|
|
balã2
balã2 (bá-lã) sf bali/bale (bá-li) – ascucheat tsi curã nafoarã sh-fãrã vreari dit gura di om (cãni turbat, etc.);
(expr: nj-alasã gura bali, nj-curã (nj-fug) balili (di orixi, di zilj) = zilipsescu, am mari mirachi ti tsiva, nj-si fatsi mari orixi di-un lucru)
{ro: bale}
{fr: bave}
{en: slaver}
ex: veadi ghiftul shi-lj fug bali; lj-curã bali dit gurã; cãndu es dintsãlj la ficior, acatsã sã-lj curã balili; lj-curã balili dupã-atsea featã
(expr: u va, u zilipseashti multu feata, moari sh-cheari dupã-atsea featã)
§ bãlos (bã-lósŭ) adg bãloasã (bã-lŭá-sã), bãlosh (bã-lóshĭ), bãloasi/bãloase (bã-lŭá-si) – tsi-lj curã multu balili; tsi easti mplin di bali; (fig: bãlos = (dzamã, muljituri) tsi sh-u-adutsi cu balili)
{ro: bălos}
{fr: baveur}
{en: with slavers, dribbler}
ex: arãdi mutsoslu di bãloslu (di-atsel tsi-lj curã bali); tadi easti bãlos (easti cu bali, lj-curã bali); lapti bãlos
(expr: tsi sh-u-adutsi cu balili); easti om multu bãlos (tsi-lj curã multu balili)
§ mbãledz (mbã-lédzŭ) (mi) vb I mbãlai (mbã-láĭ), mbãlam (mbã-lámŭ), mbãlatã (mbã-lá-tã), mbãlari/mbãlare (mbã-lá-ri) – nj-es bali (nj-curã) balili din gurã; (mi) umplu di bali
{ro: (se) umple de bale}
{fr: baver}
{en: slaver, drool, drivel}
ex: ahiursi njiclu sã si mbãleadzã, va-lj easã dintsãlj; tutã mi mbalã (umpli di bali)
§ mbãlat (mbã-látŭ) adg mbãlatã (mbã-lá-tã), mbãlats (mbã-látsĭ), mbãlati/mbãlate (mbã-lá-ti) – tsi-lj curã (lj-fug, lj-ari curatã) bali; tsi s-ari umplutã di bali
{ro: umplut de bale}
{fr: bavé}
{en: slavered, drooled, driveled}
ex: alãxealj cãmeasha cã-i mbãlat (mplin di bali)
§ mbãlari/mbãlare (mbã-lá-ri) sf mbãlãri (mbã-lắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu a unui ãlj curã balili
muc1
muc1 (mucŭ) sm muts (mútsĭ) – dzama groasã tsi curã dit nãri (ma multu cãndu omlu easti arãtsit, cãndu ari sirmii, aremã); mucã, mixã, mir, njir;
(expr:
1: lja-ts mutslji = suflã-ts narea;
2: ãlj ljau muclu = l-cãtãdixescu, lji scad tinjia, lu-arushinedz, lj-dipun urecljili, lj-aplec nãrli, etc.;
3: cu mutslji tu nari = mixos, njic sh-ageamit, tsi nu-ari criscutã ninga;
4: cari sh-arucã mutslji pi nãs! = cari ãlj da di mãnear!)
{ro: muci}
{fr: morve, mucosité}
{en: snot, nasal mucus, snivel}
ex: easti ninga cu mutslji pri nari-lj
(expr: easti ninga ageamit); cari sh-arucã mutslji pri nãs?
(expr: easti om ti cãtãfronisiri)
§ mucã (mú-cã) sf muts (mútsĭ) – (unã cu muc1)
ex: ari mucã di nu poati s-adilji; lai muca-a ficiorlui cu shimia
§ mucos (mu-cósŭ) adg mucoasã (mu-cŭá-sã), mucosh (mu-cóshĭ), mucoasi/mucoase (mu-cŭá-si) – tsi-lj curã multu nãrli (cu mixi); mutsos, mixos; (fig: mucos = (i) njic sh-ageamit tsi nu shtii multi sh-nu poati s-facã caishtitsi; (ii) palju-om, astrãchit, etc.)
{ro: mucos}
{fr: muqueux, morveux}
{en: snotty, mucous}
ex: cama mucos ca ficiorlu aestu nu-ari altu; sh-mucoslu (fig: astrãchitlu, ageamitlu) aestu vrea s-mi-agiungã?; easti ninga unã mucoasã (fig: unã-ageamitã, tsi nu shtii tsiva)
§ mutsos (mu-tsósŭ) adg mutsoasã (mu-tsŭá-sã), mutsosh (mu-tsóshĭ), mutsoasi/mutsoase (mu-tsŭá-si) – (unã cu mucos)
ex: arãdi mutsoslu (atsel ysi-l curã narea) di bãloslu
§ mucoari/mucoare (mu-cŭá-ri) sf mucori (mu-córĭ) – mutslji cãndu suntu multsã sh-curã dit narea-a omlui; lugurii tsi sh-u-adutsi cu mutslji shi s-aflã tu pãntica-a muljariljei (oailjei) ninti ca s-amintã (s-afeatã) njic
{ro: mucozitate}
{fr: mucosité}
{en: mucosity}
ex: mucorli es la amintari sh-la fitari