DICTSIUNAR XIYISITU ONLINE A LIMBÃLJEI ARMÃNEASCÃ  
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ


Dictsiunar: Tuti ; Zboarã: Di iutsido; (cama multi...)

armã1

armã1 (ár-mã) sf armi/arme (ár-mi) shi armati/armate (ár-ma-ti) – hãlati cu cari s-alumtã omlu contra-a unui dushman;
(expr: bag armatli mpadi = mi-alas azvimtu)
{ro: armă}
{fr: arme}
{en: weapon}
ex: armili di-asimi; cu armili nicã tu mãnã; greali armili l-asunã; prosefhia cu pãreasinili suntu armili a omlui; lu-acãtsa armatili (lu-acãtsa ghini armili); picurarlu li deadi armatili; scoati armati; nu li bãga armatili mpadi
(expr: nu s-alãsa azvimtu, nu s-pruda)

§ armãtusescu1 (ar-mã-tu-sés-cu) (mi) vb IV armãtusii (ar-mã-tu-síĭ), armãtuseam (ar-mã-tu-seámŭ), armãtusitã (ar-mã-tu-sí-tã), armãtusiri/armãtusire (ar-mã-tu-sí-ri) – nj-adun armatili (hãlãtsli di-alumtã) tra s-hiu ndreptu cãndu va s-am ananghi di eali tra s-alumtu contra-a dushmanjlor
{ro: înarma}
{fr: (s’)armer}
{en: arm (himself)}
ex: arbinesh, armãtusits-vã!; tutã hoara s-armãtusi (sã ndreapsirã tr-alumtã)

§ armãtusit1 (ar-mã-tu-sítŭ) adg armãtusitã (ar-mã-tu-sí-tã), armãtusits (ar-mã-tu-sítsĭ), armãtusiti/armãtusite (ar-mã-tu-sí-ti) – tsi s-ari ndreaptã (cu tuti armatili tsi li ari) tra si s-alumtã cu dushmanjlji
{ro: înarmat}
{fr: armé}
{en: armed}
ex: armãtusit shi lirusit

§ armãtusiri1/ar-mãtusire (ar-mã-tu-sí-ri) sf armãtusiri (ar-mã-tu-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva s-armãtuseashti
{ro: acţiunea de a (se) înarma; înarmare}
{fr: action de (s’)armer}
{en: action of arming (himself)}

§ armãtulã (ar-mã-tu-lắ) sm armãtuladz (ar-mã-tu-ládzĭ) – armãn dit chirolu veclju tsi purta armi shi s-alumta (prit muntsã) trã apãrarea-a hoarilor armãneshti (sh-multsã di elj trã crishtinãtati tra s-lj-avinã turtsãlj dit Balcanj); om tsi poartã armi; fur dit muntsã; armatulã
{ro: armatol, haiduc}
{fr: armatole, homme d’armes}
{en: armatole, armed man; outlaw}

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã         ma multu/ptsãn

dãrmã1

dãrmã1 (dắr-mã) sf dãrmi/dãrme (dắr-mi) – brats (limnos) tsi creashti di pri truplu-a unui arburi (pom) i creashti di pri un altu brats limnos ma gros; alumachi (pãrjinã) aruptã dit pom, cari s-hidzi tu loc shi easti ufilisitã di lãludz i zãrzãvãts acãtsãtoari ca andoapir, di cari si s-acatsã i si sã ngãrlimã; drãmã, alumachi, alãmachi, alneauã, angheauã, deagã, degã, cãrcoci, crancã, crangã, creangã, grangã, dushcu, lumachi
{ro: creangă}
{fr: branche d’arbre}
{en: tree branch}
ex: freadzi dãrmi (lumãchi) di masin; featili s-turna di la dãrmi (dedz); pi dãrmili (alumãchili) di-alun; dãrmili (alneili) di nuc; di pi dãrma (deaga) a nuclui

§ drãmã (drắ-mã) sf drãmi/drãme (drắ-mi) – (unã cu dãrmã1)
ex: trei drãmi (dedz), patrudzãts di frãndzã; lja nã drãmã (lumachi aruptã) sh-agudea

§ dãrmãtseauã (dãr-mã-tseá-ŭã) sf dãrmã-tseali/dãrmãtseale (dãr-mã-tseá-li) – njicã dãrmã, aluneauã, sur-tseauã, lumãchitsã
{ro: rămurea}
{fr: petite branche}
{en: small branch}
ex: ficiori cu dãrmãtseali (njits dãrmi) tu mãnã

T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã