vãfii/vãfie (vã-fí-i) sf vãfii (vã-fíĭ) – hroma tsi u-aspuni un lucru; luguria cu cari s-buiseashti un lucru tra s-lj-alãxeascã hroma; hromã, bueauã, rengã, renghi;
(expr: ãlj bag vãfia = lu-alas sh-fug, lu-apãrãtsescu)
{ro: culoare, vopsea}
{fr: couleur, teinture, teinte}
{en: color, paint}
ex: bagã-lj vãfia
(expr: apãrãtsea-u sh-fudz)
§ vãpsescu (vãp-sés-cu) (mi) vb IV vãpsii (vãp-síĭ), vãpseam (vãp-seámŭ), vãpsitã (vãp-sí-tã), vãpsiri/vãpsire (vãp-sí-ri) – acoapir fatsa-a unui lucru cu un petur di vãfii (azvesti); zugrãpsescu un lucru (tra s-lu fac ma mushat, s-lu stulsescu cu lilici, oaminj, etc.); buisescu, azvistusescu, chindrisescu, chindisescu, zugrãfsescu, zugrãpsescu, cundiljedz (fatsa, ocljilj);
(expr:
1: l-vãpsescu = (i) lj-adar un ahãntu mari arãu (dureari, cripari, etc.) cã-lj fac bana greauã; lji nvirinedz bana cu-atseali tsi-l fac s-patã; l-curbisescu, l-stuhinedz, etc.); (ii) nj-arãd di el, l-rizilipsescu; (iii) alasã-l s-fugã, s-lu lja neclu!;
2: cu bishinj nu s-vãpsescu oauãli = ma s-nu-ai tuti-atseali tsi tsã lipsescu, nu va pots s-lu fats un lucru)
{ro: colora, vopsi, picta}
{fr: colorer, colorier; teindre, peindre}
{en: color, dye, paint}
ex: nveasta vãpsi (buisi) lãna; vãpsim (buisim) vilendzã; vãpseashti ghini bueagilu iu ded shiaclu; stizmili suntu vãpsiti lãi, c-acshi vru muma ma ghini; vãpsea-l!
(expr: alasã-l s-fugã, s-lu lja neclu!)
§ vãpsit (vãp-sítŭ) adg vãpsitã (vãp-sí-tã), vãpsits (vãp-sítsĭ), vãpsi-ti/vãpsite (vãp-sí-ti) – tsi easti acupirit cu-un petur di bueauã; dat cu bueauã; buisit, azvistusit, chindrisit, chindisit, zugrãfsit, zugrãpsit, cundiljat
{ro: colorat, vopsit, pictat}
{fr: coloré, colorié; teint, peint}
{en: colored, dyed, painted}
ex: lãpudzli suntu vãpsiti (buisiti); vãpsita
(expr: mãrata) mumã!; chirdu vãpsitlu-lj
(expr: curbisitlu-lj di) tatã; ascultã vãpsitlu
(expr: nvirinatlu) grai a meu; un vãpsit
(expr: curbisit) di yis tsi-nj vidzui asarnoaptea; yisili vãpsiti
(expr: pisusiti, stuhinati); nu shi shtea lailu sh-vãpsitlu
(expr: mãratlu)
§ vãpsiri/vãpsire (vãp-sí-ri) sf vãpsiri (vãp-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu s-vãpseashti tsiva i cariva; buisiri, azvis-tusiri, chindrisiri, chindisiri, zugrãfsiri, zugrãpsiri, cundiljari (fatsa, ocljilj)
{ro: acţiunea de a colora, de a vopsi, de a picta}
{fr: action de colorer, de colorier; de teindre, de peindre}
{en: action of coloring, of dyeing, of painting}
§ dizvãpsescu (diz-vãp-sés-cu) (mi) vb IV dizvãpsii (diz-vãp-síĭ), dizvãpseam (diz-vãp-seámŭ), dizvãpsitã (diz-vãp-sí-tã), dizvãpsiri/dizvãpsire (diz-vãp-sí-ri) – scot (ljau, ashtergu, cher, etc.) peturlu di vãfii (azvesti) tsi acoapirã fatsa-a unui lucru
{ro: descolora}
{fr: décolorer}
{en: discolor}
ex: s-dizvãpsi (alghi) di soari; dizvãpsii oda cu cãlcheri
§ dizvãpsit (diz-vãp-sítŭ) adg dizvãpsitã (diz-vãp-sí-tã), dizvãpsits (diz-vãp-sítsĭ), dizvãpsiti/dizvãpsite (diz-vãp-sí-ti) – ts-lj s-ari scoasã (loatã, ashtearsã, tsi ari ishitã, chirutã, etc.) peturlu di vãfii (azvesti) tsi lj-acoapirã fatsa
{ro: descolorat}
{fr: décoloré}
{en: discolored}
§ dizvãpsiri/dizvãpsire (diz-vãp-sí-ri) sf dizvãpsiri (diz-vãp-sírĭ) – atsea tsi s-fatsi cãndu un lucru s-dizvãpseashti
{ro: acţiunea de a descolora}
{fr: action de décolorer}
{en: action of discoloring}
§ vãpsiturã (vãp-si-tú-rã) sf vãpsituri (vãp-si-túrĭ) – lucru tsi easti buisit, atsea tsi s-fatsi cãndu s-vãpseashti tsiva
{ro: colorare, obiect colorat}
{fr: coloration, objet coloré}
{en: painting, object painted}
§ vapsu (váp-su) adg vapsã (váp-sã), vapshi (váp-shi), vapsi/vapse (váp-si) – tsi s-aflã tu-unã halã greauã (di jali, di dureari, di mãri cripãri, etc.); tsi sh-ari aspartã bana; nvapsu, vãpsit, corbusit, curbisit, stuhinat, distihipsit, distihisit, lupusit, chisusit, hãndãcusit, lãit, pisusit, cãtran, chicutã, buisit, mãrat, boi, etc.
{ro: sombru, cătrănit, nenorocit}
{fr: sombre, habillé au noir, infortuné, malheureux}
{en: gloomy, dressed in black, unhappy, wretched}
ex: nu lj-es dit vapsa (curbisita)-lj minti urãtili idei
§ nvapsu (nváp-su) adg nvapsã (nváp-sã), nvapshi (nváp-shi), nvapsi/nvapse (nváp-si) – (unã cu vapsu)
§ ãnvapsu (ãn-váp-su) adg ãnvapsã (ãn-váp-sã), ãnvapshi (ãn-váp-shi), ãnvapsi/ãnvapse (ãn-váp-si) – (unã cu vapsu)
§ nvupsit (nvup-sítŭ) adg nvupsitã (nvup-sí-tã), nvupsits (nvup-sítsĭ), nvupsiti/nvupsite (nvup-sí-ti) – (unã cu vapsu)
ex: doi tu lãili nvupsits (alãxits tu stranji lãi)
§ ãnvupsit (ãn-vup-sítŭ) adg ãnvupsitã (ãn-vup-sí-tã), ãnvupsits (ãn-vup-sítsĭ), ãnvupsiti/ãnvupsite (ãn-vup-sí-ti) – (unã cu vapsu)
T.Cunia Dictsiunar-a-Limbãljei-Armãneascã ma multu/ptsãn