§ bit (bítŭ) adg bitã (bí-tã), bits (bítsĭ), biti/bite (bí-ti) – (unã cu biut)

§ beari/beare (beá-ri) sf beri (bérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva bea i tsiva easti biut; sudzeari, surghiri, tsucuiri
{ro: acţiunea de a bea, de a suge; băutură}
{fr: action de boire, de sucer; boisson}
{en: action of drinking; of sucking}
ex: ghini beai, ma mãcarea shi bearea vor sh-lucurlu; io nu vinj ti-a beari
(expr: tra s-beau yin); u arcã tu beari; u bãgarã tu beari
(expr: nchisirã s-bea yin, arãchii, etc.); s-yinits, s-ursits a beari
(expr: ziafeti); a beari
(expr: ziafeti) mi duc; elj yiurtisescu Ayiu-Dimitri, au beari
(expr: ziafeti); mãni nj-am bearea
(expr: ziafetea ti numã)

§ biri/bire (bí-ri) sf biri (bírĭ) – (unã cu beari)

§ nibiut (ni-bi-útŭ) sf nibiutã (ni-bi-ú-tã), nibiuts (ni-bi-útsĭ), nibiuti/nibiute (ni-bi-ú-ti) – (apa, cafelu, yinlu, etc.) tsi nu easti biut; (omlu) tsi nu ari biutã apã (cafe, yin, etc.); tsi nu easti mbitat; tsi lj-easti seati
{ro: (om, lichid) nebăut, însetat}
{fr: qui n’a pas bu}
{en: (liquid) that is not drank, who did not drink; thirsty}
ex: nimãcat, nibiut, carishti di cãndu, s-ahtirnu neacljimat pri measã; featili nimãcati (agiuni) shi nibiuti (nsitati) di dzãli

§ nibeari/nibeare (ni-beá-ri) sf niberi (ni-bérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva nu bea
{ro: acţiunea de a nu bea}
{fr: action de ne pas boire}
{en: action of not drinking}

§ biuturã (bi-u-tú-rã) sf biuturi (bi-u-túrĭ) – lucrul (apa, cafelu, yinlu, etc.) tsi s-bea; beari
{ro: băutură}
{fr: boisson}
{en: drink}
ex: am mãcari sh-biuturã (lucri tsi s-bea di-aradã, ca yin, arãchii, etc.); nu-i biuturã arauã; biutura
(expr: bearea di-arãchii, di yin) lu-asparsi

§ parabeau (pá-ra-beáŭ) vb II parabiui (pá-ra-bi-úĭ) shi parabii (pá-ra-bíĭ), parabiam (pá-ra-bi-ĭámŭ) shi parabeam (pá-ra-beámŭ), parabiutã (pá-ra-bi-ú-tã) shi parabitã (pá-ra-bí-tã), parabeari/parabeare (pá-ra-beá-ri) shi parabiri/parabire (pá-ra-bí-ri) – beau ma multu dicãt lipseashti
{ro: bea prea mult}
{fr: boire trop}
{en: drink too much}
ex: parabiui (biui ma mulu dicãt lipsea la numtã

§ parabiut (pá-ra-bi-útŭ) sf parabiutã (pá-ra-bi-ú-tã), parabiuts (pá-ra-bi-útsĭ), parabiuti/parabiute (pá-ra-bi-ú-ti) – tsi ari biutã ma multu dicãt lipseashti
{ro: băut prea mult}
{fr: qui a bu trop}
{en: drink too much}

§ parabit (pá-ra-bítŭ) sf parabitã (pá-ra-bí-tã), parabits (pá-ra-bítsĭ), parabiti/parabite (pá-ra-bí-ti) – (unã cu parabiut)

§ parabeari/parabeare (pá-ra-beá-ri) sf paraberi (pá-ra-bérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-bea ma multu dicãt lipseashti
{ro: acţiunea de a bea prea mult}
{fr: action de boire trop}
{en: action of drinking too much}

§ parabiri/parabire (pá-ra-bí-ri) sf parabiri (pá-ra-bírĭ) – (unã cu parabeari)

§ apubeau (a-pu-beáŭ) vb II apubiui (a-pu-bi-úĭ), apubeam (a-pu-beámŭ), apubiutã (a-pu-bi-ú-tã), apubeari/apubeare (a-pu-beá-ri) – beau aproapea tut
{ro: bea aproape tot}
{fr: boire (presque) intégralement}
{en: drink (almost) everything}

§ apubiut (a-pu-bi-útŭ) sf apubiutã (a-pu-bi-ú-tã), apubiuts (a-pu-bi-útsĭ), apubiuti/apubiute (a-pu-bi-ú-ti) – tsi s-ari aproapea tut biutã
{ro: băut aproape tot}
{fr: bu (presque) intégralement}
{en: drunk (almost) everything}

§ apubeari/apubeare (a-pu-beá-ri) sf apuberi (a-pu-bérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-bea aproapea tut
{ro: acţiunea de a bea aproape tot}
{fr: action de boire (presque) intégralement}
{en: action of drinking (almost) everything}

§ cutsubeau (cu-tsu-beáŭ) vb II cutsubiui (cu-tsu-bi-úĭ), cutsubiam (cu-tsu-bi-ĭámŭ), cutsubiutã (cu-tsu-bi-ú-tã), cutsubeari/cutsubeare (cu-tsu-beá-ri) – beau peanarga, putsãn cãti putsãn, chicutã cu chicutã;
(expr: cutsubeau = beau putsãn yin (arãchii) sh-mi mbet niheamã)
{ro: legumi}
{fr: buvotter}
{en: drink little and slowly}

§ cutsubiut (cu-tsu-bi-útŭ) adg cutsubiutã (cu-tsu-bi-ú-tã), cutsubiuts (cu-tsu-bi-útsĭ), cutsubiuti/cutsubiute (cu-tsu-bi-ú-ti) – (apã, cafe, yin, etc.) tsi easti biut cãti putsãn; (om) tsi ari biutã peanarga, putsãn cãti putsãn
{ro: legumit}
{fr: buvotté}
{en: (liquid that is, or man that has) drunk little and slowly}

§ cutsubeari/cutsubeare (cu-tsu-beá-ri) sf cutsuberi (cu-tsu-bérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu cariva cutsubea
{ro: acţiunea de a legumi}
{fr: action de buvotter}
{en: action of drinking little and slowly}

{ro: încenuşa, (se) face cenuşă, murdări de cenuşă, umple de cenuşă}
{fr: (se) transformer en cendre; (se) tacher de cendre, (se) remplir de cendre}
{en: burn tu ashes; get dirty or fill up with ashes}
ex: pãnea tsi mãcãm s-avea ncinushatã (s-avea umplutã di cinushi); si ncinushai (umplui di cinushi) codrul di pitã

§ ncinushat (nci-nu-shĭátŭ) adg ncinushatã (nci-nu-shĭá-tã), ncinushats (nci-nu-shĭátsĭ), ncinusha-ti/ncinushate (nci-nu-shĭá-ti) – tsi s-ari faptã cinushi; tsi s-ari umplutã i murdãripsitã di cinushi; cinushat
{ro: încenuşat, făcut cenuşă, murdărit de cenuşă, umplut de cenuşă}
{fr: transformé en cendre; taché de cendre, rempli de cendre}
{en: burned tu ashes; filled up with ashes}

§ ncinushari/ncinushare (nci-nu-shĭá-ri) sf ncinusheri (nci-nu-shĭérĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-cinushadzã tsiva; cinushari
{ro: acţiunea de a încenuşa, de a (se) face cenuşă, de a murdări de cenuşă, de a umple de cenuşă}
{fr: action de (se) transformer en cendre; de (se) tacher de cendre, de (se) remplir de cendre}
{en: action of burning tu ashes; of getting dirty or of filling up with ashes}

§ cinushedz (ci-nu-shĭédzŭ) vb I cinushai (ci-nu-shĭáĭ), cinusham (ci-nu-shĭámŭ), cinushatã (ci-nu-shĭá-tã), cinushari/cinushare (ci-nu-shĭá-ri) – (unã cu ncinushedz)

§ cinushat (ci-nu-shĭátŭ) adg cinushatã (ci-nu-shĭá-tã), cinushats (ci-nu-shĭátsĭ), cinushati/cinushate (ci-nu-shĭá-ti) – (unã cu ncinushat)

§ cinushari/cinushare (ci-nu-shĭá-ri) sf cinusheri (ci-nu-shĭérĭ) – (unã cu ncinushari)

{ro: fumat}
{fr: fumé (cigarette)}
{en: smoked (cigarette, pipe)}

§ fumari/fumare (fu-má-ri) sf fumãri (fu-mắrĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu bea unã tsigari
{ro: acţiunea de a fuma; fumare}
{fr: action de fumer du tabac}
{en: action of smoking tobacco}
ex: fumarea fatsi arãu shi nu aundzeashti la ficiori

§ fumãrii/fumãrie (fu-mã-rí-i) sf fumãrii (fu-mã-ríĭ) – aerã mplinã di fum; negurã di fum; scutidi
{ro: fumăraie}
{fr: épaisse fumée, ténébres}
{en: clouds of smoke}
ex: fumãria (scutidea) a noaptiljei

§ afum (a-fúmŭ) (mi) vb I afumai (a-fu-máĭ), afumam (a-fu-mámŭ), afumatã (a-fu-má-tã), afumari/afu-mare (a-fu-má-ri) –
1: fac sã scoatã fum; lãescu, cã shidzui tu fum; mi-acoapir cu fum; fac tsiva (carni) sã sta tu fum ma multu chiro, tra s-u fac s-nu s-aspargã shi s-tsãnã multu chiro;
2: acoapir un lucru (oarã, nel, minghiush, etc.) cu-un petur multu suptsãri di amalãmã (asimi, etc.) tra s-lu fac lucrul ma mushat (s-dãnãseascã ma ghini, etc.); fum, hrisusescu, mãlãmusescu, ãngãlbidedz, nglubudedz;
(expr:
1: u-afum = fug, li cãlescu; li ciulescu, u shpirtuescu;
2: afum = fur;
3: mi-afum = (i) beau multu yin i arãchii sh-mi mbet; (ii) mi mãrinedz, mi siclitsescu (iii) mi lãescu (di fum);
4: lj-afum nãrli = lu ncaci, lu-aurlu, l-bag dinãpoi;
5: lj-afum ugeaclu = l-clirunumsescu; etc.)
{ro: fuma; expune la fum; polei, auri; scoate fum}
{fr: fumer; exposer à l’action de la fumée; dorer; degager de la fumée}
{en: expose to the effect of smoke; smoke; gild}
ex: foclu mi-afumã; tutã oda nj-afumãm cu fumlu di thimnjamã; muljarea arauã easti ca casa tsi afumã (scoati fum); cãldarea s-afumã (lãi di fum); afumãm (nglubudãm, hrisusim) verli la hrisic; mi-afumai (lãii di fum) tu fatsã; afumai un nel di-asimi; cum ugeaclu a nostru afumã (scoati fum); u-afumã
(expr: fudzi) di-aclo; arapi aloatlu dit cãpisteari sh-u-afumã
(expr: sh-fudzi) di-aclo; afumash
(expr: furash) nã oai; nu alasã hilj s-lj-afumã ugeaclu
(expr: s-lu clirunumseascã); v-afumat
(expr: vã mbitat) la numtã; mi afumai (mi mbitai) la cafine; s-afumarã (biurã, sã mbitarã) deaghinealui; va ts-afum nãrli
(expr: va ti ncaci)

§ afumat (a-fu-mátŭ) adg afumatã (a-fu-má-tã), afumats (a-fu-mátsĭ), afumati/afumate (a-fu-má-ti) – tsi scoasi fum; tsi lãi di shideari la fum; faptu sã sta tu fum; fumat, hrisusit, mãlãmusit, ãngãlbidat, nglubudat;
(expr: fudzit, cãlit; ciulit, shpirtuit; furat; mbitat; mãrinat; ncãceat; clirunumsit; etc.)
{ro: fumat; afumat, expus la fum; poleit, aurit; care a scos fum}
{fr: fumé; exposé à l’action de la fumée; doré; degagé de la fumée}
{en: smoked; exposed to the effect of smoke; gilded}
ex: afumati (hrisusiti) cu amalamã; featã, tsi nj-eshti afumatã
(expr: mãrinatã)?

§ afumari/afumare (a-fu-má-ri) sf afumãri (a-fu-mắrĭ) – atsea tsi fatsi un cãndu s-afumã; scuteari fum; lãiri di shideari tu fum; fumari, hrisusiri, mãlãmusiri, ãngãlbidari, nglubudari;
(expr: fudziri, cãliri; ciuliri, shpirtuiri; furari; mbitari; ncãceari; clirunumsiri; etc.)
{ro: acţiunea de a fuma, de a polei, de a scoate fum; fumare; expunere la fum; poleire; scoatere fum}
{fr: action de fumer, d’exposer à l’action de la fumée; de dorer; de degager de la fumée}
{en: action of smoking, of exposing to the effect of smoke; of gilding}
ex: afumarea cu thimnjamã easti sãnãtoasã

§ afumãturã (a-fu-mã-tú-rã) sf afumãturi (a-fu-mã-túrĭ) – urma alãsatã di-unã afumari; nglubudari, hrisusiri
{ro: poleire}
{fr: dorure}
{en: gilding}

§ fumig (fú-migŭ) vb I fumigai (fu-mi-gáĭ), fumigam (fu-mi-gámŭ), fumigatã (fu-mi-gá-tã), fumigari/fumigare (fu-mi-gá-ri) – fac un lucru (cu ardearea) si scoatã fum; fac un lucru s-treacã prit fum; (un lucru) ardi fãrã pirã shi scoati fum
{ro: fumega}
{fr: dégager de la fumée}
{en: give off smoke; smoke}
ex: nica fumigã (scoati fum) loclu iu arsi casa

§ fumigat (fu-mi-gátŭ) adg fumigatã (fu-mi-gá-tã), fumigats (fu-mi-gátsĭ), fumigati/fu-migate (fu-mi-gá-ti) – tsi ari scoasã fum; tsi ari arsã cu scutearea di fum
{ro: fumegat}
{fr: qui a dégagé de la fumée}
{en: given off smoke; smoked}

§ fumigari/fumigare (fu-mi-gá-ri) sf fumigãri (fu-mi-gắrĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu fumigã tsiva
{ro: acţiunea de a fumega; fumegare}
{fr: action de dégager de la fumée}
{en: action of giving off smoke; of smoking}
ex: nã stãmãnã tsãnu fumigarea (scutearea di fum) tu urvali

{ro: pescar}
{fr: pêcheur}
{en: fisherman}
ex: piscarlji duc sh-nãsh nã banã cavai di nãsã; tu cali aflã un piscar, tsi yinea cu peshti di la baltã; piscarlu avea avdzãtã cã gumarlu a paplui baligã flurii; s-dutsi la piscar sã-sh caftã gumarlu, ma piscarlu lj-aspunea cotlu; nã dzuã, cum s-priimna piscarlu cu pescul tu mãnã

§ piscãroanji/piscãroanje (pis-cã-rŭá-nji) sf piscãroanji/piscãroanje (pis-cã-rŭá-nji) – muljari tsi acatsã peshtsã (tra sã sh-amintã bana i tra sã-lj treacã oara cã u-arãseashti); muljari di piscar
{ro: pescăreasă}
{fr: pêcheuse; femme di pêcheur}
{en: woman that fishes; fisherman’s wife}
ex: piscã-roanja giurã si s-tsãnã di zbor; piscãroanja, tsi lj-avea vidzutã aralili a bãrbat-sui

§ piscãrilji/piscãrilje (pis-cã-rí-lji) sf piscãrilj (pis-cã-ríljĭ) – atsea tsi fatsi un piscar cãndu acatsã peshtsã; tehnea-a piscarlui; ducheanea (loclu) iu s-vindu peshtsã; piscãrii
{ro: pescărit, pescărie}
{fr: métier du pêcheur; endroit où on vend des poissons}
{en: fisherman’s trade, fish shop}
ex: cu piscãrilja (lucrul di piscar), casã nu hrãnea; piscãrilja-i tehni arauã, cã ai s-fats dzua tutã cu apa; poati cã lji s-aurashti tu mardzini di s-alasã di piscãrilji

§ piscãrii/piscãrie (pis-cã-rí-i) sf piscãrii (pis-cã-ríĭ) – (unã cu piscãrilji)
ex: arsi tu-un an piscãria pãnã di padi

§ piscãrescu (pis-cã-rés-cu) adg piscãreascã (pis-cã-reás-cã), piscãreshtsã (pis-cã-résh-tsã), piscãreshti (pis-cã-résh-ti) – tsi ari s-facã cu piscarlji; di piscar
{ro: pescăresc}
{fr: de pêcheur}
{en: of fisherman, of fishing}
ex: nu-aflã altã luntri, mash unã piscãreascã (di piscari)

§ piscuescu (pis-cu-ĭés-cu) vb IV piscuii (pis-cu-íĭ), piscueam (pis-cu-ĭámŭ), piscuitã (pis-cu-í-tã), piscui-ri/piscuire (pis-cu-í-ri) – acats peshtsã
{ro: pescui}
{fr: pêcher}
{en: fish}
ex: astupãm via tra s-piscuim; piscuescu cu leasa

§ piscuit (pis-cu-ítŭ) adg piscuitã (pis-cu-í-tã), piscuits (pis-cu-ítsĭ), piscuiti/piscuite (pis-cu-í-ti) – (pescu) tsi easti acãtsat
{ro: pescuit}
{fr: pêché}
{en: fished}

§ piscuiri/piscuire (pis-cu-í-ri) sf piscuiri (pis-cu-írĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-acatsã peshtsã
{ro: acţiunea de a pescui}
{fr: action de pêcher}
{en: action of fishing}