|
armatâ
RO:costum de sărbătoare … Dictsiunar Armãn-Romãn Data DB:29001>2014-05-14 22:31:00.708527 »
armã2
armã2 (ár-mã) sf armi/arme (ár-mi) shi armati/armate (ár-ma-ti) – lucru (nel, biligicã, minghiush, lãludã, stranj, etc.) tsi easti purtat (bãgat) tra s-mushutsascã pri cariva (tsiva); stoli, stolidã, stulidã, stulii, stolizmã, stoluzmã, cãrtonã
{ro: podoabă, ornament}
{fr: parure, ornement}
{en: ornament}
ex: arma (stulia) a grambolui; nu-lj jilescu arma (stranjili stulsiti) a lui; armã (stranj mushat) di gambro; armã (stulii, stranj) shcodrãneascã; doamnã cu armã dumneascã (stranji shi giuvaricadz di muljari avutã); cari u vidzush, tsi armã poartã?
§ armatã (ar-má-tã) sf armati/armate (ar-má-ti) shi armãts (ar-mắtsĭ) [bãgats oarã iu cadi actsentul!] –
1: custumi di sãrbatoari (di dzãli pisimi), faptu sh-purtat multi ori di grambo i nveastã nauã;
2: pai, pricã, pirtsii, zestrã, doarã
{ro: costum de sărbătoare; zestre}
{fr: beau costume choisi pour le fiancé ou la fiancée; dot}
{en: beautiful suit selected specifically for someone engaged to be married (fiancé or fiancée); dowry}
ex: nã armatã (custumi stulsitã) cu tserlu mplin di steali; armasi cu armata (stranjili) di lãludz; lo mash aluna cu armata (custumea) di dzãnã; nu-lj jilesc armata-a lui; armata-a lui di Bituli, chiusteca-a lui di Ianina; armata s-nu u-armãtusits voi; tsi armatã nãsã sh-poartã?; di shi nvescu armatili (stranjili stulsiti); s-facã trei armati (custumi) di stranji; tuti cu nalili armati; armãtsli a tali io nu voi s-li cãntu; mutrea la stranji, ca om tsi nu sh-avea vidzutã altãoarã ahtari armatã
§ armãtusescu2 (ar-mã-tu-sés-cu) (mi) vb IV armãtusii (ar-mã-tu-síĭ), armãtuseam (ar-mã-tu-seámŭ), armãtusitã (ar-mã-tu-sí-tã), armãtusiri/armãtusire (ar-mã-tu-sí-ri) – mi ndreg cu lucri (stranji mushati, giuvaricadz, etc.) tra s-aspun ma mushat (ma tinjisit, ma livendu, ma pripsit, etc.); ndreg, stulsescu, susuescu
{ro: (se) împodobi, (se) îmbrăca frumos}
{fr: (se) parer, bien s’habiller, (s’)équiper}
{en: adorn, dress well, embellish}
ex: tuti nveastili s-armãtusescu (si stulsescu); shi eu s-mi-adar, s-mi-armãtusescu; io-nj cãdzui trã moarti shi ea s-armãtuseashti (sã ndreadzi s-aspunã mushatã)
ascheri/aschere
ascheri/aschere (as-chĭé-ri) sf ascheri (as-chĭérĭ) shi ascheruri (as-chĭérurĭ) – ceatã di oaminj (di-a statlui), ghini armãtusits, a curi lucru easti apãrarea-a laolui (a statlui); oasti, strato
{ro: armată}
{fr: armée}
{en: army}
ex: tu a Sãrunãljei cãdzu ascheri multã; nã mari ascheri s-avea adunatã tu padea di Ohrida; tsã dau tu shtiri, cã ascheri greauã yini s-ti-astingã; divãrliga di-amari aviglja ascheri
§ ascherli (as-chĭer-lí) sm aschirladz (as-chir-ládzĭ) – tinir armãtusit tsi fatsi parti dit ascheri; aschirlã, suldat, stratiot, ustash, nizam
{ro: soldat}
{fr: soldat}
{en: soldier}
ex: un ascherli dzãsi
§ aschirlã (as-chir-lắ) sm aschirladz (as-chir-ládzĭ) – (unã cu ascherli)
§ aschirlãchi/aschirlãche (as-chir-lắ-chi) sf aschirlãchi (as-chir-lắchĭ) – bana shi tehnea-a oaminjlor dit ascheri; nizami
{ro: militărie}
{fr: militaire, service militaire}
{en: military}
§ serascher (se-ras-chĭérŭ) sm serascheri (se-ras-chĭérĭ) – atsel ma marli pristi tuti ascherli a unui stat
{ro: generalisim}
{fr: généralissime; comandant en chef de l’armée}
{en: generalissimo, commander in chief}
ex: multsã serascheri cu namã avu Turchia; filunichisea cai easti nai cama marlu serascher
§ serascherat (se-ras-chĭe-rátŭ) sm pl(?) – loclu (scamnul) di iu urseashti serascherlu; cumãndãrsiri di serascher
{ro: cartierul general; comanda supremă a unui generalisim}
{fr: le cartier général du généralissime; comandant en chef de l’armée; commande suprème}
{en: headquarters of a generalissimo, of a commander in chief; command of generalissimo}
ex: lu dusirã la serascherat (scamnul a serascerlui) cu ocljilj ligats; sum seras-cheratlu (cumãndãrsirea) al Edem Pasha, gretslji furã bãtuts
§ serascherami/serascherame (se-ras-chĭe-rá-mi) sf fãrã pl – multimi di serascheri
bãscãnji/bãscãnje
bãscãnji/bãscãnje (bãs-cắ-nji) sf bãscãnj (bãs-cắnjĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva s-alumtã (s-bati, s-acatsã di peri, etc.) cu cariva
{ro: încăierare armată}
{fr: bataille; poignée}
{en: fight}
bimbãshe
bimbãshe (bim-bã-shĭé) sm bimbãshadz (bim-bã-shĭádzĭ) – cap (silihtar, cumãndar) dit ascherea nturtseascã, cari avea sum el (cumãndãrsea) multsã aschirladz
{ro: maior în armata turcească}
{fr: comandant dans l’armée turque}
{en: major in the Turkish army}
§ bimbash (bim-báshĭŭ) sm bimbash (bim-báshĭ) – (unã cu bimbãshe)
ex: vinji un bimbash cu ascheri
cãlfã
cãlfã (cãl-fắ) sm cãlfadz (cãl-fádzĭ) – om (di-aradã tinir) cari lucreadzã ma multu chiro cu-un mastur tra s-lj-u nveatsã tehnea; om cari, dupã tsi ari lucratã ma multu chiro cu un mastur tsi cunoashti ghini unã tehni, u-ari nvitsatã (shi tora ari ndreptul s-lucreadzã tu-aestã tehni); calfã, cirac, ciuraci, cireac, mucio
{ro: calfă}
{fr: apprenti, ouvrier}
{en: apprentice}
ex: trã cãsmetea-a lui, avea un cãlfã multu pirã; ari multsã cãlfadz pãrmãtarlu-a meu; cari ari ficior trã cãlfã!
§ calfã (cál-fã) sf calfi/calfe (cál-fi) – (unã cu cãlfã)
ex: am doauã calfi
§ cãlfãlãchi/cãlfãlãche (cãl-fã-lắ-chi) sf cãlfãlãchi (cãl-fã-lắchĭ) – chirolu tsi-l fatsi un cãlfã cu un mastur tra sã shi nveatsã tehnea lucrãndalui; nvitsarea-a unei tehni lucrãndalui cu un mastur
{ro: călfie}
{fr: apprentissage, compa-gnonnage}
{en: apprenticeship}
cioaric
cioaric (cĭŭá-ricŭ) sm cioarits (cĭŭá-ritsĭ) – soi di pãrpodz dit chirolu veclju tsi s-poartã pãnã ma nsus di dzinuclji (pãrpodz tsi s-acatsã cu stefli nghios, tu pata-a ciciorlui, cu cãltsãveti sum dzinuclji sh-cu stringlji ma nsus di dzinuclji)
{ro: cioarec}
{fr: sorte de chausse en drap de ménage blanc ou noir, qui montent au dessus de genoux}
{en: sort of breeches}
ex: sã ncljiga pri cioariclu albu; sh-adunã cioaritslji pãn di dzinuclji shi tricu arãulu; lj-adusi pãrmãtarlu cioaritslji atselj noilji; cãdzu nã sãrpã tu cioariclu a unui argat aush
cirac
cirac (ci-rácŭ) sm cirats (ci-rátsĭ) – un (tinir) tsi va si nveatsã unã tehni sh-lucreadzã (pãnã sh-u nveatsã) cu un mastur tsi sh-cunoashti tehnea ghini; calfã, cãlfã, cireac, ciuraci, matiti, mucio
{ro: cirac, ucenic}
{fr: apprenti, ouvrier}
{en: apprentice}
ex: intrã cirac (cãlfã) la cunduragi; mini tsi escu mastur bun shi nu putui s-adar tsiva sh-tini cirac mi ntricush
§ cireac (ci-reácŭ) sm cireats (ci-reátsĭ) – (unã cu cirac)
ex: easti cireaclu a nai cama bunlu pãrmãtar
§ ciuraci (cĭu-rácĭŭ) sm ciuraci (cĭu-rácĭ) – (unã cu cirac)
ex: shi nchisi ciuracilu (cãlfãlu) atsel
§ cirãclãchi/ci-rãclãche (ci-rã-clắ-chi) sf cirãclãchi (ci-rã-clắchĭ) – chirolu tsi-l fatsi un cirac cu un mastur tra sã shi nveatsã tehnea lucrãndalui; nvitsarea-a unei tehni lucrãndalui cu un mastur
{ro: ucenicie}
{fr: apprentissage}
{en: apprenticeship}
ex: greauã eara tu-un chiro cirãclãchea
§ ciraclãchi/ciraclãche (ci-ra-clắ-chi) sf ciraclãchi (ci-ra-clắchĭ) – (unã cu cirãclãchi)
ciuescu
ciuescu (ciu-ĭés-cu) vb IV ciuii (ciu-íĭ), ciueam (ciu-ĭámŭ), ciuitã (ciu-í-tã), ciuiri/ciuire (ciu-í-ri) – sãrmu, arãescu oili tra s-pascã
{ro: mâna (oile la păscut)}
{fr: mener les moutons paître}
{en: lead, take sheep to pasture}
§ ciuit (ciu-ítŭ) adg ciuitã (ciu-í-tã), ciuits (ciu-ítsĭ), ciuiti/ciuite (ciu-í-ti) – (oai) tsi easti sãrmatã, arãitã tra s-pascã; sãrmat, arãit
{ro: mânat (oile la păscut)}
{fr: (mouton) mené paître}
{en: taken to pasture}
§ ciuiri/ciuire (ciu-í-ri) sf ciuiri (ciu-írĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-ciuescu oili; sãrmari, arãiri, arãeari
{ro: acţiunea de a mâna (oile la păscut)}
{fr: action de mener les moutons paître}
{en: action of leading, of taking sheep to pasture}
embur
embur (ém-burŭ) sm emburi (ém-burĭ) – omlu tsi acumpãrã lucri ma eftini di la oaminjlji dit un loc (sh-li poartã di-aradã tu altu loc) tra s-li vindã ma scumpi la altsã oaminj; omlu tsi s-lja cu tigearetea tra si sh-amintã bana (pãnea); omlu cari vindi lucri sh-pãrmãtii dit unã mãgãzii; tugear, pãrmãteftu, prãmãteftu, pãrmãtar, prãmãtar, mãgãzar, mãgãzãtor, mãgãjar, argãstiryear
{ro: negustor}
{fr: marchand, négociant}
{en: merchant}
ex: easti mari embur n Sãrunã
§ emboriu (em-bó-riŭ) sm emborii (em-bó-riĭ) – tehnea tsi u-ari un embur cu acumprarea, purtarea shi vindearea di lucri; emburlichi, emburii, prãmãtlichi, tugearlãchi, tigeareti
{ro: negustorie, comerţ}
{fr: commerce, négoce}
{en: commerce}
ex: nvãrteashti emboriu
§ emburlichi/emburliche (em-bur-lí-chi) sf emburlichi (em-bur-líchĭ) – (unã cu emboriu)
§ emburii/em-burie (em-bu-rí-i) sf emburii (em-bu-ríĭ) – (unã cu emboriu)
§ emburipsescu (em-bu-rip-sés-cu) vb IV emburipsii (em-bu-rip-síĭ), emburipseam (em-bu-rip-seámŭ), emburipsitã (em-bu-rip-sí-tã), emburipsiri/emburipsire (em-bu-rip-sí-ri) – fac emboriu; nj-fac tehnea di embur; mi ljau cu emburlichea
{ro: face negoţ}
{fr: faire le commerce, négocier}
{en: trade}
§ emburipsit (em-bu-rip-sítŭ) adg emburipsitã (em-bu-rip-sí-tã), emburipsits (em-bu-rip-sítsĭ), emburipsiti/emburipsite (em-bu-rip-sí-ti) – (lucru) tsi easti acumpãrat ma eftin tra s-hibã vindut ma scumpu
{ro: negus-torit}
{fr: négocié}
{en: traded}
§ emburipsiri/emburipsire (em-bu-rip-sí-ri) sf emburipsiri (em-bu-rip-sírĭ) – atsea tsi fatsi atsel ti emburipseashti
{ro: acţiunea de a face negoţ}
{fr: action de faire le commerce, de négocier}
{en: action of trading}
fãrmiturã
fãrmiturã (fãr-mi-tú-rã) sf fãrmituri (fãr-mi-túrĭ) – cumatã multu njicã armasã di la un lucru tsi s-arupi (s-aspardzi i s-frãndzi, ca pãnea, bunãoarã); fãrãmiturã, sãrmã, cãrshelj, tsivali
{ro: fărâmă}
{fr: miette (de pain)}
{en: crumb (of bread)}
§ fãrãmiturã (fã-rã-mi-tú-rã) sf fãrãmituri (fã-rã-mi-túrĭ) – (unã cu fãrmiturã)
§ fãrãmã (fã-rắ-mã) sf fãrãmi/fãrãme (fã-rắ-mi) – (unã cu fãrmiturã)
ex: putush s-ljai sh-tini nã fãrãmã (fãrmiturã, sãrmã); avem sh-noi nã fãrãmã di casã (unã casã multu njicã)
§ farmu (fár-mu) (mi) vb I fãrmai (fãr-máĭ), fãrmam (fãr-mámŭ), fãrmatã (fãr-má-tã), fãrmari/fãrmare (fãr-má-ri) – cu-arupearea (aspãrdzearea, dinjicarea, etc.) fac fãrãmituri dit un lucru (ca pãnea, bunãoarã)
{ro: fărâmiţa}
{fr: émietter}
{en: crumb (bread), crumble}
§ fãrmat (fãr-mátŭ) adg fãrmatã (fãr-má-tã), fãrmats (fãr-mátsĭ), fãrmati/fãrmate (fãr-má-ti) – tsi s-ari faptã fãrãmituri
{ro: fărâmiţat}
{fr: émietté}
{en: crumbed (bread), crumbled}
§ fãrmari/fãrmare (fãr-má-ri) sf fãrmãri (fãr-mắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un lucru s-fatsi fãrãmituri
{ro: acţiunea de a fărâmiţa; fărâmiţare}
{fr: action d’émietter}
{en: action pf crumbing (bread), of crumbling}
§ fãrãm (fã-rắmŭ) (mi) vb I fãrãmai (fã-rã-máĭ), fãrãmam (fã-rã-mámŭ), fãrãmatã (fã-rã-má-tã), fãrãmari/fãrãmare (fã-rã-má-ri) – (unã cu farmu)
ex: fãrãmã-li (sãrmã-li) ghini tra si s-moali tu lapti; cum li ljai tu mãnã s-fãrãmã (s-sãrmã)
§ fãrãmat (fã-rã-mátŭ) adg fãrãmatã (fã-rã-má-tã), fãrãmats (fã-rã-mátsĭ), fãrãmati/fãrãmate (fã-rã-má-ti) – (unã cu fãrmat)
§ fãrãma-ri/fãrãmare (fã-rã-má-ri) sf fãrãmãri (fã-rã-mắrĭ) – (unã cu fãrmari)
armatã
RO:costum festiv, costum de logodnă; zestre
EN:festive dress; engagement dress; dowry
FR:habits de fêtes; dot
Dictsiunar Armãn-Romãn-Englez-Francez - Mariana Bara 2015
askeri, ashkeri
RO:armată
EN:army
FR:armée
Dictsiunar Armãn-Romãn-Englez-Francez - Mariana Bara 2015