DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

giumitati/giumitate

giumitati/giumitate (gĭu-mi-tá-ti) sf giumitãts (gĭu-mi-tắtsĭ) – catiunã di-atseali dauã pãrtsã isea (i aproapea isea) tu cari si mparti un lucru; loclu (di-aradã cãtã tu mesi) tsi lu mparti (i poati s-lu mpartã) un lucru tu dauã pãrtsã (aproapea) isea; ngiumitati, jumitati, giumetã, giumitic, dis, mits;
(expr:
1: (lucru) faptu pi giumitati = (lucru) tsi easti faptu mash unã parti; (lucru) nchisit sh-alãsat nibitisit;
2: fã-ti un om (un gioni, un lucrãtor, etc.) sh-giumitati = fã-ti un om ma bun (ma gioni, ma lucrãtor, etc.) di tuts;
3: (dzãs) cu giumitati di gurã; (dzãs) cu giumitati di boatsi = (dzãs, di-atsel tsi zburashti) cu boatsea peanarga, dipusã, dip canda nu easti nicã el cãndisit di-atseali tsi dzãtsi, canda lj-easti arshini, fricã, etc.;
4: adrat cu inima pi giumitati = adrat fãrã vreari, fãrã gãireti, fãrã umuti)
{ro: jumătate}
{fr: moitié}
{en: half}
ex: giumitatea (disa) tsãni-u tini; ca giumitati (disã) di om s-featsi; a furlui, fã-ti fur shi giumitati
(expr: fã-ti ma bun fur); lj-ded shi giumitati (disã) di cãrvealji; acumpãrã shi giumitati di ucã di-arãchii; lu ncljisi giumitati di nafoarã, giumitati di nãuntru; acãtsã s-da numirli hiljlu shi dzãsi ca cu giumitati di boatsi
(expr: peanarga, cu boatsi dipusã); gri amirãlu cu giumitati di gurã
(expr: peanarga)

§ ngiumitati/ngiumitate (ngĭu-mi-tá-ti) sf ngiumitãts (ngĭu-mi-tắtsĭ) – (unã cu giumitati)
ex: mutreashti hãznãlu, ngiumitati s-avea dusã; ca frati bun, u mpãrtsã amirãrilja pi ngiumitati cu frati-su

§ jumitati/jumitate (jĭu-mi-tá-ti) sf jumitãts (jĭu-mi-tắtsĭ) – (unã cu giumitati)
ex: cã di trei anj shi jumitati

§ giumetã (gĭu-mé-tã) sf giumets (gĭu-métsĭ) – giumitatea dit un lucru cunuscut a curi nu-lj si dzãtsi numa (unã misurã, ucã, cãrvealji, etc.)
{ro: jumătate (dintr-un lucru sau măsură fără să fie menţionată}
{fr: moitié de quelque chose qui n’est pas mentionnée}
{en: half of something (a measure) not mentioned}
ex: nã giumetã (giumitati chilo) di yin; nã giumetã (giumitati ucã) di carni

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

mesi/mese

mesi/mese (mé-si) sf fãrã pl – loclu (njedzlu) di nuntru a unui lucru; loclu tsi s-aflã tu idyea dipãrtari dit unã mardzini tu-alantã a lucrului (di la mardzinea dinsus pãnã la-atsea dinghios); partea-a truplui di om tsi s-aflã la nãltsimea-a buriclui (namisa di pãnticã shi stumahi); measi, chentru; nolgic, nolgiuc, njilgioc, njolgiuc, njoldzuc, njedz
(expr:
1: tsi curã tu mesi = tsi s-fatsi, cum sta lucrili;
2: nj-frãngu mesea = mi leagãn lishor sh-dultsi cu truplu sh-gofurli di-unã parti sh-di-alantã, (tu imnari, giucari, cãntari) cãmãrusinda-mi; nj-fac cãtsãmãchi;
3: nu nj-u frãngu mesea = (i) hiu ahãntu linãvos cã nu voi necã s-mi-aplec; (ii) nu mi leagãn lishor sh-dultsi, cu truplu sh-gofurli di-unã parti sh-di-alantã;
4: tu mesea di (adv) = nolgicã, nolgiuca, nolgiua, njilgioca, namisa, anamisa, nidzã, njidzã, nizã;
5: (atsel) dit mesi (adg) = (atsel) tsi s-aflã namisa di alti lucri; atsel tsi nu easti ni bun, ni arãu; nolgic, nulgican, nolgican, nolgiucan, njilgioc, njolgican, njilgiucan, njijlucan)
{ro: mijloc, centru, talie (mijlocul corpului)}
{fr: milieu, centre; taille (milieu du corps)}
{en: middle, center; waist}
ex: pãlatea a lui dit mesea (nolgica) di-amari; earam tu mesi (nolgica); stãtui tu mesi; lu tãlje pit mesi; di mesi tsimsi-apala; pisti mesi nj-angricã; nu sh-u frãndzi mesea
(expr: (i) nu sh-lu leagãnã truplu, gofurli; icã, (ii) easti multu linãvos); si strãndzi ta si sh-facã mesea (partea di ningã buric a truplui) njicã; u-acãtsã di mesi feata; atsel di mesi
(expr: nolgicanlu); el pri mesea sh-easti nsurat
(expr: el easti nsurat cu nolgicana); ãlj dzãsi a featãljei tsi curã tu mesi
(expr: tsi s-fatsi, cum sta lucrili); cari va s-facã multi dinãoarã, armãni tu mesi; cari ncalicã mula-a altui, s-dipuni tu mesea di cali

§ measi/mease (meá-si) sf fãrã pl – (unã cu mesi)
ex: hiljlu di measi (nolgicanlu)

§ mitsiu (mi-tsíŭ) sm fãrã pl – giumitatea dit-un lucru dispãrtsãt (tãljat) tu mesi; giumetã
{ro: o jumătate de}
{fr: une moitié de}
{en: a half of}
ex: nã fripsi sugiuc shi nã scoasi un mitsiu (unã giumitati di) di yin

§ njedz (njĭédzŭ) sn njedzuri (njĭé-dzuri) – partea di nai ma nuntru a unui lucru; partea ma moali (dit mesi) di nuntru a cãrvealiljei di pãni; partea di nuntru (dit mesi) a yimishilor;

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn