva i cariva; aprindeari; ardiri, ardeari, aminari (tufechea), ncãldzãri multu; inãtusiri, nãiriri, agrari, timusiri, furtsuiri, furchisiri, ngindari, turbari, lisixiri; crishteari (aloat), creashtiri (aloat), amintari, afitari, aflari, etc.
{ro: acţiunea de a aprinde (foc), de a face lumină, de a arde, etc.; aprindere, ardere, etc.}
{fr: action d’allumer; de mettre en feu, etc.}
{en: action of lighting (lamp, fire, pipe, etc.), of burning, etc.}

§ aprindeari/aprindeare (a-prin-deá-ri) sf aprinderi (a-prin-dérĭ) – (unã cu aprindiri)

§ neapres (nea-présŭ) adg neapreasã (nea-preá-sã), neapresh (nea-préshĭ), neapreasi/neaprease (nea-preá-si) – tsi nu easti apres; neaprimtu, neaprimsu, niprimtu, niprimsu
{ro: neaprins (foc, lumină)}
{fr: non allumé; non enflammé}
{en: unlighted (lamp, fire, pipe, etc.)} tsigarea neapreasã (tsi nu easti apreasã)

§ neaprimtu (nea-prím-tu) adg neaprimtã (nea-prím-tã), neaprimtsã (nea-prím-tsã), nea-primti/neaprimte (nea-prím-ti) – (unã cu neapres)

§ neaprintu (nea-prín-tu) adg neaprintã (nea-prín-tã), neaprintsã (nea-prín-tsã), neaprinti/neaprinte (nea-prín-ti) – (unã cu neapres)

§ nea-primsu (nea-prím-su) adg neaprimsã (nea-prím-sã), neaprimshi (nea-prím-shi), neaprimsi/neaprimse (nea-prím-si) – (unã cu neapres)

§ neaprinsu (nea-prín-su) adg neaprinsã (nea-prín-sã), neaprinshi (nea-prín-shi), neaprinsi/neaprinse (nea-prín-si) – (unã cu neapres)

§ neaprindiri/neaprindire (nea-prín-di-ri) sf neaprindiri (nea-prín-dirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu nu s-aprindi tsiva i cariva; neaprindeari
{ro: acţiunea de a nu aprinde (foc), de a nu face lumină, de a nu arde, etc.}
{fr: action de ne pas allumer; de ne pas mettre en feu, etc.}
{en: action of not lighting (lamp, fire, pipe, etc.), of burning, etc.}

§ neaprindeari/neaprindeare (nea-prin-deá-ri) sf neaprinderi (nea-prin-dérĭ) – (unã cu neaprindiri)

§ apreasã (a-preá-sã) sf fãrã pl –
1: atsea tsi s-fatsi cãndu nu-ari ishitã (datã) soarili (luna) tahina tu apiritã;
2: partea di cãtrã iu da soarili; preasã, datã
{ro: răsărit}
{fr: lever (en parlant des astres); levant; Est, Orient}
{en: rising (of sun, moon, stars); East, Orient}
ex: tu apreasa-a lunãljei (cãndu luna nchiseashti s-creascã); cu fatsa cãtrã tu apreasã (datã); tu apreasã (oara tsi da soarili) sh-tu chiritã [zbor tsi s-dzãtsi cãndu un lucru nu s-fatsi multi ori]; ditu chiritã yin sh-ditu apreasã

§ neapreasã (nea-preá-sã) sf fãrã pl – atsea tsi s-fatsi cãndu easi (da) soarili (luna) tahina tu-apiritã
{ro: răsărit}
{fr: lever (en parlant des astres)}
{en: rising (of sun, moon, stars)}
ex: s-fats tsi dzãc mini neapreasã (ninti ca s-easã, niishitã) luna

§ asprindu (as-prín-du) (mi) vb III asprimshu (as-prím-shĭu), asprindeam (as-prin-deámŭ), asprimtã (as-prím-tã), asprindiri/asprindire (as-prín-di-ri) – mi aprindu di multã alãgari (di multu lucru, di multã avursiri, etc.)
{ro: (se) înfierbânta de oboseală}
{fr: s’échauffer à la suite de la fatigue}
{en: get hot because of tiredness}

§ asprimtu (as-prím-tu) adg asprimtã (as-prím-tã), asprimtsã (as-prím-tsã), asprimti/asprimte (as-prím-ti) – apres di multã curmari (alãgari, lucrari, etc.)
{ro: înfierbântat de oboseală}
{fr: échauffé à la suite de la fatigue}
{en: who got hot because of tiredness}
ex: Dumnidzãlu a soarilui agiundzi asprimtu

§ asprin-diri/asprindire (as-prín-di-ri) sf asprindiri (as-prín-dirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva s-asprindi
{ro: acţiunea de a (se) înfierbânta de oboseală}
{fr: action de s’échauffer à la suite de la fatigue}
{en: action of getting hot because of tiredness}

1: tsi esti loat cu zorea (fãrã vrearea-a lui); tsi easti furat, mprãdat; (featã) tsi easti furatã ti nveastã; hiumusit agonja sh-cu vãrtushami tra s-lja un lucru;
2: tsi lu-ari acãtsatã inatea (cljinlu, dratslji); tsi easti faptu foc; arãchit, arichit, archit, araptu; inãtusit, nãirit, yinutãsit, timusit, ariciuit, arceat, furchisit, furtsuit, ngindat, etc.;
3: (om) tsi lu-acatsã lishor inatea, trã itsi lucru njic; (om) tsi s-agunjiseashti s-facã un lucru fãrã si s-mindueascã ghini
{ro: răpit, furat, grăbit, înfuriat; zvăpăiat, irascibil}
{fr: ravi, enlevé, emporté (violemment); pressé, emporté par la colère; fougueux, irascible}
{en: ravished, abducted, kidnapped, hurried, furious; impetuous, irritable}
ex: fu arãchit (loat cu zorea, furat) di-acasã; eara un om multu-arãchit (nu s-minduea multu ninti ca s-facã un lucru)

§ araptu (a-ráp-tu) adg araptã (a-ráp-tã), araptsã (a-ráp-tsã), arapti/arapte (a-ráp-ti) – (unã cu arãchit1)
ex: boatsi subtsãri, araptã (scoasã cu zorea) canda dit frãndzã

§ arãput (a-rã-pútŭ) adg arãputã (a-rã-pú-tã), arãputs (a-rã-pú-tsĭ), arãputi/arãpute (a-rã-pú-ti) – (unã cu arãchit1)

§ arãchiri/arãchire (a-rã-chí-ri) sf arãchiri (a-rã-chírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva arãcheashti tsiva icã easti arãchit di cariva; arapiri, arãcheari, arãpeari, arpãyii, arãchiturã, agunjisiri, etc.
{ro: acţiunea de a răpi, de a fura, de a (se) grăbi, de a înfuria; răpire, furare, grăbire, înfuriere}
{fr: action de ravir, d’enlever, d’emporter (violemment); de se presser, de se laisser emporté par la colère}
{en: action of ravishing, of abducting, of kidnapping, of hurrying, of getting furious}

§ arapiri/arapire (a-rá-pi-ri) sf arapiri (a-rá-pirĭ) – (unã cu arãchiri)

§ arã-cheari/arãcheare (a-rã-chĭa-ri) sf arãcheri (a-rã-chĭérĭ) – (unã cu arãchiri)

§ arãpeari/arãpeare (a-rã-peá-ri) sf arãperi (a-rã-pérĭ) – (unã cu arãchiri)
ex: shi-lj da nã arãpeari (shi u-arã-cheashti)

§ arãchiturã (a-rã-chi-tú-rã) sf arãchituri (a-rã-chi-túrĭ) – (unã cu arãchiri)

§ arpãyii/arpãyie (ar-pã-yí-i) sf arpãyii (ar-pã-yíĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva arãcheashti tsiva icã easti arãchit di cariva; arãchiri, arãcheari, arapiri, arãpeari, arãchiturã
{ro: acţiunea de a răpi}
{fr: action de ravir}
{en: action of ravishing}

§ arpag (ar-pághŭ) adg arpagã (ar-pá-ghã), arpayi (ar-páyĭ), arpayi/arpaye (ar-pá-yi) – (atsel) tsi arãcheashti tsiva (featã, lucru, etc.); arãpitor
{ro: răpitor}
{fr: ravisseur}
{en: abductor, ravisher, plunderer}

§ arãchit2 (a-rã-chítŭ) adv – unã-shunã, diunoarã, fãrã multã minduiri
{ro: repede, rapid}
{fr: vite, rapidement}
{en: fast, rapidly}

§ arãchitã (a-rã-chí-tã) sf arãchiti/arãchite (a-rã-chí-ti) – (cu) agunjii
{ro: (în) grabă}
{fr: (en) hâte}
{en: (in a) hurry}
ex: si ncãldzashti pi-arãchiti (cu-agunjii)

§ arãchitor (a-rã-chi-tórŭ) adg arãchitoari/arãchitoare (a-rã-chi-tŭá-ri), arãchitori (a-rã-chi-tórĭ), arãchitoari/arãchitoare (a-rã-chi-tŭá-ri) – (atsel) tsi arãcheashti tsiva (featã, lucru, etc.); arpag
{ro: răpitor}
{fr: ravisseur}
{en: abductor, ravisher, plunderer}
ex: oaminj arãchitori

§ arichescu (a-ri-chĭés-cu) (mi) vb IV arichii (a-ri-chíĭ), aricheam (a-ri-chĭámŭ), arichitã (a-ri-chí-tã), arichiri/arichire (a-ri-chí-ri) – (unã cu arachi)

§ arichit (a-ri-chítŭ) adg arichitã (a-ri-chí-tã), arichits (a-ri-chítsĭ), arichi-ti/arichite (a-ri-chí-ti) – (unã cu arãchit1)

§ arichiri/arichire (a-ri-chí-ri) sf arichiri (a-ri-chírĭ) – (unã cu arãchiri)

§ ar-chescu (ar-chĭés-cu) (mi) vb IV archii (ar-chíĭ), archeam (ar-chĭámŭ), architã (ar-chí-tã), archiri/archire (ar-chí-ri) – (unã cu arachi)

§ archit (ar-chítŭ) adg architã (ar-chí-tã), archits (ar-chítsĭ), architi/archite (ar-chí-ti) – (unã cu arãchit1)

§ archi-ri/archire (ar-chí-ri) sf archiri (ar-chírĭ) – (unã cu arãchiri)

§ rãchescu (rã-chĭés-cu) (mi) vb IV rãchii (rã-chíĭ), rãcheam (rã-chĭámŭ), rãchitã (rã-chí-tã), rãchiri/rãchire (rã-chí-ri) – (unã cu arachi)
ex: tsi s-nji rãcheascã, tsi am?

§ rãchit (rã-chítŭ) adg rãchitã (rã-chí-tã), rãchits (rã-chítsĭ), rãchiti/rãchite (rã-chí-ti) – (unã cu arãchit1)

§ rãchiri/rãchire (rã-chí-ri) sf rãchiri (rã-chírĭ) – (unã cu arãchiri)

§ ariciuiri2/ariciuire (a-ri-cĭu-í-ri) sf ariciuiri (a-ri-cĭu-írĭ) – (unã cu arceari)

§ arciuit (ar-cĭu-ítŭ) adg – (unã cu ariciuit2)
ex: mutrita lã eara arciuitã (ariciuitã, mplinã di-amãnii)

{ro: îndrăcit; înfuriat}
{fr: endiablé; mis en colère}
{en: infuriated, made (get) angry}

§ dimunsiri/dimunsire (dhi-mun-sí-ri) sf dimunsiri (dhi-mun-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-dimunseashti cariva
{ro: acţiunea de a (se) îndrăci; de a (se) înfuria}
{fr: action de (s’)endiabler; de (se) mettre en colère}
{en: action of infuriating, of making (getting) angry}

(expr: tsi-sh bãgã, tsi-l featsi s-hibã ma dishteptu); ficiorlu acãtsã s-dipunã minti
(expr: si s-facã cu minti, sã-lj yinã mintea); dipusi budzãli
(expr: s-cãrti) dupã tsi-lj dzãsh aesti zboarã; el ca dipusi dzeanili
(expr: nu-lj pãru ca ghini, s-cãrti); tuts niurarã, dipusirã dzeanili
(expr: s-cãrtirã, sã nvirinarã); tinjia-a grãnlui dipusi
(expr: scãdzu) n pãzari; dipunarã (dipusirã) apili-a arãului (apili-a arãului scãdzurã; icã expr: s-virsarã apili-a arãului, pristi mardzini); dipusi amirãlu di pri scamnu shi-l bãgã hilj-su
(expr: alãsã thronlu shi-l deadi a hilj-sui)

§ dipus (di-púsŭ) adg dipusã (di-pú-sã), dipush (di-púshĭ), dipusi/dipuse (di-pú-si) – tsi s-ari minatã cãtrã nghios dit un loc ma-analtu; dipunat, hãmblusit, hlãmbusit, nãvãlit, uselit, cãdzut, scãdzut; (fig: dipus = (i) lisearcu, gindos, ngindat, turbat, himos, inãtusit, nãirit, arciuit, etc.; (ii) cãrtit, nvirinat, mãrãnghisit, cripat, pondu, etc.)
{ro: coborât}
{fr: descendu, baissé}
{en: descended, gone down}
ex: murmurã cu boatsea dipusã
(expr: peanarga); tsi hii acshi dipus (fig: pondu, nvirinat)?; dipus (fig: cãrtit) sh-cripat; eara dipriunã dipus (fig: pondu, nvirinat); niveasta-a mea shidea cu sufrãntsealili dipusi (fig: shidea cãrtitã, nu-lj pãrea ghini); suntu dipush (fig: arciuits, ngindats, turbats), cãrtits la fatsã; Sumedrul intrã dipus (fig: ca turbat), cu turin shi ploai; arãu dipus
(expr: arãu cu apili virstai) s-treacã; aurlã arãurli dipusi
(expr: umflati, virsati); hiu dipus (dus dighios) tu bimtsã; hiu dipus (fig: arciuit, ngindat; icã nvirinat), c-avdzãi tsi s-featsi

§ dipunat (di-pu-nátŭ) adg dipunatã (di-pu-ná-tã), dipunats (di-pu-nátsĭ), dipunati/dipunate (di-pu-ná-ti) – (unã cu dipus)

§ dipuniri/dipunire (di-pú-ni-ri) sf dipuniri (di-pú-nirĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu tsiva (cariva) dipuni; dipuneari, dipunari, hãmblusiri, hlãmbusiri, nãvãliri, useliri, cãdeari, scãdeari
{ro: acţiunea de a coborâ; coborâre}
{fr: action de descendre, de baisser}
{en: action of descending, of going down}

§ dipunea-ri/dipuneare (di-pu-neá-ri) sf dipuneri (di-pu-néri) – (unã cu dipuniri)

§ dipunari/dipunare (di-pu-ná-ri) sf dipunãri (di-pu-nắri) – (unã cu dipuniri)

(expr: fudz shi s-nu ti mata ved dininti), la pirazmadz!; sh-acãtsã draclu
(expr: sh-acãtsã biljelu) cu cucotlu

§ drãcush (drã-cúshĭŭ) sm drãcush (drã-cúshĭ) – drac njic
{ro: drăcuşor}
{fr: diablotin}
{en: little devil}
ex: un zarzavuli, un anghiudã di drãcush, dzãsi

§ darac (da-rácŭ) sm darats (da-rátsĭ) – (unã cu drac)
ex: nj-acãtsai daraclu, lu-alas, nu mi-alasã; ti ncãlicarã daratslji
(expr: ti-acãtsã zala); un darac di (multu yii, burdalã) featã; cu amãyi, cu darats (drãcurii); cãtrã iu, la darats, s-aflã Barbã-Cot?

§ dãrac (dã-rácŭ) sm dãrats (dã-rátsĭ) – (unã cu drac)

§ drãcoanji/drãcoanje (drã-cŭá-nji) sf drãcoa-nji/drãcoanje (drã-cŭá-nji) – muljarea-a draclui dit pãrmiti
{ro: drăcoaică}
{fr: diablesse, femme du diable}
{en: devil’s wife}
ex: drãcoanja (muljarea-a draclui), ma fudzi di bãrbat-su, bagã sã scuturã prit casã; udãlu iu durnja optuli feati ali drãcoanji; a drãcoanjiljei ãlj fu njilã mari di elj shi lj-ascumsi tu-unã udai

§ dracsã (drãc-sã) sf dracsi/dracse (drác-si) – (unã cu drãcoanji)
ex: tsi dracsã hii! (fig: tsi muljari dishteaptã hii, tsi multi drãcurii cunoshti)

§ drãcuros (drã-cu-rósŭ) adg drãcuroasã (drã-cu-rŭá-sã), drãcurosh (drã-cu-róshĭ), drãcuroasi/drãcuroase (drã-cu-rŭá-si) – cari fatsi lãets; cari easti ponir; cari gioacã huneri; (njic) multu yiu, burdal, zburdãlipsit, etc. tsi nu lu-acatsã loclu iuva; drãcos, cumalindru, shiret, tirtipci, etc.
{ro: drăcos, îndrăcit, viclean}
{fr: endiablé, malin, rusé}
{en: reckless, wicked, sly}
ex: drãcuroslu (ponirlu, Cumalindrul) hogi; moasha drãcuroasã (shireatã) fãtsea tut anapuda; gionj drãcurosh (burdalj); eara cama drãcuroasã (shireatã) sh-ma pirã

§ drãcos (drã-cósŭ) adg drãcoasã (drã-cŭá-sã), drãcosh (drã-cóshĭ), drãcoasi/drãcoase (drã-cŭá-si) – (unã cu drãcuros)
ex: anghilu ma drãcos (ponir) di Dumnidzã; feata drãcoasã, l-lja di prisuprã, l-lja di prighios; gionj mushats, un sh-un, dishteptsã, drãcurosh

§ drãcurescu (drã-cu-rés-cu) adg drãcureascã (drã-cu-reás-cã), drãcureshtsã (drã-cu-résh-tsã), drãcureshti (drã-cu-résh-ti) – (lucri) canda-s fapti di-un drac; (lucri, soi) di drac; (lucri) tsi suntu multu crudi, arali sh-pãngãni; drãtsescu
{ro: diabolic, drăcesc}
{fr: diabolique, endiablé, de diable}
{en: diabolic}

§ drãtsescu (drã-tsés-cu) adg drãtseascã (drã-tseás-cã), drãtseshtsã (drã-tsésh-tsã), drãtseshti (drã-tsésh-ti) – (unã cu drãcurescu)
ex: nu eara di soi drãtseascã (di drac); u-acãtsa dratslji di ureclji pi drãtseasca di soacrã

§ drãcurii/drãcurie (drã-cu-rí-i) sf drãcurii (drã-cu-ríĭ) – lucru arãu adrat di-un drac; drãcurilji, dimunilji, dimuneatsã, dyeavulii
{ro: drăcie}
{fr: diablerie, malice}
{en: devilry, wickedness}
ex: cãndu avdzã drãcuria-a moashiljei, ahãntu s-hãrisi; sh-fudzi n lumi dupã drãcurii; nj-fatsi multi drãcurii; lji li-aflai tuti drãcuriili-a lui; vulpea, cu drãcuriili a ljei, arsari nãoarã shi lu nciupã

§ drãcurilji/drãcurilje (drã-cu-rí-lji) sf drãcurilji/drãcurilje (drã-cu-rí-lji) – (unã cu drãcurii)
ex: ai multi drãcurilj tu tini

§ drãcsescu (drãc-sés-cu) (mi) vb IV drãcsii (drãc-síĭ), drãcseam (drãc-seámŭ), drãcsitã (drãc-sí-tã), drãcsiri/drãcsire (drãc-sí-ri) – mi-acatsã unã mari nãireatsã (amãnii, hulii, turbari, zalã, etc.); drãcusescu, drãculsescu, drãcuescu, dimunsescu, nãirescu, ar-cedz, ariciuescu, inãtusescu, etc.
{ro: îndrăci; înfuria}
{fr: (s’)endiabler; (se) mettre en colère}
{en: infuriate, make angry}

§ drãcsit (drãc-sítŭ) adg drãcsitã (drãc-sí-tã), drãcsits (drãc-sítsĭ), drãcsiti/drãcsite (drãc-sí-ti) – tsi lu-ari acãtsatã unã mari nãireatsã (amãnii, hulii, turbari, zalã, etc.) pri cariva; drãcusit, drãculsit, drãcuit, dimunsit, nãirit, arceat, ariciuit, inãtusit, etc.
{ro: îndrăcit; înfuriat}
{fr: endiablé; mis en colère}
{en: infuriated, made angry}

§ drãcsiri/drãcsire (drãc-sí-ri) sf drãcsiri (drãc-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-drãcseashti cariva; drãcusiri, drãculsiri, drãcuiri, dimunsiri, nãiriri, arceari, ariciuiri, inãtusiri, etc.
{ro: acţiunea de a îndrăci; de a înfuria}
{fr: action de (s’)endiabler; de (se) mettre en colère}
{en: action of infuriating, of making angry}

§ drãcusescu (drã-cu-sés-cu) (mi) vb IV drãcusii (drã-cu-síĭ), drãcuseam (drã-cu-seámŭ), drãcusitã (drã-cu-sí-tã), drãcusi-ri/drãcusire (drã-cu-sí-ri) – (unã cu drãcsescu)

§ drãcusit (drã-cu-sítŭ) adg drãcusitã (drã-cu-sí-tã), drãcusits (drã-cu-sítsĭ), drãcusiti/drãcusite (drã-cu-sí-ti) – (unã cu drãcsit)

§ drãcusi-ri/drãcusire (drã-cu-sí-ri) sf drãcusiri (drã-cu-sírĭ) – (unã cu drãcsiri)

§ drãculsescu (drã-cul-sés-cu) (mi) vb IV drãculsii (drã-cul-síĭ), drãculseam (drã-cul-seámŭ), drãculsitã (drã-cul-sí-tã), drãculsiri/drãculsire (drã-cul-sí-ri) – (unã cu drãcsescu)

§ drãculsit (drã-cul-sítŭ) adg drãculsitã (drã-cul-sí-tã), drãculsits (drã-cul-sítsĭ), drãculsiti/drãculsite (drã-cul-sí-ti) – (unã cu drãcsit)

§ drãculsiri/drãculsire (drã-cul-sí-ri) sf drãculsiri (drã-cul-sírĭ) – (unã cu drãcsiri)

§ drãcuescu (drã-cu-ĭés-cu) (mi) vb IV drãcuii (drã-cu-íĭ), drãcueam (drã-cu-ĭámŭ), drãcuitã (drã-cu-í-tã), drãcuiri/drãcuire (drã-cu-í-ri) – (unã cu drãcsescu)

§ drãcuit (drã-cu-ítŭ) adg drãcuitã (drã-cu-í-tã), drãcuits (drã-cu-ítsĭ), drãcuiti/drãcuite (drã-cu-í-ti) – (unã cu drãcsit)

§ drãcui-ri/drãcuire (drã-cu-í-ri) sf drãcuiri (drã-cu-írĭ) – (unã cu drãcsiri)

ex: ngindarea-lj lo mintsãli, putea s-lu vatãmã

§ dizgindu (diz-gín-du) (mi) vb I dizgindai (diz-gin-dáĭ), dizgindam (diz-gin-dámŭ), dizgindatã (diz-gin-dá-tã), dizginda-ri/dizgindare (diz-gin-dá-ri) – nj-treatsi gindea (amãnia, hulia, turbarea)
{ro: a-i trece furia}
{fr: ne plus être en colère}
{en: no longer be angry}
ex: troarã s-dizgindã (lj-tricu amãnia); dupã tsi va s-dizgindã (va-lj treacã amãnia), va-lj zburãscu

§ dizgindat (diz-gin-dátŭ) adg dizgindatã (diz-gin-dá-tã), dizgindats (diz-gin-dátsĭ), dizgindati/dizgindate (diz-gin-dá-ti) – a curi lj-ari tricutã gindea
{ro: căruia i-a trecut furia}
{fr: qui n’est plus en colère}
{en: who is no longer angry}
ex: eara dizgindatã (lj-avea tricutã amãnia) cãndu njershu piningã nãs

§ dizgindari/dizgindare (diz-gin-dá-ri) sf dizgindãri (diz-gin-dắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu-a omlui ãlj treatsi gindea
{ro: acţiunea de a-i trece furia}
{fr: action de ne plus être en colère}
{en: action of no longer being angry}

§ ãngindu (ãn-gín-du) (mi) vb I ãngindai (ãn-gin-dáĭ), ãngindam (ãn-gin-dámŭ), ãngindatã (ãn-gin-dá-tã), ãnginda-ri/ãngindare (ãn-gin-dá-ri) – (unã cu ngindu)

§ ãngindat (ãn-gin-dátŭ) adg ãngindatã (ãn-gin-dá-tã), ãngindats (ãn-gin-dátsĭ), ãngindati/ãngindate (ãn-gin-dá-ti) – (unã cu ngindat)

§ ãngindari/ãngindare (ãn-gin-dá-ri) sf ãngindãri (ãn-gin-dắrĭ) (unã cu ngindari) – (unã cu ngindari)

§ inagi (i-na-gí) adg(?) inagii/inagie (i-na-gí-i), inageadz (i-na-gĭádzĭ), inagii (i-na-gíĭ) – (unã cu inãtos)
ex: ficior inagi

§ inaci (i-na-cí) adg(?) inacii/inacie (i-na-cí-i), inaceadz (i-na-cĭádzĭ), inacii (i-na-cíĭ) – (unã cu inãtos)

§ inaciu (i-na-cíŭ) adg(?) inacii/inacie (i-na-cí-i), inacii (i-na-cíĭ), inacii (i-na-cíĭ) – (unã cu inãtos)
ex: om inaciu ca nãs nu-ari cama nclo

§ inãtci (i-nãt-cí) adg(?) inãtcioanji/inãtcioanje (i-nãt-cĭŭá-nji), inãtceadz (i-nãt-cĭádzĭ), inãtcioanji/inãtcioanje (i-nãt-cĭŭá-nji) – tsi easti mplin di inati; tsi lu-acatsã lishor inatea; yinãtos, gnãtos, huliros, lisixit, lisearcu, turbat, gindos, uryisit
{ro: furios, supărăcios, mâ-nios}
{fr: cholérique, furieux, irascible}
{en: infuriated, angered, irritable}

§ inagilãchi/inagilãche (i-na-gi-lắ-chi) sf inagilãchi (i-na-gi-lắchĭ) – harea tsi u-ari atsel tsi lu-acatsã inatea multu lishor
{ro: irascibilitate, îndărătnicie}
{fr: irascibilité, obstination}
{en: irascibility, irritableness}

§ inãtusescu (i-nã-tu-sés-cu) (mi) vb IV inãtusii (i-nã-tu-síĭ), inãtuseam (i-nã-tu-seámŭ), inãtusitã (i-nã-tu-sí-tã), inãtusiri/inãtusire (i-nã-tu-sí-ri) – mi-acatsã inatea; mi fac foc di inati; lu-aurlu pri cariva cu multã inati; lj-am inati (nj-chicã, lj-u voi) a unui cã-nj fatsi un lucru tsi nu mi-arãseashti (shi nu para voi s-lu ved i s-lji zburãscu); yinãtusescu, gnãtusescu, nãrãescu, nãrescu, niriescu, arcedz, ariciuescu, agredz, timusescu, furtsuescu, furchisescu, ngindu, mi-aprindu (di inati), lisixescu, hulusescu, huljisescu, ahuljisescu, cãchiusescu, chicusescu, cãrtescu, turbu, turbedz
{ro: (se) înfuria, (se) supăra}
{fr: s’emporter, (se) facher, se mettre en colère, bouder}
{en: infuriate, make angry; get sorry }

§ inãtusit (i-nã-tu-sítŭ) adg inãtusitã (i-nã-tu-sí-tã), inãtusits (i-nã-tu-sítsĭ), inãtusiti/inãtusite (i-nã-tu-sí-ti) – tsi lu-ari acãtsatã inatea; lj-am inati a unui (tr-atseali nivruti tsi nj-ari faptã); nj-ari inati (tr-atseali nivruti tsi lj-am faptã); yinãtusit, gnãtusit, nãrãit, nãrit, niriit, arceat ariciuit, agrat, timusit, furtsuit, furchisit, ngindat, apres (di inati), aprimtu, lisixit, hulusit, huljisit, ahuljisit, cãchiusit, chicusit, cãrtit, turbat
{ro: înfuriat, supărat}
{fr: emporté, fâché, mis en colère, boudé }
{en: infuriated made sorry (angry)}

§ inãtusiri/inãtusire (i-nã-tu-sí-ri) sf inãtusiri (i-nã-tu-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un easti acãtsat di inati; atsea tsi s-fatsi cãndu un lj-u va a altui tr-atseali tsi lj-ari faptã; yinãtusiri, gnãtusiri, nãrãiri, nãriri, niriiri, arceari, ariciuiri, agrari, timusiri, furtsuiri, furchisiri, ngindari, aprindiri (di inati), lisixiri, hulusiri, huljisiri, ahuljisiri, cãchiusiri, chicusiri, cãrtiri, turbari
{ro: acţiunea de a (se) înfuria, de a (se) supăra; înfuriare, supărare}
{fr: action de se mettre en colère, de (se) fâcher}
{en: action of infuriating someone, of getting angry, of making someone sorry}

§ yinãtusescu (yi-nã-tu-sés-cu) vb IV yinãtusii (yi-nã-tu-síĭ), yinãtuseam (yi-nã-tu-seámŭ), yinãtusitã (yi-nã-tu-sí-tã), yinãtusi-ri/yinãtusire (yi-nã-tu-sí-ri) – (unã cu inãtusescu)

§ yinãtusit (yi-nã-tu-sítŭ) adg yinãtusitã (yi-nã-tu-sí-tã), yinãtusits (yi-nã-tu-sítsĭ), yinãtusiti/yinãtusite (yi-nã-tu-sí-ti) – (unã cu inãtusit)

§ yinãtusiri/inãtusire (yi-nã-tu-sí-ri) sf yinãtusiri (yi-nã-tu-sírĭ) – (unã cu inãtusiri)

§ gnãtusescu (gnã-tu-sés-cu) vb IV gnã-tusii (gnã-tu-síĭ), gnãtuseam (gnã-tu-seámŭ), gnãtusitã (gnã-tu-sí-tã), gnãtusiri/gnãtusire (gnã-tu-sí-ri) – (unã cu inãtusescu)
ex: multu-l gnitãsii

§ gnãtusit (gnã-tu-sítŭ) adg gnãtusitã (gnã-tu-sí-tã), gnãtusits (gnã-tu-sítsĭ), gnãtusiti/gnãtusite (gnã-tu-sí-ti) – (unã cu inãtusit)

§ gnãtusiri/gnãtusire (gnã-tu-sí-ri) sf gnãtusiri (gnã-tu-sírĭ) – (unã cu inãtusiri)

§ nãirescu (nã-i-rés-cu) (mi) vb IV nãirii (nã-i-ríĭ), nãiream (nã-i-reámŭ), nãiritã (nã-i-rí-tã), nãiriri/nãirire (nã-i-rí-ri) – (unã cu inãtusescu)
ex: di fatsiri nu-am ni limbã, nitsi gurã sã zburãscu, ma la tuts lã spun sã shtibã, cusurli-a lor shi nu s-nãirescu (angucitoari: yilia); tuts tu mini mutrescu, si-arisescu, nu si-arisescu, pri mini nu s-nãirescu (angucitoari: yilia); canda-arãd, canda s-nãirescu (ahuljisescu, cãchiusescu); amirãlu s-nãiri (lu-acãtsã inatea)

§ nãirit (nã-i-rítŭ) adg nãiritã (nã-i-rí-tã), nãirits (nã-i-rítsĭ), nãiriti/nãiriti (nã-i-rí-ti) – (unã cu inãtusit)
ex: nãirit (cu inati), el mutã oala; s-toarnã nãirit (cãchiusit) foc arbineslu; nãiritlu (chicusitlu) ncãceri scoati

§ nãiriri/nãirire (nã-i-rí-ri) sf nãiriri (nã-i-rírĭ) – (unã cu inãtusiri)
ex: strigã cu nãiriri (arceari, amãnii)

§ nãrãescu (nã-rã-ĭés-cu) (mi) vb IV nãrãii (nã-rã-íĭ), nãrãeam (nã-rã-ĭámŭ), nãrãitã (nã-rã-í-tã), nãrãiri/nãrãire (nã-rã-í-ri) – (unã cu inã-tusescu)
ex: s-nãrãirã (lj-acãtsã inatea, inãtusirã) multu; mi nãrãii astãndzã; lji sã nãrãi unãoarã; cãtse ti nãrãeshti ashi?

§ nãrãit (nã-rã-ítŭ) adg nãrãitã (nã-rã-í-tã), nãrãits (nã-rã-ítsĭ), nãrãiti/nãrãiti (nã-rã-í-ti) – (unã cu inãtusit)

§ nãrãiri/nãrãire (nã-rã-í-ri) sf nãrãiri (nã-rã-írĭ) – (unã cu inãtusiri)

§ niriescu (ni-ri-ĭés-cu) (mi) vb IV niriii (ni-ri-íĭ), niriam (ni-ri-ĭámŭ), niriitã (ni-ri-í-tã), niriiri/niriire (ni-ri-í-ri) – (unã cu inãtusescu)
ex: nji si nirii cã-lj dzãsh aesti zboarã; nu ti niirea cã mini ti voi; s-nirii cã-lj lo culaclu

§ niriit (ni-ri-ítŭ) adg niriitã (ni-ri-í-tã), niriits (ni-ri-ítsĭ), niriiti/niriiti (ni-ri-í-ti) – (unã cu inãtusit)
ex: lasã-l tora, cã easti niirit; mini lu mbunai, cã eara niriit

§ niriiri/niriire (ni-ri-í-ri) sf niriiri (ni-ri-írĭ) – (unã cu inãtusiri)

§ nãrescu (nã-rés-cu) (mi) vb IV nãrii (nã-ríĭ), nãream (nã-reámŭ), nãritã (nã-rí-tã), nãriri/nãrire (nã-rí-ri) – (unã cu inãtusescu)
ex: mi fats ca s-mi nãrescu (nãirescu)

§ nãrit (nã-rítŭ) adg nãritã (nã-rí-tã), nãrits (nã-rítsĭ), nãriti/nãriti (nã-rí-ti) – (unã cu inãtusit)

§ nãri-ri/nãrire (nã-rí-ri) sf nãriri (nã-rírĭ) – (unã cu inãtusiri)

§ inrãescu (in-rã-ĭés-cu) (mi) vb IV inrãii (in-rã-íĭ), inrãeam (in-rã-ĭámŭ), inrãitã (in-rã-í-tã), inrãiri/inrãire (in-rã-í-ri) – (unã cu inãtusescu)

§ inrãit (in-rã-ítŭ) adg inrãitã (in-rã-í-tã), inrãits (in-rã-ítsĭ), inrãiti/inrãiti (in-rã-í-ti) – (unã cu inãtusit)

§ inrãi-ri/inrãire (in-rã-í-ri) sf inrãiri (in-rã-írĭ) – (unã cu inãtusiri)

§ diznãirescu (diz-nã-i-rés-cu) (mi) vb IV diznãirii (diz-nã-i-ríĭ), diznãiream (diz-nã-i-reámŭ), diznãiritã (diz-nã-i-rí-tã), diznãiri-ri/diznãirire (diz-nã-i-rí-ri) – nj-treatsi inatea (nãirirea) tsi mi-avea acãtsatã
{ro: (se) des-supăra}
{fr: (se) défacher}
{en: lose one’s anger}
ex: s-vã diznãirits (s-vã treacã inatea)

§ diznãirit (diz-nã-i-rítŭ) adg diznãiritã (diz-nã-i-rí-tã), diznãirits (diz-nã-i-rítsĭ), diznãiriti/diznãiriti (diz-nã-i-rí-ti) – tsi lj-ari tricutã inatea (nãirirea)
{ro: des-supărat}
{fr: défâché}
{en: no longer angry}

§ diznãiri-ri/diznãirire (diz-nã-i-rí-ri) sf diznãiriri (diz-nã-i-rírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un s-diznãireashti
{ro: acţiunea de a (se) des-supăra}
{fr: action de (se) défacher}
{en: action of losing one’s anger}

§ diznirescu (diz-ni-rés-cu) (mi) vb IV diznirii (diz-ni-ríĭ), dizniream (diz-ni-reámŭ), dizniritã (diz-ni-rí-tã), dizniriri/diz-nirire (diz-ni-rí-ri) – (unã cu diznãirescu)

§ diznirit (diz-ni-rítŭ) adg dizniritã (diz-ni-rí-tã), diznirits (diz-ni-rítsĭ), dizniriti/diz-niriti (diz-ni-rí-ti) – (unã cu diznãirit)
ex: eara diznirit (eara cu inatea tricutã), cãndu ishi dit odã

§ dizniriri/diznirire (diz-ni-rí-ri) sf dizniriri (diz-ni-rírĭ) – (unã cu diznãiriri)

20: nu-nj cadi narea (tra/ma s-lu fac un lucru) = nu va mi-arushinedz, nu va-nj cher curailu (pirifanja), nu va mi cãtãfronisescu, nu va pat tsiva (ma s-lu fac un lucru);
21: scot foc prit nãri = (i) mi-acatsã multu inatea, mi-aprindu, mi-arcedz, etc.; (ii) mi-aspun multu gioni;
22: lj-lo mixa di la nari = l-cãtãdixi, lu-arushinã, lj-dipusi urecljili, etc.;
23: cu mutslji tu nari; nu shtii sã sh-ashteargã narea = easti ninga mixos, njic sh-ageamit, tsi-lj curã ninga nãrli, tsi nu-ari criscutã ninga;
24: nj-curã narea dupã... = am mari mirachi trã tsiva (s-dzãtsi ma multu trã un bãrbat tsi va multu unã featã, icã unã featã cari tsãni multu la un bãrbat);
25: nu-i di narea-a mea (nãrli-a meali); nãrli-a meali nu suntu trã… = nu easti trã mini (cã easti para-bunã, para-mushatã, etc.); nu hiu di scara (di ugeachea) a lui/ljei; nu fac trã el/ea; nu nji s-uidiseashti;
26: nu-am narea = nu cutedz;
27: ca-atsel cu musca pri nari = aduchescu cã mini lu-am stepsul (shi-nj si pari cã am unã muscã pri nari!); ca-atsel cu musca pri cãciulã;
28: nu veadi, cã-lj tsãni aumbrã narea = zbor tsi s-dzãtsi tr-atsel tsi easti tivichel, tsi nu lj-acatsã mãna trã tsiva, tsi nu para bagã oarã tsi s-fatsi deavãrliga di el;
29: narea u-ari mari, ma nu ari hari = zbor tsi s-dzãtsi tr-atsel tsi featsi aveari (acãtsatã cljag) shi va si s-poartã ca un om avut, ma nu shtii cum s-facã;
30: nu-am cu tsi sã-nj suflu narea = hiu multu oarfãn, cã nu-am paradz nitsi ti-unã distimeli; nu-am nitsi ascucheat ãn gurã; nu-am zmeanã la cur; etc.;
31: gura-lj dzãtsi, narea-lj avdi = tsi zburashti cu boatsea apusã, tsi zburashti peagalea)
{ro: nas}
{fr: nez, narine}
{en: nose, nostril}
ex: ari narea ca cundiljlu; nji s-aruviseazã nãrli; acãtsã unã sirmii shi-lj curã multu narea; nji si featsi nã luznã trãsh pi chipita-a nariljei; narea s-afurnjiseashti (s-asplinseashti, arushashti); ari nari traptã
(expr: mushatã); nãrli-a tali nu suntu
(expr: nu eshti di ugeachi, di soi bunã) trã hilji di-amirã; ari nãri hilja a moashiljei
(expr: easti hilja a moashiljei di ugeachi) ti-un gioni ca tini?; nu-ari narea
(expr: nu cuteadzã) s-mi mutreascã; nu-lj mutrea narea, ma mutrea-lj harea; u vedz cã strãmbã narea
(expr: cã nu u-ariseashti tsi dzãc, cã fatsi nãji); tsi strãnghi narea?
(expr: tsi ti mindueshti sh-nu shtii tsi s-fats?; tsi, nu ti-ariseashti?); l-tradzi di nãri
(expr: lu-arãdi, l-fatsi s-adarã tsi va) sh-el nu-aducheashti; lj-tãlje nãrli
(expr: lj-curmã orixea) cu-aurlarea tsi-lj featsi; ficiorlu vinji cu nãrli frãmti
(expr: cãtãdixit, cãtãfronisit; cu tinjia scãdzutã); s-lã frãng di prota nãrli
(expr: s-lji fac s-nu mutã caplu, s-lj-aspar ditu-arhii); lã si frãndzi putsãn narea
(expr: chirurã putsãn curailu, nu cutidzarã); hãngilu cu nãrli dipusi
(expr: cãrtit, inãtusit, arushinat); nveasta sh-acãtsã narea
(expr: lj-yinea agnos); tuti cãti-ts deadi va tsã li scoatã prit nãri
(expr: atseali tsi ts-ari datã va tsã lj-aducã aminti tut chirolu, sh-va caftã s-ti discumpãri); a stipsitslor preftsã lã s-apleacã narea
(expr: lã scadi tinjia, s-cãtrãfonisescu); u bagã multu sum nari alba
(expr: lu-arãseashti multu arãchia); nu u-au tu-arshini cã va lã ljai mirlu sh-va lã u dai tu nari
(expr: va-lj cãtãdixeshti; va-lj fats s-lã scadã tinjia); cu dzeana lai-gãlãitsã sh-cu nãrli trapti
(expr: mushati)

§ nas1 (násŭ) sn nasuri (ná-surĭ) – (unã cu nari)
ex: ma mutrits-lu di pi nas (nari)

§ nãros (nã-rósŭ) adg nãroasã (nã-rŭá-sã), nãrosh (nã-róshĭ), nãroasi/nãroase (nã-rŭá-si) – (om) tsi ari narea mari
{ro: năsos}
{fr: qui a un grand nez}
{en: who has a big nose}

§ nãsos (nã-sósŭ) adg nãsoasã (nã-sŭá-sã), nãsosh (nã-sóshĭ), nãsoasi/nãsoase (nã-sŭá-si) – (unã cu nãros)

§ nãreci1/nãrece (nã-ré-ci) sf nãreci (nã-récĭ) – nari njicã; (fig: nãreci = om di boi njicã; shcurtabac, scurtabac, giugia)
{ro: năsuc}
{fr: petit nez}
{en: small nose}

§ nãreci2 (nã-récĭŭ) sm, sf, adg nãreci/nãrece (nã-ré-ci), nãreci (nã-récĭ), nãreci/nãrece (nã-ré-ci) – nari njicã shi shcurtã cu mithca turnatã cãtrã nsus; om tsi ari narea njicã shi shcurtã cu chipita turnatã cãtrã nsus; cãrnu, cuciumit, cipli, shpãrtu, nciuvãnjat, ãnciuvãnjat
{ro: cârn}
{fr: camard, camus}
{en: snub, turned-up nose}
ex: nãreci lj-eara doilji ficiori