|
|
zâhârisescu
RO:zahăr a pune, v … Dictsiunar Armãn-Romãn Data DB:50031>2014-05-14 22:31:17.79294 »
hãrisescu
hãrisescu (hã-ri-sés-cu) (mi) vb IV – vedz tu harauã
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: harauãbucurilji/bucurilje
bucurilji/bucurilje (bu-cu-rí-lji) sf bucurilji/bucurilje (bu-cu-rí-lji) – simtsãmintul suflitescu tsi lu-aducheashti cariva tsi s-hãrseashti shi easti ifhãrãstisit di-un lucru vrut; harauã, hrauã, hroa, hãrãcupilji, vãsãlii, mãlinari
{ro: bucurie, plăcere}
{fr: joie, plaisir}
{en: joy, delight, pleasure, happiness}
ex: mor cu bucurilji (harauã)
§ bucur (bú-cur) (mi) vb I bucurai (bu-cu-ráĭ), bucuram (bu-cu-rámŭ), bucuratã (bu-cu-rá-tã), bucurari/bucurare (bu-cu-rá-ri) – aduchescu (fac pri altu s-aducheascã) unã mari harauã (bucurilji); mbucur, hãrsescu, hãrisescu, hãrãsescu, gudescu
{ro: bucura}
{fr: (se ré)jouir}
{en: rejoice}
§ bucurat (bu-cu-rátŭ) adg bucuratã (bu-cu-rá-tã), bucurats (bu-cu-rátsĭ), bucurati/bucurate (bu-cu-rá-ti) – tsi easti faptu s-aducheascã unã mari harauã; tsi easti hãrsit; mbucurat, hãrsit, hãrisit, hãrãsit, gudit
{ro: bucuros}
{fr: (ré)joui, enchanté}
{en: joyous}
§ bucurari/bucurare (bu-cu-rá-ri) sf bucurãri (bu-cu-rắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva aducheashti unã mari harauã; mbucurari, hãrsiri, hãrisiri, hãrãsiri, gudiri
{ro: acţiunea de a (se) bucura}
{fr: action de (se ré)jouir}
{en: action of rejoicing}
§ mbucur (mbú-cur) (mi) vb I mbucurai (mbu-cu-ráĭ), mbucuram (mbu-cu-rámŭ), mbucuratã (mbu-cu-rá-tã), mbucurari/mbucurare (mbu-cu-rá-ri) – (unã cu bucur)
ex: oili arãea, si mbucura (s-hãrsea)
§ mbucurat (mbu-cu-rátŭ) adg mbucuratã (mbu-cu-rá-tã), mbucurats (mbu-cu-rátsĭ), mbucura-ti/mbucurate (mbu-cu-rá-ti) – (unã cu bucurat)
§ mbucura-ri/mbucurare (mbu-cu-rá-ri) sf mbucurãri (mbu-cu-rắrĭ) – (unã cu bucurari)
burescu2
burescu2 (bu-rés-cu) vb IV burii (bu-ríĭ), buream (bu-reámŭ), buritã (bu-rí-tã), buriri/burire (bu-rí-ri) – l-duc un lucru pãnã la capit; l-fac un lucru pãnã tu bitisitã; agiungu pãnã aclo iu vream s-agiungu; mburescu, bitisescu, bitsescu, sculusescu, susescu, tilescu, apulsescu, mplinescu (fig: burescu = fac s-nu-armãnã tsiva di cariva; vatãm, cãtãstrãpsescu, afãnsescu)
{ro: termina, împlini}
{fr: finir, accomplir, réaliser}
{en: finish, complete, realize}
ex: Faraon s-minduea cu tsi trop si-lj bureascã (fig: si-lj cãtãstrãpseascã)
§ burit2 (bu-rítŭ) adg buritã (bu-rí-tã), burits (bu-rítsĭ), buriti/burite (bu-rí-ti) – (lucru) tsi easti dus pãnã la capit; mburit, bitisit, bitsit, sculusit, susit, tilit, apulsit, mplinit
{ro: terminat, împlinit}
{fr: accompli, achevé, fini}
{en: finished, completed}
§ buriri2/burire (bu-rí-ri) sf buriri (bu-rírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva bitiseashti un lucru; mburiri, bitisiri, bitsiri, sculusiri, susiri, tiliri, apulsiri, mpliniri
{ro: acţiunea de a termina, de a împlini; terminari, împliniri}
{fr: action d’accomplir, d’achever, de finir; accomplissement, achèvement, fin}
{en: action of finishing, of completing; completion, end} niburit2 (ni-bu-rítŭ) adg niburitã (ni-bu-rí-tã), niburits (ni-bu-rítsĭ), niburiti/niburite (ni-bu-rí-ti) – tsi nu easti bitisit (burit); tsi nu easti dus pãnã la capit; tsi nu easti etim; nimburit, nibitisit, nibitsit
{ro: neterminat}
{fr: inachevé}
{en: unfinished}
§ niburiri2/niburire (ni-bu-rí-ri) sf niburiri (ni-bu-rírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu biti-seashti, nu bureashti un lucru; nimburiri, nibitisiri, nibitsiri
{ro: acţiunea de a nu termina; neterminare}
{fr: action de ne pas achever}
{en: action of not finishing}
§ mburescu (mbu-rés-cu) vb IV mburii (mbu-ríĭ), mbuream (mbu-reámŭ), mburitã (mbu-rí-tã), mburiri/mburire (mbu-rí-ri) – (unã cu burescu)
ex: mea, azã sã mburirã (s-featsirã, s-bitisirã) tuti, azã s-hãrisescu; di preavãrliga li mburi (li bitisi) tuti,…, nuntru, n bisearicã armasi nimburitã (nibitisitã) di iconj; mburii (bitisii) lucrul tsi-nj didesh; s-dusi pãnã-aclo ma nu mburi (featsi, bitisi) tsiva
cãnachi/cãnache
cãnachi/cãnache (cã-ná-chi) sf cãnãchi (cã-nắchĭ) – pushputirea cu mãna, zboarãli dzãsi shi faptili cu cari s-diznjardã i easti hãrsit cariva; cãnãchipsiri, diznjerdu, diznjirdari, diznjirdãciuni, hadyi; gãlinisiri, hãidipsiri, pushputiri, zdrudiri, hãrãsiri, hãrisiri, hãrsiri
{ro: alintare}
{fr: caresse, cajolerie}
{en: caress}
ex: lumi bãnatã tu cãnãchi (hãdyi, cãnãchipsiri)
§ cãnãchipsescu (cã-nã-chip-sés-cu) (mi) vb IV cãnãchipsii (cã-nã-chip-síĭ), cãnãchipseam (cã-nã-chip-seámŭ), cãnãchipsitã (cã-nã-chip-sí-tã), cãnãchipsi-ri/cãnãchipsire (cã-nã-chip-sí-ri) – lj-aspun (ma multu a unui njic, bãrbat i nveastã vrutã) multã vreari shi-lj fac multi di mirãchili tsi li ari (cã suntu i nu suntu fapti cu minti); u min mãna lishor pristi truplu-a unei hiintsã (njic i mari, bãrbat i muljari, om i pravdã, etc.) multi ori cu zboarã di vreari i bãsheri; diznjerdu, gãlinisescu, gugilescu, hãidipsescu, pushputescu, zdrudescu, hãrãsescu, hãrisescu, hãrsescu
{ro: alinta}
{fr: cajoler, caresser, dorloter}
{en: caress, fondle, pamper}
§ cãnãchipsit (cã-nã-chip-sítŭ) adg cãnãchipsitã (cã-nã-chip-sí-tã), cãnãchipsits (cã-nã-chip-sítsĭ), cãnãchipsiti/cãnãchipsite (cã-nã-chip-sí-ti) – tsi easti hãidipsit cu mãna i cu zboarãli dzãsi; cãnãchearcu, diznjirdat, gãlinisit, gugilit, hãidipsit, hadyearcu, pushputit, zdrudit, hãrãsit, hãrisit, hãrsit
{ro: alintat}
{fr: cajolé, caressé, dorloté}
{en: caressed, fondled, pampered}
§ cãnãchipsiri/cãnãchipsire (cã-nã-chip-sí-ri) sf cãnãchipsiri (cã-nã-chip-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-cãnãchipseashti tsiva i cariva; pushputirea cu mãna; zboarãli dzãsi i faptili cu cari s-diznjardã i easti hãrsit cariva; diznjirdari, gãlinisiri, gugiliri, hãidipsiri, pushputiri, zdrudiri, hãrãsiri, hãrisiri, hãrsiri; diznjerdu, cãnachi, diznjirdãciuni, hadyi
{ro: acţiunea de a dezmierda; dezmierdare}
{fr: action de cajoler, de caresser, de dorloter}
{en: action of caressing, of fondling, of pampering}
§ cãnãchearcu (cã-nã-chĭár-cu) adg cãnãchearcã (cã-nã-chĭár-cã), cãnãcheartsi (cã-nã-chĭár-tsi), cãnãcheartsi/cãnãcheartse (cã-nã-chĭár-tsi) – (unã cu cãnãchipsit)
cãthãrisescu
cãthãrisescu (cã-thã-ri-sés-cu) vb IV cãthãrisii (cã-thã-ri-síĭ), cãthãriseam (cã-thã-ri-seámŭ), cãthãrisitã (cã-thã-ri-sí-tã), cãthãrisiri/cãthãrisire (cã-thã-ri-sí-ri) – unã cu cãtãrisescu
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã vedz: cãtãrisescudiznjerdu1
diznjerdu1 (diz-njĭér-du) sn diznjerduri (diz-njĭér-durĭ) – pushpu-tirea cu mãna shi zboarãli dzãsi i faptili cu cari s-hãidipseashti i easti hãrsit cariva; cãnachi, diznjirdãciuni, hadyi; cãnãchipsiri, diznjirdari, gãlinisiri, hãidipsiri, pushputiri, zdrudiri, hãrãsiri, hãrisiri, hãrsiri
{ro: dezmierdare}
{fr: caresse, cajolerie}
{en: caress}
ex: eu earam diznjerdul (diznjirdãciunea, cãnichea) a tutulor; numã trã diznjerdu (diznjirdari, hãidipsiri)
§ diznjerdu2 (diz-njĭér-du) (mi) vb I diznjirdai (diz-njir-dáĭ), diznjirdam (diz-njir-dámŭ), diznjirdatã (diz-njir-dá-tã), diznjirdari/diznjirdare (diz-njir-dá-ri) – u min mãna lishor pristi truplu-a unei hiintsã (njic i mari, bãrbat i muljari, om i pravdã, etc.) multi ori cu zboarã di vreari i bãsheri; lj-aspun (ma multu a unui njic, bãrbat i nveastã vrutã) multã vreari shi-lj fac multi di mirãchili tsi li ari (cã suntu i nu suntu fapti cu minti); cãnãchipsescu, gãlinisescu, gugilescu, hãidipsescu, pushputescu, zdrudescu, hãrãsescu, hãrisescu, hãrsescu
{ro: dezmierda}
{fr: cajoler, caresser, dorloter}
{en: caress, fondle, pamper}
ex: multu tsã diznjerdi (hãidipseshti) ficiorlu; mi diznjirda aushlu cã mi vrea multu; diznjardã natlu ca s-nu plãngã; ãlj diznjirdã (hãidipsi, zdrudi) percea; puljlji diznjardã mushiteatsa
§ diznjirdat (diz-njir-dátŭ) adg diznjirdatã (diz-njir-dá-tã), diznjirdats (diz-njir-dátsĭ), diznjirdati/diznjirdate (diz-njir-dá-ti) – tsi easti hãidipsit cu mãna i zboarãli dzãsi; cã-nãchipsit, cãnãchearcu, gãlinisit, gugilit, hãidipsit, hadyearcu, pushputit, zdrudit, hãrãsit, hãrisit, hãrsit
{ro: dezmierdat}
{fr: cajolé, caressé, dorloté}
{en: caressed, fondled, pampered}
ex: ficiorlu diznjirdat, armãni ninvitsat; ficiorlu-ts easti multu diznjirdat; cu diznjirdat imnatic
§ diznjirdari/diznjirdare (diz-njir-dá-ri) sf diznjirdãri (diz-njir-dắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-diznjardã tsiva i cariva; pushputirea cu mãna; zboarãli dzãsi i faptili cu cari s-diznjardã i easti hãrsit cariva; cãnãchipsiri, gãlinisiri, gugiliri, hãidipsiri, pushputiri, zdrudiri, hãrãsiri, hãrisiri, hãrsiri; cãnachi, diznjirdãciuni, hadyi
gãlinisescu
gãlinisescu (gã-li-ni-sés-cu) (mi) vb IV gãlinisii (gã-li-ni-síĭ), gãliniseam (gã-li-ni-seámŭ), gãlinisitã (gã-li-ni-sí-tã), gãlinisi-ri/gãlinisire (gã-li-ni-sí-ri) – lj-aspun (ma multu a unui njic, bãrbat i nveastã vrutã) multã vreari shi-lj fac multi di mirãchili tsi li ari (cã suntu i nu suntu fapti cu minti); u min mãna, pusputescu lishor pristi truplu-a unei hiintsã (njic i mari, bãrbat i muljari, om i pravdã, etc.) multi ori cu zboarã di vreari i bãsheri; gugilescu, cãnãchipsescu, diznjerdu, hãidipsescu, pushputescu, zdrudescu, hãrãsescu, hãrisescu, hãrsescu
{ro: răsfăţa}
{fr: câliner, se dorloter}
{en: caress, fondle, pamper, spoil}
§ gãlinisit (gã-li-ni-sítŭ) adg gãlinisitã (gã-li-ni-sí-tã), gãlinisits (gã-li-ni-sítsĭ), gãlinisi-ti/gãlinisite (gã-li-ni-sí-ti) – tsi easti diznjirdat cu mãna i zboarãli dzãsi; gugilit, diznjirdat, cãnãchipsit, cãnãchearcu, hãidipsit, hadyearcu, pushputit, zdrudit, hãrãsit, hãrisit, hãrsit
{ro: răsfăţat}
{fr: câliné, dorloté}
{en: caressed, fondled, pampered, spoiled}
§ gãlinisiri/gãlinisire (gã-li-ni-sí-ri) sf gãlinisiri (gã-li-ni-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-gãliniseashti tsiva i cariva; pushputirea cu mãna; zboarãli dzãsi i faptili cu cari s-gãliniseashti i easti hãrsit cariva; gugiliri, cãnãchipsiri, hãidipsiri, diznjirdari, pushputiri, zdrudiri, hãrãsiri, hãrisiri, hãrsiri; cãnachi, diznjirdãciuni, hadyi
{ro: acţiunea de a răsfăţa}
{fr: action de câliner, de se dorloter}
{en: action of caressing, of fondling, of pampering, of spoiling}
gudescu
gudescu (gu-dés-cu) (mi) vb IV gudii (gu-díĭ), gudeam (gu-deámŭ), guditã (gu-dí-tã), gudiri/gudire (gu-dí-ri) – aduchescu (fac pri altu s-aducheascã) unã mari harauã (bucurilji); mbucur, bucur, hãrsescu, hãrisescu, hãrãsescu
{ro: bucura}
{fr: (se ré)jouir}
{en: rejoice}
§ gudit (gu-dítŭ) adg guditã (gu-dí-tã), gudits (gu-dítsĭ), guditi/gudite (gu-dí-ti) – tsi aducheashti unã mari harauã; mbucurat, bucurat, hãrsit, hãrisit, hãrãsit
{ro: bucuros}
{fr: (ré)joui, enchanté}
{en: joyous}
§ gudiri/gudire (gu-dí-ri) sf gudiri (gu-dírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva aducheashti unã mari harauã; mbucurari, bucurari, hãrsiri, hãrisiri, hãrãsiri
{ro: acţiunea de a (se) bucura}
{fr: action de (se ré)jouir}
{en: action of rejoicing}
gugilescu
gugilescu (gu-gi-lés-cu) vb IV gugilii (gu-gi-líĭ), gugileam (gu-gi-leámŭ), gugilitã (gu-gi-lí-tã), gugiliri/gugilire (gu-gi-lí-ri) – lj-aspun (ma multu a unui njic, bãrbat i nveastã vrutã) multã vreari shi-lj fac multi di mirãchili tsi li ari (cã suntu i nu suntu fapti cu minti); u min mãna (pusputescu) lishor pristi truplu-a unei hiintsã (njic i mari, bãrbat i muljari, om i pravdã, etc.) multi ori cu zboarã di vreari i bãsheri; gãlinisescu, cãnãchipsescu, diznjerdu, hãidipsescu, pushputescu, zdrudescu, hãrãsescu, hãrisescu, hãrsescu
{ro: mângâia}
{fr: câliner, se dorloter}
{en: caress, fondle}
ex: ãlj da di nã parti, ãlj da di-alantã, u gugileashti, pãnã-lj shutsã mintea
§ gugilit (gu-gi-lítŭ) adg gugilitã (gu-gi-lí-tã), gugilits (gu-gi-lítsĭ), gugiliti/gugilite (gu-gi-lí-ti) – tsi easti diznjirdat cu mãna i zboarãli dzãsi; gãlinisit, diznjirdat, cãnãchipsit, cãnãchearcu, hãidipsit, hadyearcu, pushputit, zdrudit, hãrãsit, hãrisit, hãrsit
{ro: mângâiat}
{fr: câliné, dorloté}
{en: caressed, fondled}
§ gugiliri/gugilire (gu-gi-lí-ri) sf gugiliri (gu-gi-lírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-gugileashti tsiva i cariva; pushputirea cu mãna; zboarãli dzãsi i faptili cu cari s-gãliniseashti i easti hãrsit cariva; gãlinisiri, cãnãchipsiri, hãidipsiri, diznjirdari, pushputiri, zdrudiri, hãrãsiri, hãrisiri, hãrsiri; cãnachi, diznjirdãciuni, hadyi
{ro: acţiunea de a mângâia; mângâiere}
{fr: action de câliner, de se dorloter}
{en: action of caressing, of fondling}
hadyi/hadye
hadyi/hadye (hádh-yi) sf hãdyi (hắdh-yi) – pushputirea cu mãna shi zboarãli dzãsi i faptili cu cari s-diznjardã i easti hãrsit cariva; cãnachi, diznjerdu, diznjirdari, diznjirdãciuni, cãnãchipsiri, gãlinisiri, hãidipsiri, pushputiri, zdrudiri, hãrãsiri, hãrisiri, hãrsiri
{ro: alintare, mângâiere, dezmierdare}
{fr: caresse, dorloterie}
{en: caress}
§ hãidipsescu (hãĭ-dhip-sés-cu) (mi) vb IV – lj-aspun (ma multu a unui njic, bãrbat i nveastã vrutã) multã vreari shi-lj fac multi di mirãchili tsi li ari (cã suntu i nu suntu fapti cu minti); u min mãna lishor pristi truplu-a unei hiintsã (njic i mari, bãrbat i muljari, om i pravdã, etc.) multi ori cu zboarã dultsi di vreari i bãsheri; cãnãchipsescu, diznjerdu, gãlinisescu, gugilescu, pushputescu, zdrudescu, hãrãsescu, hãrisescu, hãrsescu
{ro: răsfăţa, dezmierda }
{fr: caresser, choyer, câliner, dorloter}
{en: caress, fondle, pamper, spoil}
ex: vimtu di searã-l hãidipsea (l-diznjirda)
§ hãidipsit (hãĭ-dhip-sítŭ) adg hãidipsitã (hãĭ-dhip-sí-tã), hãidipsits (hãĭ-dhip-sítsĭ), hãidipsiti/hãidipsite (hãĭ-dhip-sí-ti) – tsi easti diznjirdat cu mãna i zboarãli dzãsi; diznjirdat, cãnãchip-sit, cãnãchearcu, gãlinisit, gugilit, hadyearcu, pushputit, zdrudit, hãrãsit, hãrisit, hãrsit
{ro: răsfăţat, dezmierdat}
{fr: choyé, caressé, câliné, dorloté}
{en: caressed, fondled, pampered, spoiled}
§ hãidipsiri/hãidipsire (hãĭ-dhip-sí-ri) sf hãidipsiri (hãĭ-dhip-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-hãidipseashti tsiva i cariva; pushputirea cu mãna; zboarãli dzãsi i faptili cu cari s-hãidipseashti i easti hãrsit cariva; cãnãchipsiri, cãnachi, gãlinisiri, gugiliri, diznjirdari, diznjirdãciuni, diznjerdu, pushputiri, zdrudiri, hãrãsiri, hãrisiri, hãrsiri; hadyi
{ro: acţiunea de a răsfăţa, de a dezmierda; răsfăţare, dezmierdare}
{fr: action de caresser, de choyer, de câliner, de dorloter; caresse, cajolerie}
{en: action of caressing, of fondling, of pampering, of spoiling; caress}
§ hadyearcu (hadh-yĭár-cu) adg hadyearcã (hadh-yĭár-cã), hadyeartsi (hadh-yĭár-tsi), hadyeartsi/hadyeartse (hadh-yĭár-tsi) – (unã cu hãidipsit)
harauã
harauã (ha-rá-ŭã) sf harãi (ha-rắĭ) shi hãrãi (hã-rắĭ) – simtsãmintul suflitescu tsi lu-aducheashti cariva cãndu s-ifhãrãstiseashti shi s-hãrseashti di-un lucru vrut; hrauã, hroa, vãsãlii, mãlinari, bucurilji, hãrãcupilji; (fig:
1: harauã = numtã; expr:
2: nu lu-acatsã somnul di harauã; criscu nã palmã di harauã; nu-l tsãni loclu di harauã; nu lu ncapi casa (di harauã); nu lu ncap stranjili di harauã; haraua n casã; etc. = easti multu hãrsit, easti mplin di harauã, di iftihii sh-di hãrãcupilji;
3: s-ti lja haraua = multu bun, mushat, gioni, etc.; lu-arãseashti omlu di cum s-veadi un lucru;
4: plãngu di harauã; gioc di harauã = mi hãrsescu multu)
{ro: bucurie; nuntă}
{fr: joie, plaisir, aise; marriage, noce}
{en: joy, delight, pleasure, happiness; wedding}
ex: am mari harauã; eara mplinj di harauã; ahãntã harauã lj-aflã, cãndu vidzurã fumealji n casã; harauã mari eara n casã cã avea agiumtã dit xinitii; haraua tsi trapsi (haraua tsi-aduchi), lji si pãru cã-l featsi mã-sa di-adoarã; s-loarã di gushi shi plãmsirã di harauã
(expr: s-hãrsirã multu); acãtsã s-gioacã di harauã pri-un cicior
(expr: s-hãrsi multu); sh-la harauã-ts! (fig: sh-la numtã-ts!); ti hãrãi (fig: numtsã, pãtidzãri, etc.) s-tsã yinim; a aharistului lji si lja haraua; amirãlu criscu di harauã
(expr: s-hãrsi multu) shi loclu nu lu ncãpea
(expr: eara mplin di harauã shi hãrãcupilji); aflarã casa ndreaptã, di ti loa haraua
(expr: di ti-arisea multu di cum u videai ndreaptã, tsã s-umplea inima s-u mutreshti); inshirã dzatsi peshti bunj shi nostinj di ti loa haraua s-lji vedz
§ hrauã (hrá-ŭã) sf hrãi (hrắĭ) – (unã cu harauã)
§ hroa (hrŭá) sf hrãi (hrắĭ) – (unã cu harauã)
ex: di hroa (harauã) zulapea ardi; di hroa (harauã) sãlta
§ harei (ha-ré-i) sf harei (ha-réĭ) – numtã; uspets, giumbusi, zefchi, ziafeti
{ro: nuntă; ospăţ, petrecere, divertisment}
{fr: noces; festin, banquet, divertissement}
{en: wedding; banquet, amusement}
ex: hãrioasã! sh-la harei (numtã) s-yinim!
§ hãrios (hã-ri-ósŭ) adg hãrioasã (hã-ri-ŭá-sã), hãriosh (hã-ri-óshĭ), hãrioasi/hãrioase (hã-ri-ŭá-si) – tsi easti mplin di harauã; tsi aspuni multã harauã; hãros, hãrãcop, hãrsit, yios