DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

gazetã

gazetã (ga-zé-tã) sf gazeti/gazete (ga-zé-ti) – acoali mãri di carti, bãgati deadun sh-vinduti di-aradã cati dzuã, tu cari s-aflã tipusiti hãbãrli shi nalili tsi s-fac tu lumi; timiridã, fimiridã, dzuar, frãndzã
{ro: ziar, gazetă}
{fr: gazette}
{en: newspaper}
ex: tsi shtiri n-aduc gazetili?

§ gazitar (ga-zi-tárŭ) sm, sf gazitarã (ga-zi-tá-rã), gazitari (ga-zi-tárĭ), gazitari/gazitare (ga-zi-tá-ri) – omlu (bãrbat i muljari) tsi ngrãpseashti nalili tipusiti tu-unã gazetã

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

gãzetã

gãzetã (gã-zé-tã) sf pl(?) – parã di-aradã tsi nu-ahãrzeashti multu; parã di bãcãri cu njicã tinjii; mitilic, gãlãgan, cãrãntanã, mangãrã, mãngãrã, mãngãri, mãngãr, ngãrmar, gãrmar, cãtsit
{ro: gologan}
{fr: sou, monnaie de petite valeur}
{en: coin of small value}
ex: el nu-avea nitsi gãzetã (nitsiun mitilic, nitsiun parã)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

cãrãntanã2

cãrãntanã2 (cã-rãn-tá-nã) sf cãrãntãnj (cã-rãn-tắnjĭ) – parã tsi nu-ahãrzeashti mari lucru; parã di bãcãri cu njicã tinjii; mitilic, gãlãgan, mangãrã, mãngãrã, mãngãr, mãngãri, gãrmari, angãrmari, ngãrmari, gãzetã
{ro: gologan, monedă de aramă}
{fr: monnaie de cuivre}
{en: copper coin}
ex: scoasi cãrãntana (mitiliclu) dit pungã-lj shi lj-u deadi; caplu-ts nu fatsi nitsi unã cãrãntanã; lj-da nã cãrãntanã sh-unã cãrvealji

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

cãtsit1

cãtsit1 (cã-tsíthŭ) sn cãtsiti/cãtsite (cã-tsí-thi) – parã veclju nturtsescu, di-aradã di metal cu tinjii njicã; cãrãntanã, mitilic, gãlãgan, mangãrã, mãngãrã, mãngãr, mãngãri, angãrmar, ngãrmar, gãrmar, gãzetã, mitilic
{ro: monedă de 20 de bani}
{fr: monnaie de 20 sous}
{en: old Turkish coin of small value}
ex: cu cãti un cãtsit (parã) nhiptu tu meari

§ catsid (cá-tsidh) sm pl(?) – (unã cu cãtsit1)

§ cãrclic (cãr-clícŭ) sm cãrclits (cãr-clítsĭ) – parã veclju nturtsescu (tsi-ahãrzeashti cãt dauã cãtsiti)
{ro: monedă de 40 de bani}
{fr: monnaie de 40 sous}
{en: old Turkish money}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

ceacmac

ceacmac (cĭac-mácŭ) sm ceacmats (cĭac-mátsĭ) – parã tsi nu-ahãrzeashti mari lucru; parã cu njicã tinjii (di-aradã di bãcãri); mitilic, gãlãgan, cãrãntanã, mangãrã, mãngãrã, mãngãr, mãngãri, angãrmari, ngãrmari, gãrmari, gãzetã, etc.
{ro: gologan, monedă de aramă}
{fr: monnaie de cuivre}
{en: copper coin}
ex: ded shasi ceacmats (paradz di bãcãri) pi ucã

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

dzuã

dzuã (dzú-ŭã shi dzú-ã) sf dzãli/dzãle (dzắ-li) –
1: chirolu tsi s-tindi ditu-apirita pãnã tu-ascãpitata-a soarilui;
2: sãhãtsli (24) tsi trec di la unã njadzãnoapti pãnã la-alantã njadzãnoapti di dupã ea; dzãuã, zãuã, zu, zã, z; (fig:
1: dzuã = (i) banã; (ii) oarã; expr:
2: dzuã albã; dzãli albi = dzuã bunã, banã bunã, mushatã, hãrioasã;
3: dzuã lai = dzuã urutã, mash cu cripãri;
4: nj-fatsi dzãli fripti = nj-fatsi dzãli amari, nj-mãcã bana, mi nvirineadzã multu;
5: dzua tutã = itsi dzuã, cãndu tsi s-hibã, cãndu s-vrei;
6: da dzua; s-fatsi dzuã = apirã;
7: cu dzua n cap = dit hãryii, di cum creapã dzua;
8: hiu om di-a dzuãljei = hiu om tsi sh-fatsi tuti lucrili dzua, nu noaptea;
9: noapti sh-dzuã = tut chirolu, nicurmat, fãrã astãmãtsiri;
10: noaptea, u fac dzuã; fac dzua, noapti = lucredz dipriunã, dip canda lucredz, noapti sh-dzuã;
11: am dzãli multi, am ninga dzãli = am s-bãnedz ninga multu chiro;
12: nu-am (multi) dzãli, nji s-axescu dzãlili, li am dzãli misurati = nu-am ninga multi dzãli s-bãnedz;
13: ãlj curmu (ljau) dzãlili = ãl vatãm;
14: mari cãt dzua di vearã = multu mari, multu lungu, multu chiro;
15: dzãlili nu intrã n sac = avem, easti chiro, nu bitisescu dzãlili;
16: nu sh-da bunã dzua = suntu ncãceats)
{ro: zi, ziuă}
{fr: jour, journée}
{en: day}
ex: clocea albã cãndu yini, puljlji tuts lj-arãspãndeashti, clocea lai-lj lja la sini shi cu vreari lj-anvileashti (angucitoari: dzua shi noaptea); tsi-s dauã surãri tsi nu pot si s-veadã? (angucitoari: dzua sh-noaptea); suntu dauã surãri dzeamini, una-i tut jilitã, alantã-i hãrsitã (angucitoari: dzua shi noaptea); bunã dzuã, frats duruts; shedz aoatsi pãn s-da dzua; apiri ghini shi s-featsi dzua prãndzu; dzua fudzi di njelj sh-noaptea arãstoarnã boulu; easti om di-a dzuãljei dzua-ambarã di dimneatsã s-veadi; dzua di mãni vãr nu u cunoashti; dzuã noauã, cãsmeti noauã; nu-lj da dzuã albã; va-nj yinã sh-a njia dzua (oara);
(expr: tsi sh-fatsi tuti lucrili dzua); lj-aflã dzua (oara), lji scoasi mãdua; s-aibã dzuã albã
(expr: banã bunã, hãrioasã); bãneadzã ca dzua-atsea albã
(expr: treatsi unã banã hãrioasã); tu un suflit ãlj loai dzua (fig: bana); si alumtarã cãt i dzua di vearã mari
(expr: s-alumtarã multu chiro); domnu easti greu s-agiundzi, huzmichear pots dzua tutã
(expr: cãndu s-vrei, itsi dzuã); nu-ari multi dzãli
(expr: nu va bãneadzã multu); minduea-ti sh-dauã, dzãsi amirãlu, cã dzãlili nu intrã tu sac (avem chiro, nu bitisescu dzãlili); lji s-axirã dzãlili

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

fimiridã

fimiridã (fi-mi-rí-dã) sf fimiridz (fi-mi-rídzĭ) – acoali mãri di carti, bãgati deadun sh-vinduti di-aradã cati dzuã, tu cari s-aflã tipusiti hãbãrli shi nalili di tsi s-fatsi tu lumi; timiridã, gazetã, dzuar, frãndzã
{ro: ziar, gazetă}
{fr: gazette}
{en: newspaper}

§ efimiridã (e-fi-mi-rí-dã) sf efimiridz (e-fi-mi-rídzĭ) – (unã cu fimiridã)
ex: am aflatã dit efimiridz tsi curã

§ timiridã (thi-mi-rí-dã) sf timiridz (thi-mi-rídzĭ) – (unã cu fimiridã)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

frãndzã2

frãndzã2 (frắn-dzã) sf frãndzã (frắn-dzã) –
1: cumatã di carti ti scriari; cumatã dit-un lucru (ca vilendza, bunãoatã) tsi sh-u-adutsi ca unã acoalã; carti, coalã, acoalã;
2: acoala cu cari suntu fapti cãrtsãli (librili, vivlia); filã, padzinã;
3: acoali mãri di carti, ligati deadun sh-vinduti di-aradã cati dzuã, tu cari s-aflã tipusiti hãbãrli shi nalili tsi s-fac tu lumi; timiridã, fimiridã, gazetã, dzuar;
(expr:
1: s-alãxeashti frãndza = s-alãxescu lucrili, s-alãxeashti catastisea, chirolu;
2: tornu frãndza = nj-alãxescu mintea, pãrearea; alas (agãrshescu) atseali tsi s-featsirã sh-trag calea nãinti)
{ro: foaie de hîrtie; foaie (pagină) de carte; ziar}
{fr: feuille de papier, feuille (page) d’un livre); journal, gazette}
{en: sheet of paper; sheet or page of book; newspaper}
ex: carti cu multi frãndzã; arupsi dauã frãndzã dit carti; cari toarnã frãndzãli, gramati nu nveatsã; vilendzã cu tsintsi frãndzã (cumãts di cari easti faptã); fustani lungã di shasi frãndzã; chilimi di trei frãndzã; Sãrunã isha unã frãndzã (filã, fimiridã) armãneascã; turnã multi frãndzã
(expr: sh-alãxi multu mintea, pãrearea, purtarea)

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

gãlãgan

gãlãgan (gã-lã-gánŭ) sm gãlãganj (gã-lã-gánjĭ) – parã tsi nu-ahãrzeashti mari lucru; parã di bãcãri cu njicã tinjii; mitilic, gãlãgan, cãrãntanã, mangãrã, mãngãrã, mãngãri, mãngãr, ngãrmar, angãrmari, gãrmari, gãzetã, cãtsit
{ro: gologan}
{fr: sou, monnaie de petite valeur}
{en: coin of small value}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã        

mangãrã

mangãrã (mán-gã-rã) sf mangãri/mangãre (mán-gã-ri) – parã veclju tsi-ahãrzeashti dip putsãn; parã di bãcãri cu njicã tinjii; pãrã di bãcãri; mãngãrã, mãngãri, mãngãr, mitilic, gãlãgan, cãrãntanã, ngãrmar, angãrmari, gãrmari, gãzetã, cãtsit
{ro: gologan, leţcaie}
{fr: liard, monnaie de petite valeur}
{en: coin of small value}
ex: nu putui s-lã dau nitsi unã mangãrã; nu voi s-lji dau nitsi-unã mangãrã ma multu

§ mãngãri/mãngãre (mãn-gắ-ri) sf mãngãri/mãngãre (mãn-gắ-ri) – (unã cu mangãrã)
ex: nj-plãti dauã njilj di aslanj, mash mãngãri (paradz di bãcãri cu njicã tinjii)

§ mãngãrã (mãn-gắ-rã) sf mãngãri/mãngãre (mãn-gắ-ri) – (unã cu mangãrã)
ex: sh-avea shapti-optu mãngãri tut, tut

§ mãngãr (mãn-gắr) sm mãngãri (mãn-gắrĭ) – (unã cu mangãrã)
(expr: tãngãr-mãngãr = a si s-facã itsi s-va, itsi s-hibã)
ex: va mi duc, dzãsi, shi tãngãr-mãngãr (shi s-facã itsi s-va)! iu s-easã, s-beasã!

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã